جاڭ بەي
قياق كۇرىش جۇپار ءيىسىن اڭقىتىپ، چۇي يۋان رۋحى ماڭگى جالعاسادى. ءداستۇرلى مەرەكە جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىنىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى، گۋمانيتارلىق رۋحقا جانە ءداۋىر تىنىسىنا باي، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ باعالى رۋحاني بايلىعى. ۇلكەندى - كىشىلى كوشەلەردە ءار ۇيدەن تارالعان جاعىمدى قياق كۇرىش يىسىندە قويۋ وتباسى، وتان سۇيىسپەنشىلىگى قامتىلىپ جاتىر. ”دۋان - ۋ مەرەكەسى قالاي كەلگەن، بۇرىنعىلاردىڭ ايتۋىنشا چۇي يۋاندى ەسكە ءتۇسىرۋدەن باستاۋ العان“. تاعى دا ءبىر دۋان - ۋ مەرەكەسى كەلدى، شينجياڭنىڭ كەڭ - بايتاق اۋىل - قىستاقتارىندا ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ بويىنشا قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتتەرى مەن ءار ۇلت بۇقاراسى بىرگە قياق كۇرىش ءتۇيىپ، قياق كۇرىشتەن ءدام تاتىپ، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن جالعاستىرىپ، ۇلتتار ىنتىماعى سۇيىسپەنشىلىگىن بىرگە تىلگە تيەك ەتتى. دۋان - ۋ مەرەكەسىنىڭ كوپتەگەن ءداستۇرلى سالتتارى بار، ءار جەردە ءار ءتۇرلى، دەسەدە ءدامدى دە جۇمساق قياق كۇرىش قاي - قاي وڭىردە بولسا دا مەرەكەدە كەم بولسا بولمايتىن ءدامدى قۇجىرعا، ءبىر ءتۇرلى ەستەلىككە، ءبىر ءتۇرلى داستۇرگە اينالعان. قياق كۇرىش ءتۇيۋ، ايداعار قايىق جارىسى سىندى مەرەكەلىك سالت 2000 جىلدان استام ۋاقىت جالعاسىپ قازىرگە جەتتى، ول ەڭبەكشى حالىقتىڭ قاراپايىم ارەكەتى ارقىلى وتانشىلدىققا، وتباسى - وتان سۇيىسپەنشىلىگىنە دەگەن قۇرمەتىن جەتكىزىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ رۋحاني تالپىنىسى مەن قۇن بەتالىسىن ايگىلەدى. مۇنداي رۋحاني تالپىنىس پەن قۇن بەتالىسى تەك وڭىرمەن شەكتەلىپ قانا قويماي، بۇرىنعى مەن بۇگىندى جالعاپ، جۇڭحۋانىڭ كەڭ - بايتاق دالاسىندا ءاربىر ۇرپاق جۇڭحۋا ۇلاندارىن وتاننىڭ دامۋى، گۇلدەنىپ - كوركەيۋى جولىندا قاجىماي - تالماي كۇرەس جۇرگىزۋگە جىگەرلەندىرەدى جانە شابىتتاندىرادى.
وتانشىلدىق ءبىزدىڭ ۇلت رۋحىمىزدىڭ وزەگى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ىنتىماقتاسا كۇرەس جاساۋىنىڭ، ءوزىن تالماي الۋەتتەندىرۋىنىڭ رۋحاني دانەكەرى. ول جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ جۇرەگىنە تەرەڭ تامىر تارتىپ، ءداۋىردىڭ دامۋىنا سارقىلماس قوزعاۋشى كۇش بەردى. ءبىز تەك وتانشىلدىق ۇلى تۋىن بيىك ۇستاپ، بۇلجىماستان پارتيانىڭ ۇنىنە قۇلاق اسىپ، پارتياعا ىلەسىپ، ءار ۇلتتىڭ ورتاق رۋحاني مەكەنىن قۇرىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك سومداپ، ءار ۇلت اناردىڭ دانىندەي تىعىز ۇيىسسا بولعانى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى سىندى جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن تەلەگەي كۇش ۇيىستىرا الامىز.
(”لەپتى لەبىز“ ماقالا جولداۋ حات ساندىعى: xjrbplb@126.com)
