ساۋدا، زات اينالىمى ەكونوميكانىڭ جاڭا كاسىپ كۇيىن جەتەكتەدى
□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى حي حۇڭۋي
ساۋدا، زات اينالىمى كاسىبى حالىق شارۋاشىلىعىنىڭ نەگىزدىك سيپاتتى جانە جەتەكشىلىك سيپاتتى كاسىپ سالاسى رەتىندە، رايونىمىزدىڭ ەگىن، مال شارۋاشىلىعىنىڭ وسىزاماندانۋىن ىلگەرىلەتۋ، ونەركاسىپ قۇرىلىمىنىڭ تيبىن جاڭالاپ، دارەجەسىن ءوسىرۋ، وسى زامانعى قىزمەت وتەۋ كاسىبىن جەدەل دامىتۋ، جاڭاشا قالا - قالاشىقتاندىرۋ قۇرىلىسى، تۇتىنۋدىڭ دارەجەسىن ءوسىرۋ سياقتى جاقتاردا ماڭىزدى رول اتقارۋدا.
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى شينجياڭ جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى وزەكتى رايونى قۇرىلىسىنىڭ دامۋ ورايىنان پايدالانىپ، وڭىرلىك ابزالدىلىعىن ساۋلەلەندىرىپ، ۇزدىكسىز كەمەلدەنگەن قاتىناس تورىنا سۇيەنىپ، زات اينالىمى ”ۇلكەن ارناسىن“ ويداعىداي قۇرۋمەن بىرگە، وسى زامانعى ساۋدا، زات اينالىمى كاسىبىن بار كۇشپەن دامىتىپ، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى وزەكتى رايونى ساۋدا، زات اينالىمى ورتالىعى قۇرىلىسىن تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىپ، ساۋدا، زات اينالىمى كاسىبى وڭىرلىك ەكونوميكانىڭ ارتۋىنا دەم بەرەتىن ماڭىزدى كاسىپ سالاسىنىڭ بىرىنە اينالدى.
تىرەكتى جۇيە بىرتىندەپ قالىپتاستى
”بۇل شينجياڭنىڭ ۇزىن تالشىقتى ماقتاسىنان جاسالعان كەزدەمە، كوپشىلىك سيپاپ كورىڭىزدەر، جەڭىل ءارى جۇمساق، مايدا دا جايلى شىعار...“، 6 - ايدىڭ 8 - كۇنى نيڭبو حالىقارالىق كورمە ورتالىعىندا وتكىزىلگەن 2 - كەزەكتى جۇڭگو - ورتا، شىعىس ەۆروپا ەلدەرى كورمەسىندە جانە حالىقارالىق تۇتىنۋ ونىمدەرى كورمەسىندە شينجياڭ شيە - ي توقىماشىلىق عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ جاۋاپتىسى ي جيڭ ساۋداگەرلەردى سەرىكتەستىكتىڭ ونىمدەرىن سەزىنۋگە شاقىردى.
”سەرىكتەستىكتە قازىر 350 مىڭ ۇرشىق جانە 1050 بۇرىككىش كەزدەمە توقۋ ماشيناسى بار، جىلىنا 150 ميلليون مەتر وڭدەلمەگەن كەزدەمە وندىرەدى، ونىمدەر قاجەتتى قاناعاتتاندىرا المايدى. بيىلعى تاپسىرىس 6 - ايدىڭ سوڭىنا دەيىن ورنالاستىرىلدى“. ي جيڭ كاسىپورىننىڭ كورمە تۇعىرىنان پايدالانىپ بازاردى ۇزدىكسىز كەڭەيتكەندىگىن ايتتى.
”قازىر ءتىپتى دە كوپ شينجياڭ كاسىپورىندارى بۇكىل ەلدەگى ۇلكەن كورمەلەردە بەلسەندىلىك كورسەتىپ، ەل ءىشى - سىرتىنداعى ساۋداگەرلەرگە كاسىپورىننىڭ باۋراۋ قۋاتىن ايگىلەۋمەن بىرگە، ءتىپتى دە كوپ سەلبەستىكتى بەلسەنە قاراستىرۋدا“. اۆتونوميالى رايوندىق ساۋدا ىستەرى مەڭگەرمەسىنىڭ قاتىستى جاۋاپتىسى مىنالاردى ءبىلدىردى: ءارقايسى نەگىزگى تاقىرىپتىق كورمەلەر شينجياڭ كاسىپورىندارىنىڭ ەل ءىشى - سىرتىنىڭ تۇتىنۋ جاعدايىن دەر كەزىندە يگەرىپ، وسى ارقىلى ساتۋ ۇلگىسىندە جاڭالىق اشىپ، ءونىم قۇرىلىمىن ساپالىلاندىرىپ، ەل ىشىندەگى ۇلكەن اينالىمدى نەگىزگى تۇلعا، ەل ءىشى، حالىقارا سىندى قوس اينالىم ءبىرىن - ءبىرى جەبەيتىن جاڭا دامۋ ارناسىنا ىرىقتىلىقپەن توعىسۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.
2015 - جىلى شىعارىلعان «شينجياڭنىڭ ساۋدا، زات اينالىمى كاسىبىن دامىتۋ جوباسىندا (2015 - جىلدان 2020 - جىلعا دەيىن)»، جىبەك جولى ساۋدا، زات اينالىمىنىڭ سولتۇستىك، ورتا، وڭتۇستىك 3 ۇلكەن ارناسىن اشىپ، تيانشاننىڭ سولتۇستىك بوكتەرى، تيانشاننىڭ وڭتۇستىك بوكتەرى، وڭتۇستىك شينجياڭ ءوڭىرى سىندى 3 ۇلكەن ساۋدا، زات اينالىمى يقۋات ءوڭىرىن جەتىلدىرىپ، قالا - اۋىل جەتكىزۋ تورى، زات اينالىمى قۇرىلعى تورى، ساۋدا - ساتتىق جانە ينفورماتسيا تۇعىرى تورى سياقتىلاردان قۇرالعان ساۋدا، زات اينالىمى تور جۇيەسىن قۇرۋ العا قويىلدى. كوپ جىل قۇلشىنۋدىڭ ارقاسىندا ۇلكەن ارالىقتى، كەڭ قامتىمدى، ستەرەولدى، اشىق شينجياڭ ساۋدا، زات اينالىمىنىڭ تىرەكتى جۇيەسى بىرتىندەپ قالىپتاسۋ ۇستىندە.
”14 - بەسجىلدىق“ مەزگىلىندە، رايونىمىز ساۋدا، زات اينالىمى ورتالىعى قۇرىلىسىن جەدەلدەتىپ، ”ءبىر وزەك، 9 رايون، كوپ ءتۇيىندى“ ساۋدا، زات اينالىمى ورتالىعىنىڭ كەڭىستىك ورنالاسۋىن ساپالىلاندىرىپ، ءۇرىمجى ساۋدا، زات اينالىمى وزەكتى شەڭبەرىنىڭ جەتەكتەۋ، باستاۋ رولىن ساۋلەلەندىرىپ، ىلە - بۇراتالا وبلىسى، التاي - بەيتۇن سياقتى 9 ساۋدا كاسىپ سالاسى شوعىرلانعان ءوڭىردىڭ يقۋاتىن سايكەستىرۋدى كۇشەيتىپ، ءار بۋىنداعى قالالاردىڭ زات اينالىمى يقۋاتىن كۇشەيتىپ، كوپ ۇلگىدەگى بىرلەسىپ تاسىمالداۋ جانە حالىقارالىق زات اينالىمىن ۇلەستىرۋ يقۋاتىنا يە ءىرى تۇرپاتتى جالپىلىق زات اينالىم بازاسىن قۇرادى.
كاسىپ سالاسى دارەجەسىن ءوسىرىپ، قارىشتاپ دامىدى
ءار كۇنى حۇڭفىڭ ۇلكەن كوشەسىن ارالاۋ كورلا قالاسىنىڭ تۇرعىنى ۋاڭ ليرۇڭنىڭ كۇندەلىكتى تۇرمىسىنىڭ ماڭىزدى بولىگى. ”بۇل ارادا زات مول، ۇيىمە دە جاقىن، زات ساتىپ الۋ وتە قولايلى“، - دەدى ۋاڭ ليرۇڭ.
2018 - جىلى 9 - ايدان باستاپ كورلا قالاسى حۇڭفىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى ساۋدا بازارىنا دارەجەسىن ءوسىرىپ جاڭالاۋ جۇرگىزىلدى، وسى زامانعى جۇڭگو ۇلگىسىندەگى قۇرىلىس ستيلىن نەگىز ەتكەن 5 عيمارات سالىنىپ، ”كونە كوشە“ كورىنىسى قالىپتاسىپ، حۇڭفىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى ساۋدا بازارىن ”كوشە بازارىنان“ دارەجەسىن ءوسىرىپ ءىرى تيپتى جالپىلىق بازارعا اينالدىرىپ، 200 نەشە ساۋداگەردى ىرگە تەبۋگە باۋرادى.
”بازار جاڭالانىپ بۇقاراعا جايلى، قولايلى تۇتىنۋ ورتاسىن ازىرلەپ عانا قويماي، ساۋداگەرلەردى دە كوپ يگىلىككە كەنەلتتى، قازىر مەن ايىنا 50 مىڭ يۋان كىرىس كىرگىزەم، تيجارات كولەمىمدى ۇزدىكسىز كەڭەيتۋگە دايىندالىپ وتىرمىن“، - دەدى حۇڭفىڭ ۇلكەن كوشەسىندەگى ساۋداگەر يۇي جىحۇڭ.
بۇكىل رايونعا كوز جىبەرسەك، ءبىر توپ كولەمى زور، دەڭگەيى جوعارى، كاسىپ كۇيى جاڭا، يقۋاتى كەمەلدى ساۋدا تور تۇيىندەرى ىركەس - تىركەس سالىنىپ بىتكەندىگىن ءارى پايدالانۋعا بەرىلگەندىگىن بىلەمىز. تەكەس اۋدانى ليجيە ۇلتتىق سالت - سانا جاياۋلار كوشەسى، كوكتوعاي اۋدانى بينحى جاياۋلار كوشەسى سياقتى 13 كوشە ءوڭىرى العاشقى توپتاعى اۆتونوميالى رايون دارەجەلى جاياۋلار كوشەسىن جاڭالاپ دارەجەسىن ءوسىرۋ سىناق تۇيىنىنە اينالدى. جەر - جەر اس - سۋ، كوڭىل اشۋ، ساياحات، سەيىل - سەرۋەن سياقتى بۇقارانىڭ تۇتىنۋ قاجەتىنە ۇيلەسەتىن جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ كۇيىن ءتۇيىندى تۇردە جەتىلدىرىپ، قالا ەكونوميكاسىنا دەم بەرەتىن، تۇتىنۋدىڭ ارتۋىن جەبەيتىن، جۇمىستانۋ سالىستىرماسىن جوعارىلاتاتىن ماڭىزدى ارناعا اينالدى.
”13 - بەسجىلدىق“ كەزىندە، رايونىمىزدىڭ تۇتىنۋ دارەجەسىن ءوسىرۋى جەدەل ىلگەرىلەپ، اينالىم دەڭگەيى بىرتىندەپ كوتەرىلدى. 2019 - جىلى قوعامدىق تۇتىنۋ ونىمدەرىن بولشەك ساتۋ جالپى سوماسى 361 ميلليارد 700 ميلليون يۋانعا جەتىپ، 2016 - جىلداعىدان 56 ميلليارد 180 ميلليون يۋان ارتتى. تيجارات - ساۋدا ورتاسى بىرتىندەپ جاقسارىپ، ساۋداگەر شاقىرىپ، قارجى ەنگىزۋدەن جيىنى 2 تريلليون 100 ميلليارد يۋان قارجى تياناقتانىپ، ”12 - بەسجىلدىقتاعىدان“ ％26 ارتتى.
تانىستىرۋعا قاراعاندا، بيىل رايونىمىز ساۋدا، زات اينالىمىن وسىزامانداندىرۋ دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، قالا، اۋىلدىڭ سەپتەۋ - جەتكىزۋ جۇيەسى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى سياقتى اينالىم تورىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرىپ، ايماقتاردىڭ، وبلىستاردىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى ساۋدا بازارىنىڭ (كوكونىس بازارى) دارەجەسىن ءوسىرىپ جاڭالاۋىن ءتۇيىندى قولداپ، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن ءوندىرۋ مەن ساتۋدىڭ ۇشتاسۋىن كۇشەيتىپ، تاۋار ساۋدا - ساتتىق بازارىن ولشەمدەندىرۋ، زەردەلىلەندىرۋ قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتىپ، قامداۋ تىزبەگىندە جاڭالىق اشا دامۋدى ىلگەرىلەتىپ، مەملەكەتتىڭ قامداۋ تىزبەگى سىناق ءتۇيىنى قالاسىنىڭ، سىناق ءتۇيىنى كاسىپورىندارىنىڭ تاجىريبەسىن، ءادىسىن ۇزدىكسىز جالپىلاستىرىپ، كاسىپورىنداردى قامداۋ تىزبەگى تۇعىرىن قۇرىپ، كەمەلدەندىرىپ، قامداۋ تىزبەگى تەحنيكاسى مەن ۇلگىسىندە جاڭالىق اشۋدى ىلگەرىلەتۋگە شابىتتاندىرادى.
ينفورماتسيالاندىرۋدىڭ جەتەكتەۋ تەبىنى كۇشتى بولدى
ءداستۇرلى ساۋدا اينالىمى كاسىبىن ”ينتەرنەت +“مەن ۇشتاستىرىپ، قالا تۇرمىسىنا جاڭا ومىرشەڭدىك كۇش ۇستەپ، ءتۇرلى جاڭا كاسىپ كۇيى مەن جاڭا تيجارات ءتاسىلىن جارىققا شىعاردى.
2017 - جىلى قۇرىلعان كۇشار قالاسى ۋيۋي جەدەل جەتكىزۋ ەلەكتروندى ساۋدا تۇعىرى جاس كۇيىندەگى ونىمدەر، تاعام جەتكىزۋ سياقتى ينتەرنەت جەلىسىندە، ينتەرنەت جەلىسىنەن تىس ساتۋدى قامتىپ، جاڭا كاسىپ كۇيى الا كەلگەن پايدادان يگىلىكتەندى، بۇل تۇعىر كولەمىن ۇزدىكسىز كەڭەيتۋگە دايىندالۋدا. ”قازىر تۇعىردىڭ ايلىق ساتۋ سوماسى 3 ميلليون يۋان. بۇدان كەيىن ءبىز جەرگىلىكتى ورىنداعى ۇلكەن، ورتا شاعىن اۋماقتاردى تياناق ەتىپ، ءتىپتى دە كوپ جاستاردى شارۋاشىلىق قۇرۋعا جەتەكتەيمىز. سونداي - اق ءىرى ساقتاۋ قويماسىن سالىپ، تۇرعىندارىڭ ساتىپ الۋ وزىندىك قۇنىن تومەندەتەمىز“، - دەپ تانىستىردى اتاۋلى كاسىپورىننىڭ جاۋاپتىسى بيڭ چيجين.
تاياۋ جىلداردان بەرى، اۆتونوميالى رايوندىق ساۋدا ىستەرى مەڭگەرمەسى ەلەكتروندى ساۋدانى اۋىل - قىستاققا جەتكىزۋدەن جالپىلىق ۇلگى كورسەتۋ، ”ەلەكتروندى ساۋدادان قوس ۇلگى كورسەتۋ جۇيەسى“ قۇرىلىسىن ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىپ، ۇلگى كورسەتۋ، جەتەكتەۋ رولىن ساۋلەلەندىرىپ، ەلەكتروندى ساۋدا كاسىپورىندارىنىڭ ساندى مالىمەتتى دانەكەر ەتۋگە جەتەكتەپ، ينتەرنەت تۇتىنۋىنىڭ جاڭا قاجەتىن دالمە - ءدال سايكەستىرىپ، جاڭالىق اشىپ جەتىلدىرۋدى جانە كاسىپ سالاسىن شوعىرلاندىرۋدى كورنەكتىلەندىردى. ەلەكتروندى ساۋدا كاسىپورىندارىن ”شاعىن ءارى تاماشا“ ينتەرنەتتەگى جاڭا تاڭداۋلى ماركا جاراتۋعا جەتەكتەپ، ءتىپتى دە كوپ شينجياڭ ەرەكشەلىگىنە يە اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى ينتەرنەتتە تانىمالى ونىمگە اينالدى.
كەزەكتە، تۇتاس رايوندا مەملەكەت دارەجەلى ەلەكتروندى ساۋدادان ۇلگى كورسەتۋ بازاسىنان جالپى 4ى، مەملەكەت دارەجەلى ەلەكتروندى ساۋدادان ۇلگى كورسەتۋ كاسىپورنىنان 5ى بەكىتىلىپ، ەلەكتروندى ساۋدادان ۇلگى كورسەتۋ بازاسىنا 4000نان استام كاسىپورىن ىرگە تەۋىپ، جۇمىستاندىرۋعا باستاۋ ونىمدىلىگى كورنەكتى بولىپ، 324 ەلەكتروندى ساۋدا كاسىپورنى مەن 183 تاڭداۋلى ماركانى تابىستى جەتىلدىرىپ، ”ينتەرنەت + ازىق - تۇلىك كاسىپ سالاسى تىزبەگى“ سياقتى 5 ءتۇرلى جاڭالىق اشۋ ۇلگىسىندەگى ۇلگى كورسەتۋ بازاسى مەن ”ينتەرنەت + اۋىل شارۋاشىلىق ەرەكشە ونىمدەرى“ سياقتى 11 ەرەكشە ۇلگىدەگى ۇلگى كورسەتۋ كاسىپورنى قۇرىلدى. اۋدان، اۋىل، قىستاق ءۇش دارەجەلى ەلەكتروندى ساۋدا الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن ورناتىپ، مەملەكەت دارەجەلى ەلەكتروندى ساۋدانى اۋىل - قىستاققا جەتكىزۋ بويىنشا جالپى 51 جالپىلىق ۇلگى كورسەتۋ اۋدانى (قالا) بەكىتىلدى؛ مەملەكەت دارەجەلى ەلەكتروندى ساۋدانى اۋىل - قىستاققا جەتكىزۋدەن جالپىلىق ۇلگى كورسەتۋ نىساندارىن تۇتقا ەتىپ، اۋىل دارەجەلى، قىستاق دارەجەلى ەلەكتروندى ساۋدا قىزمەت وتەۋ پۋنكت، ءتۇيىن سياقتى ەلەكتروندى ساۋدا تىرەكتىلىك جۇيەسى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتىپ، اۋىل (قالاشىق)، قىستاق دارەجەلى پۋنكت، ءتۇيىن 3000نان استى، پۋنكت، تۇيىندەر بۇكىل شينجياڭعا كەڭىنەن تارالدى.
اۆتونوميالى رايوندىق ساۋدا ىستەرى مەڭگەرمەسىنىڭ قاتىستى جاۋاپتىسى بىلاي دەپ تانىستىردى: بۇدان كەيىن، رايونىمىز تۇتىنۋدىڭ دارەجەسىن ءوسىرۋ اۋقىمىنا سايكەسىپ، تۇتىنۋدى جەبەۋ ءتۇزىلىسىن، مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ. ءداستۇرلى تۇتىنۋدىڭ دارەجەسىن ءوسىرىپ، جاڭاشا تۇتىنۋدى جەتىلدىرىپ، الەۋمەتتىك تۇتىنۋدى ۇيلەسىمدى ارتتىرىپ، تۇتىنۋدىڭ ەكونوميكانىڭ دامۋىنداعى نەگىزدىك سيپاتتى رولىن كۇشەيتەدى.
