انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى گاۋ ۋا
1943 - جىلى 5 - ايدىڭ 7 - كۇنى جاۋلار ”بەتتەستىرىپ سۇراققا تارتۋ“ سوراقى ويىنىن قويادى، چىن تانچيۋ ساتقىنداردىڭ جالعان ايعاعىن اياماي سوگىپ، جاۋلاردى مازاقتايدى.
□ لي دۇڭ سىزعان
ءبىر قوڭىر ءشارپى، ەسكىرگەن قالپاق، جاعاسى ۇيكەلىپ اعارىپ كەتكەن قۇرىم پالتو.... 8 - ارميانىڭ شينجياڭداعى ءىس باسقارماسى ەسكەرتكىش سارايىنا بارعانىڭىزدا، پارتيامىزدى قۇرۋشىلاردىڭ ءبىرى، توڭكەرىستىك قۇربان چىن تانچيۋدەن قالعان زاتتارعا ىجداعاتپەن قۇرمەتپەن قاراساڭىز، قان كەشىپ، وتقا ورانعان توڭكەرىس داۋىرىنە قايتقانداي بولاسىز.
1942 - جىلى 9 - ايدىڭ 17 - كۇنى شىڭ شىساي جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ شينجياڭداعى مۇشەلەرىن تۇگەلدەي مىرزا قاماققا الىپ، شينجياڭداعى جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى تۇرۋ ۇلتتىق بىرلىكساپ شەبى تۇبەگەيلى بۇلىنەدى. چىن تانچيۋ بارلىق جولداستاردى يان - ان ستيل دۇرىستاۋ حۇجاتىن ۇيرەنۋگە ۇيىمداستىرادى ءارى اقيقاتتان تايماۋ تاربيەسىن جۇرگىزۋگە باسا ءمان بەرەدى. ول كوپشىلىككە بىلاي دەيدى: جاۋدىڭ تۇرمەسىن توڭكەرىسشىلەردى شىنىقتىراتىن مەكتەپكە، جاۋمەن كۇرەس جاسايتىن سوعىس مايدانىنا، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى تۇرىپ، وتاندى قۇتقارۋ دارىپتەمەسىن ۇگىتتەيىن مىنبەگە اينالدىرىپ، جاۋدىڭ ويدان ويدىرعان وتىرىگى مەن كوممۋنيستەرگە جالا جاپقان سۇرقيا قاسكۇنەمدىگىن اشكەرەلەۋىمىز كەرەك.
1943 - جىلى 2 - ايدىڭ 7 - كۇنى شىڭ شىساي چىن تانچيۋ قاتارلى كوممۋنيستەردى 2 - تۇرمەگە قامايدى. ارتىنان جۇڭگو گومينداڭ ورتالىق اتقارۋ كوميتەتى تەكسەرۋ - ساناق مەكەمەسىنىڭ جوعارى دارەجەلى تىڭشىسى، گومينداڭ ورتالىق ساياسي مەكتەبى تاربيە مەڭگەرۋشىسى ۋاڭ دىپۋ باستاعان ايتىلمىس ”شينجياڭعا ارنايى جىبەرگەن تەرگەۋ ۇيىمى“ ديحۋاعا (قازىرگى ءۇرىمجى) كەلىپ، ءتۇيىندى تۇردە چىن تانچيۋگە، ماۋ زىمينگە تەرگەۋ جۇرگىزىپ، تەرگەۋ ارقىلى ولارعا ”قاسكۇنەمدىكپەن بۇلىك تۋدىرىپ، ۇكىمەتتى اۋدارماقشى بولدى“ دەگەندى زورلاپ مويىنداتىپ، پارتيادان قول ءۇزىپ، كوممۋنيستىك پارتياعا قارسى تۇرۋ مالىمدەمەسىن جاريالاتۋ قيالىندا بولادى.
”جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى وسى جولداستاردى شينجياڭعا قىزمەتكە كومەكتەسۋگە جىبەردى، ءبىز ۇكىمەتكە حاۋىپ توندىرەتىن ءىس ىستەمەدىك، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى تۇرۋ ۇلتتىق بىرلىكساپ شەبى ساياساتىنا قايشىلىق جاسامادىق“. ”ءبىزدىڭ شينجياڭعا ىستەگەن ىستەرىمىز تۇگەلدەي اشىق، ورىندى ىستەر“. جاۋ چىن تانچيۋدى قىپ - قىزىل شوقتىڭ ۇستىنە تۇرعىزىپ قويىپ، سۋعا شىلاعان كەندىر ارقانمەن سابايدى، تاياقتان تۇلا بويى جارالانادى، تابانى دا قولدىراپ كەتەدى. الايدا چىن تانچيۋ استە تىزە بۇكپەي قاسقايىپ تۇرىپ، ”پارتيادان قول ءۇزۋ مالىمدەمەسىنە“ قول قويۋدان باس تارتادى، ول تاعى جاۋدىڭ سوتىن مىنبە رەتىندە پايدالانىپ، جاۋدىڭ وتىرگى مەن جالا جابۋىن تويتارىپ، پارتيامىزدىڭ شينجياڭداعى ەلەۋلى ەڭبەكتەرىن ۇگىتتەيدى.
1943 - جىلى 5 - ايدىڭ 7 - كۇنى امالدارى تاۋسىلعان جاۋلار ”بەتتەستىرىپ سۇراققا تارتۋ“ سوراقى ويىنىن قويادى. جاۋ تەرگەۋ سوتىنىڭ ءبىر جاق بۇرىشىن پەردەمەن قالقالاپ، ليۋ شيپيڭ سياقتى ساتقىنداردى پەردە ارتىنا جاسىرىپ، الدىن الا دايىنداپ العان ”كۋاگەرلىك سوزدەرىن“ ايتىپ، چىن تانچيۋدى مويىنداتپاقشى بولادى. ”ولاردىڭ ايتقانى بۇكىلدەي وتىرىك، ولار قازىر ار - ۇجداننان جۇرداي“. ”مەن ۇكىمەت سوتىنىڭ ولاردىڭ نە ءۇشىن ار - ۇجداننان بەزگەنىن اقىلداسۋىن تالاپ ەتەمىن!“. چىن تانچيۋ ساتقىنداردى اياماي سوگەدى، جاۋلاردى كەلەكەلەيدى.
قاتتى كەلۋدىڭ ونىمدىلىگى بولماعانىن ءبىلىپ، جاۋلار چىن تانچيۋگە ءدامدى تاعام، تاعى ماپاي ماركالى تەمەكى بەرەدى، چىن تانچيۋ ونىڭ بارلىعىن دارەتحاناعا لاقتىرىپ تاستايدى. كەيىن شىڭ شىساي تەرگەۋ بولىمىنە ۋاقىتشا تەلەفون سىمىن تارتقىزىپ، تەلەفوندا چىن تانچيۋدى تىزە بۇگۋگە ءناسيحاتتايدى. چىن تانچيۋ شىڭ شىسايدى كەلىستىرىپ سىباپ، تەلەفوندى لاقتىرىپ جىبەرەدى.
1943 - جىلى 9 - ايدىڭ 27 - كۇنى شىڭ شىساي بۇيرىق بەرىپ، چىن تانچيۋدى استىرتىن ولتىرتەدى، توڭكەرىستىك قۇربان تيانشان تاۋىنىڭ باۋرايىندا ماڭگىلىك ۇيقىعا كەتەدى، سول كەزدە 47 جاستا بولاتىن. حاباردى سىرتقا تاراتپاعاندىقتان، 1945 - جىلى اشىلعان جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 7 - قۇرىلتايىندا ول جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ مۇشەلىگىنە سايلانادى. جوۋ ىنلاي كەزىندە جوعارى باعا بەرىپ بىلاي دەيدى: ”چىن تانچيۋ جولداس ناعىز بولشەۆيك“.
چىن تانچيۋ ىستىق قانىمەن جانە ومىرىمەن كوممۋنيستەردىڭ تاۋداي جىگەرىن جازىپ، جاۋ ماڭگى تالقانداي المايتىن قورعانعا اينالدى.
(اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم پارتيا تاريحى جانە حۇجات زەرتتەۋ ورنى، اۆتونوميالى رايوندىق قوعامدىق عىلىمدار بىرلەستىگى بىرلەسىپ دايىنداعان)
