□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جاڭ حايفىڭ
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى شينجياڭنىڭ مادەنيەت ىستەرى بۇرىن بولماعان قارىشتاپ دامۋعا قول جەتكىزدى. باي مازمۇندى الۋان ءتۇرلى مادەني تۇرمىس، سامسىپ تۇرعان مادەنيەت ونىمدەرى، بارشا گۇل شەشەك اتقان ادەبيەت - كوركەمونەر باقشاسى مادەنيەت ىستەرى مەن مادەنيەت كاسىپ سالاسىنىڭ گۇلدەنگەن، دامىعان جالىندى كورىنىسىن بىرگە سومدادى.
مادەنيەتتىك قىزمەت وتەۋدىڭ دەڭگەيى جوعارىلاپ، دارەجەسى ءوستى
6 - ايدىڭ 12 - كۇنى تاڭەرتەڭ ءالى اشىلا قويماعان شينجياڭ كىتاپحاناسىنىڭ قاقپاسى الدىندا ادامدار ۇزىننان - ۇزاق قاتارعا تۇردى. ”كىتاپحانانىڭ ورتاسى جاقسى، قۇرىلعىلارى ەرەكشە ىڭعايلى، بۇل ارادا كىتاپ كورۋ، مۋزيكا تىڭداۋدىڭ ءوزى ءبىر ءتۇرلى ءلاززات“، - دەدى ءۇرىمجى قالاسىنىڭ تۇرعىنى جاڭ شياۋحۋا.
شينجياڭ كىتاپحاناسىن جاڭالاپ كەڭەيتىپ سالۋ ينجەنەرياسى − اۆتونوميالى رايوننىڭ مادەنيەت ارقىلى حالىققا تيىمدىلىك جاساۋداعى ءتۇيىندى ينجەنەرياسى، 2019 - جىلى 9 - ايدا كىتاپحانا شىت جاڭادان دارەجەسىن ءوسىرىپ اشىلا سالىسىمەن شەڭبەر جان كۇيەرلەرى كۇرت مولايدى.
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى بۇكىل شينجياڭ رايون، ايماق، اۋدان، اۋىل، قىستاق 5 دارەجەلى ورىندى قامتىعان الەۋمەتتىك مادەنيەت قىزمەت وتەۋ تورىن قالىپتاستىرىپ، بۇقارانىڭ رۋحاني تۇرمىسىن بارىنشا بايىتتى. وسىمەن بىرگە ءبىر توپ مادەنيەت ارقىلى حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ ءتۇيىندى ينجەنەرياسى ىركەس - تىركەس سالىنىپ ءبىتتى. الەۋمەتتىك مادەنيەت ورىن - سارايلارىنىڭ دارەجەسى ءوسىرىلىپ، قىزمەت وتەۋ ساپاسى اناعۇرلىم كوتەرىلىپ، بۇقارانىڭ تابىس سەزىمى بارىنشا جوعارىلادى.
بۇكىل شينجياڭداعى ءار دارەجەلى كاسىپتىك ادەبيەت - كوركەمونەر ورىندارى، ۇيىرمەلەرى حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ كونسەرتى ارقىلى ادەبيەت - كوركەمونەر سارا تۋىندىلارىن الەۋمەتتىك اۋماقتارعا، اۋىل - قىستاقتارعا، اتىز باستارىنا جەتكىزدى.
بيىل جىل باسىنان باستاپ، شينجياڭ كوركەمونەر تەاترحاناسى سياقتى 7 كاسىپتىك ادەبيەت - كوركەمونەر ورىن - ۇيىرمەسىنەن ۇيىمداسقان 11 ”انار ءدانى“ ادەبيەت - كوركەمونەر ويىنىن قويۋ شاعىن بولىمشە اترەتى 13 ايماق، وبلىس، قالاداعى اۋىل - قىستاقتارعا، الەۋمەتتىك اۋماقتارعا بارىپ حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ كونسەرتتەرىن قويدى. ”بيىل ءبىز نەگىزگى ساتى بۇقاراسى ءۇشىن 1100 رەتتەن استام ويىن قويىپ، بۇقارانى ەسىك الدارىندا - اق مادەنيەتتىڭ سالتاناتىنان يگىلىكتەندىرەمىز“، - دەدى اۆتونوميالى رايوندىق مادەنيەت جانە ساياحات مەڭگەرمەسى كوركەمونەر باسقارماسىنىڭ باستىعى ساي شياۋرۇڭ.
جاندى تۇردە جالعاسىپ، بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالار جاڭاردى
6 - ايدىڭ 10 - كۇنى مەملەكەتتىك كەڭەس 5 - توپتاعى مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىنىڭ ۋاكىلدىك سيپاتتى ءتۇر ءتىزىمى مەن كەڭەيتىلگەن ءتۇر ءتىزىمىن جاريالادى، شينجياڭنان (بيڭتۋاندى قامتيدى) 14 ءتۇر تىزىمدىككە ەندى.
شينجياڭ بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالار بايلىعىنداعى ءىرى ءوڭىر، 3 بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرا ءتۇرى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى وقۋ - اعارتۋ، عىلىم - تەحنيكا، مادەنيەت ۇيىمىنىڭ ”ادامزاتتىڭ بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارى ۋاكىلدىك تۋىندىسى تىزىمىنە“ كىردى، تاعى اۆتونوميالى رايون دارەجەلى 315 بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرا ءتۇرى بار. مۇنان سىرت، بۇكىل شينجياڭنىڭ ءارقايسى ايماق، وبلىس، اۋدان، قالالارىنىڭ بارلىعىندا بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارى ءتىزىمى جاسالىپ، بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىن قورعاۋ، جالعاستىرۋ جۇيەسى كۇن سايىن كەمەلدەندى.
”شينجياڭداعى ۇيعۇر ۇلتىنىڭ اتلاس تورعىنىن بوياۋ تەحنيكاسى مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرا ءتۇرى. وسى جىلدارى ءبىز اتلاس فاكتورىن بالالار كيىمىن، جايلى كيىمدەردى، سيلى كيىمدەردى جوبالاۋعا پايدالاندىق، سونداي - اق جىبەك ورامال، گالستۋك، بوقشا، فارفور ىدىس سياقتى 100 تۇرلىدەن استام ءونىم جاراتتىق. بايىرعى اتلاس قازىر زاماناۋي تۇرمىستىڭ ءبىر بولىگىنە اينالدى“، - دەدى شينجياڭ اتلاس زەرتتەۋ - اشۋ، جالپىلاستىرۋ ورتالىعىنىڭ جوبالاۋ باس باقىلاۋشىسى چىڭ يىڭفىن.
تاياۋ جىلداردان بەرى ساياحات ارقىلى شينجياڭدى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىنىڭ اتقارىلۋىنا ىلەسە بۇكىل شينجياڭدا ءتىپتى دە كوپ بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرا تۇرلەرى تۋىندى ونىمدەردى اشۋ ارقىلى جاندى تۇردە جالعاسىن تاپتى. كەزەكتە بۇكىل شينجياڭدا بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرا تۋىندى ونىمدەرىنىڭ 1000نان استام ءتۇرى بار، زاماناۋي، ناقتى قولدانىلىمدى ءارى قويۋ شينجياڭدىق تۇسكە يە.
بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرا تۇرلەرى قىمباتتى مادەنيەت مۇرالارى بولىپ عانا قويماي، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدىڭ دەمەۋشىسىنە دە اينالدى. اتلاس مەكەنى −− حوتان قالاسىنىڭ جييا اۋىلىنداعى بارلىق وتباسى دەرلىكتەي وسى مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇراسىن جالعاستىرۋعا ات سالىستى، بۇل ارا ەل ءىشى - سىرتىنداعى ساياحاتشىلاردىڭ تالاسا - تارماسا ”ءسوزسىز باراتىن جەرى“ بولعاندىقتان، اتلاس تورعىنى جەرگىلىكتى بۇقارانىڭ كەدەيلىكتەن ارىلىپ، بايۋىنداعى ۇلكەن كاسىپ سالاسىنا اينالدى.
مادەني ەسكەرتكىشتەر ارحەولوگياسى تاريحتى ايعاقتاپ، كوڭىلدەردى توعىستىردى
6 - ايدىڭ 12 - كۇنى مادەنيەت جانە جاراتىلىستىق مۇرالار كۇنى جەمەنەي اۋدانى اسپان ۇڭگىرى سياقتى بۇكىل شينجياڭداعى 4 ارحەولوگيالىق جۇمىس باسى مايدانىندا بۇقاراعا اشىق ۇستاۋ كۇنىن وتكىزدى، كوپتەگەن ورتا، باستاۋىش مەكتەپ وقۋشىلارى ارحەولوگيالىق ناق مايدانعا بارىپ تاريحي مادەنيەت مۇرالارىن ءتۇسىندى.”13 - بەسجىلدىق“ كەزىندە اۆتونوميالى رايوندىق مادەني ەسكەرتكىشتەر مەكەمەسى مەملەكەتتىڭ ”ارحەولوگيالىق جۇڭگو“ جەلىلەس كەلەلى نىسانىن ورنىقتى ىلگەرىلەتىپ، 5 جىلدا ىرىقتىلىق سيپاتتى نىساننان 64ىن اتقارىپ، مادەني ەسكەرتكىشتەن 10 مىڭنان استامىن قازىپ الدى، كوپتەگەن ارحەولوگيالىق اشۋ ەل ءىشى - سىرتىندا ءبىرشاما زور ىقپال تۋدىردى. شينجياڭ مادەني ەسكەرتكىشتەر ارحەولوگيالىق زەرتتەۋ ورنىنىڭ باستىعى لي ۋىنيىڭ بىلاي دەدى: ”13 - بەسجىلدىق“ كەزىندەگى ارحەولوگيالىق جەتىستىك تاريحتا ورتالىق پاتشالىقتاردىڭ باتىس ءوڭىردى ءونىمدى جونگە سالعاندىعىن ناقتى دالەلدەۋ، ارميا - ۇكىمەت قۇرىلىمى جۇيەسىنىڭ ورناۋى، جىبەك جولى بويىنداعى قالالاردىڭ دامۋى جانە شىعىس پەن باتىستىڭ اۋىس - كۇيىس جاساۋ تاريحي بارىسى، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدىڭ“ تاريحي توركىنى سياقتىلارعا ىزدەنىس جاساۋ جونىنەن كەلەلى ءمان الادى.
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى تۇتاس شينجياڭداعى مۇراجاي ىستەرىنىڭ دامۋى ەڭ تەز مەزگىل سانالادى. قازىر تيانشان الابىندا 92 مۇراجاي بار، تۇتاس شينجياڭداعى ％80كە جۋىق اۋدان، قالادا مۇراجاي سالىندى. 370 ميلليون يۋان قارجى قوسىلعان شينجياڭ مۇراجايىنىڭ 2 - مەرزىمدىك ينجەنەرياسى − اۆتونوميالى رايوننىڭ ”13 - بەسجىلدىقتاعى“ ءتۇيىندى نىسانى، 2021 - جىلدىڭ سوڭعى جارتىسىندا اشىلادى. تۇتاس شينجياڭعا كەڭ تارالعان مۇراجايلار مەن ايگىلى مادەني ەسكەرتكىشتەر ەسكى جۇرتى كورىنىس ءتۇيىنى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تاريحي مادەنيەتتى ۇيرەنەتىن، وتانشىلدىق تاربيە قابىلدايتىن جاندى ساباقحاناسىنا اينالدى.
