انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ميھىرگۇل ناسىر 7 - ايدىڭ 15 - كۇنى بەيجيڭنەن حابارلايدى. ءبىر مەزگىلدەن بەرى امەريكاداعى، باتىستاعى جۇڭگوعا قارسى كۇشتەر جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ ءار ۇلتتىڭ تەڭدىك ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن جاساعان وراسان زور قۇلشىنىسىن ەلەپ - ەسكەرمەي، شينجياڭنىڭ ”ءۇش ءتۇرلى كۇشكە“ سوققى بەرگەن ادىلەتتى شاراسىنا ”ادامدىق ۇقىققا قول سۇقتى“، ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالدى“ دەگەن سياقتى قالپاق كيگىزدى، شىندىقتى ونان ارى ايقىنداۋ، شىندىقتىڭ جاي - جاپسارىن ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن، 7 - ايدىڭ 15 - كۇنى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى بەيجيڭدە شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەلەر جونىندە 13 - رەتكى اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسىن اشىپ، شينجياڭنىڭ ادامدىق ۇقىق ىستەرىندە قول جەتكەن دامۋشىلىقتار مەن ىلگەرىلەۋشىلىكتەردى ەگجەي - تەگجەيلى تانىستىردى.
”شينجياڭعا ايتىلمىس جازا قولدانۋدىڭ ءبارى قۇر ارامتەر بولعاندىق، بۇكىلدەي كەرەكسىز ءبىر جاپىراق قاعاز عانا. شينجياڭنىڭ ورنىقتىلىعىنىڭ، دامۋىنىڭ اياق الىسىن استە جۇڭگوعا قارسى سول ءبىر كۇشتەر، ’اۋمەسەر ەسەرسوقتار‘ بوگەي المايدى“. شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ اقپارات مالىمدەمەشىسى شۇي گۇيشياڭ بىلاي دەدى: جاقىندا جابىلعان بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى ادامدىق ۇقىق القالار كەڭەسىنىڭ 47 - كەزەكتى ماجىلىسىندە كانادا سياقتى باتىس ەلدەرى توپتاسىپ، توپ قۇرىپ، ايتىلمىس جۇڭگوعا قارسى ورتاق ءسوز سويلەپ، اۋلەكىلەنگەن ساياسي ويىن قويدى جانە سۋايتتىقتارىن كورسەتتى. بۇل شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىن قامتىعان بۇكىل جۇڭگو حالقىنىڭ قاتتى زىعىردانىن قايناتىپ، باتىل قارسىلىعىن قوزعاپ قالماستان، حالىقارالىق قوعامداعى ادىلەتتى كۇشتەردىڭ جازعىرۋىنا دا ۇشىرادى. بۇگىنگى شينجياڭدا تيانشان الابى تىنىش تا بەرەكەلى بولىپ، بارلىق جەردەن گۇلدەنگەن كورىنىس مەن مۇندالايدى.
”ءبىز امەريكا قوعامىنداعى، باتىس قوعامىنداعى ءىشىنارا ادامداردى شىندىققا ورالىپ، ءتۇستى كوزىلدىرىكتى الىپ تاستاپ، تار ءورىستى، سىڭار جاقتىلىقتى دوعارىپ، شينجياڭنىڭ كورنەكتى ادامدىق ۇقىق تابىستارىن كورە ءبىلىپ، شينجياڭنىڭ پايدالى ادامدىق ۇقىق ىزدەنىستەرىنەن ۇلگى الىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ ادامدىق ۇقىق ىستەرىنە بىرگە ۇلەس قوسۋعا قاتاڭ ۇندەيمىز“، - دەدى شۇي گۇيشياڭ.
مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ اقپارات كەڭسەسى 7 - ايدىڭ 14 - كۇنى «شينجياڭداعى ءار ۇلتتىڭ تەڭدىك ۇقىق - مۇددەسىنىڭ قامتاماسىز ەتىلۋى» اق تىستى كىتابىن جاريالاپ، شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ زاڭ بويىنشا يگىلىكتەنگەن ازاماتتىق ۇقىق - مۇددە، ساياسي ۇقىق - مۇددە، ەكونوميكالىق ۇقىق - مۇددە، مادەنيەت ۇقىق - مۇددەسى، قوعامدىق ۇقىق - مۇددە، ايەلدەردىڭ، بالالاردىڭ ۇقىق - مۇددەسى، ءدىني سەنىم ەركىندىگى ۇقىق - مۇددەسى سياقتى نەگىزگى ۇقىق - مۇددەلەردى جان - جاقتىلى ءتۇسىندىرىپ، شينجياڭنىڭ ادامدىق ۇقىق ىستەرىنىڭ ۇزدىكسىز دامىعان، العا باسقان ناقتى جاعدايىن ايگىلەدى.
”شينجياڭ ەجەلدەن كوپ ۇلت شوعىرلى قونىستانعان ءوڭىر، 56 ۇلتتىڭ بارلىعىنىڭ ورنى تەڭ، زاڭ بويىنشا بىردەي ۇقىق - مۇددەدەن يگىلىكتەنەدى، ۇقساس بورىش ارقالايدى“. شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ اقپارات مالىمدەمەشىسى ءىليجان انايات مىنالاردى ءبىلدىردى: شينجياڭ شينجياڭدى زاڭ بويىنشا جونگە سالۋدى جاپپاي جۇرگىزىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ساياسي ۇقىق - مۇددەسىنىڭ كەڭدىگى مەن تەرەڭدىگى ۇزدىكسىز كەڭەيىپ جانە ۇزارىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ءوز - وزىنە قوجايىن بولۋ ساياسي ۇقىق - مۇددەسى تولىق قامتاماسىز ەتىلىپ، ادامدىق ۇقىق ىستەرى جالىندى تىنىس پەن ومىرشەڭدىك قاۋلاتتى.
شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق عىلىم - تەحنيكا قوعامىنىڭ ورىنباسار ءتوراعاسى گۇلنار وبۇل ۇلتتىق وڭىرلىك اۆتونوميا ءتۇزىمىن دايەكتىلەندىرۋ، تياناقتاندىرۋ، سايلاۋ ۇقىعى مەن سايلانۋ ۇقىعىن ءونىمدى جۇرگىزۋ، ۇكىمەت ىسىنە ارالاسۋ، ۇكىمەت ىسىنە اقىل - كەڭەس بەرۋ ۇقىعىن تولىق جۇزەگە اسىرۋ، نەگىزگى ساتى بۇقاراسىنىڭ ءوزىن - ءوزى باسقارۋىن زاڭ بويىنشا ىلگەرىلەتۋ سياقتى 4 جاقتان شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ساياسي ۇقىق - مۇددەسىنىڭ قامتاماسىز ەتىلۋى ماسەلەسىن تانىستىردى.
وسى رەتكى اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسى فورمادا جاڭالىق اشىپ، شينجياڭنىڭ ءار سالا، ءار كاسىبىنەن كەلگەن 7 نەگىزگى ساتى ۋاكىلى بەينە ەكران بايلانىس تاسىلىمەن ءتول كەشىرمەلەرى ارقىلى امەريكانىڭ، باتىس ەلدەرىنىڭ ايتىلمىس شينجياڭ ”ادامدىق ۇقىققا قول سۇقتى“، ”ءدىني سەنىم ەركىندىگىن شەكتەدى“، ”ءناسىل جويدى“، ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالدى“ دەگەن سياقتى وسەك - اياڭدارىن اشكەرەلەدى جانە ايىپتادى. ولاردىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى، تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنان وقۋ تاۋىسقان تاربيەلەنۋشى، مەشىتتىڭ يمامى، شيپاگەر، قىستاق كادرى، جاتاقتى مەكتەپ وقۋشىسىنىڭ اتا - اناسى جانە سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەۋشىلەر بار.
شۇي گۇيشياڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: وسىلاردان شينجياڭنىڭ ىستەگەن بارلىق ءىسىنىڭ اشىق، بۇكپەسىز ەكەندىگىن كورۋگە بولادى. امەريكاداعى، باتىستاعى ءىشىنارا ساياسي الاياقتار، قۇرىلىمدار جانە اقپارات قۇرالدارى شينجياڭنىڭ جاراسىمدى، ورنىقتى بولعان، گۇلدەنىپ دامىعان، ۇلتتار ىنتىماقتى، العا باسقان، ادامدىق ۇقىق تولىق قامتاماسىز ەتىلگەن شىندىعىمەن ساناسپاي، اق پەن قارانى شاتاستىرىپ، وسەك - اياڭ شىعارىپ، جالا جاپتى، ونداعى تۇبەگەيلى ماقساتى − ۇلت قاتىناسىنا ىرتكى سالىپ، ۇلتتىق قاراما - قارسىلىق تۋدىرىپ، شينجياڭنىڭ حاۋىپسىزدىگىن، ورنىقتىلىعىن ءبۇلدىرىپ، جۇڭگونىڭ دامىپ زورايۋىنا كەدەرگىلىك جاساۋ. ”ءبىز بۇنى قاتاڭ ايىپتايمىز جانە وعان باتىل قارسى تۇرامىز“.
امەريكا مەملەكەتتىك راديو سەرىكتەستىگى (NBC)، انگليا رەيتەر اگەنتتىگى، پاكيستان بىرلەسكەن اگەنتتىگى، رەسەي پارلامەنت گازەتى، دۋباي جۇڭگو - اراب جاساندى سەرىك تەلەۆيزياسى، ميڭباۋ گازەتى، شياڭگاڭ داگۇڭباۋ گازەتى، شياڭگاڭ راديوسى سياقتى شەكارا ءىشى - سىرتىنداعى كوپتەگەن اقپارات قۇرالدارى اقپار جاريالاۋ ماجىلىسىنە قاتىناستى ءارى وزدەرى قىزىعاتىن ماسەلەلەر جونىندە اۆتونوميالى رايون جاقتىڭ قاتىستى جاۋاپتى ادامدارىمەن تولىق تىلدەسىپ، پىكىرلەستى.
