ۋاڭ جيە:
قاھارمان رۋحى ماڭگى وشپەيدى
□لي چيڭحۋا، گاۋ تىڭ
ۋاڭ جيەنىڭ سۋرەتى. □ شينحۋا اگەنتتىگى تاراتقان
جينشياڭ − قاھارمانداردى تۋعان، قاھارمانداردى باۋلىعان مەكەن.
كۇڭزى، مىڭزىلاردىڭ مەكەنى بولعان شاندۇڭنىڭ جي - نيڭ قالاسىنىڭ جينشياڭ اۋدانىنان تاريحتا تالاي - تالاي قاھارمان تۇلعالار شىققان. بۇگىنگى كۇندە جينشياڭ اۋدانىنىڭ ۋاڭ جيە قىستاعىندا وزگەشە ءبىر ۇلگىدەگى ەسكەرتكىش ساراي بار، جاسىل قاراعايلارمەن كومكەرىلگەن سارايدىڭ ىشىندە قاھارمان جاۋىنگەر ۋاڭ جيەنىڭ ءمۇسىنى قاسقايىپ تۇر.
ۋاڭ جيە 1942 - جىلى دۇنيەگە كەلگەن، شاندۇڭ ولكەسىنىڭ جينشياڭ اۋدانىنان.
حۋاڭ جيگۋاڭ، دۇڭ سۇنرۇي سياقتى سوعىس قاھارماندارىنىڭ حيكاياسىن تىڭداپ ەسەيگەن ۋاڭ جيە كىشكەنتايىنان قاھارماندارعا ءتانتى بوپ وسەدى. 1961 - جىلى 8 - ايدا ۋاڭ جيە ورتا مەكتەپ وقۋ ورايىنان كەشىپ اسكەرلىككە بارىپ، سول كەزدەگى جينان اسكەري رايونى ساۋىتتى اۆتوموبيل شىسى بەلگىلى ءبولىمى قۇرىلىسشى اسكەرلەر يىڭىنىڭ 1 - ليانىنە بولىنەدى.
قوسىنعا كىرگەننەن كەيىن، ۋاڭ جيە تەز ارادا كوممۋنيستىك جاستار وداعىنا مۇشە بولادى ءارى ۇدايى 3 جىل ”بەستە جاقسى جاۋىنگەر“ بولىپ باعالانىپ، 2 رەت داڭقپەن 3 - دارەجەلى ەڭبەك كورسەتەدى. اسكەر بولعان 4 جىلدا ۋاڭ جيە 23 داپتەرگە جالپى جيىنى 100 مىڭ ارىپتەن اسا اسەر جازادى.
1965 - جىلى 7 - ايدا ۋاڭ جيە حالىق جاساقتارىن ۇيىمداستىرىپ جاتتىعۋ جاساتىپ جاتقان كەزدە قوپارعىش ءدارى قاپشىعى ويلاماعان جەردەن قوپارىلىس جاسايدى. قاتەرلى ساتتە، ەندى عانا 23 جاسقا شىققان ۋاڭ جيە سول ارادا تۇرعان باسقا 12 حالىق جاساعىن قورعاۋ ءۇشىن، اتىلىپ بارىپ دەنەسىمەن قوپارعىش ءدارى قاپشىعىن قالقالاپ، ولاردىڭ جانىن امان الىپ قالادى، ال ءوزى قىزمەت ۇستىندە ەرلىكپەن قۇربان بولادى.
2009 - جىلى ۋاڭ جيە ”جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان بەرى جۇڭگونى اسەرلەندىرگەن 100 تۇلعانىڭ“ ءبىرى بولىپ باعالاندى. 2019 - جىلى 9 - ايدىڭ 25 - كۇنى ۋاڭ جيە جاڭا جۇڭگوداعى ”ەڭ ارداقتى كۇرەسكەر“ بولىپ باعالاندى.
56 جىلدان بەرى ۋاڭ جيەنىڭ ”ءبىرىنشى، جاپادان، ەكىنشى، ولىمنەن قورىقپاۋ“ سىندى ”ەكىدەن قورىقپايتىن“ توڭكەرىستىك رۋحى اۋىزدان - اۋىزعا كەڭىنەن تارالىپ كەلەدى. ۋاڭ جيە رۋحىن ونان ارى ويداعىداي جالعاستىرۋ جانە ساۋلەلەندىرۋ ءۇشىن، جەرگىلىكتى ۇكىمەت 1968 - جىلى ۋاڭ جيەنىڭ تۋعان جەرى حۋاگۋ قىستاعىنىڭ اتىن ۋاڭ جيە قىستاعى دەپ وزگەرتتى. بۇگىنگى كۇندە، ۋاڭ جيە الاڭى، ۋاڭ جيە ورتا مەكتەبى، ۋاڭ جيە كلاسى، ۋاڭ جيە پيونەرلەر اترەتى، ۋاڭ جيە ونەگە كورسەتۋ قىزمەت ورنى، مەيلى كازارمادا بولسىن، الدە جەرگىلىكتى ورىندا بولسىن، بارلىق جەردە ۋاڭ جيە رۋحىنىڭ ساۋلەلەنىپ جاتقاندىعىن كورۋگە بولادى.
ۋاڭ جيە رۋحىن زەرتتەۋ قوعامى قۇرىلىپ، بەلسەندى تۇردە ۋاڭ جيە رۋحى جونىندە پارتيالى كادرلار وقۋلىعى قۇراستىرىلدى؛ ۋاڭ جيە قىستاعىنداعى ۋاڭ جيە قۇرباننىڭ ەسكەرتكىش سارايى، ۋاڭ جيەنىڭ بايىرعى تۇراعى سياقتى قىزىل مادەنيەت بايلىعىنا سۇيەنىپ، ۋاڭ جيە رۋحىن جالعاستىرۋ بويىنشا تاربيەلەۋ، زەرتتەۋ - وقىتۋ ورتالىعىن قۇرۋدى جوسپارلاۋ، جەرگىلىكتى ورىنداعى پارتيا مۇشەلەرىن ۇيىمداستىرىپ ”ۋاڭ جيە رۋحىن اسقاقتاتىپ، ءداۋىردىڭ اتويشىلارى بولۋعا قۇلشىنايىق“ نەگىزگى تاقىرىپتىق پارتيا كۇنى قيمىلىن ورىستەتۋ سىندى ۋاڭ جيە رۋحىن ۇيرەنۋ جونىندەگى قيمىلدار قاھارماننىڭ تۋعان جەرىندە كوپتەپ ورىستەتىلدى.
ۋاڭ جيەنىڭ كوزى تىرىسىندەگى كۇندەلىكتەرى كەيىنگىلەردىڭ قىمباتتى رۋحاني بايلىعىنا اينالدى. ۋاڭ جيە ەسكەرتكىش سارايىنىڭ قابىرعاسىنا كەيىنگىلەردىڭ قاستەرلەي كورۋىنە ارنالعان ”پارتيا ءۇشىن، جالاڭداعان قارۋدان، لاۋلاعان ورتتەن قورىقپايمىن؛ پارتيا ءۇشىن، جانىمدى قيۋعا رازىمىن“. ”ءسوز جوق، بۇكىل ىنتا - پەيىلىممەن حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەيمىن، حالىقتىڭ قىزمەتكەرى بولامىن“. ”قانداي قىزمەت ىستەسەڭ دە شىن نيەتىڭمەن ىستە، ءسوزىڭ مەن ارەكەتىڭ بىركەلكى، ءىشىڭ مەن سىرتىڭ بىردەي بولىپ، جۇمىسقا بارىڭدى سالىپ، ۇقىپتى بول. ناتيجە جاراتقاندا داندايسىما، قيىنشىلىققا جولىققاندا سەنىمنەن ايىرىلما“، ”ءبىز ءبىرىنشى، جاپادان، ەكىنشى، ولىمنەن قورىقپاۋىمىز، ەشتەڭەدەن دە تايسالمايتىن ادام بولۋىمىز كەرەك“ دەگەن سوزدەرى كوشىرىلىپ جاپسىرىلعان.
”ەكىدەن قورىقپاۋ“ رۋحىنان سىرت، ۋاڭ جيە بۇرىن جازعان كۇندەلىگىندە ”اتاق - داڭققا الاقان جايماۋ، مامىلەگە الاقان جايماۋ، زاتتىق جاقتان الاقان جايماۋ“ سىندى ”3 الاقان جايماۋ“ رۋحىن جازىپ قالدىرىپ، كوپتەگەن كادر مەن بۇقارانى تەرەڭ سەزىمگە بولەدى.
”ۋاڭ جيە رۋحى بۇرىن دا، قازىر دە، بولاشاقتا دا ماڭگى ءبىزدىڭ باعالى رۋحاني بايلىعىمىز سانالادى“. قۇرلىق ارمياسى 71 - جيتۋانجۇننىڭ بەلگىلى لۇيىندەگى ”ۋاڭ جيە بانى“ باستان - اياق ”ۋاڭ جيە رۋحىنا“ مۇراگەرلىك ەتىپ جانە ونى ساۋلەلەندىرىپ كەلەدى. ءتيبى جاڭالانعاننان بەرى، ”ۋاڭ جيە بانىنداعى“ جاۋىنگەرلەردىڭ بارلىعى 11 ءتۇرلى وت قارۋمەن سوققىلاۋدى مىقتاپ يگەردى، بۇكىل لۇيدەگى بارلىق ادام حابارلاسۋ، نىساناعا الۋ، ماشينا جۇرگىزۋ سىندى 3 ۇلكەن ماماندىق دارەجە كۋالىگىن ەلدەن بۇرىن الدى. تاياۋدا لۇي ساۋىتتى اۆتوموبيل جاياۋ اسكەرلەرىنە كاسىپتىك باعالاۋ جۇرگىزگەندە، ”ۋاڭ جيە بانى“ بۇكىل لۇي قۇرىلىمىندا جاياۋ اسكەرلەر بانىن جالپىلىق جاقتان قاتارعا تۇرعىزعاندا ءبىرىنشى بولدى.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 5 - ايدىڭ 26 - كۇنى جيناننان بەرگەن حابارى)
