تەاتردى بارىنەن ماڭىزدى دەپ ءبىلىپ، وتان ءۇمىتىن ادالدىقپەن اقتادى

چاڭ شياڭيۇي:

تەاتردى بارىنەن ماڭىزدى دەپ ءبىلىپ، وتان ءۇمىتىن ادالدىقپەن اقتادى

□ شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى شى لينجيڭ

چاڭ شياڭيۇيدىڭ سۋرەتى. □ شينحۋا اگەنتتىگى تاراتقان

　　حىنان ولكەسى گۇڭ - ي قالاسى حىلو قالاشىعى نانحىدۋ قىستاعىنداعى چاڭ شياڭيۇيدىڭ بايىرعى تۇراعىندا، ”شياڭيۇي تەاتر توبى ءنومىرلى“ ميگ - 15 راكتيۆ ۇشاقتىڭ مودەلى ەرەكشە كوز تارتادى. ”بۇل ’شياڭيۇي تەاتر توبى ءنومىرلى‘ ۇشاق مودەلى چاڭ شياڭيۇيدىڭ وتباسى - وتان سۇيىسپەنشىلىگىنىڭ ەڭ ۋاكىلدىك سيپاتتى بەينەلەنۋى سانالادى...“. ءتۇسىندىرۋشى ەكسكۋرسيالاۋشىلارعا حالىق كوركەمونەرشىسى چاڭ شياڭيۇيدىڭ ءومىرىن باياندادى.

　　چاڭ شياڭيۇيدىڭ اۋەلگى اتى جاڭ مياۋليڭ، 1923 - جىلى حىناننىڭ گۇڭ - يىندەگى ءبىر جارلى وتباسىندا دۇنيە ەسىگىن اشقان، بالا كۇنىندە اتاستىرعان كەلىن بولماۋ ءۇشىن، 9 جاسىنان باستاپ اكەسىنە ىلەسىپ تەاتر ۇيرەنەدى. ونەردەگى ۇزاق عۇمىرىندا، چاڭ شياڭيۇي تالاي - تالاي مىقتىلاردىڭ ارتىقشىلىعىن قابىلداپ، حىنان تەاترىن كەمەلدەندىرىپ، يۇيدۇڭ، شياڭفۋ اۋەندەرىن توعىستىرىپ، سونداي - اق مۋزيكالى تەاتر، جۇيزى، سانشي باڭزى، حىبەي باڭزى، جيڭجۇي سياقتىلاردىڭ اۋەندەرىن قابىلداپ، قالىڭ بۇقارانىڭ تەرەڭ ىقىلاسىنا بولەنگەن چاڭپاي كوركەمونەرىن قالىپتاستىردى.

　　تەاتر ونەرىنىڭ ”حالىق تىلەگىنە ۇيلەسىپ، ءداۋىردى بەينەلەۋىنە“ مۇمكىندىك جاساۋ ءۇشىن، چاڭ شياڭيۇي كۇيەۋى چىن شيانجاڭمەن بىرگە، ءداستۇرلى تاقىرىپتاردى جاڭالاۋمەن قاتار، وسى زامانعى تەاتر قويىلىمدارىن بەلسەنە ساحنالاستىردى. ولار قايتا جازعان «كاۋحۇڭ»، «اق جىلاننىڭ ءومىربايانى»، «داجيجۋاڭ» سياقتى ءداستۇرلى تەاتر قويىلىمدارى چاڭپاي كوركەمونەرىنىڭ ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاسقان تۋىندىلارىنا اينالدى؛ «كۇنگەي ساي»، «لي شۋاڭشۋاڭ»، «قىزىل شىراعدان ەستەلىكتەرى» سياقتى وسى زامانعى تەاتر قويىلىمدارى تۋرالى ىزدەنىستەر چاڭپاي كوركەمونەرىنىڭ تىڭ شۇعىلا شاشۋىنا مۇمكىندىك تۋعىزدى.

　　ونەردەگى 70 جىلدا چاڭ شياڭيۇي 100دەن استام تەاتر قويىلىمىندا رول الىپ، ساحنادا جەڭگەتاي، باي سۋجىن، حۋا مۋلان، يۇي تايجۇن، مۋ گۇييىڭ، لي شۋاڭشۋاڭ قاتارلى كلاسسيك ايەلدەر وبرازىن سومداپ، حىنان تەاترىنىڭ وڭىرلىك تەاتردان مەملەكەتتىك ۇلكەن تەاتر تۇرىنە اينالۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.

　　”تەاتر بارىنەن ماڭىزدى“ دەپ ءبىلۋ، ءمورال مەن ونەردە قاتار گۇل اشۋ چاڭ شياڭيۇيدىڭ ومىرلىك ۋادەسى جانە تالپىنىسى بولدى. چاڭ شياڭيۇي مەن ونىڭ جەتەكشىلىگىندەگى تەاتر توبى ”ءۇش ۇشتىك جۇيە“ بويىنشا ويىن قويۋعا تاباندى بولدى − 3 اي اۋىل - قىستاقتا، 3 اي زاۆودتار مەن كەندەردە، 3 اي اسكەري بولىمدەردە بولىپ، ەڭ نەگىزگى ساتىداعى كورەرمەندەر مەن كوماندير - جاۋىنگەرلەر ءۇشىن ارالاپ ءجۇرىپ ويىن قويدى.

　　1951 - جىلى بۇكىل مەملەكەتتە جوعارىدان تومەنگە دەيىن امەريكا جيھانگەرلىگىنە قارسى تۇرىپ، چاۋشيانعا كومەكتەسۋ قىزۋ ورلەۋى كوتەرىلگەندە، چاڭ شياڭيۇيگە مىناداي وي كەلەدى: بۇكىل مەملەكەتتى ارالاپ ويىن قويىپ، قايىرىمدىلىق ويىن قويىپ، امەريكا جيھانگەرلىگىنە قارسى تۇرىپ، چاۋشيانعا كومەكتەسۋگە اتتانعان ەرىكتىلەر ارمياسىنا ۇشاق اتايمىن.

　　چاڭ شياڭيۇيدىڭ شاكىرتى، بيىل 82 جاستاعى حان يۇيشىڭنىڭ ەسكە الۋىنشا، ارالاپ ويىن قويۋعا، قايىرىمدىلىق ويىنىن قويۋعا شىعار الدىندا، چاڭ شياڭيۇي تەاتر توبىنىڭ تاسىمال جۇك اۆتوموبيلىن ساتىپ، ءوزىنىڭ بارلىق القا - مونشاقتارى مەن تالاي جىلدان جيناعان اقشاسىن الىپ شىعادى،سونداي - اق ءوزىنىڭ 3 بالاسىن بالاباقشاعا بەرەدى. جارتى جىلدا ول شياڭيۇي تەاتر توبىنىڭ مۇشەلەرىن باستاپ جۇڭگونىڭ جارتىسىنان كوپ جەرىن ارالاپ، 10 مىڭ ليدەن ارتىق جول باسىپ، اقىرى وسى ارمانىن ورىندايدى. بۇل ءىس سول كەزدە بۇكىل ەلدەگى ارميا مەن حالىقتىڭ وتانشىلدىق ىنتاسىن بارىنشا جىگەرلەندىرەدى.

　　1953 - جىلى چاڭ شياڭيۇي چاۋشيانعا بارىپ حال سۇراۋ توبىنىڭ قاتارىندا چاۋشيانعا بارىپ حال سۇراۋ كونسەرتىن قويادى. 1959 - جىلى چاڭ شياڭيۇي جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولادى. بۇگىنگى تاڭدا، ”شياڭيۇي تەاتر توبى ءنومىرلى“ ۇشاق جۇڭگو اۆياتسيا مۇراجايىنا قويىلىپ، جاي ادامداردىڭ ايبىندى جىرىنىڭ ماڭگىلىك كۋاگەرىنە اينالعان.

　　2004 - جىلى 6 - ايدىڭ 1 - كۇنى چاڭ شياڭيۇي ناۋقاس سەبەبىنەن 81 جاسىندا ومىردەن وزدى. 2004 - جىلى 7 - ايدا مەملەكەتتىك كەڭەس حىنان تەاترىنىڭ ايتۋلى ۇستازىنا ”حالىق كوركەمونەرشىسى“ داڭق اتاعىن تولىقتاپ بەردى. 2009 - جىلى چاڭ شياڭيۇي ”جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان بەرى جۇڭگونى اسەرلەندىرگەن 100 تۇلعا“ بولىپ تاڭدالدى. 2019 - جىلى 9 - ايدا ”ەڭ ارداقتى كۇرەسكەر“ داڭق اتاعىنا يە بولدى.

　　ءوزى جوق بولسا دا، اۋەنى ءالى ارامىزدا، شياڭيۇي ءالى ءبىزدىڭ قاسىمىزدا. ”چاڭ شياڭيۇيدىڭ امەريكا جيھانگەرلىگىنە قارسى تۇرىپ، چاۋشيانعا كومەكتەسۋگە ۇشاق اتاعان وتانشىلدىق يگى ءىسىن ادامدار ءالى كۇنگە ارداقتاپ كەلەدى؛ ونىڭ ونەرىممەن جۇرتتى تاڭعالدىرماي قويمايمىن دەيتىن تاباندىلىعى، تەاتر بارىنەن ماڭىزدى دەپ بىلەتىن كاسىبىن ارداقتاۋ رۋحى تەاتر سالاسىنا وشپەس ەسكەرتكىش ورناتتى؛ ونىڭ بۇقاراعا قىزمەت ەتكەن، قوعامعا ۇلەس قوسقان اسقاق ءمورالى ماڭگى ءبىزدىڭ ۇيرەنۋىمىزگە تاتيدى“، - دەيدى نانحىدۋ قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى جاڭ جي - ۋي.

　　قازىرگى تاڭدا 4 ۇياشىقتى ۇڭگىر ۇيدەن، 3 بولمەلى جەر ۇيدەن قۇرالعان شارۋا اۋلاسى − چاڭ شياڭيۇيدىڭ بايىرعى تۇراعى سول جەردەگى وتانشىلدىق تاربيە بازاسىنا اينالىپ، جىلىنا 10 مىڭنان استام ادام ىززەت - قۇرمەتپەن كورۋگە، ۇيرەنۋگە كەلەدى.

　　(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 6 - ايدىڭ 1 - كۇنى جىڭجوۋدان بەرگەن حابارى)