باسەكەلەسە ۇيرەنىپ، ۇمتىلا وزىپ، پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن قىزۋ ورلەۋگە كوتەردى
— شينجياڭنىڭ ”ميلليون پارتيا مۇشەسى پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ، ۇيرەنۋ دارىندارىنىڭ باسەكە جارىسى“ قيمىلى جونىندە جالپى شولۋ
□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جاڭ يانفاڭ
”ەلىمىز 1 - بەسجىلدىق جوسپاردى قاي جىلدان باستاپ جاسادى؟ تالاسا جاۋاپ قايتارىڭىزدار“. جۇرگىزۋشىنىڭ ءسوزى اياقتاي بەرە جارىسقا قاتىناسۋشى ساڭلاقتار دەرەۋ تالاسا جاۋاپ قايتارۋ كنوپكاسىن باستى... 5 - ايدىڭ 20 - كۇنى شينجياڭداعى ”ميلليون پارتيا مۇشەسى پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ، ۇيرەنۋ دارىندارىنىڭ باسەكە جارىسىنىڭ“ بايىنعولين موڭعۇل اۆتونوميالى وبلىسىنداعى بولىمشە جارىس رايونىندا جارتىلاي جارىسى وتكىزىلدى، 22 ۇيىرمەدەن 66 ساڭلاق ۇستامدىلىقپەن باسەكەگە كىرىسىپ، دالمە - ءدال جاۋاپ قايتارىپ، قالىڭ كورەرمەننىڭ القاۋىنا بولەندى.
پارتيا تاريحى − وقۋلىق ءارى قۋاتتاندىرعىش. پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن تەرەڭدەتۋدى، ناقتىلاندىرۋدى ونان ارى ىلگەرىلەتۋ، پارتيالى كادرلاردى پارتيا تاريحى بىلىمدەرىن ويداعىداي ۇيرەنۋگە، پارتيا تاريحى حيكايالارىن ويداعىداي ايتۋعا باستاۋ، پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋدى، يدەيانى ءتۇسىنۋدى، ناقتى ءىس ىستەۋدى، جاڭا جاعداي اشۋدى شىن مانىندە ورىنداۋ ءۇشىن، ”ۇيرەنۋدە قۋاتتى ەل“ شينجياڭ ۇيرەنۋ تۇعىرى تيانشان سايتى، ”انار بۇلت“ كليەنتىمەن بىرلەسىپ بيىل 4 - ايدا شينجياڭنىڭ ”ميلليون پارتيا مۇشەسى پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ، ۇيرەنۋ دارىندارىنىڭ باسەكە جارىسى“ قيمىلىن جولعا قويدى، ءار رەتكى جاڭالىقتارعا تولى باسەكەلى جارىس تيانشان الابىندا قىزۋ ءورىس الىپ، قالىڭ پارتيالى كادرلار جابال ات سالىسىپ، باسەكەلەسە ۇيرەنىپ، باسىپ وزعان قويۋ راي قالىپتاستىرىپ، شينجياڭنىڭ كەڭ - بايتاق الابىندا پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنىڭ قىزۋ ورلەۋىن ۇزدىكسىز كوتەردى.
دەن قويا ۇيىمداستىرىپ، باسەكەلەسە قاتىناستى
جوبانى عىلمي جاساپ، حابارلاندىرۋ شىعارىپ، اتتانىسقا كەلتىردى... باسەكەلى جارىستى ويداعىداي ورىستەتۋ ءۇشىن، ”ۇيرەنۋدە قۋاتتى ەل“ شينجياڭ ۇيرەنۋ تۇعىرى دەن قويا جوبالاپ، بەلسەنە ۇشتاستىرىپ، قيمىلدىڭ ءساتتى جۇرىلۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتى. سونىمەن بىرگە ”ۇيرەنۋدە قۋاتتى ەل“ ۇيرەنۋ تۇعىرى بايلىعىنان تولىق پايدالانا وتىرىپ، قالىڭ پارتيالى كادرلاردى پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن كۇشەيتۋگە جەتەكتەدى.
4 - ايدان 5 - ايعا دەيىن ينتەرنەت جەلىسىندەگى جانە ينتەرنەت جەلىسىنەن تىسقارى جارىستى ءوزارا بىرلەستىرۋ ءتاسىلى ارقىلى بۇكىل شينجياڭداعى ءارقايسى ايماق، وبلىس، قالالاردا باسەكەلى جارىستىڭ العاشقى جارىسى، جارتىلاي جارىسى ورىستەتىلدى. جەر - جەر، مەكەمە - ورىندار وسى رەتكى قيمىلعا قاتىناسۋدى پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن تەرەڭدەتۋدى، ناقتىلاندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ ۇتىمدى تۇتقاسى ەتىپ، كەڭ كولەمدە اتتانىسقا كەلتىرىپ، دەن قويا ۇيىمداستىردى، قالىڭ پارتيالى كادرلار باسەكەلەسە قاتىناسىپ، تاماشا ۇيرەنۋ رايىن قالىپتاستىردى.
شيحۋ قالاسىندا وتكىزىلگەن باسەكەلى جارىستىڭ العاشقى جارىسىندا، شيحۋ قالالىق توعىسپالى مەديا ورتالىعى مەديالىق كەستەلىك تۇعىرى − ”شيحۋ جاقسى جەر“ كليەنتى، دوۋيىن، ميكروبلوگ سياقتىلار تۇگەل اتتانىسقا كەلىپ، ينتەرنەت جەلىسىندە جارىسا تىكە تاراتتى. ”ايبارمەن الۋ“ جەكەلەر، ءسوز جوق، جاۋاپ بەرۋ، ”قادام سايىن قامال قۇرۋ“ گرۋپپالار، ءسوز جوق، جاۋاپ بەرۋ، ”كوز ىلەستىرمەس قاعىلەزدىك“ تالاسا جاۋاپ بەرۋ دەگەندەي... ءاربىر جارىس كەزەڭى شيەلەنىستى، قيان - كەسكى ءجۇرىلىپ، جان تەبىرەنتتى. جارىس الاڭىندا، ساڭلاقتار ءبىر - بىرىنەن قالىسپاي، تايتالاسا ىلگەرى ۇمتىلدى؛ الاڭ سىرتىندا 20 مىڭنان استام عالامتورشى ينتەرنەت جەلىسىندە كورەرمەن بولىپ، ساڭلاقتارعا شابىت بەرىپ قايراتتاندىردى. جارىس بارىسىندا تاعى ىقىلاستى عالامتورشىلاردىڭ دا قاتىناسىپ جاۋاپ بەرۋ كەزەڭى قوسىلىپ، جارىس سىرتىنداعى كورەرمەندەر ينتەرنەت جەلىسىندە جابال قاتىناسىپ، قيمىلدىڭ قامتۋ كولەمىن ۇتىمدى كەڭەيتتى.
ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىندا، ءارقايسى اۋدان، قالا، ءارقايسى سالا كەڭ كولەمدە قاتىناسىپ، قات - قابات ىرىكتەۋ جۇرگىزىپ، 20 قۇراما العاشقى جارىسقا كىردى، 8 قۇراما جارتىلاي جارىسقا جولداما الدى.
اراتۇرىك اۋدانىنداعى جارىستا سول ورىندا بولعان كورەرمەندەردىڭ دە جارىسقا ارالاسىپ جاۋاپ بەرۋىنە مۇمكىندىك بەرىلىپ، سۇراۋعا جاۋاپ بەرىپ، كوپشىلىكتىڭ پارتيا تاريحى جونىندەگى تۇسىنىگىن اناعۇرلىم تەرەڭدەتتى.
توقسۇن اۋدانىندا، ءارقايسى تاراۋلار، ورىندار پارتيا تاريحى بىلىمدەرىنەن ءتۇرلى باسەكەدەن 16 مايدان (رەت) وتكىزىپ، پارتيا تاريحى بىلىمدەرىنەن 98 مايدان (رەت) سىناۋ الدى، قاتىناسقان ادام سانى 5099 ادام - رەتكە جەتتى.
...
وسى رەتكى باسەكەلى جارىستىڭ جارتىلاي شەشۋشى جارىسى، شەشۋشى جارىسى 6 - ايدىڭ 9 - ، 10 - كۇندەرى اۆتونوميالى رايوندىق كىتاپحانادا وتكىزىلەدى. سول كەزدە، 14 ايماق، وبلىس، قالانىڭ ۇيىرمەلەرى ەڭ سوڭعى بەلدەسۋگە تۇسەدى، باسەكەلى جارىس قيمىلى پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنىڭ جاڭا ورلەۋىن كوتەرەدى.
فورماعا جاڭالىق ەنگىزىپ، پارتيا تاريحىن جاندى ۇيرەندى
باسەكەلى جارىستا، پارتيا تاريحى بىلىمدەرىنەن سۇراۋ - جاۋاپ بولىپ قانا قويماي، تاعى ”ۇيرەنۋ دارىندارىنىڭ“ اۋىلىنداعى كلاسسيكالىق قىزىل حيكايالاردى ايتۋ كەزەڭى دە ورنالاستىرىلىپ، ءارقايسى ”ۇيرەنۋ دارىندارى“ بەينەلەۋ فورماسىنا جاڭالىق ەنگىزىپ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 100 جىلدىق داڭقتى جىلدارىن جاندى پارتيا تاريحى حيكايالارىندا ايگىلەدى.
”جاڭا جۇڭگو قۇرىلىسى بايلىق پەن گەولوگيا دارىندىلارى تاپشى بولعان قيىن جاعدايعا جولىققان كەزدە، جياڭجۇننىڭ قىزى ياڭ جىڭلۋ شينجياڭعا بارۋدى ىرىقتىلىقپەن تالاپ ەتىپ، مۇنايدى گەولوگيالىق بارلاۋ قىزمەتىنە ات سالىستى. جاڭا جۇڭگونىڭ مۇناي ىستەرى جولىندا ياڭ جىڭلۋ ەرلىكپەن قۇربان بولدى، تىنىسى 22 جاسىندا ماڭگىگە توقتادى ... “
5 - ايدىڭ 25 - كۇنى قارامايلى قالاسىنداعى بولىمشە جارىس رايونى جارتىلاي جارىس الاڭىندا ءبىر قاتىناسۋشى ساڭلاق ۇگىت لەكسيا + ءبي فورماسىمەن ”ءشول دالانىڭ قىزى“ ياڭ جىڭلۋدىڭ كۇرەس حيكاياسىن قايتا كورسەتىپ، كورەرمەندەردى تەرەڭ اسەرلەندىردى.
”مەملەكەتتىڭ مۇناي ونەركاسىبىنىڭ دامۋى ءدال ياڭ جىڭلۋ سياقتى پارتيانىڭ جاقسى ۇل - قىزدارىنىڭ ءومىرى مەن ىستىق قانى ارقىلى بارلىققا كەلگەن، سانسىز وتانشىلدىقتى، ەل ءۇمىتىن اقتاۋدى كوكەيىنەن شىعارماعان ۇلەسكەرلەردىڭ ناقتى ىستەۋىنەن كەلگەن“، - دەدى قارامايلى قالالىق قازىنا مەكەمەسىنىڭ كادرى گۇڭ شين اسەرلەنىپ.
”جاپالى ما، جاپالى ەمەس پە، 25 مىڭ شاقىرىمدىق ۇزاق جورىقتى ەسىڭە ال؛ شارشادىڭ با، جوق پا، توڭكەرىستىك اعا بۋىنداردى ەسىڭە ال!“ اقسۋ ايماعى ايماققا توتە قاراستى ورگاندار وتكىزگەن باسەكەلى جارىستىڭ قىزىل حيكايالارمەن ءبولىسۋ كەزەڭىندە جارىسقا قاتىناسۋشى ساڭلاق لين شيۋمين چىن گىڭ داجياڭمەن ءبىر قىزىل ارميا جاۋىنگەرىنىڭ ”ءبىر دوربا ازىق“ تۋراسىنداعى حيكاياسىن سەزىممەن بايانداپ بەردى. الاڭداعى كورەرمەندەر ۇيىپ تىڭداپ، اۋىق - اۋىق قىزۋ قول سوعىپ وتىردى.
جەر - جەردە وتكىزىلگەن باسەكەلى جارىستا جارىسقا قاتىناسۋشى ساڭلاقتار قاراپايىم ءتىل، شىنايى سەزىممەن ءداۋىر ونەگەسى لاچين بايەكە، ”جاسىل ارمان قۋۋشى“ ۋاڭ چىڭباڭ سىندى قاھارمان ۇلگىلەردىڭ اسەرلى ىزگى ىستەرىن كوسىلە اڭگىمەلەدى. قىزىل حيكايالار جۇرەكتەرگە جەتىپ، كورەرمەنمەن كۇشتى ءۇن تابىستى.
”وسى جولعى جارىس باسەكەسى بارىسىندا مەن پارتيا تاريحى تۋرالى كوپتەگەن بىلىمدەردى ۇيرەندىم ءارى كوپتەگەن توڭكەرىستىك اعا بۋىندار مەن ۇلگىلى تۇلعالاردىڭ كۇرەس ىزگى ىستەرىن ءتۇسىنىپ تەرەڭ اسەر الدىم“، - دەدى مەملەكەتتىك سالىق باس مەكەمەسى اقسۋ ايماقتىق سالىق مەكەمەسىنەن جارىسقا قاتىناسۋشى ساڭلاق چىن تياننيڭ، - ”مەن قىزىل گەندى ويداعىداي جالعاستىرىپ، كوركەم شينجياڭ قۇرۋ ءۇشىن قۇلشىنا كۇرەس جاسايمىن“.
جارىس ارقىلى ۇيرەنۋدى جەبەپ، ساناعا ءسىڭىرىپ قوزعاۋشى كۇشتى ارتتىردى
”قىزمەتتەستەرىممەن بىرگە ءار كۇنى ’ۇيرەنۋدە قۋاتتى ەل‘ ۇيرەنۋ تۇعىرىندا ۇيرەنىپ، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىپ، كەم - كەتىگىن تەكسەرىپ، تولىقتاپ، پارتيا تاريحى بىلىمدەرىن ساناعا، جۇرەككە ۇيالاتتىم. وسى رەتكى باسەكەلى جارىس ءبىزدىڭ ۇيرەنۋ جەتىستىكتەرىمىزگە بولعان ءبىر رەتكى تەكسەرۋ بولدى“، - دەدى شاپشال سىبە اۆتونوميالى اۋدانىنان جارىسقا قاتىناسۋشى ساڭلاق باي ۋي.
جارىس ارقىلى ۇيرەنۋدى جەبەدى، ۇيرەنۋ ارقىلى قولدانۋدى جەبەدى. تۇتاس شينجياڭداعى جەر - جەر، مەكەمە - ورىندار باسەكەلى جارىسقا بەلسەنە قاتىناسۋ ارقىلى پارتيالى كادرلاردىڭ پارتيا تاريحىن ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ، اشالاپ ءتۇسىنىپ، ۇيرەنۋدەن اقىل - پاراسات جانە كۇش - قۋات الىپ، تاريحتى ۇيرەنۋ ارقىلى قاعيدانى ءتۇسىنىپ، تاريحتى ۇيرەنۋ ارقىلى سەنىمدى ارتتىرىپ، تاريحتى ۇيرەنۋ ارقىلى ءمورالدى اسقاقتاتىپ، تاريحتى ۇيرەنۋ ارقىلى ۇمتىلا ىستەپ، پارتيا قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعىن ۇزدىك ناتيجەلەرمەن قارسى الۋىن جەبەدى.
”باسەكەلى جارىستىڭ وتكىزىلۋى نەگىزگى ساتىداعى پارتيالى كادرلاردىڭ ۇيرەنۋ ىنتاسىن بارىنشا قاۋلاتتى“. قارامايلى قالاسى قارامايلى رايونىنان جارىسقا قاتىناسۋشى ساڭلاق شيە بيڭ مىنانى ءبىلدىردى: ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ بويىنشا قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىنىڭ ءبىر مۇشەسى رەتىندە ”مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ امالياتتىق قيمىلىن تىڭعىلىقتى ويداعىداي ورىستەتىپ، بۇقارانىڭ ءىسىن ويداعىداي، ناقتى، ەگجەي - تەگجەيلى ىستەيمىن.
ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق پارتكوم ۇگىت ءبولىمى ورگان پارتكومىنىڭ ارناۋلى مىندەتتەگى ورىنباسار شۋجيى چىن حۇڭچۋان مىنانى ءبىلدىردى: باسەكەلى جارىس قالىڭ پارتيا مۇشەلەرىنىڭ پارتيالىق جەتىلىمىن ونان ارى جوعارىلاتىپ، كوپشىلىكتى اۆانگارد ۇلگىلىك رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، ءوز جۇمىس ورىندارىندا بەلسەنە ىسكەرلىك كورسەتىپ، جاڭا داۋىردەگى جۇڭگوشا سوتسياليستىك شينجياڭ قۇرۋعا كۇش قوسۋعا شابىتتاندىردى.
باسەكەلى جارىستىڭ تارباعاتاي ايماعى بولىمشە جارىس رايونىنداعى جارتىلاي جارىستا، شاۋەشەك قالاسى قۇراماسى ءبىرىنشى بولۋداي جاقسى ناتيجەگە يە بولدى، جارىسقا قاتىناسۋشى ساڭلاق جاڭ گۇيلي باتىل تۇردە: ”وسى جولعى جارىس ارقىلى مەن پارتيا تاريحىنىڭ ءبىر رۋحاني قازىنا ەكەندىگىن تەرەڭ سەزىندىم، وسى ارادان ۇزدىكسىز قايراتتانا العا باسۋعا رۋحاني كۇش - قۋات الدىم، بۇل مەنى اناعۇرلىم زور ىنتا جانە جىگەر - قايراتپەن قىزمەتكە كىرىسۋگە شابىتتاندىردى“، - دەدى.
