□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ۋاڭ جيڭجيڭ، ەرىكتى ءتىلشى دۇڭ يەبو
بۇراتالا قالاسى بىلىنحارمودون اۋىلىنىڭ جوكىن قىستاعىنداعى شامگۇل كولشىگىندە شامگۇل جاپىراقتارى ۇشكىلدەنە باستاعان، اپتا سوڭىندا بۇل اراعا كەلەتىن ساياحاتشىلار دا كوبەيە ءتۇسىپتى. ”زامان ءمالىش بۇيىمدار دۇكەنى“ دەپ اتالعان قىستاق تاريحى سارايى وسى قىستاقتاعى ەڭ قارسى الۋعا بولەنگەن كورىنىس ءتۇيىنى سانالادى.
”ەنەم كوز قاراشىعىنداي ساقتاعان استىق بەلەتىنىڭ ۋاقىتى مەنىڭ جاس شامامنان دا ارىدا جاتىر“، ”باستاۋىش مەكتەپتەن ورتالاۋ مەكتەپكە دەيىن تۇگەلدەي وسىنداي شامنىڭ تۇبىندە كىتاپ وقۋشى ەدىك“، ”اكەم وسى ۇن تارتۋ ماشيناسىن ساتىپ الىپ كەلگەنىمدە، بۇكىل قىستاقتاعىلار 2 كۇن قورالانا وتىرىپ تاماشالاعان بولاتىن دەيدى“... وسى 100 نەشە شارشى مەترلىك قىستاق تاريحى سارايىندا ءاربىر قىستاق تۇرعىنى ۇمىتىلعىسىز كەشىرمەلەرىمەن قاۋىشادى، ال بۇكىل قىستاقتاعىلاردىڭ ەستەمەلەرى قىستاقتىڭ نەشە 10 جىلدان بەرگى وراسان زور وزگەرىستەرىن تۇلعالاعان.
”ءبىز كونە زاتتاردى تۇرگە ايىرىپ، تارتۋ ەتكەن قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ەسىمىن جاپسىرماعا جازدىق. كەيبىر كونە زاتتار بىرنەشە ۇرپاق بويى جالعاسىپ كەلگەن، ونىڭ استارىندا ءبىر اۋلەتتىڭ حيكايالارى تىزبەكتەلىپ جاتىر“. 5 - ايدىڭ 28 - كۇنى جوكىن قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ ورىنباسار شۋجيى لي پىڭكۇن تىلشىگە بىلاي دەدى: 2019 - جىلدىڭ باسىندا قىستاق تاريحى سارايىن العاش سالعان كەزدە قىستاق قىستاق تۇرعىندارىنان كونە زاتتاردى جيدى، كوپ وتپەي 200 نەشە كورمە بۇيىمى جيىلدى. ”وسى كورمە بۇيىمدارى بۇكىل قىستاقتاعىلاردىڭ اۋىل ساعىنىشىمەن بىتە قايناسىپ، ’سول جىلدارداعى‘ حيكايالاردان سىر شەرتىپ، بۇگىنگى وزگەرىستەردى ايگىلەدى، ’زامان ءمالىش بۇيىمدار دۇكەنى‘ دەگەن اتقا لايىق“، - دەدى لي پىڭكۇن.
قىستاق تاريحى سارايىنداعى ەگىنشىلىك مادەنيەتى كورمە شكابىندا تەسە، سوقا سياقتىلار 10 نەشە جىلدىڭ الدىندا ءاربىر وتباسىندا كەم بولسا بولمايتىن ۇنەمىلىك ەگىس سايمانى ەدى. جوكىن قىستاعى وتكەن عاسىردىڭ 80 - جىلدارىنىڭ ورتا شەنىندە ماقتا ەگە باستادى، شارۋاشىلىق بىتىراڭقى، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ماشينالانۋ دەڭگەيى تومەن بولعاندىقتان، مۋ باسىندىق ءتۇسىمى مەن ساپاسى جوعارى ەمەس ەدى. 2009 - جىلى جوكىن قىستاعى ءداستۇرلى ەگىمشىلىك ۇلگىسىن تالقانداپ، بۇراتالا قالالىق توكىن كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇرىپ، ماقتانى كاسىپ سالاسى ەتىپ، سەلبەسىپ شارۋاشىلىق جۇرگىزدى ءارى ماقتانى ءىرى تۇرپاتتى ماشينامەن ەكتى. 2019 - جىلى قىستاقتىڭ كوللەكتيۆ كىرىسى ءبىر ميلليون 500 مىڭ يۋانعا، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جان باسىندىق ورتاشا كىرىسى 25 مىڭ 600 يۋانعا جەتتى.
پانار شام، استىق بەلەتى، راديو قابىلداعىش، جەلىلەس سۋرەتتى كىتاپشالار سياقتى زاتتار قويىلعان كورمە شكابىنىڭ الدىندا ءبىرتالاي ەكسكۋرسيالاۋشى ايالداپ تاماشالادى. پانار شامدى تارتۋ ەتۋشى، جاسى 50گە تاياعان قىستاق تۇرعىنى گۇڭ شۋەۋىن بىلاي دەدى: ”بۇل پانار شام شەشەمنىڭ جاساۋى ەكەن، مەن باستاۋىش مەكتەپتە، ورتالاۋ مەكتەپتە وسى شامنىڭ تۇبىندە وتىرىپ كىتاپ كورىپ، وقۋ وقىدىم. كەيىن كەلە نەشە رەت جاڭا ۇيگە كوشتىك، ۇيدەگىلەر ونى لاقتىرىپ تاستاماقشى بولعاندا مەن قيمادىم، بۇل پانار شامدا مەنىڭ تالاي ەستەمەلەرىم جاتىر“.
”مەن جاڭا، كونە سۋرەتتەردى سالىستىرىپ كورۋدى ايرىقشا ۇناتامىن، ءتۇرلى ءتۇستى وزگەرىستەرگە قاراپ وتىرىپ جۇمىس ىستەۋ جىگەرىم تاسقىنداي تۇسەدى“. قىستاق تۇرعىنى جۇماحۇننىڭ ايتۋىنشا، كىشكەنە كەزىندە تۇرعان تام ءۇيى قازىر ەكى قاباتتى شاعىن ساياجايعا اينالعان. ول بۇگىندە 10 نەشە كوكونىس جىلىجايىن كوتەرمەگە الىپ، قىستاق تۇرعىندارىن باستاپ كوكونىس ەگىپ ءبىرتالاي اقشا تاۋىپتى. 2015 - جىلى اۋىل شارۋاشىلىعىنا تيىمدىلىك جاساۋ ساياساتى تولىقتاما قاراجاتىنىڭ ارقاسىندا قىستاق 30 كوكونىس جىلىجايىن سالىپتى، سونىمەن قىستاق تۇرعىندارى جاسىل، زالالسىز كوكونىس ەگە باستايدى، مايسانى ەرتە جەتىلدىرۋ، پارىقتى مەزگىلمەن بازارعا شىعارۋ ارقىلى ىرعىن پايدا ءتۇسىرىپتى.
بيىل 4 - ايدا پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىمەن ۇشتاستىرىپ، جوكىن قىستاعى قىستاق تاريحى سارايىنىڭ دەڭگەيىن تەحنيكالىق جاقتان كوتەرىپ، ”بۇلتتىق“ پارتيا تاريحى كورمەسىن اشتى. ەكسكۋرسيالاۋشىلار VR كوزىلدىرىگىن تاعىپ، قىزىل تاربيە بازاسىن تىكە بارعانداي ”ەكسكۋرسيالاي“ الاتىن بولدى. ”بۇلتتىق تەرمينالداعى“ قىستاق تاريحى سارايى بۇراتالا قالاسىنىڭ قىزىل ساياحاتتاعى، ءسوزسىز، باراتىن جەرىنە اينالدى. قىستاق تاريحى سارايى اشىلعان 2 جىلدان بەرى 10 مىڭعا تاياۋ ساياحاتشىنى قابىلدادى. ”شاعىن عانا قىستاق تاريحى سارايى ءبىزدىڭ سانامىزدىڭ تەرەڭ قاتپارىنداعى ەلەستەرىمىزدى وياتتى. عىلىم - تەحنيكامەن ۇشتاسۋدىڭ ارقاسىندا ول ءتىپتى دە كوپ جاستاردى باۋراۋدا“، - دەدى لي پىڭكۇن.
