قارامايلى: بۇقارانىڭ قاجەتى قاي جەردە بولسا، ناقتى ءىستى سول جەردە ىستەدى
انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى گى يوۋجۇن، ەرىكتى ءتىلشى دۇڭ ياۋحۇي
تالاي - تالاي بايىرعى، كونە شاعىن اۋماقتار جاڭالانىپ، دارەجەسى كوتەرىلىپ، بۇقارانىڭ كوڭىلى جاي تاپتى؛ تالاي - تالاي جاڭا اۆتوكولىك تۇراقتارى سالىنىپ ىسكە قوسىلىپ، بۇقارانىڭ جۇزدەرىنەن كۇلكى ەستى؛ تالاي - تالاي جۇمىستاندىرۋ قىزمەت ورنى اشىلىپ، بۇقارا اناعۇرلىم مەيىرگە بولەندى...
”مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ امالياتتىق قيمىلى ورىستەتىلگەننەن بەرى قارامايلى قالاسى 7 ءتۇيىندى مىندەتتى ارقاۋ ەتىپ، جۇمىستاندىرۋدى كەڭەيتۋ، جالپى حالىقتىڭ سالاماتتىعى، قالا رايونىندا اۆتوكولىك توقتاتۋ الاڭى سياقتى حالىققا تيىمدىك جاساۋداعى 10 ينجەنەريانى كۇش سالا ىلگەرىلەتىپ، جاڭا شيپاحانانى سالىپ ىسكە قوسۋ، داشۋە وقۋشىلارىنىڭ شارۋاشىلىق قۇرۋعا ناقتى جاتتىعۋ بازاسىن جاڭادان سالۋ (شارۋاشىلىق قۇرۋعا باۋلۋ) سياقتى 14 حالىق ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەۋدى ويداعىداي اتقاردى. ”ءبىز بۇقارانىڭ قاجەتىن باعدار ەتىپ، بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەۋگە، يگى ءىس ىستەۋگە كۇش سالىپ، ءبىرىنشى شەپكە تەرەڭ بويلاپ، حالىق جاعدايىن يەلەپ، بۇقارانىڭ ’سىرلاسى‘ بولدىق؛ ستيلدە بۇرىلىس جاساپ، جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋدى كۇشەيتىپ، بۇقارانىڭ ’جان اشىرى‘ بولدىق؛ ناقتى ءىس ىستەپ، حالىقتى ۋايىمنان ارىلتىپ، بۇقارانى ’مەيىرگە بولەۋشى‘ بولىپ، بۇقارا ۋايىمداعان ىستەردى، مازالاعان ىستەردى كۇش سالا ويداعىداي شەشىپ، حالىققا قولايلى، حالىققا ءتيىمدى بولۋدىڭ ’ەڭ سوڭعى ءبىر كيلومەترىن‘ شىن مانىندە اشىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تابىس سەزىمىن، باقىت سەزىمىن كورنەكتى جوعارىلاتتىق“، - دەدى 5 - ايدىڭ 28 - كۇنى قارامايلى قالالىق پارتكومنىڭ شۋجيى جاۋ ۋىنچۋان.
قيىن ماسەلەلەرگە بەتپە - بەت كەلىپ، كوڭىل قويا ناقتى ءىس ىستەدى
5 - ايدىڭ 29 - كۇنى تۇستەن كەيىن قارامايلى قالاسى قارامايلى رايونى شيبەي شياڭياڭ شياڭياڭنان الەۋمەتتىك اۋماعىنىڭ تۇرعىنى جاڭ چيڭلان سىرتتان زات ساتىپ الىپ قايتىپ كەلگەننەن كەيىن، شاعىن اۋماقتان قينالماي - اق كولىك توقتاتۋ ورنىن تاپتى. ول قۋانىشتى تۇردە بىلاي دەپ القاۋ ايتتى: ”شاعىن اۋماقتا كولىك توقتاتۋ جاڭا الاڭى بار، كولىك توقتاتۋدان ەندىگارى قام جەمەيتىن بولدىق“.
شيبەي شياڭياڭنان الەۋمەتتىك اۋماعى كونە الەۋمەتتىك اۋماق، اۆتوكولىك توقتاتۋدىڭ قيىنعا سوعۋى ءبىر مەزگىل تۇرعىنداردىڭ باسىن قاتىرعان ءبىر قيىن ماسەلە بولىپ كەلگەن - دى. بيىل 3 - ايدا الەۋمەتتىك اۋماقتا تۇراتىن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتى مەن الەۋمەتتىك اۋماق تۇرعىندار كوميتەتى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋ ارقىلى شاعىن اۋماقتىڭ ماڭىنداعى اينالىمنان توقتاعان ءبىر جىلۋمەن قامداۋ پۋنكتىن اۆتوكولىك توقتاتۋ الاڭى ەتىپ وزگەرتۋدى العا قويدى. تۇرعىنداردىڭ تىلەگىنە مەڭزەس، الەۋمەتتىك اۋماق جوعارى دارەجەلى تاراۋلارعا بەلسەنە اڭىس ەتتى. اقىرىندا اۆتوكولىك توقتاتۋ الاڭى نىسان تۇرعىزىپ، جۇمىس باستادى. 2 ايدان كەيىن يەلەگەن جەر اۋدانى 2200 شارشى مەتر كەلەتىن، 200 نەشە اۆتوكولىك سياتىن كولىك توقتاتۋ الاڭى الەۋمەتتىك اۋماقتا بوي كوتەردى.
”مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ امالياتتىق قيمىلى ورىستەتىلگەننەن بەرى قارامايلى قالالىق پارتكوم بۇقارانىڭ كولىك توقتاتۋ قيىن بولۋ ماسەلەسىن شەشۋدى كەلەلى حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋ ينجەنەرياسىنا ەنگىزىپ، شەشۋ جوباسىن اقىلداسىپ ورنالاستىردى.
”اۆتوكولىك توقتاتۋ قيىن بولۋ ماسەلەسىن شەشۋدە كوبىرەك ءادىس ويلاپ، ۇستىنەن وڭاۋ، ونان دا ماڭىزدىسى، تۇبىرىنەن وڭاۋ كەرەك، ىشكى بولىككە تەرەڭدەي ءۇڭىلۋ، كاسىپورىندارمەن، ىسورىندارمەن كەڭەسۋ سياقتى كوپ ءتۇرلى ادىستەر ارقىلى الەۋمەتتىك اۆكولىك توقتاتۋ ورنىن كوبىرەك شىعارۋعا كۇش سالۋ كەرەك. بۇل ماسەلە ويداعىداي شەشىلسە، بۇقارانىڭ كوڭىلى اناعۇرلىم جادىراپ سالاتىن بولادى“، - دەدى جاۋ ۋىنچۋان.
بيىل جىل باسىنان بەرى قارامايلى قالاسى نەگىزگى قالا وڭىرىندە اۆتوكولىك ورنىن ءبىر - بىرلەپ تەكسەرۋ، اۆتوكولىك توقتاتۋ الاڭىن جاڭادان سالۋ، سونداي - اق ماڭىزدى ساۋدا شەڭبەرلەرىندە، قالا ءوڭىرى جولدارىندا، تۇرعىندار شاعىن اۋماعىندا جاڭادان قوسىلاتىن اۆتوكولىك توقتاتۋ ورنىن بەلگىلەۋ سياقتى قىزمەتتەردى كەڭ كولەمدە ورىستەتىپ، نەگىزگى قالا وڭىرىندەگى اۆتوكولىك توقتاتۋ ورنىنان 19 مىڭ 948ىن جاڭادان ارتتىردى.
مۇنان سىرت، قارامايلى قالاسى ءتۇيىندى ساۋدا وڭىرلەرىندە، ۆوكزالدا، اۋەجايدا اۆتوكولىك توقتاتۋ الاڭىن جاڭادان سالۋ قۇرىلىسى قىزمەتىن دە تەڭ قادامدا ورىستەتتى. ۆوكزالدىڭ توڭىرەگىندە اۆتوكولىك توقتاتۋ ورنىنان 800 نەشەسى تىڭنان كوبەيىپ، نەگىزگى قالا وڭىرىندە اۆتوكولىك توقتاتۋدىڭ قيىن بولۋ ماسەلەسى زور مولشەردە شەشىلدى.
بىلەك سىبانا ىسكە كىرىسىپ، جۇرتقا جاناسىمدى ناقتى ىستەردى ىستەدى
4 - ايدىڭ 9 - كۇنى تۇستەن بۇرىن قارامايلى قالاسى مايتاۋ رايوندىق ادام كۇشى بايلىعى جانە قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ مەكەمەسىىنىڭ جيىن زالىندا مەكەمە باسشىلارى نەشە 10 كاسىپورىن ۋاكىلدەرىنە كاسىپورىن قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىپتىك شەبەرلىگىن جوعارىلاتۋ ارەكەت جوباسى مەن كاسىپورىنعا تيىمدىلىك جەتكىزۋ جونىندەگى قاتىستى ساياساتتاردى ەگجەي - تەگجەيلى ءتۇسىندىردى.
بۇل قارامايلى قالاسى بيىل ورىستەتكەن كاسىپورىندارعا ”ساياسات جەتكىزۋ“، ”دارىندى جەتكىزۋ“، ”قىزمەت ورنىن ورنىقتىرۋ“، ”قىزمەت وتەۋدى جەتكىزۋ“ جەلىلەس قيمىلدارىنىڭ ىقشام كورىنىسى.
بىلتىر قارامايلى قالاسىنداعى كەيبىر ۇساق، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ تيجارات جۇرگىزۋى قيىنشىلىققا ۇشىراپ، جۇمىسشى ىستەتۋ قيىن، قارجى قۇراۋى قيىن بولۋ تالاپ - تىلەكتەرى كوبەيدى.
قارامايلى قالالىق پارتكوم كوپ رەت ارناۋلى تاقىرىپتىق ءماجىلىس اشىپ، ”كادرلار كاسىپورىندا تۇرۋ بويىنشا ارناۋلى قىزمەتكەر جىبەرۋ“ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، قالا، رايون ەكى دارەجەلى كادرلار كاسىپورىندى جانە جەكە ساۋدا - ونەركاسىپشىلەردى كوتەرمەگە الىپ بايلانىس جاساۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، ”بىرگە ءبىر“ كومەكتەسىپ - سۇيەمەلدەپ، ”1000 كادر 1000 كاسىپورىنمەن بايلانىس جاساۋ“ قىزمەت ارناسىن قالىپتاستىردى.
سۇڭ مەيرۇڭ قارامايلى قالالىق ەكولوگيالىق ورتا مەكەمەسىنەن كاسىپورىندا تۇرۋعا ارناۋلى جىبەرگەن قىزمەتكەر، ول قارامايلى قالاسى مەيسىگاۋ مۇناي حيميا ونەركاسىپ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ قارجى قۇراۋ قيىن بولۋ ماسەلەسىنە جولىققانىن بىلگەن سوڭ، ءارقايسى فينانس ورىندارىمەن بەلسەنە ۇشتاسىپ، كاسىپورىننىڭ قارىز اقشا الۋىنا ءساتتى تۇردە ءوتىنىش ەتۋىنە كومەكتەستى.
بيىل 3 -، 4 - ايدا قارامايلى قالاسىنىڭ ءارقايسى رايوندارى ىلگەرىندى - كەيىندى ۇكىمەت، بانكە، كاسىپورىن ۇشتاسۋ، اۋىس - كۇيىس جاساۋ ءماجىلىسىن وتكىزىپ، بانكە قامسىزداندىرۋىن باقىلاۋ تاراۋلارى، بانكە جانە كەپىل قۇرىلىمدارى ماجىلىسكە قاتىناسقان كاسىپورىنداردى ”بىرگە ءبىر“، ”بەتپە - بەت“ قىزمەت وتەۋمەن قامداپ، شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ تيجارات جۇرگىزۋ ارەكەتىن جۇيەگە تۇسىرۋىنە جەتەكشىلىك ەتتى، سونداي - اق ۇكىمەت، بانكە، كاسىپورىن قارجى قۇراۋعا قىزمەت وتەۋ تۇعىرىن قۇرىپ، قارىز اقشا حاۋىپ - قاتەر تولەمى جانە ءوسىمىن قازىنادان تولەۋدى اتقارىپ، قارجى قۇراۋعا كەپىل بولۋدىڭ قامتىم كولەمىن كەڭەيتتى. مىنە وسى ساياساتتار دەر كەزىندە جاۋعان جاڭبىرداي ۇساق، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ قارجى قۇراۋ سۇرانىس قيىنشىلىعىن شەشتى.
بيىل جىل باسىنان بەرى قارامايلى قالاسى ”ەڭ كوپ بولعاندا ءبىر رەت بارۋ“ رەفورماسىن ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىپ، شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرىپ، كاسىپورىندارعا ”تومەنگە بەرۋ، باسقارۋ، قىزمەت وتەۋ“ رەفورماسىنىڭ اكەلگەن پايداسىن شىنايى سەزىندىردى.
ساناققا نەگىزدەلگەندە، بيىل جىل باسىنان بەرى قارامايلى قالاسى جانە ءارقايسى رايون كاسىپورىنداردىڭ قيىنشىلىق تالاپ - تىلەگىنەن جالپى 3884ىن جيناقتاپ، قازىرگە دەيىن 3594ىن شەشىپ، شەشۋ سالىستىرماسىن ％93كە جەتكىزگەن.
اۋەلگى ماقساتتان اينىماي، ىقىلاسپەن ناقتى ىستەردى ىستەدى
4 - ايدىڭ 8 - كۇنى قارامايلى رايونى نانچۋان الەۋمەتتىك اۋماعى پارتكومىنىڭ شۋجيى سۇن لي قىزمەتكە كەلگەن سوڭ، ەڭ الدىمەن، الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ شاعىن الاڭىنداعى الەۋمەتتىك دارەتحانانى بارىپ كوردى. الەۋمەتتىك دارەتحانانىڭ ىشىندەگى سۋ اققان قۇبىردى جوندەگەنىنە كوزى جەتكەن سوڭ، ول تۇرعىن جياڭ جىڭچۇڭعا تەلەفون بەرىپ: جياڭ اعاي، الەۋمەتتىك دارەتحانا جوندەلىپ بولدى، ءسىز بۇگىن قالىپتى پايدالانا الاسىز“، - دەدى.
4 - ايدىڭ 6 - كۇنى جياڭ جىڭچۇڭ باستاعان بىرنەشە تۇرعىن الەۋمەتتىك دارەتحانانى پايدالانۋعا كەلمەي قالدى، دارەتكە وتىرۋ ءۇشىن ۇيگە جۇگىرەمىز، وتە قولايسىز دەگەندى اڭىس ەتەدى. كەلەسى كۇنى الەۋمەتتىك دارەتحانانى جوندەۋ ءىسى نانچۋان الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ ”مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ مىندەت كەستەسىنە ەنگىزىلەدى.
بۇقارانىڭ ىسىندە ۇساق ءىس بولمايدى. قارامايلى قالاسىنىڭ ءارقايسى الەۋمەتتىك اۋماقتارى تۇرعىنداردىڭ ەڭ نازار اۋدارىپ وتىرعان ماسەلەلەرىن كوزدەپ، نازاردى بۇقارانىڭ ”بولماشى تىلەگىنە“ شوعىرلاندىرۋ، حالىق تۇرمىسىنداعى ”بولماشى تالاپتى“ شەشۋ، حالىق ءۇشىن ”بولماشى قىزمەت وتەۋ“ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ، نەگىزگى ساتىداعى ”بولماشى ىستەردى جونگە سالۋدى“ تەرەڭدەتۋ سىندى ”ءتورت بولماشى“ قىزمەت ءادىسىن دانەكەر ەتىپ، ”مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ امالياتتىق قيمىلىن جاڭالىق اشا ورىستەتىپ، حالىقتىڭ قاجەتىن ۇعىسىپ، دالمە - ءدال قىزمەت وتەپ، تاماشا ونىمدىلىككە قول جەتكىزدى.
بيىل جىل باسىنان بەرى مايتاۋ رايونى قالا نەگىزگى ساتى پارتيا قۇرىلىسىن جالپىلىق جونگە سالۋ جۇيە تۇعىرىنان پايدالانىپ، ”مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ ايدارىن اشتى. ”قىزىل مەكەن“ باعدارلاماسى مەن ”زەردەلى الەۋمەتتىك اۋماق“ تۇعىرىنان پايدالانىپ، ءتۇرلى كۋالىكتەردى بىتىرۋگە ساياتىن 13 تۇردەگى 54 حالىق ءۇشىن قىزمەت وتەۋ جۇمىستارىن ”ەڭ كوپ بولعاندا ءبىر رەت بارۋدان“ ”ءبىر رەت تە بارماي - اق“ بىتىرۋگە قاراي كوتەرىپ، قىزمەتتەگى 5000نان استام پارتيا مۇشەسى الەۋمەتتىك اۋماقتاعى بۇقاراعا ەرىكتى قىزمەت وتەدى. قازىرگە دەيىن حالىق ءۇشىن قىزمەت وتەۋگە 24 مىڭ 740 ادام - رەت ات سالىسىپ، بۇقارانىڭ ”بولماشى تىلەگىنەن“ 1002سىنىڭ جۇزەگە اسۋىنا كومەكتەستى.
جاۋ ۋىنچۋان بىلاي دەدى: ”’مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن‘ امالياتتىق قيمىلىن ورىستەتۋ ارقىلى تۇتاس قالاداعى پارتيالى كادرلار بۇكىل ىنتا - پەيىلىمەن بۇقارانىڭ قيىنشىلىعىن شەشىپ، ناقتى ىستەر ىستەپ، ماسەلە تىزىمدىگىن ازايتىپ، بۇقاراعا مول باقىت اكەلدى. سونىمەن بىرگە پارتيانىڭ شۇعىلالى وبرازىن قالىڭ بۇقارانىڭ جۇرەگىنە تەرەڭ ۇيالاتتى“.
