لين جۇندى:
لوپنۇردا ماڭگى جايقالا اشىلعان ”مالان گۇلى“
□ لي چيڭحۋا، گاۋ تىڭ
لين جۇندىنىڭ سۋرەتى. □شينحۋا اگەنتتىگى تاراتقان
لوپنۇر ءشولىنىڭ تەرەڭ قويناۋىنداعى شينجياڭنىڭ مالانىندا تيانشان تاۋىنىڭ گرانيتىنەن تۇرعىزىلعان توڭكەرىستىك قۇرباندار ەسكەرتكىشى قاسقايىپ تۇر. بۇل اراعا چىن شىجۇي، جاڭ يۇنيۇي، جۋ گۋاڭيا قاتارلى ەلىمىزدىڭ يادرولىق سىناق ىستەرى ءۇشىن قۇربان بولىپ، ءوزىن ارناعان نەگىز قالاۋشىلار جەرلەنگەن.
بۇكىل ارمياداعى سۋرەتى ىلىنەتىن قاھارمان ۇلگى، ورتالىق اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ ”مەملەكەت قورعانىسى عىلىم - تەحنيكا ىستەرىنە ءوزىن ارناعان كورنەكتى عالىم“ داڭق اتاعىن العان لين جۇندى دا وسى ارادا ماڭگىلىك ۇيقىدا جاتىر. 2019 - جىلى 9 - ايدا ول جاڭا جۇڭگوداعى ”ەڭ ارداقتى كۇرەسكەر“ بولىپ باعالاندى.
لين جۇندى كوزى تىرىسىندە جۇڭگو حالىق ازاتتىق ارمياسى 63650 اسكەري ءبولىمىنىڭ زەرتتەۋشىسى، ەلىمىز يادرولىق سىناق جارىلىس مەحانيكاسىنىڭ كوش باستاۋشىسى، جۇڭگو ينجەنەريالىق عىلىمدار اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى بولعان. ول ۇزاق ۋاقىت اتى - ءجونىن جاسىرىپ، ءىرى ەلدىڭ ماڭىزدى قارۋىن جاساۋعا زەيىن سالىپ، شينجياڭنىڭ لوپنۇر شولىنە 52 جىل تامىر تارتىپ، ەلىمىزدىڭ بارلىق يادرولىق سىناق مىندەتىنە قاتىناستى.
”ءشول - جازيرا، بەلگى وت، مالان. قۇبا قۇمدى ءۇيىرىپ، كۇننىڭ كوزىن كورسەتپەي، جاسىرعان ەلدەن 50 جىل قاھارمان اتىن ەستىرتپەي. كەمسۋىنىڭ بويىندا باسىلماي بوران ۇلىعان، شەشىنبەستەن ساۋىت - سايمان تاڭ اتىردى ساردار دا. جاۋىنگەردىڭ جاۋىنگەرلەرگە ءتان قوشتاسۋى بار، سەن ماڭگى قۇلامايسىڭ!“ لين جۇندى قايتىس بولعان سوڭ، ول ”2012 - جىلعى جۇڭگونى اسەرلەندىرگەن 10 ءىرى تۇلعا“، ”4 - كەزەكتى مەملەكەتتىك كاسىپتى ارداقتاپ ءوزىن ارناۋ ءمورال ۇلگىسى“ بولىپ باعالانادى.
لين جۇندى، 1938 - جىلى دۇنيەگە كەلگەن، فۋجياننىڭ يۇڭچۇنىنان. 1955 - جىلى 17 جاسىندا جىجياڭ داشۋەسىنىڭ مەحانيكا فاكۋلتەتىنە وقۋعا تۇسەدى. وتباسى كەدەي بولعاندىقتان، داشۋەدە بۇكىلدەي پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ وقۋعا بەرگەن كومەك قاراجاتىنا سۇيەنىپ وقۋىن تامامدايدى. سوندىقتان لين جۇندى ۇنەمى ۇل - قىزدارىنا مەنىڭ بۇگىنگى كۇنىم پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ باۋلۋىنان ايرىلا المايدى. كىسىلىكتە، ءسوز جوق، العىس ايتۋدى ءبىلىپ، ادال نيەتپەن وتاننىڭ ءۇمىتىن اقتاۋ كەرەك دەيتىن.
1960 - جىلى جىجياڭ داشۋەسىنەن وقۋ بىتىرگەن سوڭ لين جۇندى ارمياعا قاتىناسادى، وسىدان باستاپ اتى - ءجونىن جاسىرىپ، جاڭا جۇڭگونىڭ يادرولىق سىناق عىلمي زەرتتەۋ قوسىنىنىڭ ءبىر مۇشەسىنە اينالادى.
1964 - جىلى 10 - ايدىڭ 16 - كۇنى ساعات 15تە لوپنۇرداعى جويقىن داۋىستان كەيىن كۇلتە بۇلت اسپانعا كوتەرىلدى. لين جۇندى زەرتتەپ جاساعان ”لينشى“ قىسىمدى ءوزى ەستەلىككە الۋ اسپابى ەلىمىزدىڭ تۇڭعىش يادرو بومبىسىن جارۋ سىناعىنىڭ تۇڭعىش شايقاسىندا ەڭبەك ءسىڭىردى. وسىدان باستاپ، ەڭبەك كورسەتكەن جابدىق رەتىندە، ءتۇرلى جوعارى وزىق قارۋلار سىناعىنا پايدالانىپ، سىناق الاڭىنىڭ ءار جەرىنەن كورىندى.
”مەن ومىرىمدە يادرو سىناعىن عانا ىستەدىم. ءبىزدىڭ جۇمساعان اقشامىز از بولسا دا، كوپ شارۋا ىستەدىك. عىلمي سىناقپەن اينالىسادى ەكەنسىڭ، جان كەشتى بولۋىڭ كەرەك“. بۇل لين جۇندىنىڭ ۇنەمى ماقتانىشپەن ايتاتىن ءسوزى بولاتىن. ول 10 نەشە ءتۇرلى مەملەكەت قورعانىس عىلمي زەرتتەۋدە وزىق دەڭگەيلى تاقىرىپتاردى زەرتتەۋ مىندەتىن ارقالاپ، ءبىر جىلدىڭ 300دەن ارتىق كۇنىن قۇبا شولدە، سىناق الاڭىندا وتكىزدى.
2012 - جىلى 5 - ايدىڭ 4 - كۇنى لين جۇندىنىڭ ناۋقاسىنىڭ ءوت وزەگى راگىنىڭ سوڭعى مەزگىلى ەكەنى انىقتالادى.
تۇتقيىل تۋىلعان ۇلكەن وزگەرىس الىندا، لين جۇندىنىڭ الدىمەن ويلاعانى شەشۋشى ساتكە جەتكەن مەملەكەت قورعانىسىنىڭ كەلەلى عىلمي زەرتتەۋ نىساندارىنىڭ ءالى اياقتالماعانى بولدى.
4 - اسكەري مەديتسينالىق داشۋەسىنىڭ تاڭدۋ شيپاحاناسىندا، لين جۇندى اۋرۋمەن جارىسىپ، ءومىرىنىڭ سوڭعى ۋاقىتتارىن مىقتى ۇستاپ، مەملەكەت قورعانىسىنداعى كەلەلى عىلمي زەرتتەۋ نىساندارى ءۇشىن ەڭ اقىرعى قۇلشىنىسىن جاسايدى.
ونىڭ بار ويلاعانى تەز ارادا كوپتەن بەرى ويلاعان، كەمەلدەنىپ كەلە جاتقان ءىلمي يدەياسى مەن تەحنيكالىق ويىن سوڭعىلارعا قالدىرىپ كەتۋ بولدى.
5 - ايدىڭ 30 - كۇنى تۇستەن كەيىن ساعات 5تەن 30 مينۋت وتكەندە، لين جۇندى جۇمىس ۇستەل - ورىندىقتارىن اۋرۋ بولمەسىنە اكەلىپ بەرۋدى تالاپ ەتەدى. وسى رەتتە ول زورلىقپەن شىداپ وتىرىپ كەشكى ساعات 9دان 45 مينۋت وتكەنگە دەيىن جۇمىس ىستەيدى.
5 - ايدىڭ 31 - كۇنى تاڭعى ساعات 7دەن 44 مينۋتتان ساعات 9دان 55 مينۋت وتكەنگە دەيىن لين جۇندى ىلگەرىندى - كەيىندى 9 رەت توسەكتەن ءتۇسىپ قىزمەت ىستەيدى. بۇل كەزدە ونىڭ ءىشى قامپيىپ كەۋىپ، تىنىس الۋى قيىنداپ، توتەنشە السىرەپ كەتكەن كەزى بولاتىن، ءتىنتۋىردى ءار رەت قوزعاعان سايىن القىنىپ ارەڭ تىنىس الادى.قويىن كومپيۋتەردە لين جۇندى ىلگەرىندى - كەيىندى عىلمي زەرتتەۋ ماتەريالىنان 1.5G رەتتەيدى؛ 3 رەت قۇپيالانعان تەلەفون ارقىلى تاجىريبەحاناعا تەلەفون بەرىپ عىلمي زەرتتەۋ قىزمەتىنە جەتەكشىلىك ەتەدى؛ بويىنا ازىراق كۇش - قۋات جيعانداي بولسا، تاعى ءبىر دوكتورانتتىڭ وقۋ ءبىتىرۋ ديسسەرتاتسياسىنا 300 ارىپتەن ارتىق باعا ءسوزىن جانە 6 ءتۇرلى ۇسىنىس جازىپ بەرەدى؛ اۋرۋ بولمەسىندە 2 رەت عىلمي تاقىرىپ گرۋپپاسىنىڭ مۇشەلەرىن شاقىرىپ سوڭعى تاجىريبە مىندەتتەرىن تاپسىرادى.
5 - ايدىڭ 31 - كۇنى ساعات 20دان 15 مينۋت وتكەندە، وسى مەملەكەت قورعانىس عىلىم - تەحنيكا جاۋىنگەرىنىڭ جۇرەگى سوعۋدان توقتاعان كەزدە، جانىنداعى جانە اۋرۋ بولمەسىنىڭ ەسىگىندە كۇتىپ تۇرعان ەمدەۋ - كۇتىمدەۋ قىزمەتكەرلەرى وزدەرىنىڭ تولقىعان سەزىمدەرىنە يە بولا الماي، شەتىنەن كوز جاستارىن كولدەتەدى...
ءومىرىنىڭ اقتىق ساتىندە، لين جۇندى ”مەن كوز جۇمعان سوڭ مالانعا جەرلەڭدەر“ دەگەن ءبىر اۋىز ءسوز قالدىرادى.
”ءومىر بويى ەكپىندەپ قاجىرلىلىقپەن جەر - كوكتى ءدۇر سىلكىندىرگەن ءىس ىستەپ، اتاق - ابىرويعا بەرىلمەي، ات - اتاقسىز ادام بولۋعا پەيىل بولدى“. بۇل مالان بازاسىنداعى وفيتسەر - جاۋىنگەرلەردىڭ لين جۇندىعا بەرگەن باعاسى.
2018 - جىلى 9 - ايدا ورتالىق اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ بەكىتۋىمەن ”مەملەكەت قورعانىسىنىڭ عىلىم - تەحنيكا ىستەرىنە ءوزىن ارناعان كورنەكتى عالىم“ لين جۇندى جاڭ سىدى، دۇڭ سۇنرۇي، حۋاڭ جيگۋاڭ، لەي فىڭ قاتارلى ءار مەزگىلدەگى قاھارمان ۇلگىلەرمەن بىرگە، جۇڭگو حالىق ازاتتىق ارمياسىنداعى سۋرەتى ىلىنەتىن 10 ءىرى قاھارمان ۇلگىگە اينالدى.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 6 - ايدىڭ 7 - كۇنى ۇرىمجىدەن بەرگەن حابارى)
