جاڭ چاۋ:
تەڭىز بەن اۋەگە ارمانى ۇلاسقان ارميانى قۇدىرەتتەندىرۋ اتويشىسى
□ لي يۇن، گو ليڭليڭ
تەڭىز ارمياسىنىڭ ءمالىم اۋياماتكاداعى اۋە اسكەرلەرى قوسىنىنىڭ بۇرىنعى 1 - دارەجەلى ۇشقىشى جاڭ چاۋ (2016 - جىلى 1 - ايدىڭ 27 - كۇنى تۇسىرىلگەن). □ سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگى تاراتقان
4.4 سەكۋند قانشالىق ۇزاق؟ ۇزاق بولعاندا پاراشوتپەن سەكىرىپ ءوزىن قۇتقارىپ قالۋعا ابدەن بولادى. 4.4 سەكۋند قانشالىق قىسقا؟ قىسقا بولعاندا 29 جاستاعى تەڭىز ارمياسى شاۋشياۋىنىڭ ءومىرىن اياقتاتادى.
2016 - جىلى 4 - ايدىڭ 27 - كۇنى تەڭىز ارمياسىنىڭ ءمالىم اۋياماتكاداعى جاتتىعۋ بازاسىندا اۋياماتكا ۇشاق ۇشقىشى جاڭ چاۋ جيان − 15 سوعىس ۇشاعىن ايداپ، قۇرلىقتىق ۇلگى بويىنشا اۋياماتكاعا قونۋ جاتتىعۋىنا دايىندالادى.
ساعات 12دەن 59 مينۋت 11.6 سەكۋند وتكەندە، مەڭگەرۋ جۇيەسىنەن اياق استىنان كىلتيپان شىعىپ، ۇشاقتىڭ تۇمسىعى شورت شالقايا كوتەرىلەدى.
ساعات 12دەن 59 مينۋت 16 سەكۋند وتكەندە، جاڭ چاۋ اتىلىپ شىققان پاراشوتپەن سەكىرەدى. الايدا اتىلىپ شىققان بيىكتىك وتە تومەن، نەگىزگى پاراشوت اشىلماي، ۇشاق ورىندىعى دەنەسىنەن اجىراماعاندىقتان، جاڭ چاۋ جەرگە گۇرس ەتىپ قۇلاپ تۇسەدى.
ساعات 15تەن 8 مينۋت وتكەندە، جاڭ چاۋدىڭ جۇرەگى سوعۋىن توقتاتادى.
سوعىس ۇشاعى سيگنال بەرگەننەن پاراشوتپەن سەكىرگەنگە دەيىن جالپى 4.4 سەكۋند عانا بار. قىسقا عانا 4.4 سەكۋندتا جاڭ چاۋ تەك ءبىر عانا ارەكەتتى ىستەگەن، ياعني بار كۇشىمەن مەڭگەرگىشتى يتەرىپ، ۇشاق تۇمسىعىن جوعارى كوتەرمەۋگە تىرىسىپ، سوعىس ۇشاعىن قۇتقارىپ قالۋعا قۇلشىنعان.
2009 - جىلى جاڭ چاۋ ”تەڭىز، اۋە قورعاۋشىسى“ ۋاڭ ۋي ءتىرى كەزىندە تۇرعان قوسىنعا بارۋدى ءوزى تالاپ ەتەدى − نانحاي تەڭىزى كەمە قۇراماسى اۋە اسكەرلەرى ءمالىم تۋانى. ”مەن ۋاڭ ۋي سياقتى بولعىم كەلەدى“، - دەيدى جاڭ چاۋ.
اسكەري بولىمگە بولىنگەن سوڭ، جاڭ چاۋدىڭ ايداعان سوعىس ۇشاعى كەزىندە ۋاڭ ۋي ايداعان جيان − Ⅱ8 سوعىس ۇشاعى ەدى؛ ارتىنان ول تاعى ۋاڭ ۋيدىڭ كەزىندەگى ۇشقىشتار ارمانداعان جيان − 11B سوعىس ۇشاعىن ايدايدى.
2012 - جىلى 11 - ايدىڭ 23 - كۇنى ۇشقىش داي ميڭمىڭ ەلىمىز وندىرگەن جيان − 15 اۋياماتكا سوعىس ۇشاعىن ايداپ، تۇڭعىش رەت لياۋنيڭ اۋياماتكاسىنا ءساتتى تۇردە مۇلتىكسىز قالىقتاي قونىپ، جۇڭگو تەڭىز ارمياسىنىڭ ”اۋياماتكا ءداۋىرىن“ اشتى. 2013 - جىلى 7 - ايدىڭ 3 - كۇنى ەلىمىزدىڭ تۇڭعىش توپتاعى اۋياماتكا سوعىس ۇشاعى ۇشقىشتارى جانە اۋياماتكاعا قونۋ قولباسشىلارى اۋياماتكاعا شىعۋ تولىمدىلىق كۋالىگىن الادى.
وسى حابارلار جاڭ چاۋدىڭ كوڭىلىن كولدەي تولقىتادى. ول اۋياماتكا سوعىس ۇشاعى ۇشقىشتارىن تاڭداۋعا تىزىمدەلەدى ءارى ىرىكتەۋدەن ءوتىپ، جۇڭگونىڭ ەڭ وزىق اۋياماتكا سوعىس ۇشاعىن مەڭگەرەدى.
اۋياماتكاعا قونۋ ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن، جاڭ چاۋ كۇندەلىكتى ۇشۋ جاتتىعۋىندا وتە مۇقياتتىلىقپەن، قاجىرلىلىقپەن جاتتىعادى، بىرنەشە رەت ەرەكشە جاعدايدى ءساتتى ءبىر جايلى ەتەدى. تەڭىز ارمياسى اۋياماتكاداعى اۋە اسكەرلەرى قوسىنىنىڭ بۇرىنعى ورىنباسار جىڭۋيى چي حۋادۇڭ ونى بىلاي دەپ باعالايدى: ”جاڭ چاۋ ەرەكشە ادام ەمەس، ول تەك ايرىقشا كوپ ۋاقىت جۇمساپ، ايرىقشا قۇلشىنىس جاسادى“.
جۇڭگونىڭ اۋياماتكا ۇشاعىن دامىتۋ تاريحىندا جاڭ چاۋ تۇڭعىش قۇربان بولعان ۇشقىش. حالىق تەڭىز ارمياسى اۋە اسكەرلەرىنىڭ ۇشقىشى رەتىندە، شيشا ارالدارىنىڭ مارجان قۇزدارى جاڭ چاۋدىڭ تاڭعاجايىپ ەرلىگىنە كۋا بولعان، كەزىندە ۇشاقتان توسىن ماي اعۋ كىناراتى تۋىلعان جاعدايدا، ول ۇستامدىلىقپەن، باتىلدىقپەن سوعىس ۇشاعىن ايداپ جەرگە حاۋىپسىز قوندىرادى. جاڭ چاۋ نانحاي تەڭىزىنىڭ كوگىلدىر اسپانىندا تالاي رەت سوعىس ۇشاعىن قالىقتاتىپ، ۇشىپ وتكەن جولدارى ارقىلى دۇنيە جۇزىنە ”بۇل ارا جۇڭگونىڭ اۋە كەڭىستىگى“ ەكەندىگىن ەسكەرتىپ، ەلىمىز حالقىنا ”بۇل ارانى ءبىز كۇزەتەمىز، الاڭسىز بولىڭىزدار“ دەگەندى ۇعىندىردى.
جاڭ چاۋ قۇربان بولعاننان كەيىن، ۇشۋعا قىزمەت وتەۋ كوماندير - جاۋىنگەرلەرى وزدىكتەرىنەن ۇيىمداسىپ، ۇشقىش جاۋىنگەر سەرىكتەرىمەن بىرگە ونىڭ رۋحىن كۇزەتتى. كوك اسپان جاڭ چاۋمەن قوشتاسقانىمەن، سانسىز ”جاڭ چاۋ“ ءبىرىنىڭ سوڭىنان ءبىرى كەلىپ، ونىڭ جەتپەگەن مۇراتىنا مۇراگەر بولىپ، ونىڭ ورىندالماي قالعان اۋياماتكا ارمانىن ورىنداپ، وتاننىڭ تەڭىز بەن اۋە ىستەرىن ىلگەرىلەتتى.
ەر جىگىت وتان ءۇشىن ىستىق قانىن توگىپ، قۇربان بەرۋدەن ايانبايدى. جۇڭگودا تۇڭعىش رەت اۋياماتكادا ۇشىپ - قونۋدى ورىنداعان ۇشقىش داي ميڭمىڭ كەزىندە بىلاي دەگەن: اۋياماتكا ۇشاعىمەن ۇشۋ ءىسى وڭاي - وسپاق ەمەس، ءسوز جوق، ساتسىزدىكتەردى باستان وتكەرۋىڭ كەرەك، ءسوز جوق، قيىنشىلىق كورۋىڭ كەرەك، تەر توگۋدى، ءتىپتى، قان توگۋدى قاجەت ەتەدى.
جاڭ چاۋ قۇربان بولعاننان كەيىن، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى وعان ”مەملەكەتتىك تاڭداۋلى كوممۋنيستىك پارتيا مۇشەسى“ اتاعىن تولىقتاپ بەردى، ورتالىق اسكەري ىستەر كوميتەتى وعان ”تەڭىز بەن اۋەگە ارمانى ۇلاسقان ارميانى قۇدىرەتتەندىرۋ اتويشىسى“ داڭقتى اتاعىن تولىقتاپ بەردى، 6 - كەزەكتى مەملەكەتتىك كاسىپتى قادىرلەپ، ۇلەس قوسۋدىڭ ۇلگىسى بولىپ باعالاندى. 2019 - جىلى 1 - ايدا ورتالىق اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ بەكىتۋىمەن جاڭ چاۋ بۇكىل ارميادا سۋرەتى ىلىنەتىن قاھارمان ۇلگىلەردىڭ قاتارىنا قوسىلدى. 2019 - جىلى 9 - ايدا جاڭ چاۋعا ”حالىق قاھارمانى“ مەملەكەتتىك داڭق اتاعى تولىقتاپ بەرىلدى.
جاڭ چاۋدىڭ پارتيانى ءسۇيىپ، وتاننىڭ ءۇمىتىن اقتاعان بەرىك سەنىمى، تەڭىز ارمياسىن قۇدىرەتتەندىرۋگە تالپىنعان جاۋاپكەرشىلىگى، تەڭىزدى باتىلدىقپەن شارلاعان رۋحاني جىگەرى، ءمورالدى ارداقتاپ، ىزگىلىككە تالپىنعان اسىل قاسيەتى جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو كوممۋنيستەرى مەن توڭكەرىسشىل اسكەريلەرگە ۇلگى جانە ونەگە بولىپ ورنادى.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 6 - ايدىڭ 18 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
