انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ۋاڭ شيڭرۇي
جايناعان جاز مەزگىلىندە كورىكتى شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىنان تىرشىلىك لەبى ەسەدى. قالالار مەن اۋىل - قىستاقتى ارالاساڭىز، بارلىق جەردەن جايلى دا جايدارىلىقتى سەزىنىپ، جانىڭىز راحاتتانىپ قالادى، تۇتاس شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ ورتاق قۇلشىنسىنىڭ ارقاسىندا جاراسىمدىلىق، ورنىقتىلىق شينجياڭنىڭ جان جادىراتارلىق كوركەم كورىنىسىنە اينالدى.
شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىن تولىق، دالمە - ءدال تياناقتاندىرۋعا تاباندى بولىپ، قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق باس نىساناسىن مىقتاپ يگەرىپ، ءبىر قىدىرۋ ءونىمدى شارالاردى قولدانىپ، قوعامدىق كەلەلى جاعدايدىڭ ۇزدىكسىز ورنىقتى بولۋىن ساقتادى، تيانشان الابىندا تىنىش تا بەرەكەلى، قارىشتاپ دامىعان بەينە جارىققا شىقتى.
شەتسىز دە شەكسىز كورىنىس شىت جاڭا بەينەگە ەندى. ءار ۇلت بۇقاراسى وڭاي - وسپاق قولعا كەلمەگەن اسا تاماشا جاعدايدى ونان ارى قاستەرلەپ، جاڭا ساپاردا ەكپىندەي العا ىلگەرىلەپ، اناعۇرلىم تاماشا دامۋدىڭ كوركەم كورىنىسىن ۇزدىكسىز كەستەلەدى.
سەنىمدى، ەكپىندى قادام تاستادى
پارتيا قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىنا ءدال كەلگەن، ”1 - شىلدەنىڭ“ الدى - ارتىندا ءۇرىمجىنىڭ شىراق سالتاناتى ءار ۇلت قالا تۇرعىندارىن تاماشالاۋعا باۋراپ، كوپشىلىك شىن جۇرەكتەرىنەن: تىنىش تا بەرەكەلى قوعامدىق ورتا مەن ءار ۇلت حالقىنىڭ كۇلىمدەگەن نۇرلى جۇزدەرى شينجياڭنىڭ پارتيانىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىنا ۇسىنعان ەڭ تاماشا تارتۋى بولدى، - دەدى تەبىرەنە.
قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق شينجياڭنىڭ دامۋى، العا باسۋى جونىندەگى ءمانى ناقتىلى. بيىل 6 - ايدىڭ سوڭىنا دەيىن شينجياڭدا تىركەۋگە الىنعان ءتۇرلى بازار نەگىزگى تۇلعالارى 2 ميلليون 95 مىڭعا جەتىپ، 2015 - جىلدىڭ سوڭىنداعىدان ％88.7 ارتتى. ”شينجياڭ ورنىقتىلىعىنىڭ پايداسى ۇزدىكسىز جارىققا شىعىپ، ءتۇرلى بازار تۇلعالارىنىڭ سەنىمى ەسەلەپ ارتتى“، - دەدى اۆتونوميالى رايوندىق بازاردى باقىلاۋ - باسقارۋ مەكەمەسى تىركەۋگە الۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى زو شينمين.
2020 - جىلى شينجياڭ كوڭشى ەلەكتروندى عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ جاۋاپتىسى ۋاڭ گوشياڭ شىنجىندا 17 جىل تيجارات جۇرگىزگەن سوڭ، شەريا اۋدانىنا كەلىپ ىرگە تەبۋدى تاڭدادى. ”قوعامدىق كەلەلى جاعدايدىڭ ۇزدىكسىز ورنىقتى بولۋىنا ىلەسە، تەمىر جول، تاس جول سياقتى نەگىزدىڭ قۇرىلعى نىساندارى ارت - ارتىنان تامامداپ، ءبىز شينجياڭنىڭ زور دامۋ بولاشاعىن كورىپ، قارجى مەن نىسانداردى الىپ وسى ىرىستى مەكەنگە كەلدىك“، - دەدى ۋاڭ گوشياڭ.
ورنىقتى ورتا كاسىپورىنداردى وزىنە باۋرادى، دارىندىلاردى ءتىپتى دە باۋرادى. كوپتەگەن زيالىلار مەن شارۋاشىلىق قۇرعان جاستار شينجياڭعا كەلىپ ومىرلىك ماقساتتارىن جۇزەگە اسىرۋدى تاڭدادى، تيانشان الابىنان جۇمىستانۋدىڭ، شارۋاشىلىق قۇرۋدىڭ ومىرشەڭدىك كۇشى تاسقىندادى. ”مەن شينجياڭدى قىزۋ سۇيەمىن، ونىڭ بارعان سايىن جاقسارعانىن كورىپ، سول جىلدارى مەكتەپ بىتىرگەندە شينجياڭعا كەلىپ قىزمەت ىستەۋدى تاڭداعانىمنىڭ دۇرىس ەكەندىگىنە ءتىپتى دە كوزىم جەتتى!“. شاندۇڭدىق بويجەتكەن سۇي جيۋشيۋ داشۋە بىتىرگەن سوڭ شينجياڭعا كەلىپ، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ اۋىل - قىستاعىنا تىكە تارتىپ، كونەءشار اۋدانىنىڭ اۋىل - قالاشىعىندا قىزمەت ىستەپ كەلەدى.
جياڭ گۋاڭچىڭ گانسۋدان ارمياعا قاتىناسىپ، قوسىنعا كىرىپ شينجياڭعا كەلگەن، اسكەري قوسىننان بوساعان سوڭ، وڭتۇستىك - سولتۇستىك شينجياڭدا زات جەتكىزۋمەن اينالىسىپ، قۇرعان جەمىس - جيدەك، كوكونىس تىكە ساتۋ ماركاسى وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 4 ايماق، وبلىسىنداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ۇناتۋىنا بولەنىپ، 1000نان استام ادامدى جۇمىستانۋعا باستاپ، 100دەن ارتىق ادامنىڭ شارۋاشىلىق قۇرۋ ارمانىن جۇزەگە اسىردى. ”شينجياڭنىڭ ورنىقتى تاماشا ورتاسى بولماسا، ءبىزدىڭ كاسىپورىننىڭ زور دامۋى بولماس ەدى. مەن، ءسوز جوق، ءتىپتى كوپ ادامدى شارۋاشىلىق قۇرۋعا، جۇمىستانۋعا باستاپ، كورىكتى شينجياڭدى كوپشىلىكپەن بىرگە قۇرامىز“، - دەدى جياڭ گۋاڭچىڭ.
بيىل جۇڭگو مۇناي داشۋەسى (بەيجيڭ) قارامايلى مەكتەپ رايونىنداعى وقۋ تاۋىسقان 201 وقۋشى شينجياڭدا قالىپ دامۋعا بەكىدى، ادام سانى مەن ۇستايتىن سالىستىرماسى تۇگەلدەي وتكەن جىلدان جوعارى بولدى. وقۋ تاۋىسقان وقۋشى يۋان ليشيا بىلاي دەدى: شينجياڭ جاقسى جەر، قوعامى ورنىقتى، جاراسىمدى، دامۋى جاندى دا جالىندى، ءبىز نەگىزگى ساتى سىندى وسى ”قايراقتا“ قايرالىپ، وتاننىڭ باتىس بولىگىندە جاستىق كوكتەمىمىزدى جايقالتۋعا بەكىدىك.
ورنىقتىلىقتىڭ قۇرىش قورعانىن سوقتى
قاينارلى سۋ قانشا اقسادا سارقىلمايدى؛ تامىرلى بايتەرەك، جايقالادى قۋرامايدى.
شينجياڭ ءۇشىن الىپ ايتقاندا، قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق قىزمەتتىڭ كوزدەۋ ءتۇيىنى مەن كۇش سالۋ ءتۇيىنى. اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم ورنىقتىلىقتى قورعاۋدى بارلىعىن باسىپ تۇسەتىن ساياسي مىندەت، تايشان تاۋىنان دا سالماقتى ساياسي جاۋاپكەرشىلىك ەتۋگە تاباندى بولىپ، زاڭمەن جونگە سالۋ تۋىن بيىك ۇستاپ، نازاردى باس نىساناعا شوعىرلاندىرىپ، كەشەندى شارانى ويداعىداي اتقارىپ، تۇبىرىنەن وڭاۋ مەن ۇستىنەن وڭاۋدى قاتار يگەرىپ، كەشەندى شارا اتقارىپ، قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىقتى قورعاۋدىڭ قۇرىش قورعانىن سوقتى.
ءبىر قىدىرۋ تۇبىرىنەن وڭاۋ شارالارى تيانشان الابىندا جاپپاي اتقارىلىپ، زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك كوپ تۋىلاتىن، ءجيى تۋىلاتىن جاعدايدى ءبىر جولاتا وزگەرتۋگە ۇتىمدى شارا ازىرلەدى. شينجياڭدى زاڭمەن جونگە سالۋعا تاباندى بولىپ، زاڭ قارۋىنان پايدالانىپ كۇرەس جۇرگىزىپ، قىلمىسقا سوققى بەرىپ، زاڭمەن جونگە سالۋ ويىن جانە زاڭمەن جونگە سالۋ ءتاسىلىن قولدانىپ حاۋىپ - قاتەردەن ساقتانىپ، ماسەلەلەردى ءبىر جايلى ەتىپ، قايشىلىقتاردى شەشىپ، ورنىقتىلىقتى قورعادى؛ پارتيا، ۇكىمەت، ارميا، ساقشى، بيڭتۋان، حالىق سايكەسىپ بىرلەسە قيمىلداۋعا تاباندى بولىپ، ورنىقتىلىقتى قورعاۋدىڭ ۇدايىلانعان مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىردى؛ قوعام اياسىندا ساقتانۋ - تىزگىندەۋدى جاپپاي كۇشەيتىپ، ورنىقتىلىقتى قورعاۋدىڭ مىزعىماس تورىن قۇردى. ءبىر جاعىنان، زاڭ بويىنشا قاتاڭ سوققى بەرۋدى يگەرىپ، ەندى ءبىر جاعىنان، جۇرت تىلەگىن ىنتىماقتاستىرۋدى، ۇيىستىرۋدى يگەرىپ، حالىققا تيىمدىلىك جەتكىزۋ ينجەنەرياسىن زور كۇشپەن اتقارىپ، حالىق تۇرمىسىنىڭ ىرىس - قۇتىن ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ مەيىرى مەن قامقورلىعىن ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ جۇرەگىنە جەتكىزدى...
التىن شايقاۋ جاپالى بولعانىمەن، جارقىرايدى العان سوڭ قۇمنان ەكشەپ. قازىرگە دەيىن شينجياڭدا ءۇرتىس 4 جىلدان استام ۋاقىت زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك دەلوسى (وقيعاسى) تۋىلمادى، قىلمىستىق ىستەر دەلوسى مەن اماندىق دەلوسى زور كولەمدە ازايىپ، قوعام اماندىعى جاعدايى كورنەكتى جاقسارىپ، ءار ۇلت بۇقاراسى تىنىش، بەرەكەلى تۇرمىس كەشىردى.
قازىر شينجياڭنىڭ قالا، اۋىل - قىستاعىن، ۇلكەندى - كىشىلى كوشەلەرىن ارالاساڭىز، بارلىق جەردەن جاندى دا جالىندى دامۋ جاعدايىن بايقاپ، بارلىق جەردەن شىن جۇرەكتەن شىققان شاتتىق ۇندەرىن ەستيسىز. ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ كوڭىلى جاي تاۋىپ، سەنىمى كۇشەيىپ، قايرات - جىگەرى تاسقىنداپ، اناعۇرلىم اسقاق رۋحاني كۇش - قۋاتپەن تاماشا تۇرمىسقا قۇشاق جايدى.
باسىنان وتكەرمەگەندەر قيىندىقتى بىلمەيدى. شينجياڭنىڭ قوعام ورنىقتىلىعىن قورعاۋ امالياتى جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىنىڭ بۇكىلدەي دۇرىس ەكەندىگىن تالاسسىز دالەلدەدى.
جاراسىمدىلىقتىڭ تاماشا ءۇنىن جەتكىزدى
جايناعان جاز مەزگىلىندە شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسى گۇل - گۇل جايناپ، جەمىس - جيدەكتىڭ حوش ءيىسى اڭقىپ، ساياحاتتىڭ قاۋىرت مەزگىلىن قارسى الدى. تاڭعاجايىپ كوركەم كورىنىسى، ايرىقشا الۋان كەلبەتى جەر - جەردەگى ساياحاتشىلاردى باۋرادى.
ساندى مالىمەتكە قاراعاندا، 1 - ايدان 6 - ايعا دەيىن شينجياڭ 88 ميلليون ادام رەت ساياحاتشى قابىلداعان. ساياحات كاسىبى بۇرىننان بەرى قوعام جاراسىمدىلىعىنىڭ، ورنىقتىلىعىنىڭ كورسەتكىشى. تۇتاس شينجياڭ جوعارىدان تومەنگە دەيىن بىرگە قۇلشىنىس جاساپ، شينجياڭ جاقسى جەر ەكەندىگىن ەل - جۇرتقا تاعى ءبىر رەت دالەلدەدى.
كوپتەگەن ساپالى ساياحات بايلىعىنا يە قاشقار ايماعى، الدىڭعى جارتى جىلدا 8 ميلليون 630 مىڭ ادام - رەت ساياحاتشى قابىلدادى، كەزەكتە ءبىر جىلداعى ەڭ دۋماندى ساياحات مەزگىلىن قارسى الۋدا.
بىرنەشە كۇننىڭ الدىندا جيناندىق ساياحاتشى شۋە جىۋي وتباسىنداعىلاردى ەرتىپ قاشقارعا تىكە ۇشىپ، شينجياڭداعى ءبىر اپتالىق ساياحاتىن باستادى. وزگەشە ەرەكشەلىككە يە بايىرعى قالا كەلبەتى، دىر - دۋماندى كەشكى بازار، قايشالىسقان ساياحاتشىلار ولارعا جاراسىمدى، ورنىقتى، كوركەيىپ - گۇلدەنگەن، دامىعان قاشقاردى شىنايى سەزىندىردى. ”راسىندا، مىڭ ەستىگەننەن ءبىر كورگەن ارتىق ەكەن!“. شۋە جىۋي اسەرلەنىپ: وتاننىڭ ەڭ باتىسنداعى ادامداردىڭ تۇرمىسى باقىتتى دا باي مازمۇندى ەكەن!، - دەدى.
ورنىقتىلىقتىڭ پايداسىنىڭ ۇزدىكسىز جارىققا شىعۋىنىڭ ارقاسىندا شينجياڭ اتقارعان ساياحات ارقىلى شينجياڭدى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسى سۇبەلى جەمىس بەردى. 2017 - جىلدان 2019 - جىلعا دەيىن شينجياڭداعى ساياحاتشىلار ۇزدىكسىز 100 ميلليون، 150 ميلليون، 200 ميلليون ادام - رەتتەن اسىپ، قاۋىرت ارتۋ جارىققا شىقتى. شەت - شەكسىز قۇبا قۇمنان كەڭ - بايتاق ساحاراعا دەيىن، دۋماندى قالادان كورىكتى اۋىل - قىستاققا دەيىن سانسىز ساياحاتشىلار شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىن ارالاۋمەن بىرگە، شينجياڭنىڭ تىنىش ورتاسىن جان - جاقتى سەزىندى. جاراسىمدى، تىنىش، باۋراۋ كۇشىنە تولى شينجياڭدى ارماندايتىن، جاقسى كورەتىن ادامدار بارعان سايىن مولايدى.
كوركەم كورىنىس، ءدامدى تاعامنىڭ باۋراۋ قۋاتى بىرتە - بىرتە قارجى قوسىپ، شارۋاشىلىقتى گۇلدەندىرۋدىڭ باۋراۋ قۋاتىنا اينالىپ، كوپتەگەن ساياحاتشىلار بىرتە - بىرتە ”جاڭا“ شينجياڭدىققا اينالدى. ۇلكەن ساندى مالىمەت تەحنيكاسىنا سۇيەنىپ شينجياڭدا شارۋاشىلىق قۇرعان ۋاڭ چىن كوپتەگەن زەردەلى قالا قۇرىلىسى نىسانىنا ات سالىستى. ول بىلاي دەدى: ”ورنىقتى قوعام ورتاسى شارۋاشىلىق قۇرۋدىڭ باستى تالعامى ەكەنى، ءسوزسىز، وعان شينجياڭنىڭ ’ينتەرنەت +‘ سالاسىنداعى سالىق اقى، ساياحات سياقتى جاقتارداعى ارتىقشىلىعىن قوسقاندا باۋراۋ قۋاتى وتە كۇشتى“.
”ساياحات − تانىسقى، سونداي - اق شينجياڭدى تانۋدىڭ ءبىرىنشى قادامى“. بيىل 3 - ايدا شينجياڭ، جيلين ەكى ولكە - رايوننىڭ حالىق ۇكىمەتى جۇڭگو (چاڭبايشان تاۋ سىلەمى - التاي تاۋ سىلەمى) قار - مۇز ەكونوميكاسىن جوعارى ساپالى دامىتۋ سىناق رايونىن بىرگە قۇرۋ جونىندەگى ستراتەگيالىق سەلبەستىك جۇلگەلىك كەلىسىمىنە قول قويدى. جيلين ولكەلىك دامۋ جانە رەفورما كوميتەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى لي گوچياڭ مىنالاردى ءبىلدىردى: ەكى ولكە - رايوننىڭ سەلبەستىگى استە قار - مۇز ەكونوميكاسىمەن شەكتەلمەيدى، الدا تاعى كاسىپ سالاسىنىڭ تيبىن جاڭالاۋ، سىرتقا ەسىك اشۋ، مادەنيەت - ساياحات سياقتى جاقتاردا اۋىس - كۇيىس سەلبەستىگىن تەرەڭدەتىپ، عىلم - تەحنيكا زەرتتەۋ - اشۋ سەلبەستىگىن، جاسامپازدىق جەتىستىگىن كادەگە جاراتۋدى، كاسىپ سالاسىنىڭ تيبىن جاڭالاپ دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى، سيفرلى ەكونوميكانى دامىتۋدى قول ۇستاسا وتىرىپ جەبەپ، ءارقايسى سالاداعى ناقتى سەلبەستىكتىڭ تاعى دا سۇبەلى جەمىس بەرۋىن بىرگە ىلگەرىلەتەدى.
قاراسام باسىپ وتكەن جولدارىما، كوسىلە جاسىل بەلدەر مۇنارلانعان. باسىپ وتكەن وزگەشە ساپار بىزگە تەرەڭ وي سالدى، ونان دا ماڭىزدىسى، جالعاستى قۇلشىنا كۇرەس جاساۋدىڭ كۇش - قۋاتىن تۋدىردى. جانعا جايلى كۇن شۇعىلاسىندا شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسى كەۋدە كەرە ارشىندى قادام باسىپ، جاڭا ساپاردا قۇلشىنا العا ىگەرىلەۋدە.
