انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ۋاڭ نا 6 - ايدىڭ 14 - كۇنى ۇرىمجىدەن حابارلايدى. 6 - ايدىڭ 12 - كۇنى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى ۇرىمجىدە شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەلەر جونىندە ارناۋلى اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسىن اشتى. قاشقار ايماعى، حوتان ايماعى، اقسۋ ايماعى سياقتى جەرلەردەگى تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنان وقۋ تاۋىسقان تاربيەلەنۋشىلەر وزدەرىنىڭ ۇيرەنۋ - باۋلۋ ارقىلى ءدىني ۇشقارى يدەيادان ارىلىپ، ورنىقتى جۇمىستانۋدى جۇزەگە اسىرعان، سونداي - اق باقىتتى دا تاماشا تۇرمىس كەشىرگەن حيكايالارىن باياندادى.
”مەنى مەيىر - ماحاببات وزگەرتتى“، - دەدى اقسۋ قالاسىنان كەلگەن ايشامگۇل يولۋاس، بۇرىن ءدىني ۇشقارى يدەيانىڭ ىقپالىنا ۇشىراعان ونىڭ ارەكەتى ۇشقارى بولىپ، ۇيىندەگىلەردىڭ تۇرمىسىنا كيلىككەن، اۋەلى، جاڭاشا، ادەمى كيىنگەن ايەلدەردى ۇرىپ، بالاعاتتاپ، اقىرى وتباسى ءبۇلىنىپ شاڭىراعى ورتاسىنا ءتۇسىپ ەدى.
ايشامگۇل يولۋاس تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىندا ۇيرەنىپ جاتقان كەزىندە مۇعالىمنىڭ وزىنە مەيىرلى، سابىرلى مامىلە جاساعاندىعىن، وقۋ تاۋىسقان سوڭ ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتى مەن الەۋمەتتىك اۋماق كادرلارىنىڭ ءوزىن كيىم - كەشەك دۇكەنىن، اجارلاندىرۋ - تىرناق ساندەۋ دۇكەنىن اشۋعا جىگەرلەندىرىپ قولداعاندىعىن ايتتى. قازىر ول كاسىپتە تابىسقا جەتتى، كۇيەۋىمەن دە قايتا جاراستى، ءبىر ۇيدەگى 4 جان تاماشا تۇرمىس كەشىرۋدە، ”تۋ باستا تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنا بارعانىما ايرىقشا قۋانامىن، پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ باقىتتى وتباسىما ورالۋىما كومەكتەسكەندىگىنە العىس ايتامىن“.
بيىل 24 جاستاعى ءماردان ءادىل كەلپىن اۋدانىنان، بۇرىن ءدىني ۇشقارى يدەيانىڭ ىقپالىنا ۇشىراپ، 20 نەشە جاستاعى ول وقۋ وقىماي، قىزمەت ىستەمەي، اكە - شەشەسىنە يەك سۇيەپ، ونىمەن قويماي تاعى قىلمىستىق توپقا قوسىلعان ەدى.
ءماردان ءادىل تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنان شاشتارازشىلىق ونەرىن ۇيرەنگەندىگىن، وقۋ تاۋىسقان سوڭ ۇكىمەت تاراۋلارى تاراتقان شارۋاشىلىق قۇرۋ جاردەماقىسىنا سۇيەنىپ، شاشتارازحانا اشىپ، ايىنا تەك وسى ءبىر تۇردەن 5000 يۋاننان استام كىرىس كىرگىزگەندىگىن ايتتى، ”تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى سانامداعى ءدىني ۇشقارى يدەيانى الاستاپ، ماعان اقشا تابۋ ونەرىن ۇيرەتتى“.
اقپار جاريالاۋ ماجىلىسىندە وتكەندە قاراڭعى تۇنەكتىڭ تەرەڭ شۇڭەتىنە تۇسكەن پاتىگۇل ۇسەن ءوز جاراقاتىن باتىلدىقپەن اشىققا شىعارىپ، ءوز باسىنان كەشكەنى ارقىلى تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنىڭ ءوزىن قورقىنىشتى تۇستەن وياتقاندىعىن ايتتى.
كوپ جىلدىڭ الدىندا پاتىگۇل ۇسەن 3 جاستاعى قىزىن ءدىن ۋاعىزدارىن سويلەيتىن جاسىرىن ورىندارعا زاڭسىز ءدىن ۋاعىزدارىن ۇيرەنۋگە اپارعان، سوڭىندا قىزى زورلىقتى كۇش، لاڭكەستەر جاعىنان جابىرلەپ ولتىرىلەدى. وكىنىش وزەگىن ورتەگەن پاتىگۇل ۇسەن ىرىقتىلىقپەن تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنا ۇيرەنۋگە بارادى. قازىرگى ول ۇيرەنگەن تىگىنشىلىك تەحنيكاسىمەن قىستاق تۇرعىندارىنا جوبالاۋ جانە كيىم ءپىشۋدى ۇيرەتىپ، اي سايىن تۇراقتى كىرىسى بولىپ، قارا تۇنەككە تولى وتكەنىنە ءۇزىلدى - كەسىلدى قوش ايتتى.
مامەت ءازيز امەرجان بالا كەزىنەن ءبي بيلەۋدى ۇناتاتىن، قازىر لوپ اۋدانىنداعى ءبي ارتيسى. ”تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنا بارۋدان بۇرىن قىستاعىمىزدا ءدىني ۇشقارى يدەيا قاپتاپ، قارا بۇلتتاي توبەمىزدەن ءتونىپ الدى“، - دەدى مامەت ءازيز امەرجان، سول كەزدەردە قىستاق تۇنجىراعان تۇڭعيىق كۇيدە ەدى، ادامدار ءان ايتۋعا، ءبي بيلەۋگە باتىنا المايتىن، ءتىپتى، ۇيلەنۋ سىندى قۋانىشتى ىستەردە دە شات - شادىمان كۇلكى ءۇنى ەستىلمەيتىن.
پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ قۇلشىنۋىندا قارا بۇلت تاراپ، كۇن شۇعىلاسىن توكتى. مامەت ءازيز امەرجان دا تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنان ءبيدى جۇيەلى ۇيرەنىپ، وقۋ تاۋىسقان سوڭ باعىتتامالى قىزمەت تاپتى، 100 نەشە مايدان اۋىل - قىستاقتى ارالاپ مادەنيەت ويىندارىن قويىپ، ءبيى ارقىلى پارتيا مەن ۇكىمەتكە دەگەن العىستى سەزىمىن ءبىلدىرىپ، تاماشا تۇرمىسقا دەگەن قىزۋ سۇيىسپەنشىلىگىن باياندادى.
پوسكام اۋدانىنان كەلگەن الىمجان اپسامەت بۇرىن ءوزىنىڭ ءدىني ۇشقارى ەلەمەنتتەر ويدان قيىستىرعان جالعان، وتىرىك تاريحقا وڭاي سەنىپ، ولاردىڭ وتاندى بولشەكتەپ، ۇلتتار ىنتىماعىن بۇلدىرۋىندەگى سىبايلاسىنا اينالعاندىعىن ايتتى. ”باعىما جاراي، كەيىن تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنا ۇيرەنۋگە باردىم دا ءتۇپسىز شۇڭەتكە ءبىر جولا باتىپ كەتۋدەن امان قالدىم“، - دەدى الىمجان اپسامەت.
الىمجان اپسامەت وقۋ تاۋىسقان سوڭ، شينجياڭ تاريحىن وزدىگىنەن كوپتەپ ۇيرەنىپ، جۇمىسقا قابىلداۋعا قاتىناسۋ ارقىلى جەرگىلىكتى ورىنداعى ءبىر سالت - سانا مادەنيەت مۇراجايىنىڭ تۇسىندىرۋشىسىنە اينالىپ، ساياحاتشىلارعا دۇرىس شينجياڭ تاريحى بىلىمدەرىن ۇعىندىرىپ، شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىندا تۋىلعان ۇلتتار ىنتىماعى، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ سياقتى اسەرلى حيكايالاردان لەكسيا سويلەيدى.
كۇشار قالاسىنان كەلگەن ءزۇبيان ياسىن ءوزىنىڭ تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىندا ۇيرەنگەن ساباقتارىن كوپشىلىكپەن ءبولىستى، ”تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى ەلەكتروندى ساۋدا، كومپيۋتەر، اسپازدىق، شاش اسەمدەۋ سياقتى ساباقتاردى اشتى، ءاربىر تاربيەلەنۋشىنىڭ ءوز اۋەسىنە قاراي بىردە - ەكى ساباقتى تاڭداپ ۇيرەنۋىنە بولادى“، - دەدى ول.
”شەكارا سىرتىنداعى كەيبىر اقپارات قۇرالدارى ’تاربيەلەنۋشى - باۋلىنۋشىلار اۋىر قيناۋعا ۇشىرادى‘ دەپتى... بۇنىڭ ءبارىن ولار قيسىنسىز قۇراستىرىپ وتىر“، - دەپ ءزۇبيان ياسىن وسەك - اياڭ تاراتۋشىلاردى قاتاڭ جازعىردى، سونداي - اق: وسەك - اياڭ تاراتۋشىلار تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنا بارىپ كورگەن جوق، تاربيەلەنۋشىلەرمەن دە سويلەسىپ كورگەن جوق، شينجياڭنىڭ تاربيەلەۋ - باۋلۋ قىزمەتىن سان - ساققا جۇگىرتەتىن تولىمدىلىعى جوق ، - دەدى.
جۋىقتا امەريكاداعى، باتىستاعى جۇڭگوعا قارسى كۇشتەر ”دۇنيە جۇزىلىك ۇيعۇر قۇرىلتايى“ قاتارلى ”شىعىس تۇركستان“ ۇيىمدارىمەن استاسىپ قۇرعان ايتىلمىس ”ۇيعۇر ەرەكشە سوتى“ دالەل - ىسپاتتى جالعاننان جاساپ، شينجياڭنىڭ تاربيەلەۋ - باۋلۋ قىزمەتىنە كۇيە جاقتى. وقۋ تاۋىسقان تاربيەلەنۋشىلەر شىندىق ارقىلى وسەك - اياڭعا تويتارىس بەرىپ، تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنىڭ وزدەرىنىڭ ءدىني ۇشقارى يدەيادان ارىلۋىنا جانە شەبەرلىك ۇيرەنۋىنە كومەكتەسكەن جەر، ادامدى باقىتتى تۇرمىسقا باستاعان جەر ەكەندىگىن پارمەندى دالەلدەپ شىقتى.
اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسىنىڭ سوڭىندا شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ اقپارات مالىمدەمەشىسى ءىليجان انايات بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: فاكت شينجياڭنىڭ تاربيەلەۋ - باۋلۋ قىزمەتىن ورىستەتىپ، لاڭكەستىكتىڭ، ءدىني ۇشقارىلىقتىڭ ءوسىپ - ءوربيتىن توپىراعى مەن شارت - جاعدايىن ەڭ جوعارى شەكتە جويىپ، شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ تىرشىلىك ۇقىعىن، سالاماتتىق ۇقىعىن جانە دامۋ ۇقىعىن شىن مانىندە قامتاماسىز ەتىپ، شينجياڭنىڭ قوعام ورنىقتىلىعىن جۇزەگە اسىرىپ قانا قالماي، ءوڭىردىڭ حاۋىپسىزدىگى مەن ورنىقتىلىعىن دا پارمەندى قورعاعاندىعىن دالەلدەدى.
ءىليجان انايات مىنالاردى ءبىلدىردى: ءبىز امەريكاداعى، باتىستاعى جۇڭگوعا قارسى كۇشتەردىڭ شابۋىلى مەن جالا جابۋىنا باتىل قارسى تۇرامىز! ءبىز شينجياڭنىڭ گۇلدەنگەن، ورنىقتى بۇگىنى بولىپ قالماستان، ءسوز جوق، اناعۇرلىم تاماشا ەرتەڭى دە بولاتىندىعىنا سەنەمىز.
