انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى دۋ جيانحۇي، بايىنعولين وبلىسى تىلشىلەر پۋنكتىنەن جوۋ حايشيا 5 - ايدىڭ 27 - كۇنى كورلادان حابارلايدى. 5 - ايدىڭ 23 - كۇنى باعراش اۋدانى بۇمبۇت قالاشىعى نايىنتولعا قىستاعىنىڭ ەگىس اتىزىنان سۋ ىعىستىرۋ، سۋلاندىرۋ پۋنكتىندە سۋ ناسوسى توعانداعى سۋدى ارعى شەتىنە كوز جەتپەيتىن جىڭعىل ورمانىنا شىعارىپ جاتىر. ”وسى جىڭعىلدار مەن قامىستار سوڭعى 2 جىلدا ءوسىپ شىققان، قازىر بۇل جەردەن تۇلكى، قويان سياقتىلاردى كوپ كەزدەستىرۋگە بولادى“، - دەدى باعراش اۋدانى باس وزەن (كول) باستىعى باداي.
بۇل جەر بۇرىن قۇبا دالا بولاتىن، 2018 - جىلى باعراش اۋدانى ”وڭتۇستىكتىڭ سۋىن سولتۇستىككە جەتكىزۋ“ ينجەنەرياسىن اتقارعاننان بەرى، باعراش كولى ماڭىنداعى ءىشىنارا ەگىس اتىزىنان ىعىستىرىلعان سۋدى ادام كۇشىمەن بوگەپ، ءبىر توعانعا توپتاپ، 3 - دارەجەلى سۋلاندىرۋ ينجەنەرياسى ارقىلى ونى نايىنتولعا قىستاعىنداعى قۇبا دالاعا جەتكىزگەن. ەگىس اتىزىنان ىعىستىرىلعان سۋدى بايلىققا اينالدىرىپ پايدالانۋ ارقىلى سۋ تۇنىپ، قۇبا دالا جاسىلداندى.
بايىنعولين موڭعۇل اۆتونوميالى وبلىسى شەكاراسى ىشىندە جۇڭگوداعى ەڭ ۇزىن ىشكى قۇرلىقتىق وزەن تارىم وزەنى، جۇڭگوداعى ەڭ ۇلكەن ىشكى قۇرلىقتىق تۇششى كول − باعراش كولى بار، مۇنان تىس، قايدۇ وزەنى، كونچى وزەنى سياقتى وزەندەر بار، بايىنعولين وبلىسى سۋ بايلىعىن باسقارۋدىڭ ەڭ قاتاڭ ءتۇزىمىن تياناقتاندىرىپ، وزەن - كولدەردى باسقارۋدى، قورعاۋدى وڭىرلەردەن وزەن الاپتارىنا، ۇلكەن وزەندەردەن كىشى وزەندەرگە، ۇلكەن كولدەردەن شاعىن كولدەرگە دەيىن جاپپاي قامتۋدى جۇزەگە اسىردى.
تارىم وزەنى الابى بايىنعولين باسقارۋ مەكەمەسى كونچى وزەنى 1 - سۋ تورابىن باقىلاۋ - مەڭگەرۋ بولىمىندە قىزمەتكەرلەر ينتەرنەت تۇعىرى ارقىلى نەگىزگى سۋ ءبولۋ تورابىنىڭ جانە سۋ قويماسىنىڭ اينالىم احۋالىن دەر كەزىندە باقىلاپ وتىرادى. ”ءبىز كومپيۋتەر الدىندا وتىرىپ قانا وزەن الاپتارىن باسقارۋ اۋماعى ىشىندەگى ماڭىزدى مەڭگەرۋ سيپاتتى ينجەنەريا قاقپاعىن الىستان مەڭگەرە الامىز“، - دەدى كونچى وزەنى 1 - سۋ تورابىن باسقارۋ بولىگىنىڭ باستىعى لي گوساي.
”ءبىر جەلىمەن تارىم وزەنىنىڭ جاعدايىن ءبىلدى“، ”ءبىر ەكرانمەن بارلىق الاپتى كوردى“، ”ءبىر سۋرەتپەن جالپى اعاردى باسقاردى“، تارىم وزەنى الابىن ينفورماتسيالاندىرۋ قۇرىلىسى نىسانىنىڭ اتقارىلۋى تارىم وزەنىن جونگە سالۋدىڭ ينفورماتسيالاندىرۋ داۋىرىنە قادام قويۋىنا مۇمكىندىك جاسادى. قازىر تارىم وزەنى الابىنىڭ ”ءتورت قاينار، ءبىر ارناسىنداعى“ مولشەر شەكتەپ جەتكىزىلگەن سۋدىڭ جالپى مولشەرىنىڭ ％85ىنە سيفرلى تەحنيكا ارقىلى سۋ بايلىعىن ءبىر تۇتاس جايعاستىرۋ، باسقارۋ جۇزەگە استى.
وزەن، كول كوپ بولعانىمەن، بايىنعولين وبلىسى باستان - اياق سۋدان عىلمي پايدالانۋعا، سۋدى عىلمي باسقارۋعا، سۋدى عىلمي جونگە سالۋعا تاباندى بولىپ، سۋ ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىندا تىڭ قادام تاستادى. بيىكتە تۇرىپ كوز جىبەرسەڭىز، سۋ سىڭۋدەن ساقتانۋ توعاندارى رەتتى دە تۇتاسقان جاسىل ەگىس اتىزىندا اسەم ورنەكتەر قالىپتاستىرعانىن، 10 مىڭ مۋلىق ءجۇزىم باعىنىڭ جاسىل جەلەك ىسپەتتى سارى قۇبا دالانى بۇركەپ جاتقاندىعىن، ونداعى قالىڭ تامشىلاتىپ سۋارۋ بەلدەۋلەرىنىڭ نازىك قان تامىر ىسپەتتى اۋىل شارۋاشىلىعىنا ىستەتىلەتىن سۋدى ءدال دە جوعارى ونىمدىلىكپەن جەتكىزىپ جاتقاندىعىن كورەسىز. 5 جىلدان بەرى بايىنعولين وبلىسىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىندا جوعارى ونىمدىلىكپەن سۋ ۇنەمدەگەن اۋماعى جالپى 2 ميلليون 50 مىڭ مۋعا جەتىپ، ”12 - بەسجىلدىق“ مەزگىلىندەگىنىڭ 1.7 ەسەسىندەي بولعان، سۋ مەن توپىراقتىڭ زايا بولۋىن جونگە سالۋ اۋماعى جيىنى 1386 شارشى كيلومەترگە جەتكەن.
