حۋاڭ چۇنچاۋ:
حالىق ءۇشىن ىستەيتىن ۇلى سۇيىسپەنشىلىكتى ومىرىمەن ايگىلەگەن شينجياڭعا كومەكتەسۋشى كادر
كەلپىن اۋدانىنىڭ تۇڭعىش كەزەكتى ورىك گۇلى مەرەكەسىندە حۋاڭ چۇنچاۋ مەن جەرگىلىكتى ورىنداعى بالالار بىرگە سۋرەتكە ءتۇستى (2015 - جىلى 3 - ايدا تۇسىرىلگەن). □ سۋرەتتى حۋجوۋ قالاسىنىڭ شينجياڭعا كومەكتەسۋ قولباسشىلىق شتابى بەرگەن
حۋاڭ چۇنچاۋ، 1968 - جىلى 4 - ايدا تۋعان، جىجياڭنىڭ دىچيڭىنان. 1989 - جىلى 8 - ايدا قىزمەتكە قاتىناسقان، 1993 - جىلى 6 - ايدا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولعان. 2013 - جىلى 8 - ايدا كەلپىن اۋدانىنا بارىپ باعىتتامالى كومەكتەسۋ قىزمەتىن ورىستەتكەن. 2015 - جىلى 8 - ايدىڭ 11 - كۇنى كەشتە كەلپىندە قىزمەت ىستەپ جاتقان حۋاڭ چۇنچاۋ تۇتقيىل جۇرەك اۋرۋى قوزعالىپ، قۇتقارۋ ءونىم بەرمەي، قىزمەت ۇستىندە نەبارى 47 جاسىندا قازا بولدى. اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم، جىجياڭ ولكەلىك پارتكوم جەكە - جەكە حۋاڭ چۇنچاۋ جولداسقا ”تاڭداۋلى كوممۋنيست“ اتاعىن تولىقتاپ بەردى. 2017 - جىلى 6 - ايدا حۋاڭ چۇنچاۋعا ”مەملەكەتتىك شينجياڭعا باعىتتامالى كومەكتەسۋدەگى وزات جەكە“ داڭق اتاعى تولىقتاپ بەرىلدى.
”ءبىز جەرگىلىكتى ءار ۇلت كادر - بۇقاراسىمەن ىشكەرىلەي ارالاسىپ، شينجياڭدى ەكىنشى اتا مەكەنىمىز ەسەپتەپ، ءوزىمىزدى كەلپىندىك ساناۋىمىز، جاي قوناق بولماۋىمىز كەرەك“ .
− حۋاڭ چۇنچاۋ
انار بۇلت/ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جاڭ جىلي
كەلپىن اۋدانىندا ارتاع تاۋى اسقاق تا ايباتتى. ال كەلپىندىكتەردىڭ جۇرەگىندە، حۋاڭ چۇنچاۋدىڭ رۋحاني بيىكتىگى ارتاع تاۋىنان دا بيىك.
5 - ايدىڭ 25 - كۇنى تۇستەن كەيىن كەلپىن اۋدانى گەزلىك قالاشىعى پارتكومىنىڭ مۇشەسى شياۋ چياڭ مەن بىرنەشە قىزمەتتەسى اۋداندىق مادەنيەت الاڭىنىڭ ءبىر جاق شەتىندەگى حۋاڭ چۇنچاۋ جولداستىڭ شينجياڭعا كومەكتەسۋ ىزگى ىستەرى كورمەحاناسىنا ەكسكۋرسيالاي كەلدى. ”حۋاڭ شۋجيدىڭ شەكاراعا تامىر تارتقان، ءوزىن ۇمىتىپ ۇلەس قوسقان قالتقىسىز سۇيىسپەنشىلىگى، جۇرەكتىلىكپەن جاۋاپكەرشىلىك ارقالاعان، ىنتالى، كاسىپتى قۇرمەتتەگەن تاڭداۋلى قاسيەتى، ءومىر باردا كۇرەسۋدەن تىنبايتىن وسكەلەڭ رۋحى ماڭگى ءبىزدىڭ ۇيرەنۋىمىزگە تاتيدى“، - دەدى شياۋ چياڭ.
”حۋاڭ شۋجي ءوز ءومىرى ارقىلى ەسكەرتكىش ورناتتى، ول پارتيالى كادرلاردىڭ ۇيرەنەتىن جاقسى ۇلگىسى، وسىندا ەكسكۋرسيالاي كەلگەندەر ونىڭ بويىنان تيانشان قارعالداعىنىڭ، ءشول دالاداعى توراڭعىنىڭ قاسيەتى مەن رۋحىن كورەدى“، - دەدى كەلپىن اۋداندىق مادەنيەت سارايىنىڭ باستىعى چىن ليڭ.
حالىق ءۇشىن ىستەپ حالىقتى بايىتتى، كوپتىڭ ۇمىتىنەن شىقتى
وسى مەزگىلدە قۇرىلۋ ۇستىندەگى كەلپىن اۋدانى قوي كاسىبى باقشا رايونى حۋجوۋ قالاسىنىڭ شينجياڭعا كومەكتەسۋ قولباسشىلىق شتابى نىسان گرۋپپاسىنىڭ باستىعى ۋ حاۋدىڭ ءار كۇنى، ءسوز جوق، كەلەتىن جەرى. 5 - ايدىڭ 11 - كۇنى 1000 حۋياڭ قويى كەلپىنگە جەتكىزىلدى، ۋ حاۋ مەن تەحنيكتەر قويلاردى قۇددى بالاسىنداي باعىپ - قاقتى.
”حۋياڭ قويى كاسىپ سالاسى ارقىلى شينجياڭعا كومەكتەسۋ حۋجوۋ قالاسىنىڭ كاسىپ سالاسى ارقىلى شينجياڭعا كومەكتەسۋدەگى ءتۇيىندى نىسانى. 7 جىلدىڭ الدىندا حۋجوۋ قالاسىنىڭ 8 - توپتاعى شينجياڭعا كومەكتەسۋ قولباسشىلىق شتابىنىڭ باستىعى، پارتكومنىڭ شۋجيى حۋاڭ چۇنچاۋ حۋياڭ قويىن حۋجوۋدان كەلپىنگە ەنگىزدى.ءبىز حۋياڭ قويى كاسىپ سالاسى ارقىلى شينجياڭعا كومەكتەسۋ ۇتىلامالى تاياقشاسىن تاپسىرىپ العان سوڭ امالدىڭ بارىنشا وسى كاسىپ سالاسىن كولەمدەندىرىپ، كومەك الاتىن جەردەگى اناعۇرلىم كوپ بۇقاراعا تيىمدىلىك جاسادىق“، - دەدى ۋ حاۋ.
2013 - جىلى 8 - ايدا حۋاڭ چۇنچاۋ جياڭنان سۋلى مەكەنىنە قوش ايتىپ كەلپىنگە كەلىپ شينجياڭعا كومەكتەسۋ قىزمەتىنە ات سالىسقاننان كەيىن كوز الدىنداعى كەدەي - كەمباعال كۇي، قۇلازىعان كورىنىستى كورگەندە، يىعىنداعى جۇكتىڭ ءزىل باتپان اۋىرلىعىن سەزىندى. ول ىشتەي: ”شينجياڭعا كومەكتەسۋ مەملەكەتتىڭ ءىرى ءىسى، ءبىز شينجياڭنىڭ دامۋىنا كومەكتەسۋ ءۇشىن كەلدىك، ءسوزسىز، جاقسى ىستەيمىن!“ دەپ بەكىندى.
ءبىر ايعا جەتپەيتىن ۋاقىتتا حۋاڭ چۇنچاۋ كەلپىن اۋدانىنىڭ بارلىق اۋىل - قالاشىعى مەن قىستاقتارىن ارالاپ شىقتى. ول تەحنيكتەرمەن بىرگە شارۋا وتباسىلاردىڭ ءۇيىن ارالاپ جاعداي ۇعىسىپ، كەلپىن شارۋالارىنىڭ قوي باعۋ ءداستۇرى بولعانىمەن، كاسىپ سالاسىن قالىپتاستىرماعاندىعىن بايقاپ، ويىندا ايقىن ”حۋياڭ قويى كاسىپ سالاسى ارقىلى شينجياڭعا كومەكتەسۋ جەلى كارتاسىن“ كەستەلەيدى.
2014 - جىلى حۋاڭ چۇنچاۋ ىلگەرىندى - كەيىندى 3 رەت حۋجوۋعا قايتىپ، قوي تاڭداۋ، ىندەت جاعدايىن باقىلاۋ - تەكسەرۋ جانە تاسىمال ىستەرىن سايكەستىرۋ جۇمىستارىنا قاتىناسادى. 1600 حۋياڭ قويى 2 توپقا ءبولىنىپ، تايحۋدىڭ وڭتۇستىك جاعالاۋىنان كەلپىنگە جەتىپ، 10 مىڭ شاقىرىمدىق تاسىمالدا ”ءولىم - ءجىتىم بولماۋ“ مەن ۇيلەسۋ مەزگىلىندە ”ءولىم - ءجىتىم بولماۋدى“ جۇزەگە اسىردى. ىلە - شالا ول كوپ رەت جەرگىلىكتى باعىمشىلىق وتباسىلارعا قىزمەت ىستەپ، باعىمشىلىق سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ دامۋىنا جەتەكشىلىك ەتتى، بۇنىڭ ءبارى تولشەڭ، ءوسىمتال حۋياڭ قويىنىڭ كەلپىن شارۋالارىنا تەز ارادا پايدا جەتكىزۋى ءۇشىن ەدى.
كەيبىرەۋلەر حۋاڭ چۇنچاۋدى ”سەن قولباسشىسىڭ، بارىنە ءوزىڭ جۇگىرە بەرۋىڭنىڭ قاجەتى جوق“ دەپ ءناسيحاتتايدى. ءبىراق حۋاڭ چۇنچاۋ كاسىپ سالاسىن جەتىلدىرۋدە شەشۋگە ءتيىستى ماسەلەلەر ەرەكشە كوپ، پارتيالى كادرلار اتويلاپ الدا جۇرمەسە، نىساندى قالاي ورنىقتىرىپ تياناقتاندىرۋعا بولادى دەپ قارادى. ول «حۋياڭ قويى ارقىلى شينجياڭعا كومەكتەسۋ ەستەلىگىندە» بىلاي دەپ جازادى: 1600 قوي جولعا شىقتى. 3 كۇن، 4 ءتۇن، ادام شارشاپ، كولىك تىنىم تاپقان جوق. حالىق ءۇشىن ىستەپ حالىقتى بايىتىپ، كوپتىڭ ۇمىتىنەن شىعۋىمىز كەرەك. جاپپاي كوبەيتىپ، تەز جەتىلدىردىك، ءوز ارتىقشىلىعىمدى ساۋلەلەندىردىم...
سونىمەن بىرگە، شىلان ءوندىرىس ۇلگى بازاسى، قولونەر - توقىماشىلىق، شيكىزات وڭدەۋ سياقتى كەلپىن بۇقاراسىنىڭ شارۋاشىلىق قۇرۋىن، جۇمىستانۋىن جەبەيتىن نىساندار، مادەنيەت زالى، قارتتار قيمىل ورتالىعى، كىتاپحانا سياقتى كەلپىن بۇقاراسىنا حالىق تۇرمىسى پايداسىن اكەلەتىن نىساندار حۋاڭ چۇنچاۋدىڭ ارى - بەرى شاپقىلاۋىمەن ءبىر - بىرلەپ اتقارىلىپ جاتتى.
شينجياڭعا كومەكتەسۋ نىساندارى ارت - ارتىنان تامىر تارتىپ گۇل اشا باستاعان كەزدە سۋىق حابار جەتتى: 2015 - جىلى 8 - ايدىڭ 11 - كۇنى كەشتە جۇرەك اۋرۋى تۇتقيىل قوزعالعان حۋاڭ چۇنچاۋ شينجياڭعا كومەكتەسۋ قىزمەت ورنىندا جىعىلدى، 47 جاسىندا تىنىسى ماڭگىگە ءۇزىلدى.
شىن سەزىم، ۇلى سۇيىسپەنشىلىك مول جەمىس بەردى
”ۇيلەنگەن كەزىمدە قىستاقتاعى جاڭادان سالىنعان مادەنيەت زالىندا تويىمىز ءوتتى، حۋاڭ شۋجي ارنايى كەلىپ قاتىناستى. ىشتەي قاتتى تەبىرەنىپ، كەلىنشەگىممەن ءبىر كۇنى حۋاڭ شۋجيدى ۇيگە قوناققا شاقىرايىقشى دەپ اقىلداسقان ەدىم، ءبىراق ماڭگىلىك وكىنىشكە اينالدى“. 5 - ايدىڭ 24 - كۇنى كەلپىن اۋدانى يۇىرچي اۋىلى يۇقىرىس قىستاعىنىڭ تۇرعىنى قۇربانجان پارحات حۋاڭ چۇنچاۋ تۋرالى ايتقاندا، كوز شاناعى جاسقا تولدى.
بۇقارا ءۇشىن قانشالىق شىنايى ءىس ىستەگەن سايىن، بۇقارا كوڭىلىندەگى سالماعىڭ دا سونشالىق ارتا تۇسەدى. شينجياڭعا كومەكتەسكەن 700 تاۋلىكتە حۋاڭ چۇنچاۋ ارقالاعان جاۋاپكەرشىلىگىمەن، شىن سەزىم، ۇلى سۇيىسپەنشىلىگىمەن تيانشاننىڭ وڭتۇستىك باۋرايىندا ايبىندى تاراۋلار جازدى.
حۋاڭ چۇنچاۋمەن بىرگە شينجياڭعا كومەكتەسۋگە كەلگەن حۋجوۋ قالاسىنىڭ 8 - توپتاعى شينجياڭعا كومەكتەسۋشى كادرى ۋاڭ ميان بىلاي دەپ ەسكە الدى: 2014 - جىلى 10 - ايدا نىساندارمەن بايلانىس جاساپ ءتۇيىلىستىرۋ ءۇشىن، دەنە قىزۋى ورلەپ تۇرعان حۋاڭ چۇنچاۋ 20 نەشە ساعات بويى شاپقىلاپ ۇرىمجىگە كەلدى.
تاڭعا جۋىق جەتكەن ونىڭ ءتۇسى قاشىپ كەتكەنىن كورگەن ۋاڭ ميان: ”الدىمەن شيپاحاناعا بارمايسىز با؟“، - دەپ سۇرايدى، حۋاڭ چۇنچاۋ: ”ەشتەڭە ەتپەيدى، ازىراق ءدارى ءىشىپ، دەمالىپ السام بولدى“، - دەيدى. ەل شاقىرىپ جيىن اشىپ، قىزمەت ورنالاستىردى، ودان مەيمانحانادا ۇيىقتاعانىنا 2 ساعات تا بولماي، ورنىنان تۇرىپ قىزمەتىن جالعاستىردى.
حۋاڭ چۇنچاۋ دۇنيە سالعاننان كەيىن، كەلپىن اۋدانىندا نەشە جۇزدەگەن كادر - بۇقارا وزدىكتەرىنەن جيىلىپ، حۋجوۋ قالاسىنىڭ شينجياڭعا كومەكتەسۋ قولباسشىلىق شتابىنىڭ الدىنا كەلىپ، وسى قۇرمەتكە لايىق شينجياڭعا كومەكتەسۋشى كادردى اقتىق ساپارعا شىعارىپ سالدى. جۇرت اراسىندا 13 جاستاعى جەتىم بالا، كەلپىن 1 - ورتا مەكتەپتىڭ وقۋشىسى انكار اكبار مونشاقتاعان كوز جاسىن سۇرتە بەردى، حۋاڭ اكەسىنىڭ تۇتقىيىل ماڭگىلىك ساپارعا اتتانعان شىندىقتى قابىلداي الماي قينالدى. 2014 - جىلى حۋاڭ چۇنچاۋ انكار اكباردىڭ جاعدايىن بىلگەن سوڭ، ونى اسىراپ العان بولاتىن، قولى بوساي قالسا يگىلىك ورنىنا بارىپ كوڭىلىن سۇراپ، وعان اسقار تاۋداي اكە مەيىرىن بەردى.
”بۇگىن دوستىقتىڭ تۇقىمىن سەپسەڭ، ەرتەڭ قارعالداقتاي ۇلتتار ىنتىماعى گۇلى شەشەك اتاتىن بولادى“. حۋاڭ چۇنچاۋدىڭ ءتىرى كەزىندە جازعان وسى ءسوزى كۇنى بۇگىنگە دەيىن كەلپىن اۋدانىندا تارالىپ ءجۇر؛ ونىڭ كەزىندە شينجياڭعا كومەكتەسكەن وقىتۋشى، شيپاگەرلەردى ۇيىمداستىرۋىمەن قۇرىلعان ”حۇڭشاحى قىزمەت ءۇيى“، ۇيىمداستىرىپ ورىستەتكەن ”شينجياڭعا كومەكتەسۋشى دارىندىلاردىڭ نەگىزگى ساتىداعى ساپارى“ قيمىلى حۋجوۋ قالاسىنىڭ شينجياڭعا كومەكتەسۋشى كادرلارى اراسىندا ءالى جالعاسىپ كەلەدى، سونداي - اق حۋاڭ چۇنچاۋ ۇلتتار ىنتىماعى قىزمەت وتەۋ اترەتى قۇرىلدى.
رۋحاني بايلىق ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاستى
باعالى رۋحاني بايلىق قاشان بولسىن ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاسادى. كەلپىندىكتەردىڭ كوڭىلىنەن حۋاڭ چۇنچاۋ الىستاعان ەمەس، ول ءباز - باياعىسىنداي ءوزى جانىنداي جاقسى كورەتىن وسى توپىراقتان تاپجىلمادى. حۋاڭ چۇنچاۋدىڭ سۇيەك كۇلىنىڭ ءبىر بولىگى ايەلىمەن، ۇلىمەن بىرگە اۋىلىنا قايتتى دا، ءبىر بولىگى كەلپىن اۋدانى حۋياڭ قويىن دامىتۋ ورتالىعىنا، شىلان باعىنا، حۇڭشاحىعا جانە ىقتاسىن ورمانىنداعى اق تەرەكتەردىڭ تۇبىنە شاشىلدى.
ۇلى ءداۋىر ۇلى رۋحقا ۇندەيدى، وسكەلەڭ ءىس وسكەلەڭ تالپىنىستارعا مۇقتاج. حۋاڭ چۇنچاۋ قايتىس بولعان كەزدە كەلپىن اۋدانى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ شەشۋشى كەزەڭىنە جەتكەن بولاتىن، قيىنشىلىقتار الدىندا حۋاڭ چۇنچاۋدىڭ رۋحى كەلپىندىكتەردى ەرلىكپەن العا تارتۋعا جىگەرلەندىرۋدە.
2019 - جىلى 9 - ايدىڭ ورتا شەنىندە كەلپىن اۋدانىندا ءۇرتىس نوسەر جاۋىپ، سۋباش سۋ قويماسىنىڭ سۋ دەڭگەيى ۇزدىكسىز جوعارىلاپ، سۋ قويماسىنا جانە تومەنگى اعارداعى كەلپىن اۋدان قالاشىعىنا، سۋارمالى وڭىردەگى 30 مىڭنان استام حالىق بۇقاراسىنىڭ ءومىرى مەن مال - مۇلكىنىڭ اماندىعىنا اۋىر حاۋىپ ءتوندىردى. ءبىر اپتاعا جالعاسقان جالپى حالىقتىق تاسقىننان ساقتانۋ شايقاسى اسقاق ايبىندى جىر ىسپەتتى بولدى. اۋداندىق پارتكومنىڭ شۋجيىنەن قاراپايىم پارتيالى كادرلارعا دەيىن ەڭ قاتەرلى، ەڭ جاپالى جەرلەرگە تالاسا ۇمتىلىپ، ءتۇنى بويى توسپا كۇزەتتى، كەيبىرەۋىنىڭ اياعى سۋدان ءىسىپ كەتسە، كەيبىرەۋىنىڭ ايعايلاي - ايعايلاي تاماعى قارلىقتى...
كەلپىن اۋدانى كەلپىن قالاشىعى قاراقۇت قىستاعىنداعى 80 نەشە جاستاعى اۋاحان امەر وسىلاردى كورگەندە تەبىرەنىپ: كەلپىن اۋدانى قات - قابات قيىنشىلىقتاردى قايتىپ جەڭىپ، كەدەيلىكتەن قۇتىلا الدى دەيسىز، حۋاڭ چۇنچاۋ سياقتى كوپتەگەن جاقسى كادرلار بولعاندىقتان دەدى.
جىجياڭنىڭ شينجياڭعا كومەكتەسۋشى كادرلارى دا حۋاڭ چۇنچاۋداي جاقسى كادر بولۋعا ۇمتىلۋدا. 2019 - جىلدىڭ سوڭىندا جىجياڭ ولكەسىنىڭ 10 - توپتاعى شينجياڭعا كومەكتەسۋ قولباسشىلىق شتابى پارتكومىنىڭ شۋجيى، قولباسشىلىق شتابىنىڭ باستىعى جۋ لينسىن بارلىق كادردى باستاپ كومەك قابىلداۋشى جەرگە بارىپ قىزمەت تەكسەرگەندە ەڭ الدىمەن كەلپىن اۋدانىنداعى حۋاڭ چۇنچاۋ جولداستىڭ شينجياڭعا كومەكتەسۋ ىزگى ىستەرى كورمەحاناسىنا كەلىپ، حۋاڭ چۇنچاۋ جولداستىڭ شينجياڭعا كومەكتەسكەن ىزگى ىستەرىن مۇقيات ۇيرەندى.
”قارلى تاۋ باسىنداعى گۇل بىتكەننىڭ ءبارى قۇلپىرىپ اشىلا بەرمەيدى، قارعالداق سونى ورىنداي الدى؛ ءشول دالاداعى اعاش بىتكەننىڭ ءبارى قاسقايىپ وسە بەرمەيدى، توراڭعى سونى ورىنداي الدى؛ شينجياڭعا كەلىپ كومەكتەسۋ بارلىق ادامنىڭ قولىنان كەلە بەرمەيدى، ال ءبىزدىڭ قولىمىزدان كەلدى!“. حۋاڭ چۇنچاۋ جولداستىڭ شينجياڭعا كومەكتەسۋ ىزگى ىستەرى كورمەحاناسىنىڭ الدىنداعى وسى ءسوز شينجياڭعا كومەكتەسۋشىلەردى جىگەرلەندىرۋدە.
