التاي ايماعى:
شىنايى يگەرىپ، ناقتى ءىس ىستەپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى ىلگەرىلەتتى
□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جاڭ تيڭ، ەرىكتى ءتىلشى چاڭ يرۋ
پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى بارىسىندا التاي ايماعى پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن پارتيا قۇرىلىسى، كەدەيلىكتەن ارىلتۋ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەۋ، كەڭەيتۋ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ سياقتى قىزمەتتەرمەن جاندى ۇشتاستىرىپ، ”مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ امالياتتىق قيمىلىن ورىستەتۋدى وراي ەتىپ، نەگىزگى ساتىداعى بۇقارانىڭ ”شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ءزارۋ“ ماسەلەلەرىن كۇش سالا شەشىپ، ناقتى ءىستى شىن مانىندە بۇقارانىڭ كوڭىلىندەگىدەي ءبىتىرىپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ جويقىن كۇشىن ۇيىستىردى.
”جاڭا“ جولمەن ءجۇردى، نەعۇرلىم حالىق قالاۋىنان شىقتى
پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى ورىستەتىلگەننەن بەرى التاي ايماقتىق پارتكوم ۇلگى - ونەگە بولۋعا تاباندى بولىپ، بۇكىل ايماقتاعى 2515 پارتيا ياچەيكاسىن، 52 مىڭ 893 پارتيالى كادردى ىنتىماقتاستىرا باستاپ پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن ىشكەرىلەي ورىستەتىپ، پارتيانىڭ 100 جىلدىق شۇعىلالى تاريحىنان دامۋدىڭ كۇش - قۋاتىن الدى.
”باسشى كادرلاردا باستان - اياق حالىق ءۇشىن ىستەۋ ىنتا - ىقىلاسى بولۋ كەرەك“، 5 - ايدىڭ 20 - كۇنى التاي ايماقتىق پارتكومنىڭ 4 باسشىلىق القاسىنىڭ ”پارتيانىڭ 100 جىلدىق كۇرەس تاريحى“ ارناۋلى تاقىرىبىنداعى ۇيرەنۋ كىتاپ وقۋ كلاسىنىڭ وقۋى اياقتالعاندا، ايماقتىق پارتكومنىڭ شۋجيى جاڭ يان وسىلاي دەدى. قايتكەندە حالىق ءۇشىن ىستەۋ ىنتا - ىقىلاسىن قالىپتاستىرۋعا بولادى؟ جاڭ يان مىنانى ءبىلدىردى: ”كوڭىل تورىندە، ءسوزسىز، حالىق بولۋى كەرەك، شىن كوڭىلىمەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ىستەۋ كەرەك، حالىق ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەۋدىڭ ناقتى شاراسىن قىزمەت بارىسىندا تياناقتاندىرۋ، ارەكەتتە تياناقتاندىرۋ كەرەك، ناقتاپ ايتقاندا، بۇل بۇقارا ءۇشىن قانشالىق ۋايىمداتقان ىستەرى مەن قيىن ىستەرىن شەشۋدى كورسەتەدى“.
جاڭ يان بىلاي دەدى: ”پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى بارىسىندا، التاي ايماعى ۇيرەنۋ تاسىلىندە جاڭالىق اشىپ، ’پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋدى، يدەيانى ءتۇسىنۋدى‘ ءتۇيىن ەتىپ، ءار دارەجەلى كۇشتەردى تولىق ساۋلەلەندىرىپ، بار ىنتا - پەيىلىمەن حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ سىندى ’ناقتى ءىس ىستەۋ‘ باس ماقساتىنا تاباندى بولىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەۋدى، كەڭەيتۋدى اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋمەن ءونىمدى ۇشتاستىرۋدى ’جاڭا جاعداي اشۋدىڭ‘ ماڭىزدى تەتىگى ەتىپ، ’مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن‘ امالياتتىق قيمىلىن تىڭعىلىقتى ورىستەتىپ، حالىققا تيىمدىلىك جەتكىزۋ ينجەنەرياسى مەن حالىق ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەۋدى ويداعىداي ءبىتىرىپ، وتار جولىنداعى باقىت بەكەتى، ستەرەولدى اۆتوتۇراق قۇرىلىسى سياقتى حالىققا تيىمدىلىك جەتكىزۋ ينجەنەريالارىن تۇلعالاپ، اۋىل - قىستاق قۇرىلىسى جانە الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ قۇرىلعىلارىنىڭ ساپاسىن جوعارىلاتۋ سياقتى جەلىلەس حالىققا پايدالى ارەكەتتەردى باستاپ اتقاردى، ءار ۇلت بۇقاراسى بەلسەنە قاتىناسىپ، اڭىسى كۇشتى بولدى“.
ناقتى ءىس ىستەپ، جۇرت جۇرەگىن جىلىتتى
پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى ورىستەتىلگەننەن بەرى التاي ايماعى نىسانا - تالاپتاردان كوز جازباي، «كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىكتەرى مەن اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدىڭ ءونىمدى ءتۇيىلىسۋىن جۇزەگە اسىرۋ جونىندەگى اتقارۋ جوباسىن» جاساپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىمەن ۇشتاستىرىپ، ساياسات، قارجى، نىسان، دارىندى سياقتى فاكتورلاردى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن ءىس جۇزىندىك ماسەلەنى شەشۋمەن ۇشتاستىرىپ، ”مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ امالياتتىق قيمىلىن ويداعىداي ورىستەتىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەۋدىڭ جوعارى ساپالى، كەمەلدى، باياندى بولۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
التاي ايماقتىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسى ”مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ امالياتتىق قيمىلىن ىشكەرىلەي ورىستەتىپ، ىرىقتىلىقپەن الدا ءجۇرىپ قىزمەت وتەپ، شينجياڭنىڭ ءىشى - سىرتىنداعى كاسىپورىندار سەلبەستىگىنە بەلسەنە ىزدەنىس جاساۋ ارقىلى ءبىر بيو عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ تالاي رەت التاي ايماعىنا بارىپ شىرعاناق كاسىپ سالاسىن دامىتۋعا تەكسەرۋ جۇرگىزۋىنە قۋزاۋشىلىق ەتتى. 4 - ايدىڭ باسىندا وسى سەرىكتەستىك التاي ايماعىنداعى ءۇش شىرعاناق ەگىمشىلىگى كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىمەن جالپى سوماسى ءبىر ميلليون يۋاندىق شىرعاناق جەمىسىن ساتىپ الۋ كەلىسىمىنە قول قويىستى.
جەر جىرتتى، شونەك تارتتى، تۇقىم سەپتى ... 5 - ايدىڭ 21 - كۇنى قابا اۋدانى كولباي قالاشىعى قايىڭدىارال قىستاعىندا، قالاشىق، قىستاق ەكى دارەجەلى پارتيالى كادرلار، ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ بويىنشا قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتى مۇشەلەرى مەن قىستاق تۇرعىندارى بىردەي شەپكە اتتانىپ، 220 مىڭ شارشى مەتر كەلەتىن ”ءدارى ءشوپ گۇلى قۇلپىرعان ساي“ كورىنىس بەلدەۋىن تۇلعالادى. ”قىستاق تۇرعىندارىن كوپ ارنامەن كىرىستەرىن ارتتىرۋعا باستاۋ ءۇشىن، كولباي قالاشىعى وسى قىستاقتى اۋىل شارۋاشىلىعى بويىنشا تىنىعۋ، سەيىل - سەرۋەن قۇرۋ ساياحاتىن دامىتۋعا بەلسەنە جەتەكتەپ، اۋىل - قىستاق 1 -، 2 -، 3 - كاسىپ سالالارىنىڭ توعىسپالى دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، شارۋالاردىڭ كىرىستەرىن ارتتىرۋ ورىستەرىن كەڭەيتتى“. كولباي قالاشىعى پارتكومىنىڭ شۋجيى ياڭ شۋايجۇننىڭ ايتۋىنشا، وسى قىستاق بيىل 330 مۋ اينالىمعا سالىنعان جەرگە ەكونوميكالىق قۇنى بار جۇڭي ءشوپ دارىلەرىن ەگۋدى سىناق ەتتى، ساياحاتشىلاردىڭ تاماشالاۋىنا مۇمكىندىك جاساۋمەن بىرگە، اۋىل شارۋاشىلىق ءونىم قۇنىن جوعارىلاتىپ، كىرىستى ارتتىرۋدى جەبەۋگە بولادى.
التاي ايماعى قالىڭ پارتيا مۇشەلەرىن نازاردى بۇقارانىڭ ”شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ءزارۋ“ ىستەرىنە شوعىرلاندىرۋعا ۇيىمداستىرىپ، ەگىن، مال شارۋاشىلىعى ءوندىرىسى، تۇرعىن ءۇي ورتاسىن جاقسارتۋ، قونىس ورتاسىن وڭاۋ سياقتى جاقتاردا قولداۋ جانە كومەك كورسەتىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ىرىس - قۇتىن ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى بار كۇشپەن ىلگەرىلەتتى.
اۋەلگى ماقساتتى شىڭاپ، بورىشتى باتىلدىقپەن ارقالادى
پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى ورىستەتىلگەننەن بەرى التاي ايماعىنداعى ءار دارەجەلى ءارقايسى تاراۋلار بايلانىس تۇيىندەرىنە، قىزمەت وتەيتىن ورىندارعا، بىرلەسىپ كوتەرەگە العان اۋىل - قالاشىقتارعا، بىرلەسىپ كوتەرەگە العان قىستاق - وتباسىلارعا، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدىڭ ءبىرىنشى شەبىنە، ەگىن، مال شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىنىڭ ءبىرىنشى شەبىنە ىشكەرىلەي بارىپ، ”مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ ارناۋلى تەكسەرۋ - زەرتتەۋىن ورىستەتىپ، حالىققا ناقتى ءىس ىستەۋ نىساندارىنىڭ 8 ۇلكەن تۇرىندەگى 1000نان استامىن تۇراقتاندىردى. جۇمىس ورنىندا امالياتتا ايگىلەۋ، ەرىكتى قىزمەت وتەۋ، شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ءزارۋ ناقتى ىستەردى شەشۋ سياقتى 4 تۇردەگى امالياتتىق قىزمەت وتەۋ قيمىلدارىن ورىستەتىپ، وسى زامانعى ساياحات كاسىبى جانە ەگىن شارۋاشىلىعى وڭىرلەرىندە مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋدى ءتۇيىندى تۇردە ويداعىداي يگەرىپ، شەكارا وتكەلى ەكونوميكا بەلدەۋىن تۇلعالاپ، ەكونوميكانىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، تىنىش، كورىكتى، باقىتتى التاي قۇرۋعا ۇزدىكسىز كۇش سالدى.
”ءارقايسى قىستاق تۇرعىندارى دەرەۋ قىستاق كوميتەتىنە كەلىپ شوجە، كوكونىس مايساسىن الىپ الىڭىزدار، بارلىق ۇيگە بەرىلەدى!“، 5 - ايدىڭ 15 - كۇنى تاڭەرتەڭ، كوكتوعاي اۋدانى قاراتۇڭكە قالاشىعى ورتا ارعىلتاي قىستاعى قىستاق كوميتەتىنىڭ ۇلكەن لاباسىنان كوكتوعاي اۋداندىق قوعامدىق قامسىزداندىرۋ قىزمەت وتەۋ ورتالىعىنىڭ وسى قىستاقتا تۇراتىن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتىنىڭ اترەت باستىعى، ءبىرىنشى شۋجي ەرجان بولاشتىڭ ساڭقىلداعان ءۇنى ەستىلدى.
”تەگىن تاراتىلعان شوجە، كوكونىس مايساسىن الدىق، اۋلا شارۋاشىلىعىن دامىتۋدان الاڭدامايتىن بولدىق“، - دەدى قىستاق تۇرعىنى ۋاڭ يۇيحۋان قۋانىپ: ”قىستاعىمىز تىنىعۋ، سەرۋەندەپ كوكونىس ءۇزۋ باقشاسىن تۇلعالادى، قاۋىرت كەزدە ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ شارۋالار شاتتىعى ساياجايىنداعى كوكونىس ءۇزۋ باقشاسىنىڭ كۇندىك تيجارات سوماسى 2000 يۋاننان اسادى ... “.
”بالاقايلار، الدارىڭداعى 3 - ءنومىرلى كەن كورىنىس اۋماعى، ەلىمىزدىڭ ’ەكى بومبى، ءبىر جاساندى سەرىگىنىڭ‘ ءساتتى ۇشىرىلۋىنا جانە مەملەكەت قورعانىس قۇرىلىسىنا ماڭىزدى ۇلەس قوستى، ’قاھارمان كەن‘، ’ەڭبەك سىڭىرگەن كەن‘ دەپ اتالعان ...“. 6 - ايدىڭ 1 - كۇنى كوكتوعاي مەملەكەتتىك گەولوگيا باقشاسىندا كوكتوعاي زەرتتەۋ - ۇيرەنۋ امالياتتا ايگىلەۋ ەرۋجايىنىڭ جاۋاپتىسى جوۋ پيڭ زەرتتەۋ - ۇيرەنۋ ساياحاتىنا قاتىناسقان بالاقايلارعا ءتۇسىندىرىپ جاتتى.
پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى ورىستەتىلگەننەن بەرى التاي ايماعى قىزىل بايلىقتىڭ ”باي كەنىن“ ىسكە قوسۋ جانە بىرىكتىرۋ، سارا ساياحات جەلىسىن ساپالىلاندىرۋ، قىزمەت وتەۋ، قامتاماسىزداندىرۋدى جوعارىلاتۋ ارقىلى وتانشىلدىق تاربيە بازاسىن پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنىڭ ساباقحاناسىنا اينالدىرىپ، پارتيالى كادرلاردىڭ تەرەڭ تاربيە الۋىنا، قالىڭ بۇقارانىڭ پارتيانىڭ سوزىنە قۇلاق اسۋ، پارتياعا ىلەسۋ قىزۋ ىنتاسىنىڭ ۇزدىكسىز ارتۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.
