تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   ۇيرەنۋ   ›   شولۋ

شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكادان قامال الۋ شايقاسىنىڭ جەڭىسىنە باتىلدىقپەن قول جەتكىزەيىك

− باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ەكى اكادەميا اكادەميكتەرىنىڭ جينالىسىنداعى جانە جۇڭگو عىلىم - تەحنيكا قوعامىنىڭ مەملەكەتتىك 10 - قۇرىلتايىنداعى ماڭىزدى ءسوزىن ۇيرەنۋ، دايەكتىلەندىرۋ جونىندە

حالىق گازەتىنىڭ شولۋشىسى

  شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكا − مەملەكەتتىڭ ماڭىزدى قۇرالى، ەلىمىز ەكونوميكاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جونىنەن ەرەكشە ماڭىزدى ءمان الادى. جۇڭگو عىلىم اكادەمياسىنىڭ 20 - رەتكى اكادەميكتەر جينالىسىندا، جۇڭگو ينجەنەريالىق عىلىمدار اكادەمياسىنىڭ 15 - رەتكى اكادەميكتەر جينالىسىندا جانە جۇڭگو عىلىم - تەحنيكا قوعامىنىڭ مەملەكەتتىك 10 - قۇرىلتايىندا باس شۋجي شي جينپيڭ: ءتول جاسامپازدىق، جەتەكشىلىك سيپات الاتىن عىلىم - تەحنيكادان قامال الۋدى كۇشەيتىپ، شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكادان قامال الۋ شايقاسىنىڭ جەڭىسىنە باتىلدىقپەن قول جەتكىزۋ كەرەك، - دەپ باسا دارىپتەدى.

  بۇگىنگى تاڭداعى دۇنيە ءجۇزى 100 جىلدا بولماعان زور وزگەرىستى باستان كەشىرۋدە، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ مۇنىڭ ىشىندەگى ءبىر شەشۋشى اينىمالى شاما. ءبىز داعدارىس بارىسىندا ۇتىمدى وراي جەتىلدىرىپ، وزگەرىس بارىسىندا جاڭا جاعداي اشىپ، ءسوز جوق، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدان جاۋاپ بەرۋىمىز كەرەك. كەزەكتە ءوز كۇشىنە سۇيەنىپ جاڭالىق اشۋ قابىلەتىن ءوسىرىپ، شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكادان تەز ارادا قامال الۋ جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىرۋداعى شەشۋشى ماسەلەگە اينالدى. سونىمەن بىرگە، قيان - كەسكى حالىقارالىق باسەكە الدىندا سىڭار جاقتىلىق، قورعامپازدىق ۇدەگەن زور جاعدايدا، ءبىز، ءسوز جوق، مەملەكەت جاعدايىنا ۇيلەسەتىن جاڭالىق اشۋ جولىمەن ءجۇرۋىمىز كەرەك، اسىرەسە، ءتول جاسامپازدىق قابىلەتىن ءوسىرۋدى اناعۇرلىم كورنەكتى ورىنعا قويىپ، ءتىپتى دە كوپ ”0دەن 1 دەيىنگى“ قامال الۋدى قۇلشىنا جۇزەگە اسىرۋىمىز كەرەك. اماليات بىزگە شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكانى اكەلە سالۋعا، ساتىپ الۋعا، سۇراپ الۋعا كەلمەيتىندىگىن قايتا - قايتا ۇعىندىردى. شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكانى ءوزىمىز يگەرسەك عانا مەملەكەتتىڭ ەكونوميكالىق حاۋىپسىزدىگىن، مەملەكەت قورعانىسى حاۋىپسىزدىگىن جانە باسقا دا حاۋىپسىزدىكتى تۇبىرىنەن قامتاماسىز ەتىپ، ەلىمىزدىڭ دامۋىنا پارمەندى عىلىم - تەحنيكالىق تىرەك ازىرلەي الامىز.

  نەگىزدىك زەرتتەۋ عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدىڭ قاينارى. باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”نەگىزدىك زەرتتەۋدى كۇشەيتۋ −− عىلىم - تەحنيكادا ءوز كۇشىنە سۇيەنۋدىڭ، ءوزىن الۋەتتەندىرۋدىڭ قاجەتتى تالابى، ءبىزدىڭ بىلمەۋدەن بىلۋگە، تۇراقسىزدىقتان تۇراقتىلىققا جەتۋدەگى تابيعي تالعامىمىز“. ەلىمىز ءدوپ كەلىپ وتىرعان كوپتەگەن ”كىلتەڭ“ تەحنيكالىق ماسەلەلەردىڭ تامىرى نەگىزدىك نازاريالىق زەرتتەۋدە كەنجە قالىپ، قاينار كوزىندەگى جانە تۇپكى قاتپارىنداعى نارسەلەردى انىق ۇعىنا الماۋىمىزدا جاتىر. بولاشاقتى بەتكە العاندا، نەگىزدىك زەرتتەۋدە باتىلدىقپەن ىزدەنىس جاساپ، ءتول جاسامپازدىقتى كورنەكتىلەندىرىپ، تابيعاتتى تانۋ اياسىن كەڭەيتىپ، جاڭا تانىم ورىستەرىن اشۋ كەرەك؛ ونان دا ماڭىزدىسى، جەتەكتەۋ كۇشىنەن پايدالانىپ، بوگەتتەردى بۇزىپ، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدا جانە مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىندە ءدوپ كەلىپ وتىرعان ءىس جۇزىندىك ماسەلەلەر بارىسىندا عىلىم ماسەلەلەرىن تۇجىرىمداپ، ”كىلتەڭ“ تەحنيكالاردىڭ نەگىزدىك نازارياسىن جانە تەحنيكالىق قاعيداسىن جەتە ۇعىنۋ كەرەك. سونىمەن بىرگە، نەگىزدىك زەرتتەۋگە قازىنالىق ۇسىنىلىم تەبىنىن ارتتىرىپ، شىعىس قۇرىلىمىن ساپالىلاندىرىپ، ءۇرتىس ورنىقتى بولعان ۇسىنىلىم مەحانيزمىن قالىپتاستىرۋ كەرەك. قالىڭ عىلىم - تەحنيكا قىزمەتكەرلەرى دۇنيە ءجۇزى عىلىم - تەحنيكاسىنىڭ الدىڭعى لەگىن كوزدەپ، ۇلكەن اۋقىمدى يگەرىپ، ”شەشۋشى قادامدى“ جاقسى باسىپ، نەگىزدى ويداعىداي قالاپ، ۇزاق بولاشاققا قامدانىپ، قاجىماس تاباندىلىق كورسەتۋگە پەيىل بولىپ، باتىلدىقپەن اعاش ەگۋشى، قۇدىق قازۋشى بولسا، كورەگەندىك سيپاتقا يە نەگىزدىك زەرتتەۋدە، جەتەكشىلىك سيپاتقا يە ءتول جاسامپازدىق جەتىستىگىندە كەلەلى ناتيجە جاراتىپ، دۇنيە جۇزىلىك عىلىم - تەحنيكادا قۇدىرەتتى ەل قۇرىلىسىنىڭ نەگىزىن بەكەمدەي الادى.

  كەزەكتە ەلىمىز ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدا، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋدا، مەملەكەت قورعانىسى قۇرىلىسىندا شەشۋگە ءتيىستى كوپتەگەن رەال ماسەلەلەرگە ءدوپ كەلىپ وتىر، بۇل عىلىم - تەحنيكادا قامال الۋدا، ءسوز جوق، ماسەلەنى باعدار ەتۋگە تاباندى بولۋدى، ەڭ شۇعىل، ەڭ كوكەي تەستى ماسەلەلەرگە ۇمتىلىس جاساۋدى تالاپ ەتەدى. مىسالى، مەملەكەتتىڭ شۇعىل قاجەتى مەن ۇزاق بولاشاقتىق قاجەتىن شىعار ءتۇيىن ەتىپ، مۇناي تابيعي گاز، نەگىزدىك شيكىزات، جوعارى دەڭگەيلى چيپ سياقتى جاقتارداعى شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكادا بار كۇشتى سالا قامال الىپ، ءدارى - دارمەك، مەديتسينالىق اسپاپ سياقتى ءبىر توپ سالالارداعى شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكادان جەدەل قامال الۋ كەرەك. تاعى ءبىر مىسال، دامۋدىڭ جالپى جاعدايى مەن مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىنە قاتىستى نەگىزدىك وزەكتى سالالاردا جاساندى زەردە، كۋانتتىق ينفورماتسيا، ينتەگرالدى تىزبەك سياقتى الدىڭعى لەكتەگى سالانى كوزدەپ، ءبىر توپ ستراتەگيالىق، زاپاستىق سيپات الاتىن تەحنيكالاردى زەرتتەۋ نىسانىن كورەگەندىكپەن ورنالاستىرىپ، بولاشاقتاعى عىلىم - تەحنيكا مەن كاسىپ سالاسىن دامىتۋدىڭ بيىك بەلەسىن كوزدەۋ كەرەك. بۇل قازىنانىڭ عىلىم - تەحنيكاعا ۇسىنىلىمىن ساپالىلاندىرۋ جونىندە دە ايقىن تالاپ قويىپ وتىر، ءسوز جوق، ستراتەگيالىق، شەشۋشى سيپات الاتىن سالالارعا ءتۇيىندى تۇردە جۇمساۋ كەرەك.

  عىلىم - تەحنيكا جەتىستىگىن مەملەكەتتىڭ قاجەتىمەن، حالىقتىڭ تالابىمەن، بازاردىڭ سۇرانىسىمەن ءوزارا ۇشتاستىرىپ عانا قويماي، تاعى عىلمي زەرتتەۋ، سىناقتىق اشۋ، جالپىلاستىرىپ قولدانۋ سياقتى ءۇش قادامدى ورىنداعاندا عانا، جاڭالىق اشۋ قۇنىن شىن مانىندە جۇزەگە اسىرۋعا، دامۋعا جاڭالىق اشۋ ارقىلى دەم بەرۋدى شىن مانىندە جۇزەگە اسىرۋعا بولادى. جاڭالىق اشۋ تىزبەگىن، كاسىپ سالاسى تىزبەگىن توعىستىرۋدىڭ تەتىگى كاسىپورىنداردىڭ جاڭالىق اشۋداعى نەگىزگى تۇلعالىق ورنىن تۇراقتاندىرۋ ەكەندىگىن جەتە تانۋ كەرەك. بۇل ءۇشىن كاسىپورىنداردىڭ جاڭالىق اشۋ قوزعاۋشى كۇشىن كۇشەيتىپ، كاسىپورىنداردىڭ ماسەلەنى ورتاعا قويۋشى رولىن ساۋلەلەندىرىپ، باستاماشى كاسىپورىندار باستاماشىلدىق ەتەتىن، جوعارى مەكتەپتەر، عىلمي زەرتتەۋ ورىندارى تىرەك بولاتىن، ءارقايسى جاڭالىق اشۋ تۇلعالارى ءوزارا سايكەسەتىن جاڭالىق اشۋ بىرىككەن تۇلعاسىن جەدەل ورناتىپ، عىلىم - تەحنيكا جەتىستىكتەرىن وندىرگىش كۇشكە اينالدىرۋ، كادەگە جاراتۋ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋ كەرەك، سونداي - اق وسى زامانعى ينجەنەريالىق جانە تەحنيكالىق عىلىم − عىلىم قاعيداسى مەن كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋى، ينجەنەريالىق زەرتتەۋ - جاساۋ اراسىندا كەم بولسا بولمايتىن كوپىر ەكەندىگىن، وسى زامانعى عىلىم - تەحنيكا جۇيەسىندە شەشۋشى رول اتقارىپ وتىرعاندىعىن جەتە تانۋ كەرەك. ءسوز جوق، كوپ ءپان توعىسقان وسى زامانعى ينجەنەريالىق جانە تەحنيكالىق عىلىمدار زەرتتەۋىن بارىنشا كۇشەيتىپ، نەگىزدىك عىلىم مەن ينجەنەريالىق تەحنيكانىڭ دامۋىن جەبەپ، كەمەلدى وسى زامانعى عىلىم - تەحنيكا جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ كەرەك.

  جاعداي ماجبۇرلەپ وتىر، سىن - سايىس ماجبۇرلەپ وتىر، بورىش ماجبۇرلەپ وتىر. جاڭا ساپاردا الدىڭعىلار جۇرمەگەن جولمەن جۇرەكتىلىكپەن ءجۇرىپ، باتىلدىقپەن قيىندىقتان قامال الىپ، ۇزدىك بولۋعا ۇمتىلىپ، جەڭىسكە قول جەتكىزىپ، عىلىم - تەحنيكا باسەكەسى مەن بولاشاق دامۋدىڭ بيىك بەلەسىن بەلسەنە يەلەپ، شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكانى ءوز كۇشىمىزگە سۇيەنىپ مەڭگەرۋدى قۇلشىنا جۇزەگە اسىرساق، ءبىز، ءسوزسىز، جاڭالىق اشۋدىڭ ىرىقتىلىق ۇقىعىن، دامۋدىڭ ىرىقتىلىق ۇقىعىن ءوزىمىز مىقتاپ يگەرەتىن بولامىز.

  (شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 5 - ايدىڭ 30 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.