اكبار يمىن:
30 ميلليوننان استام پوچتا جولداماسىن قاتەسىز جەتكىزدى
اكبار يمىن (سولدا) شاكىرتىن قولما - قول ۇيرەتۋدە. □ سۋرەتتى شينجياڭ پوچتاسى جەدەل جەتكىزۋ، زات اينالىم شەكتى سەرىكتەستىگى ءۇرىمجى بولىمشە سەرىكتەستىگى بەرگەن
اكبار يمىن، 1961 - جىلى 11 - ايدا دۇنيەگە كەلگەن، 1990 - جىلى 7 - ايدا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولعان. 1983 - جىلدان باستاپ پوچتاشىلىق قىزمەتىمەن شۇعىلدانعان، 30 نەشە جىلدان بەرى جالپى جەتكىزۋ جولى 560 مىڭ كيلومەتردەن اسىپ، ءتۇرلى پوچتا جولدامالارىنان 30 ميلليوننان استامىن جەتكىزگەن، مۇنىڭ ەشبىرىنەن قاتەلىك كەتىرمەگەن. 2007 - جىلى جۇمىسشى - قىزمەتكەرلەر كاسىپتىك ءمورالى قۇرىلىسىنداعى مەملەكەتتىك ”10 ۇزدىك“ ۇلگىگە تاڭدالعان، 2009 - جىلى مەملەكەتتىك ”ادال سەنىمدى ءمورال ۇلگىسى“ اتاعىن، 2010 - جىلى ”مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرى“ اتاعىن العان، ”2014 - جىلعى قاتىناس سالاسىنداعى جۇرتتى اسەرلەندىرگەن 10 ۇلكەن جىل ادامى“ جانە ”مەملەكەتتىك ەڭ ارداقتى جەدەل جەتكىزۋشى“ اتاعىنا داڭقپەن يە بولعان.
”ءبىر پوچتا جولداماسى ءبىر ادامنىڭ ومىرىنە ىقپال جاساۋى مۇمكىن، سوندىقتان امالىن تاۋىپ دەر كەزىندە تاپسىرىپ الۋشىنىڭ قولىنا تيگىزۋ كەرەك“.
− اكبار يمىن
□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى فان چيۇڭيان
بيىل 11 - ايدا شينجياڭ پوچتاسى جەدەل جەتكىزۋ، زات اينالىم شەكتى سەرىكتەستىگى ءۇرىمجى بولىمشە سەرىكتەستىگى ساۋدا كاسىپورىندارى ورتالىعىنىڭ پوچتاشىسى اكبار يمىن 60 جاسقا تولادى، زەينەتكە شىعۋىنا جارتى جىلعا جەتپەيتىن ۋاقىت قالسا دا، ول ءالى دە ەندى عانا قىزمەتكە شىققانداعى ادەتىنەن جازباي كەلەدى: مەكەمەگە ءبىر ساعاتتان استام ۋاقىت بۇرىن بارادى، تازالىق ىستەپ، تالونداردى رەتتەپ، كولىكتەردى تەكسەرىپ، دايىندىق قىزمەتتەرىن ويداعىداي ىستەيدى، سودان كەيىن ءۇرىمجىنىڭ ۇلكەندى - كىشىلى كوشەلەرىنە شاپقىلايدى.
اۆتونوميالى رايوندىق تاڭداۋلى كوممۋنيستىك پارتيا مۇشەسى، اۆتونوميالى رايوندىق ەڭبەك ەرى، مەملەكەتتىك ”10 ۇزدىك“ پوچتاشى، مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرى... بوز بالا شاعىنان جىگىت اعاسى جاسىنا دەيىن، 28 تۇرپاتتى ۆەلوسيپەد مىنۋدەن پوچتا مينبۋسىن جۇرگىزىپ جولداما جەتكىزۋگە دەيىن قىزمەت ىستەگەن 30 جىلدان بەرى اكبار يمىن كوپتەگەن داڭقتارعا يە بولىپ، قاراپايىم جۇمىس ورنىندا وزگەشە ناتيجە جاراتتى.
ۇناتقانى ءۇشىن تالىىقپاي ىستەدى
پوچتاشىلىق قىزمەتى كىسىنى قىزىقتىراتىن زاماندا اكبار يمىن شەشەسىنىڭ حات جەتكىزەتىن ۆەلوسيپەدىنە مىنگەسىپ، كىشكەنتاي سەرىكتەرىن قىزىقتىرىپ، ۇلكەندى - كىشىلى كوشەلەردى ارالاپ جۇرەتىن. بالا كەزىندە - اق وسى كاسىپتى قىزۋ ءسۇيۋ ونىڭ كوكەيىنە ۇيالاعان.
1983 - جىلى جاس اكبار يمىن بولاشاق تۇرمىسقا تاماشا تالپىنىسپەن تىلەگەنىندەي ءۇرىمجى قالاسى جەڭىس جولى پوچتا تارماق مەكەمەسىنىڭ پوچتاشىسى بولىپ، بوعدا جولى مەن لۇڭچۋان كوشەسىندەگى كوپتەگەن كوشە - جولدارداعى تۇرعىنداردىڭ حاتتارىن، جولدامالارىن، تەلەگراممالارىن، گازەت - جۋرنالدارىن جەتكىزۋگە جاۋاپتى بولادى.
كوپ وتپەي ول قىزمەت ىستەۋدە تەك ىنتالانۋعا عانا سۇيەنۋگە بولمايتىندىعىن بايقايدى. اكبار يمىن مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋعا جەتىك بولماعاندىقتان، كونۆەرتتەگى، كوشە - جولدارىنداعى، ماڭدايشالىقتارداعى جازۋلاردى تولىق تانىمايدى، قىزمەتتەستەرى 4 − 5 جول بولىكتەرىنە جەتكىزىپ بولسا دا، ول سۇرىنە جىعىلا ءبىر جول بولىگىنە عانا جەتكىزۋ مىندەتىن ورىنداپ ءجۇردى.
اكبار يمىن ءتىل قامالىن الۋعا بەكىنىپ، كاسىپتەن سىرتقى ۋاقىتىنان پايدالانىپ كەشكى مەكتەپكە تىزىمدەلەدى. قىزمەتتەن تۇسكەننەن كەيىن قۇر سۇلدەرىن سۇيرەتكەن بەتى اسىعىس بىرەر جاپىراق نان جەي سالىپ، كەشكى مەكتەپكە پىسىقتاۋعا بارادى، 2 جىل ۋاقىتتا ءتىل ورەسىنىڭ ۇزدىكسىز جوعارىلاۋىنا ىلەسە، ونىڭ جەتكىزۋ ونىمدىلىگى دە نەداۋىر جوعارىلاپ، جەتكىزۋ مىندەتىن ساپاسى مەن سانىنا كەپىلدىك ەتە ورىنداپ قالماي، تاعى ”اپارىلمايتىن حاتتاردى“ دا جەتكىزۋگە كۇش سالادى.
ءبىر جولى اكبار يمىن تاپسىرىپ الۋشىسى ”گۋيۋان كوشەسىندەگى توحتى“ دەگەن جازۋى بار اقشا جىبەرۋ تالونىن جەتكىزۋگە تۋرا كەلەدى، سول كەزدە گۋيۋان كوشەسىندە 3 شولاق كوشە، 200دەن استام اۋلا، 1000عا جۋىق وتباسى بار ەدى، بۇل ”توحتىنى“ قايدان ىزدەۋ كەرەك؟ وسى اقشا جىبەرۋ تالونىن، ءاسىلى ”ادرەسى انىق ەمەس“ دەپ كەلگەن جەرىنە قايتارا سالۋعا بولاتىن، الايدا ول قوسىمشا ەسكەرتپە باعاناسىنداعى ”3 ايلىق زەينەتاقى“ دەگەن جازۋدى كورىپ، تاعى دا قۇلشىنىپ كورۋگە بەكيدى.
ىلە - شالا اكبار يمىن توڭىرەكتەگى تۇرعىندار كوميتەتتەرى مەن ساقشى بولىمشەلەرىنە بارىپ، نوپوس ساقشىسىنىڭ كومەگىندە، 300گە جۋىق وتباسىن ارالاپ، اقىرى تاپسىرىپ الۋشى توحتىنى تابادى.
توحتى كاريا اقشا سالۋ حابارلاندىرۋى تالونىن العاننان كەيىن، اسەرلەنىپ: ”راقىمەت! راقىمەت! ۇيدەگىلەر اقشادان قىسىلىپ تۇر ەدى!“، - دەيدى.
قولىنان وتكەن ءاربىر پوچتا جولدامالارىن باعالى زاتقا بالادى، تەك لايىقتى تۇردە تاپسىرىپ الۋشىعا تابىستاعان سوڭ، اكبار يمىن قانشا شارشاپ - شالدىعۋعا تاتىرلىق ءىس دەپ بىلەدى.
”ءبىر پوچتا جولداماسى ءبىر ادامنىڭ ومىرىنە ىقپال جاساۋى مۇمكىن، وعان نەمقۇرايدى قاراۋعا بولمايدى“. اكبار يمىننىڭ اكە - شەشەسى تۇگەلدەي پوچتا جۇيەسىنىڭ قىزمەتكەرى بولاتىن، ول وسىنداي اڭگىمەلەردى ەستي ءجۇرىپ ەرجەتكەندىكتەن، وسى ءبىر كاسىپتىڭ قانشالىق ارداقتى ەكەندىگىن تىپتەن تۇسىنەدى.
”مەن بۇل قىزمەتتى ۇناتامىن“. 5 - ايدىڭ 19 - كۇنى ءتىلشىنىڭ سۇحباتىن قابىلداعاندا، بۇل اكبار يمىننىڭ ەڭ كوپ ايتقان ءبىر اۋىز ءسوزى بولدى. ونىڭ ايتۋىنشا، ۇناتاتىندىقتان تىپتەن كوپ بوداۋ بەرۋگە پەيىل ەكەن.
ءوز باسىنان ۇلگى كورسەتتى، ونەگەسىمەن تاربيەلەدى
20 - عاسىردىڭ 90 - جىلدارىندا اكبار يمىننىڭ جەتكىزۋ كەزىندەگى قاتىناس كولىگى ۆەلوسيپەدتەن موتوتسيكلگە وزگەردى، ءوزى دە ءبىر كوممۋنيستىك پارتيا مۇشەسى بولدى.
سول كەزدە ۇنەمى بوران سوعىپ تۇراتىن ۇلانباي ءۇرىمجى قالاسىنىڭ جەتكىزۋ جولى ەڭ ۇزاق، شارت - جاعدايى ەڭ جاپالى جەتكىزۋ جول بولىكتەرىنىڭ ءبىرى ەدى. اكبار يمىن وسى ءبىر اۋماقتىڭ جەتكىزۋ مىندەتىن ۇستىنە الۋدى ىرىقتىلىقپەن تالاپ ەتتى، ول: ”مەن پارتيا مۇشەسىمىن، مەن بارايىن!“، - دەيدى.
پوچتا جولدامالارىن جەل ۇشىرىپ كەتپەۋ ءۇشىن، ءار كۇنى جولعا شىعۋدان بۇرىن، اكبار يمىن ىلعي پوچتا جولدامالارىن مىقتاپ وراپ الاتىن.
ءبىر جولى جەتكىزۋ بارىسىندا، بوران سوعىپ اعاش بۇتاعىن سىندىرادى، اكبار يمىننىڭ موتوتسيكلىن دە جىعىپ كەتەدى، موتوتسيكلدەن جىعىلعان ول بىلەگىن ءسۇرىپ العانىنا قاراماستان، پوچتا جولدامالارىن مىقتاپ قۇشاقتاپ الادى. ونىڭ ايتۋىنشا، وسى اۋماقتا اسكەري بولىمدەر ءبىرشاما كوپ، جاۋىنگەرلەر اسىعا حات كۇتەدى، پوچتا جولدامالارىن جوعالتۋعا بولمايدى ەكەن.
ينتەرنەت پەن قاتىناستىڭ دامۋىنا ىلەسە، پوچتاشى سىندى كاسىپتە بىرتىندەپ وزگەرىس بولىپ، قازىرگى جەدەل جەتكىزۋشىگە اينالدى.
2005 - جىلى قىزمەت قاجەتىمەن اكبار يمىن شينجياڭ پوچتاسى جەدەل جەتكىزۋ، زات اينالىم شەكتى سەرىكتەستىگى ۇرىمجىدەگى ءبىر توتە قاراستى تيجارات ءبولىمىنىڭ وسى قالادا جەتكىزۋ بولىمىنە قىزمەتكە اۋىستىرىلادى. ونىڭ مەكەمەدەگى جاسى ەڭ ۇلكەن پوچتاشى ەكەندىگىن ەسكەرىپ، باسشىلار ونى ادەيى ءبىر جەڭىلدەۋ قىزمەت ورنىنا اۋىستىرماق بولادى، ايتسەدە ول ”دەنساۋلىعى ناشارلاۋ جولداستارعا قارايلاسايىق، مەن ءالى دە ىستەي الامىن“، - دەيدى.
قىزمەتى جەدەل جولدامالاردى جەتكىزۋگە وزگەرگەندىكتەن، جەتكىزۋشىلەرگە تالاپ تا اناعۇرلىم جوعارىلاي تۇسەدى. جاڭا جۇمىس ورنىنا تەزىرەك ۇيلەسۋ ءۇشىن، ول ىستەي ءجۇرىپ ۇيرەنىپ، جاس قىزمەتتەستەرىنەن كىشى پەيىلدىلىكپەن ۇيرەنەدى.
ىستەگەن سوڭ، ءسوزسىز، جاقسى ىستەۋ كەرەك! بۇل اكبار يمىننىڭ كاسىپتىك ولشەمى، قىزمەت بارىسىندا ول بارىن سالىپ ىستەيدى، سونىمەن بىرگە ”ۇيرەتۋ، كومەكتەسۋ، جەتەكتەۋ“ رولىن ساۋلەلەندىرىپ، 38 جىلدان بەرى 20 نەشە شاكىرت تاربيەلەپ شىقتى.
كەرىم قادىر اكبار يمىن جەتەكتەگەن شاكىرتتەرىنىڭ ءبىرى، ەكەۋى ءبىرىنشى رەت كەزدەسكەندە، اكبار يمىن ودان: ”وسى قىزمەتتى ۇناتاسىڭ با؟“، - دەپ توتە سۇرايدى.
تياناقتى جاۋاپ العاننان كەيىن، اكبار يمىن قاباعات قۋانىپ، ونى ”ۇناتساڭ جاقسىراق ىستە!“دەپ شابىتتاندىرادى.
”جولعا شىعۋدان بۇرىن، پوچتا جولدامالارىن الىس - جاقىندىعىنا قاراي جاقسىلاپ قاتارلاپ الساڭ، رەتىمەن جەتكىزۋدىڭ ونىمدىلىگى سوندا عانا جوعارى بولادى، تەكسەرىپ بەرەيىن، بوسقا شاۋىپ جۇرمە. حات جەتكىزگەندە تۇرعىندار ۇيدە جوق بولسا، كورشىلەرىنەن سۇراپ كورۋىڭە بولادى، كورشىلەرى ونىڭ قاشان ورالاتىندىعىن ءبىلۋى مۇمكىن“. اكبار يمىن ءوزىنىڭ ومىرلىك تاجىريبەلەرىن وعان تۇك قالدىرماي ۇيرەتىپ تاستاۋعا پەيىل ەدى.
”بۇل كۇندەرى، وسى ءبىر كاسىپتىڭ جاستاردى باۋراۋى بۇرىنعىداي بولماي قالدى، مەن ءوزىمنىڭ ارەكەتىم ارقىلى قاراپايىم جۇمىس ورنىندا ءومىردىڭ شۇعىلاسىن شاشۋعا بولاتىندىعىن دالەلدەگىم كەلەدى“، - دەيدى اكبار يمىن بەكەم تۇردە.
قىزمەت ىستەگەن 30 نەشە جىلى قاتەسىز ءوتتى
”باستان - اياق اسا ۇقىپتى بولدى، مۇقياتتىلىقپەن جاۋاپكەرشىلىك ارقالادى، كليەنتتەرگە مامىلە جاساعاندا ادال دا سەنىمدى بولدى، ىنتالى قىزمەت وتەدى“. بۇل شينجياڭ پوچتاسى جەدەل جەتكىزۋ زات اينالىم شەكتى سەرىكتەستىگى ءۇرىمجى بولىمشە سەرىكتەستىگى ساۋدا كاسىپورىندارى ورتالىعىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى بي لۇڭنىڭ نازارىنداعى اكبار يمىن.
اكبار يمىن وسى قالاداعى سوت مەكەمەسى حات - قاعازدارىن قابىلداۋ - اپارۋ بولىمىندە قىزمەت ىستەگەن كەزدە، بي لۇڭ ونىمەن قىزمەتتەس بولعان ەدى. قابىلداۋ - اپارۋ ءبولىمى باستىسى، سوت مەكەمەسىنىڭ حات - قاعازدارىن جەتكىزەدى، جەتكىزۋ ۋاقىت شەگى مەن ساپاسىنا تالاپ وتە جوعارى بولاتىن.
كاسىپتى ەندى عانا باستاعان كەزدە، جەتكىزۋ قيىندىعى زور، ۇيلەسىمدى جەتكىزۋ سالىستىرماسى تومەن بولعاندىقتان، قىزمەت ءبىر مەزگىل قيىن جاعدايعا تاپ بولادى. ”سوت مەكەمەسى حات - قاعازدارى كاسىبى بويىنشا جەتكىزۋدىڭ قيىندىعىن تۋدىرعان سەبەپ نە؟“، ۇقىپتى اكبار يمىن كوپتەگەن داۋگەرلەردىڭ قابىلداۋدى قالامايتىندىعىن، ءتىپتى، ادەيى سوت مەكەمەسى حات - قاعازدارىنان قاشقالاقتايتىندىعىن بايقايدى. ول تاۋەكەل دەپ كاسىپتەن تىس ۋاقىتىنان پايدالانىپ، حات - قاعازداردى داۋگەردىڭ ۇيىنە جەتكىزىپ بەرەدى. سول جىلى ول سوت مەكەمەسى حات - قاعازدارىن 15 مىڭ - رەتتەن استام ەش قاتەسىز جەتكىزەدى.
ءبىر جولى اكبار يمىن شاكىرتى ابدۇكەرىم ابدۇرەشيتتى ەرتىپ سوت مەكەمەسىنىڭ حات - قاعازىن جەتكىزۋگە بارادى. بارۋدان بۇرىن، تەلەفوندا حابارلاسقاندا قارسى جاق ۇيىندە ەكەندىگىن ايتادى، ءبىراق ولار بارعاننان كەيىن، قارسى جاق تاعى كەشتە عانا قايتىپ كەلەتىندىگىن ايتادى. ەكەۋى ونىڭ ەسىگىنىڭ الدىندا ەرتەسى تۇنگى ساعات 1گە دەيىن توسقان سوڭ عانا، قارسى جاق قايتىپ كەلەدى، ەكەۋىنىڭ ءالى كۇتىپ وتىرعاندىعىن كورىپ، ازداپ ىڭعايسىزدانىپ، حات - قاعازداردى دەرەۋ الىپ الادى.
اكبار يمىننىڭ قىزمەتكە تاباندىلىعى مەن قۇلشىنىسى كليەنتتەردىڭ القاۋى مەن سوت مەكەمەسىنىڭ تولىق تۇراقتاندىرۋىنا يە بولادى، ونىڭ قۇلشىنىسى ارقىلى سوت مەكەمەسىنىڭ حات - قاعازدارىن جەتكىزۋ كاسىبى بىرتىندەپ دۇرىس ارناعا تۇسەدى. ال، اكبار يمىن قيىنشىلىقتى جەڭىپ، جاڭا جاعداي اشقاننان كەيىن، جاڭا بازار اشۋعا بۇرىلىس جاسايدى. ونىڭ ءوز سوزىمەن ايتقاندا: ”مەن ءبىر كومپارتيا مۇشەسىمىن، قاي جەردە قيىنشىلىق بولسا، سول جەر مەنى قاجەت ەتەتىن جەر سانالادى!“.
بۇل كۇندەرى اكبار يمىن ءار كۇنى بانكەنىڭ 8 تور ءتۇيىنىنىڭ جولداما جەتكىزۋ كاسىبىنە جاۋاپتى بولىپ، ورتا ەسەپپەن ءار كۇنى 100 كيلومەتر جول باسىپ، مەيلى قابىلدايتىن جولداما، الدە اپاراتىن جولداما بولسىن، بارلىعىنا مۇقيات بولىپ، تاپتەشتەي اداقتايدى. ول بىلاي دەيدى: ”وسى قىزمەتتى ىستەپ جيىنى 560 مىڭ كيلومەتر جول باسىپ، 30 ميلليوننان استام پوچتا جولداماسىن قاتەسىز جەتكىزۋدەي ناتيجەنى تاپسىردىم، وسىلايشا زەينەتكە شىققاندا ۇيالمايتىن بولامىن“.
