تيپ جاڭالاپ، قايتادان سومداپ، اتويشىلداردى شىڭدادى
□ جاڭ جينجۋان، ياڭ ياڭ
”مۇقالماس 6 - لياننىڭ“ كوماندير - جاۋىنگەرلەرى جاتتىعۋ الاڭىندا پاي سوعىس تاكتيكاسى بويىنشا جاتتىعۋ جاساۋدا (2020 - جىلى 5 - ايدىڭ 26 - كۇنى تۇسىرىلگەن). سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى جاڭ يۇڭجين تۇسىرگەن
شىلىڭگىر جاز، ليڭنان، قۇرلىق ارمياسى 74 - جيتۋانجۇنى بەلگىلى لۇيىنىڭ ”مۇقالماس 6 - ليان“ اسكەر تۇراعىنىڭ الدىندا سارى قوڭىر رەڭدى تاسقا جازىلعان ايبىندى ”硬“ ءارىبى كۇن نۇرىندا كوزگە وتتاي باسىلادى.
”مۇقالماس 6 - ليان“ قىزىل ارميانىڭ قان تامىرىن جالعاستىرعان، قيان - كەسكى، سۇراپىل شايقاس جاساۋعا باتىل قاھارمان ليان - دۇي، ول جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىس، ازاتتىق سوعىسى، امەريكا جيھانگەرلەرىنە قارسى تۇرىپ چاۋشيانعا كومەكتەسۋ سوعىسى سياقتى شىڭدالۋلاردى باستان وتكەرىپ، 161 رەت شايقاس - سوعىسقا قاتىناسىپ، ”شايقاستا ۇلگىلى ليان“، ”مۇقالماس 6 - ليان“، ”قاھارمان 6 - ليان“ سياقتى داڭقتى اتاقتارعا يە بولىپ، 8 رەت 1 - دارەجەلى ەڭبەك كورسەتكەن.
6 - ليان 1939 - جىلى قۇرىلعان، 8 - ارميا 120 - شىسىنىڭ دەربەس 3 - تارماق اترەتىنە قاراستى، سول كەزدەگى تارماق اترەت باستىعى قىزىل ارميانىڭ اتى ايگىلى ساردارى حى بيڭيان ەدى.
”مۇقالماس“ ءسوزىنىڭ كەلۋ قاينارىن ايتار بولساق، ونىڭ وزىنە ءتان كەرەمەت اڭگىمەسى بار. ۇزاق جورىقتا سول كەزدەگى قىزىل ارميا 5 - شىسىنىڭ باستىعى حى بيڭياننىڭ وڭ بىلەگى 6 رەت جارالانىپ، ءسوز جوق، كەستىرۋگە تۋرا كەلەدى. سول كەزدە وپەراتسيا جابدىقتارى، ناركوز دارىلەرى جوق بولعاندىقتان، بىلەگىن ارامەن كەسۋگە تۋرا كەلەدى. سول كەزدە قىزىل ارميا 2 -، 6 - جۇنتۋانىنىڭ باس قولباسشىسى حى لۇڭ ەكى بولەك سىنعان سۇيەكتى شىتپەن وراپ، كوماندير - جاۋىنگەرلەردىڭ جىگەرىن ۇشتاۋ ءۇشىن: ”كوردىڭدەر مە، مىنە بۇل كوممۋنيستىك پارتيا مۇشەسىنىڭ سۇيەگى...“ دەگەن ەكەن.
6 - لياندا ”مۇقالماس“ ءسوزى ليان - دۇيدىڭ بالاما اتىنا اينالعان، اۋەلى، ليان - دۇيدىڭ رۋحى مەن تامىرىنا اينالعان. كوپ جىلدان بەرى ليان - دۇي باستان - اياق ”硬 “ ءارىبى جازىلعان سوعىس تۋىن بيىك ۇستاپ، قايراتتانا العا باستى.
ليان - دۇي كوپ رەت تۋاننىڭ جىلدىق قۇرىلىمدىق ليان ونەر باسەكەسىندە باس جۇلدەنى جەڭىپ الىپ، نەشە 10 ءتۇرلى كاسىپتىك جاتتىعۋ ساباعى بويىنشا ءوزى تۇرعان شىدا رەكورد جاراتىپ، نەشە 10 ءتۇرلى جاتتىعۋ جەتىستىگى جيتۋانجۇندە جالپىلاستىرىلدى. اسكەري قوسىننىڭ كولەمى، قۇرىلىمى مەن كۇش سەپتەلۋى رەفورمالانعاننان كەيىن، 6 - ليان جاڭا تۇراققا قورعانىستىق اۋىستىرىلدى، جاتتىعۋ ناتيجەسى سوندا دا باستان - اياق وزگەرمەي، جوعارى دارەجەلى ورىن ۇيىمداستىرعان نەشە رەتكى ونەر باسەكەسىن باعالاۋدا اعا جۇلدەگەر بولدى...
”’مۇقالماس رۋح‘ الدەقاشان 6 - لياندەگى كوماندير - جاۋىنگەرلەردىڭ رۋحىنا تەرەڭ سىڭگەن“، - دەدى 6 - لياننىڭ جەتەكشىسى فىڭ جيە.
قورعانىستىق اۋىستىرىلعاننان كەيىن، ليان - دۇيگە كوپتەگەن جاڭا جابدىق ەنگىزىلدى، جاڭا قۇرىلىم ءداستۇرلى جاتتىعۋ فورماسىن تالقاندادى. 6 - لياننىڭ كوماندير - جاۋىنگەرلەرى جەدەل ”وي جاڭالاپ“، سالتاناتپەن ”قايتا ورالدى“.
جاتتىعۋ ادىسىنە جاڭالىق ەنگىزىپ، سوعىس ونەرىن زەرتتەپ جانە وعان جاتتىعىپ، جاتتىعۋ تاقىرىبىن باندەرگە، پايلەرگە دەيىن ايىرىپ، ءبىر ماماندىق بويىنشا كوپ ونەر يگەرۋ، كوپ ماماندىق بويىنشا كوپ ونەر يگەرۋ سىندى جاتتىعۋ جولىن قاراستىرىپ، بۇكىل لياندەگى ％85تەن استام كوماندير - جاۋىنگەر 2 تۇردەن استام نەگىزگى شايقاستىق ماماندىققا توسەلدى؛
اسكەري ىستەر دەموكراتياسىن بەلسەنە ساۋلەلەندىرىپ، ءار جولى ۇلكەن مىندەت ورىنداعاندا، مانەۆەر جاتتىعۋ جاساعاندا، ونەر باسەكەسى بويىنشا باعالاعاندا، كوماندير - جاۋىنگەرلەردى جيناپ، جاتتىعۋ جاعدايىنا تالداۋ جاساپ، جەتەرسىزدىكتەردى تاۋىپ، ولقىلىقتاردى اشىپ، جاتتىعۋ ساپاسىن، ونىمدىلىگىن ارتتىردى؛
”كۇشتى جاۋدى زەرتتەۋ، كۇشتى جاۋدى جەڭۋ“ قيمىلىن تىڭعىلىقتى ورىستەتىپ، سوعىس كەزىندە جەدەل جينالۋ، تۇندە اۆتوكولىككە شىعۋ، ءتۇسۋدى سايكەستىرۋ سياقتى 10نان استام جاڭا ساباق تاقىرىبىن قاراستىرىپ، زەرتتەپ، جاتتىقتى؛
...
وتكەن 3 جىلدا ليان - دۇي 22 ادام - رەت جيتۋانجۇننەن جوعارى ونەر جارىسىنا قاتىناسىپ، التىن، كۇمىس مەدال الىپ، لۇيدە 12 تۇردەن رەكورد جاڭالاپ، ىلگەرىندى - كەيىندى ءبىر رەت كوللەكتيۆ 1 - دارەجەلى ەڭبەك، 8 رەت كوللەكتيۆ جانە جەكە 2 - دارەجەلى ەڭبەك كورسەتىپ، كوممۋنيستىك جاستار وداعى ورتالىق كوميتەتى، مەملەكەتتىك جاستار بىرلەستىگى جاعىنان ”جۇڭگو جاستارى 4 - مامىر مەدالى كوللەكتيۆى“ بولىپ ماداقتالىپ، سيلانىپ، ورتالىق كوميتەت ۇگىت ءبولىمى جاعىنان ”ءداۋىر ۇلگىسى“ اتاعىنا يە بولدى.
ءداستۇرلى جاياۋ اسكەردەن ساۋىتتى جاياۋ اسكەرگە دەيىن، جالاڭ جەر بەتىندە شايقاس جۇرگىزۋدەن قوس مەكەندى شايقاس جۇرگىزۋگە دەيىن 6 - ليان ءساتتى تيپ جاڭالادى.
”6 - ليان ’مۇقالماستىعىنا‘ ناقتى ۇرىس بارىسىندا ىرگە قالاعان، باستارىن ءباي تىگە قول جەتكىزگەن“، - دەدى فىڭ جيە. ليان - دۇيدىڭ قارۋ جابدىقتارىنىڭ عىلىم - تەحنيكالىق قۇرامى بارعان سايىن جوعارىلاعانىمەن، ”باتىلدىقپەن سوعىس جاساۋ، باتىلدىقپەن بەلدەسۋ“ رۋحى ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاسىپ، كوماندير - جاۋىنگەرلەردىڭ شايقاستا جەڭىپ شىعۋ رۋحىن، جالىنداعان باتىلدىعىن ۇزدىكسىز ۇشتادى.
تەڭىزدە جۇرگىزۋ قوس مەكەندى ساۋىتتى بىرىككەن قوسىننىڭ ماڭىزدى، قيىن ءتۇيىندى ساباعى. ءبىر رەتكى تەڭىز جاتتىعۋى تايفىڭ مەزگىلىنە تۋرا كەلىپ، تەڭىز جاعدايى كۇردەلىلەسەدى، وسىنداي جاعدايدا سوعىس ماشيناسىنىڭ تەڭىزگە تۇسۋىندەگى حاۋىپسىزدىك قاتەرى جوعارى ەدى.
”وسى رەتكى تەڭىز جاتتىعۋىندا ءبىز اتويلاپ الدا ءجۇرۋدى ءوتىنىش ەتەمىز!“، - دەيدى بۇكىل يىڭنىڭ جاتتىعۋعا دايىندالۋ ماجىلىسىندە 6 - لياننىڭ كوماندير - جاۋىنگەرلەرى پوزيتسيا ءبىلدىرىپ.
تەڭىزدە تۇرىپ جاتتىعۋ جاساۋ الاڭىنا ەندى كىرگەندە 6 - لياننىڭ كوماندير - جاۋىنگەرلەرى دەمالىس ۋاقىتىنان پايدالانىپ، جەر جاعدايىن بارلاپ، تەڭىز جاعدايىنا تالداۋ جاساپ، بىرنەشە بەتكە شىپىرلاتا ەستەلىك الادى. باسقالاردىڭ نازارىندا بەيتانىس ورتا ولاردىڭ نازارىندا الدەقاشان وتە قانىق ورتاعا اينالعان...
2019 - جىلى 8 - ايدا شايقاستىق قوسىننىڭ قارسىلىق كورسەتۋ ناقتى جاتتىعۋىندا 6 - ليان جورامال جاۋ بولۋ مىندەتىن ۇستىنە الادى. شايقاس تىرەسكەن جاعدايعا وتكەندە ليان - دۇي توسىن شابۋىلداۋ اۋىر مىندەتىن قابىلدايدى، 5 ادامنان قۇرالعان بارلاۋ شاعىن گرۋپپاسى قىزىل جاقتىڭ قولباسشىلىق ورنى ماڭايىنا بىلدىرمەي كىرەدى. شايقاس ورايىن كۇتۋ ءۇشىن اۋا الماسپايتىن، جەر استىنداعى قامالدا 40 نەشە سەلتسي گرادۋستىق جوعارى تەمپەراتۋراعا شىداپ، 3 ساعاتتان استام جاسىرىنىپ، اقىرى ورايىن تاۋىپ ءبىر ايلامەن دۇشپانىن جەڭىپ، شايقاس كۇيىنە بۇرىلىس جاسايدى.
رەتتەۋدەن، رەفورمادان كەيىن، 6 - لياننىڭ كوماندير - جاۋىنگەرلەرى ىلگەرىندى - كەيىندى ىرىقتىلىقپەن تەڭىز ارمياسىنىڭ بەلگىلى تارماق اترەتى، اۋە ارمياسىنىڭ بەلگىلى لۇيى، تەڭىز قورعانىس ارمياسىنىڭ بەلگىلى ۇلكەن اترەتى، قارۋلى ساقشىنىڭ بەلگىلى تارماق اترەتى سياقتى ارميا جانە اسكەر ءتۇرى بويىنشا بىرلەسىپ ۇيرەنىپ، بىرلەسىپ جاتتىعىپ، شايقاس مايدانىنداعى ينفورماتسيالاردان ورتاق پايدالانۋ، جاقىن ارالىقتا وت كۇشىمەن كومەكتەسۋ، بىرلەسىپ قولباسشىلىق ەتۋ سياقتى كوپ ءتۇرلى ناقتى شايقاستىق تاقىرىپتاردى قاراستىرۋعا، قامال الۋعا قاتىناسىپ، بىرلەسكەن مانەۆردە، جاتتىعۋدا ونىمدىلىگى كورنەكتى بولدى.
”ۋاقىت مەيلى قالاي وزگەرسە دە، جابدىق قالاي جاڭالانسا دا، مىندەت قالاي وزگەرسە دە، 6 - لياننىڭ جاتتىعۋ جونىندەگى ولشەمى ناقتى شايقاسقا جاناسۋ، شايقاس مايدانى نەنى قاجەت ەتسە، ءبىز سوعان جاتتىعامىز“، - دەيدى 6 - لياننىڭ باستىعى جاۋ سۇڭ.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 6 - ايدىڭ 18 - كۇنى گۋاڭجوۋدان بەرگەن حابارى)
