ءۇرىمجى اۋدانى يۇڭفىڭ قالاشىعى يۇڭشىڭ قىستاعى:
جەرگىلىكتى ءدام + ساپا، اۋىل شارۋاشىلىعى مەن ساياحاتتىڭ توعىسۋى كىرىستى ارتتىرۋعا دەم بەردى
□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ۋاڭ جيڭجيڭ
”كىشكەنە كەزىمىزدە توسپادان ءشومىش بالىق ۇستاۋشى ەدىك. ال قازىر 50 جاسقا تاياپ قالدىق، شارۋالار شاتتىعى ساياجايىمنىڭ اتىن ’نانشى‘ دەپ قويدىم، مەن بۇل توسپانى قيمايمىن“. 6 - ايدىڭ 19 - كۇنى ءۇرىمجى اۋدانى يۇڭفىڭ قالاشىعى يۇڭشىڭ قىستاعىنىڭ توسپا مادەنيەت الاڭىندا حان گومين ”توسپانى“ نۇسقاپ تۇرىپ ساياحاتشىلارعا ءوزى اشقان شارۋالار شاتتىعى ساياجايىنا ات قويۋدىڭ ءمان - جايىن ءتۇسىندىردى.
يۇڭشىڭ قىستاعى ءۇرىمجى قالا رايونىنان گۇلتەكشە كورىنىس اۋماعىنا باراتىن جولدىڭ بويىنا ورنالاسقان. 10 نەشە جىلدىڭ الدىندا، قىستاقتا كەيبىرەۋلەر شارۋالار شاتتىعى ساياجايىن اشا باستايدى. ”مادەني ءمانى بولماسا، قوناقتاردى باۋراي المايسىڭ. 2019 - جىلدان باستاپ، ءبىز توسپا مادەنيەت الاڭىن تۇلعالاپ، ەگىنشىلىك مادەنيەتىمەن ساياحاتشىلاردى باۋرادىق، بىلتىر قىستا ساياحاتشىلار كوبەيە ءتۇستى“، - دەدى يۇڭشىڭ قىستاعى قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى فان جينلۇڭ.
يۇڭشىڭ قىستاعىنا كەلگەندە، ءبىر - بىرلەگەن قانىق قوڭىر نۇسقاۋ تاقتاسىنا ىلەسىپ، قىستاقتىڭ ىشكى جاعىنا قاراي يرەلەڭدەپ جاتقان اسفالت جولمەن باسىنا دەيىن بارساڭىز، توسپا مادەنيەت الاڭىنا جەتەسىز. فۋتبول الاڭىنىڭ ۇلكەندىگىندەي شاعىن كولشىك يۇڭشىڭ قىستاعىنىڭ كەزىندەگى توسپاسى بولاتىن. كولشىكتىڭ توڭىرەگىنە جىلاۋىق تال مەن گۇل ەگىلگەن. ادامدى ەڭ باۋرايتىنى كولشىك جاعاسىنداعى ونداعان كونە بۇيىم ەدى: تاس تيىرمەن، تاس قۇلىپ، اتقا مىنۋگە پايدالانىلاتىن تاس، ساپان... ءاربىرىنىڭ وزىندىك حيكاياسى بار.
”ساياحاتشىلار جول شەتىندەگى نۇسقاۋ تاقتاسىن كورىپ، قىزىعۋشىلىقپەن ىشكەرىلەي كىرەدى“. حان گوميننىڭ ايتۋىنشا، ءوزى قالادا ون نەشە جىل قۇلشىنىپ ءبىراز اقشا جيناپتى، قىستاقتىڭ توسپانى مادەنيەت الاڭى ەتىپ تۇلعالاعاندىعىن، تاعى تاماشالاۋ تۇعىرى، اعاش شارباق جول جاسالعاندىعىن، 100 مۋ جەرگە گۇل ەگىلگەندىگىن ءبىلىپ، ايەلىن ەرتىپ قىستاققا كەلىپ شارۋاشىلىق قۇرىپ، شارۋالار شاتتىعى ساياجايىن اشۋعا بەكىنگەن ەكەن.
قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىنىڭ كومەگىندە حان گومين قارىز اقشا الىپ، 2 قاباتتىق، جيىنى 400 شارشى مەتر كەلەتىن شارۋالار شاتتىعى ساياجايىن سالىپتى، قۇرىلىسى بىلتىر جىل سوڭىندا اياقتالىپتى. بيىل جاڭا جىلدا تيجارات باستاعاننان كەيىن، ايلىق كىرىس 20 نەشە مىڭ يۋانعا جەتىپتى.
حان گومين ءارى شارۋالار شاتتىعى ساياجايىنىڭ قوجايىنى، ءارى توسپا مادەنيەتىن ءتۇسىندىرۋشى ەكەن. ”ساياحاتشىلار مەنىڭ توسپا تۋرالى حيكايالاردان سىر شەرتكەنىمدى قاتتى ۇناتادى، قىستا توسپادان مۇز اكەلىپ، كاتەلمەن مەشتىڭ جانىنا قويىپ قويامىز... وسى وتكەندەگى اڭگىمەلەردى ساياحاتشىلاردىڭ كوبى تاڭسىق كورەدى“، - دەدى ول.
يۇڭشىڭ قىستاعىندا ەگىنشىلىك مادەنيەتىن ايگىلەيتىن توسپا مادەنيەتى الاڭىنان تىس، تاعى كوركەمدىگىنە ءتىل جەتپەس اۋىل تۇرمىسىن سەزىندىرەتىن كوركەمونەرمەن قاۋىشۋ باقشاسى بار. ”وتكەن كۇندەردى بىلگىسى كەلەتىندەردىڭ توسپا مادەنيەت الاڭىنا بارۋىنا بولادى، اۋىل - قىستاقتىڭ زاماناۋي اسەمدىگىن سەزىنگىسى كەلەتىندەر كوركەمونەرمەن قاۋىشۋ باقشاسىنا بارادى“، - دەدى فان جينلۇڭ.
كوركەمونەرمەن قاۋىشۋ باقشاسىنا بارساڭىز، 10 مىڭ شارشى مەتردەن اساتىن كوركەمونەر كورمە اۋماعىنىڭ قاۋىشۋ اۋىل - قىستاق اسەمونەر سارايى، مادەنيەت اۋىس - كۇيىس زالى، اۋىل - قىستاق قوناق قابىلداۋ زالى، نانشان كىتاپحاناسى سياقتى بىرنەشە بولىككە بولىنگەندىگىن، زالداردىڭ تابيعي دا يكەمدى جالعاسىپ جاتقانىن كورەسىز.
2018 - جىلى كوركەمونەرمەن قاۋىشۋ باقشاسى اشىلعاننان باستاپ، يۇڭشىڭ قىستاعىنىڭ تۇرعىنى لي يۋەرۇڭ وسى اراعا كەلىپ قىزمەت ىستەدى. ”باقشاعا تىزىلگەن 100گە جۋىق حاتكەرلىك تۋىندىلارى مەن سۋرەتتەر، كوركەمونەر بۇيىمدارى 2 ايدا ءبىر رەت جاڭالانادى، ساياحاتشىلار ءار جولى كەلگەندە تۇرلىشە نەگىزگى تاقىرىپتاعى كورمەنى تاماشالايدى. اپتا سوڭىندا ساياحاتشىلار باسىپ قالادى. باقشا باستىعى تاعى ونەرپازداردى وسى اراعا كەلىپ سۋرەت سىزۋعا، ءومىردى بەينەلەۋگە ۇسىنىس ەتكەندە ساياحاتشىلار ءتىپتى دە كوبەيە تۇسەدى“، - دەدى ول. جۇمىس باستاعاننان قازىرگە دەيىن كوركەمونەرمەن قاۋىشۋ باقشاسى 100گە جۋىق رەت كوركەمونەر كورمەسىن وتكىزىپ، 1000عا جۋىق ونەرپازدى كەلىپ جاسامپازدىقپەن شۇعىلدانۋعا، ءومىردى بەينەلەۋگە ۇسىنىس ەتكەن. كوپتەگەن ساياحاتشىلار كوركەمونەرمەن قاۋىشۋ باقشاسىنا ارنايى كەلىپ، كورمەنى تاماشالايدى ەكەن.
”بىلتىر ساياحاتشى قابىلداۋ مولشەرى 60 مىڭ ادام - رەتكە جەتتى. مەن وسى باقشا ارقىلى مادەنيەت - كوركەمونەردىڭ ىلگەرىلەتۋشىسى بولىپ، يۇڭشىڭ قىستاعىنىڭ كوركەمونەر مايەگىن اناعۇرلىم قويۋلاستىرا تۇسەمىن“، - دەدى ءۇرىمجى كوركەمونەرمەن قاۋىشۋ باقشاسىنىڭ القا باستىعى حى جيڭ، - ”اۋىل - قىستاق ساياحاتىنىڭ ومىرشەڭدىگى جەرگىلىكتى ەرەكشەلىگى مەن مادەنيەت مانىندە، ساياحاتشىلاردىڭ سەرۋەندەۋ، تىنىعۋ، سايرانداۋ قاجەتىن قاناعاتتاندىرۋمەن بىرگە، كوپشىلىكتىڭ اۋىل دامىمەن، اۋىل ساعىنىشىمەن قايتا قاۋىشىپ، جاسىل تاۋ، تۇنىق سۋ − باعالى بايلىق ەكەندىگىن اناعۇرلىم ىشكەرىلەي تۇسىنۋىنە مۇمكىندىك بەرەدى“.
قازىر توسپا مادەنيەت الاڭى مەن كوركەمونەرمەن قاۋىشۋ باقشاسىنىڭ توڭىرەگىندە يۇڭشىڭ قىستاعى 20عا جۋىق حالىقتىق تۇسەلحانا جانە شارۋالار شاتتىعى ساياجايىن اشتى، جاڭادان سالىنىپ جاتقان 5 شارۋالار شاتتىعى ساياجايى دا بيىل تيجارات جۇرگىزەدى ەكەن.
