عايرات مامۇت:
لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋدىڭ ءبىرىنشى شەبىندە قۇربان بولعان ”حالىق قاھارمانى“
□ شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ بيڭ
عايرات مامۇتتىڭ سۋرەتى. سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگى تاراتقان
شينجياڭ ساقشىلار تاريح سارايىنىڭ كورمە زالىندا ساقشى فورمىن كيگەن حالىق ساقشىسىنىڭ كەۋدە ءمۇسىنى ەكسكۋرسيالاي كەلگەن ادامداردى قۇرمەت سەزىمىنە بولەيدى. ول ءبىر ءوڭىردىڭ تىنىشتىعىن ومىرىمەن قورعاعان، لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋدىڭ ءبىرىنشى شەبىندە قۇربان بولعان ”حالىق قاھارمانى“ عايرات مامۇتقا تۇرعىزىلعان ەسكەرتكىش.
عايرات مامۇت 1969 - جىلى 10 - ايدا دۇنيەگە كەلگەن، شينجياڭنىڭ گۇما اۋدانىنان. ول 1989 - جىلى 7 - ايدا شينجياڭ حالىق ساقشىلارى مەكتەبىنەن (قازىرگى شينجياڭ ساقشىلار شۋەيۋانى) وقۋ تاۋىسقاننان كەيىن، اۋىلىنا قايتىپ كەلىپ قوعام حاۋىپسىزدىگى قىزمەتىنە قاتىناسادى، 1994 - جىلى 5 - ايدا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولادى، گۇما اۋداندىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى قالاشىق ساقشى بولىمشەسىنىڭ حالىق ساقشىسى، بولىمشە باستىعى، كوكتەرەك ساقشى بولىمشەسىنىڭ باستىعى، گۇما اۋداندىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى پارتكومىنىڭ مۇشەسى، مەكەمەنىڭ ورىنباسار باستىعى سياقتى مىندەتتەردى وتەگەن.
قوعام حاۋىپسىزدىگى قىزمەتىنە قاتىناسقاننان كەيىن، عايرات مامۇت ساقشىعا كىرۋ سەرتىن باستان - اياق كوكەيىندە بەرىك ساقتاپ، حالىق ساقشىسىنىڭ قىزمەت جاۋاپكەرشىلىگىن ادالدىقپەن اتقارىپ، ساياسي تۇرعىدا بەرىك، ستيلدە باتىل ءارى قايسار بولدى، قىزمەتتى مۇقيات، جاۋاپكەرشىلىكپەن ىستەدى.
عايرات مامۇتپەن 13 جىل قىزمەتتەس بولعان گۇما اۋداندىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسىنىڭ حالىق ساقشىسى ءمۇتالىپ مامەت ءار رەت ونى ەسكە العاندا شىن جۇرەكتەن سۇيىنەدى جانە ساعىنا ەسكە الادى: ”مەنى ول تاربيەلەپ شىققان، ءارقانداي قىزمەتتى ءوزى باستاماشىلدىقپەن ىستەيتىن، ۇنەمى اتويلاپ الدا جۇرەتىن، قاي - قاشان دا ءوز بويىنان ۇلگى كورسەتىپ، دەلولاردى ءادىل، تۋرا ءبىر جاقتى ەتەتىن، سوڭعى بۋىنداردى ايالايتىن ءارى ولارعا سابىرلىلىقپەن ءتالىم بەرەتىن“.
2013 - جىلى ءبىر جولعى تۇتقىنداۋ مىندەتىن اتقارعان كەزدە، عايرات مامۇت حالىق ساقشىلارىن باستاپ زورلىقتى كۇش لاڭكەس ەلەمەنتتەر جاسىرىنعان بولمەگە كىرەدى. ول قالتارىستاعى ءبىر شكاپتان كۇماندانىپ، جالما - جان كوپشىلىككە ”قوزعالماڭدار!“ دەپ ەسكەرتەدى، دەسەدە وسى ساتتە ءبىر حالىق ساقشىسى شكاپتىڭ ەسىگىن اشىپ قالادى. زورلىقتى كۇش لاڭكەس ەلەمەنت قاتتى ساسقالاقتاپ شكاپتىڭ ەسىگىنەن اتىلىپ شىعىپ وسى حالىق ساقشىسىنا پىشاعىن جالاڭداتىپ ۇمتىلعان ساتتە، عايرات مامۇت باتىل تۇردە مىلتىقپەن اتىپ ولتىرەدى.
”جاۋلارعا اياماي سوققى بەرۋ كەرەك، حالىق بۇقاراسىن شىنايى ءسۇيۋ كەرەك“. بۇل عايرات مامۇتتىڭ ۇنەمى ايتاتىن ءسوزى.
2015 - جىلى 7 - ايدىڭ 3 - كۇنى ساعات 9دان 7 مينۋت وتكەندە، گۋما اۋدانىندا 6.5 بال جەر سىلكىنىپ، كوكتەرەك اۋىلىندا 4000نان استام ءۇي قۇلاپ، بۇقارا اۋىر شىعىنعا ۇشىرايدى. عايرات مامۇتتىڭ ءۇيى كوكتەرەك اۋىلىندا بولاتىن، الايدا ول ءۇيىن بارىپ كورۋگە ۇلگىرمەي، شايقاسقا ىرىقتىلىقپەن سۇرانىپ، اپاتتان قۇتقارۋعا تاباندا قاتىناسادى. جەر سىلكىنگەن كۇنى ول حالىق ساقشىلارىن باستاپ، قيراندىنىڭ اراسىنان 20 نەشە بۇقارانى قۇتقارادى، 5000 ادام - رەتتەن استام بۇقارانى كوشىرەدى، بۇقارانىڭ قۇنى 100 مىڭ يۋاننان اساتىن مال - مۇلكىن اپاتتان الىپ قالادى. اپاتتان قۇتقارۋ قىزمەتى ءبىر مەزەت تىنىستاعان سوڭ، ول ۇيىنە قايتىپ كەلىپ، ايەلى ماينۇر نيزاميديننىڭ 3 بالاسىمەن بىرگە بۇزىلعان ۇيلەرىن تازالاپ جاتقانىن كورىپ، قاتتى قىسىلىپ ايەلىنە: ”كەشىر، قينالىپ قالدىڭ - عوي“ دەيدى.
ساقشى بولعاننان بەرى عايرات مامۇت 13 رەت ۇزدىك ۇكىمەت قىزمەتكەرى، وزات جەكە، تاڭداۋلى پارتيا مۇشەسى بولىپ باعالانادى، ءبىر رەت جەكە 2 - دارەجەلى، 5 رەت جەكە 3 - دارەجەلى ەڭبەك سىڭىرەدى، 2010 - جىلى اۆتونوميالى رايوندىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەڭگەرمەسى جاعىنان ”بۇكىل شينجياڭ بويىنشا حالىق رازى بولعان ساقشى بولىمشە باستىعى“ بولىپ باعالانادى.
2016 - جىلى 9 - ايدىڭ 10 - كۇنى عايرات مامۇت اترەتتى باستاپ گۋما اۋدانىنىڭ ءبىر قىستاعىنداعى يەن جەردە جاسىرىنىپ جاتقان، قوعام حاۋىپسىزدىگى مينيسترلىگى A دارەجەلى قۋعىنداۋ بۇيرىعىن تۇسىرگەن قاشقىن، جارىلعىش زات جاسايتىن توپتىڭ اتامانى ا Xتى تۇتقىندايدى. ول حالىق ساقشىلارىمەن بىرگە شەپتى جيناپ، زورلىقتى كۇش لاڭكەس ەلەمەنتتى بۇتا - بۇرگەن اراسىنداعى شۇڭقىرعا قامالاپ، تۇتقىنداۋعا دايىندالعان كەزىندە، قاشۋعا امالسىز قالعان زورلىقتى كۇش لاڭكەس ەلەمەنت توسىننان جان كەشتى شابۋىل جاسايدى. ”تاسالانىڭدار!“ عايرات مامۇت داۋىستاپ ايعاي سالادى دا مىلتىعىن الىپ اتقىلايدى. جارىلىس داۋىسىمەن بىرگە، عايرات مامۇت تا جەرگە قۇلاپ، بەتى - اۋزىن قان جاۋىپ كەتەدى، جەرگىلىكتى شيپاحانا بار كۇشىن سالىپ جەدەل قۇتقارعانىمەن، جاراقاتى اۋىر بولعاندىقتان، باقىتقا قارسى ەرلىكپەن قۇربان بولادى، سول جىلى نەبارى 47 جاستا ەدى.
وسىدان ءبىر كۇن بۇرىن عايرات مامۇت ۇيىنەن شىعار الدىندا ايەلىنە: جايشىلىقتا بىرگە بولاتىن كۇندەرىمىز از، كەزدەسپەيتىن كۇندەرىمىز كوپ، وسى رەتكى مىندەتتى ورىنداپ بولعاننان كەيىن بۇكىل وتباسىمىزبەن باس قوسايىق، - دەگەن ەدى.
مۇنىڭ ماڭگىلىك قوشتاسۋ بولاتىندىعىن كىم بىلگەن!
عايرات مامۇتتىڭ قۇربان بولعان حابارى تاراعان سوڭ، ول كوزى تىرىسىندە قىزمەت ىستەگەن كوكتەرەك اۋىلى مەن گۋما اۋدانى قالاشىعىنداعى ءار ۇلت بۇقاراسى وزدىكتەرىنەن كەلىپ ونىڭ جەرلەۋ سالتىنا قاتىناسىپ، اقتىق ساپارعا اتتاندىرادى.
2017 - جىلى 1 - ايدىڭ 24 - كۇنى قوعام حاۋىپسىزدىگى مينيسترلىگى عايرات مامۇتقا ”مەملەكەتتىك قوعام حاۋىپسىزدىگى جۇيەسىندەگى 1 - دارەجەلى قاھارمان ۇلگى“ داڭق اتاعىن تولىقتاپ بەردى. 2019 - جىلى 9 - ايدىڭ 29 - كۇنى جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەت وردەنىن جانە مەملەكەت داڭق اتاعىن تابىس ەتۋ سالتىندا عايرات مامۇتقا مەملەكەتتىك قوعام حاۋىپسىزدىگى حالىق ساقشىلارىنىڭ ۋاكىلى رەتىندە، ”حالىق قاھارمانى“ مەملەكەتتىك داڭق اتاعى بەرىلدى.
2018 - جىلى عايرات مامۇتتىڭ ۇلكەن قىزى گۇلميرا عايرات داشۋە بىتىرگەن سوڭ اكەسىنىڭ مۇراتىنا مۇراگەرلىك ەتىپ، مەكەنىندە حالىق ساقشىسى بولدى.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 6 - ايدىڭ 22 - كۇنى ۇرىمجىدەن بەرگەن حابارى)
