— باس شۋجي شي جينپيڭ امانداسا بارعان چيڭحايدىڭ گاڭچاسىنداعى زاڭزۋ مالشىلارى وتباسىنا قايتالاي ساپار
□ شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى ياڭشيۋ داجىن، جاڭ زىچي، لي جينفىڭ
جاسىل جەلەك جامىلعان گاڭچا ساحاراسىنداعى شاليۋحى وزەنى كولگە قۇيىپ جاتىر. زاڭزۋ مالشى سونانسايراڭنىڭ ۇيىندەگى شاي ۇستەلىنە سانزى، شيراتپا جانە جەمىس - جيدەك قويىلعان، مەشتە ساقىرلاپ قايناپ تۇرعان ءسۇتتى شايدىڭ حوش ءيىسى اڭقىپ تۇر...
6 - ايدىڭ 8 - كۇنى تۇستەن كەيىن باس شۋجي شي جينپيڭ چيڭحاي ولكەسى حايبەي زاڭزۋ اۆتونوميالى وبلىسى گاڭچا اۋدانى شاليۋحى قالاشىعى گولوزاڭگۇڭما قىستاعىنا كەلىپ، مالشى سونانسايراڭنىڭ ۇيىنە بارىپ، زاڭزۋ بۇقاراسىنا امانداستى جانە حال سۇرادى.
چيڭحاي كولىنىڭ سولتۇستىك جاعاسىنا گاڭچا اۋدان قالاشىعىنىڭ ماڭىنا ورنالاسقان گولوزاڭگۇڭما قىستاعىنىڭ تەڭىز دەڭگەيىنەن بيىكتىگى 3300 مەتر، جەرگىلىكتى ورىنداعى كوپ ساندى مالشىلار وسى اراعا قونىستانىپ تۇرمىس كەشىرۋدە.
”باس شۋجي ءبىزدىڭ ۇيىمىزگە كەلىپ، ءۇيدىڭ ءىشى - سىرتىن تاپتەشتەي كورىپ شىقتى. ادامعا توتەنشە ىقىلاستى مامىلە جاسايدى ەكەن، ءبىزدى ەرەكشە اسەرلەندىردى“. ءوزىنىڭ سۋرەتتەردى الىپ باس شۋجيگە تۇرمىستارىنداعى وزگەرىستەردى تانىستىرعانىن ەسىنە العاندا، ۇستىنە زاڭزۋدىڭ مەرەكەلىك كيىمىن كيگەن سونانسايراڭنىڭ جۇزىنەن شاتتىق كۇلكىسى ەستى.
مىناۋ ءبىر سۋرەت سونانسايراڭ وتباسىنىڭ بۇرىنعى تۇراعى ەكەن: تاۋ باۋرايىنداعى شيكى كەرپىش ءۇي، تاسپەن قالانعان رەتسىز اۋلا تامى كونە دە توزىڭقى. ال مىناۋ 2 سۋرەت سونانسايراڭ وتباسىنىڭ جايلىمى مەن قوي تابىنى: تازا ەنەرگيا تاسىمالدايتىن جوعارى كەرنەۋلى ەلەكتر جەلىسى كەڭىستىكتە كەرىلىپ تۇر، ورىستە تويىنا سەمىرگەن قوي تابىنى جاتىر.
2014 - جىلدىڭ سوڭىندا سونانسايراڭ وتباسى 17 كيلومەتر قاشىقتىقتاعى ساۋشان سايىنان كوشىپ، كوشپەلى مالشىلىق تۇرمىسقا قوش ايتىپ، وتىرىقتاندىرۋ جاڭا قىستاعىنا قونىس تەبەدى. 2015 - جىلدىڭ سوڭىندا سونانسايراڭ وتباسى ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي وتباسى دەپ تۇراقتاندىرىلادى.
”بۇرىن تۇرمىسىمىزدا ەرەكشە قيىنشىلىق بار بولاتىن، تاۋ قويناۋىنا كىرىپ - شىعۋ قولايسىز ەدى، ايەلىم سىرقاتتانعاندا شاراسىز قاراپ وتىردىم، 2 بالام وقۋعا تۇسە الماي ۇيدە مال باقتى“. وتكەندى ەسىنە العان سونانسايراڭ: قوي - سيىر ساتىپ الارلىق اقشامىز بولماعاندىقتان، ءۇيىمىزدىڭ 450 مۋ جايلىمىنا 8 سيىر عانا باقتىق، تۇرمىسىمىز ءۇپى - ءتاپى عانا ەدى، - دەدى.
كاسىپ سالاسى ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ قارجىسىنان جانە شاعىن سومالى قارىز اقشادان پايدالانعان سونانسايراڭ بىرتىندەپ باعىمشىلىق كولەمىن 80 قوي، 20 سيىرعا كەڭەيتتى. بىلتىر تۇتاس وتباسىنداعىلاردىڭ تەك قوي - سيىر باعىمشىلىعى، جايلىم سيلىق، قوسىمشا قاراجاتى، الەۋمەتتىك يگىلىك جۇمىس ورنى سياقتىلاردان كىرگەن جالپى كىرىسى 100 مىڭ يۋاننان اسىپ، وتباسىنىڭ ادام باسىنا شاققانداعى كىرىسى 2015 - جىلداعى 2100 يۋاننان ارتىپ 21 مىڭ يۋانعا جەتەدى.
بۇل كۇندەرى سونانسايراڭ وتباسى تاس كەرپىشتى جاتاعان ۇيدە وتىرادى. ۇيگە زاڭزۋ كىلەمى توسەلگەن، ءتۇرلى وتباسى ەلەكتر جابدىقتارى تولىق، كۇن نۇرى اۋلانى نۇرعا بولەپ تۇر.
زاڭزۋدا ”ميحىنات بولماسا باقىت تا بولمايدى“ دەگەن ماقال بار. قاجىرلىلىقپەن ەڭبەك ەتىپ، كەدەيلىكتەن ارىلىپ بايۋ جولىنا تۇسكەندىكتەن، سونانسايراڭ 2019 - جىلى شاليۋحى قالاشىعى جاعىنان ”تاڭداۋلى كومپارتيا مۇشەسى“ بولىپ باعالاندى. قوناق بولمەسىنە قويىلعان داڭق كۋالىگى كوزگە ەرەكشە تۇسەدى. ”پارتيانىڭ ابزال ساياساتى ءبىز مالشىلاردىڭ تۇرمىسىنا سايىن ساحارا سياقتى ءار كۇنى تىڭ وزگەرىستەر اكەلۋدە“.
گولوزاڭگۇڭما قىستاعىندا بارلىق وتباسى سۋمەن شايىلاتىن دارەتحانا پايدالانىپتى، اۋلالارىندا اۆتوكولىكتەرى تۇر. انادايداعى جاسىل القاپ پەن 600دەن استام سارعىش ءتۇستى مالشىلار جاڭا تۇراعى جاراسىم تاۋىپ، اسەم كارتينا قالىپتاستىرىپ تۇر.
قىستاقتاعى شاعىن فۋتبول الاڭىندا بالالار اسىر سالىپ ويناپ ءجۇر، قىستاقتىڭ قاسىنا جاڭادان سالىنعان ”گاڭرىمەيدو ساياحات دەمالىس ورنىندا“ كيىز، كەزدەمە شاتىرلار جامىراي تىگىلگەن، ونان سىرت، زاڭزۋ ۇلگىسىندەگى 20 ”شاعىن اعاش ءۇي“ ساياحاتشىلاردى ساحاراداعى شوپان جىرى ۇلگىسىندەگى سەيىل - سەرۋەندى سەزىنۋگە جەتەكتەيدى.
”قازىر قىستاق قوي - سيىر باعىمشىلىعى، ەكولوگيالىق ساياحات سىندى 2 ۇلكەن كاسىپ سالاسىن دامىتىپ وتىر، قىستاقتىڭ كوللەكتيۆ ەكونوميكالىق كىرىسى بىلتىر 360 مىڭ يۋانعا جەتىپ، كەدەيلىكتەن ارىلعان وتباسىلاردىڭ ادام باسىنا شاققانداعى كىرىسى 7678 يۋانعا جەتتى“. گولوزاڭگۇڭما قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجي سونانسايفۋدان بىلاي دەپ تانىستىردى: ”باس شۋجيدىڭ ءبىزدىڭ قىستاعىمىزعا كەلۋى كوپشىلىكتىڭ تاماشا تۇرمىسقا دەگەن سەنىمىن ونان ارى ارتتىردى، ەرتەڭىمىزدىڭ، ءسوزسىز، اناعۇرلىم تاماشا بولاتىندىعىنا سەنىمىمىز كامىل“.
نەگىزدىك قۇرىلعىلار زور دارەجەدە جاقساردى، كاسىپ سالاسى دامىپ، كىرىس ورنىقتى ارتتى، كوشپەلى مالشىلار وتىرىقتانىپ، باقىتتى تۇرمىسقا كەنەلدى. ۇستىرتتەگى كورىكتى اۋىل - قىستاق قۇرىلىسى مەن كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ بارىسىندا چيڭحاي ولكەسىندەگى جيىنى 500 مىڭنان استام مالشى سونانسايراڭ سياقتى اۋدان قالاشىعىنا نەمەسە قالاشىققا شوعىرلانا قونىستاندى: چيڭحايداعى زاڭزۋلار قونىستانعان وڭىرلەردىڭ 2020 - جىلعى اۋىل - قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ادام باسىنا شاققانداعى قولداعى تابىسى 12 مىڭ يۋانعا جەتىپ، 2015 - جىلمەن سالىستىرعاندا ％74 ارتىپ، 661 كەدەي قىستاقتىڭ بارلىعى كەدەيلىك قالپاعىن الىپ تاستادى، 257 مىڭ كەدەي جان سانىنىڭ بارلىعى كەدەيلىكتەن ارىلدى.
قازىر سونانسايراڭنىڭ جيەن قىزى دۇڭجىبۋسو شاليۋحى قالاشىعىنداعى جاتاقتى مەكتەپتىڭ باستاۋىش 1 - جىلدىعىندا وقيدى. ەرجەتكەننەن كەيىن مۇعالىم بولۋدى ارماندايتىن 8 جاسار بۇل قىز: ”مەن بەيجيڭگە بارىپ تيان - انمىندى، مەملەكەت تۋىن شىعارۋدى كورۋدى ەرەكشە ارماندايمىن، وسىناۋ ساحارادان وزگەشە كورىنىستەردى كورگىم كەلەدى“، - دەيدى جانارىنان ارمان ۇشقىنى الاۋلاپ.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 6 - ايدىڭ 9 - كۇنى شينيڭنەن بەرگەن حابارى)
