ياركەن اۋدانى مىشا قالاشىعى شامالباق قىستاعى:
شيە بالداي ءتاتتى جاڭا تۇرمىسقا باستادى
انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى حان چين - يان
”پارتيا ورتالىق كوميتەتى حالىققا ناقتى تيىمدىلىك جاسايتىن ساياساتپەن باقىت پەن قامقورلىقتى بىزگە سيلادى، تۇرمىسىمىز بارعان سايىن جاقساردى“، - دەدى 7 - ايدىڭ 25 - كۇنى بارعان سايىن كوركى كوز تارتقان قىستاققا قاراپ تۇرىپ، ياركەن اۋدانى مىشا قالاشىعى شامالباق قىستاعىنىڭ تۇرعىنى وسىمان امەر.
شامالباق قىستاعىن ارالاساڭىز، قاز - قاتار سارى داۋالدى، قىزىل شاتىرلى بەيقۇت ۇيلەردى كورەسىز. الاڭدا بيگە باسقان جۇرت تابيعاتتاعى سايراعان قۇس پەن جايناعان گۇلدەردەن ءلاززاتتانۋدا؛ تۇرعىن ۇيلەردە قۇبىر سۋى، كۇن ەنەرگياسى سياقتى قۇرىلعىلار تولىق... مىنە بۇل ياركەن اۋدانى مىشا قالاشىعى شامالباق قىستاعى تۇرعىندارىنىڭ دوڭگەلەك داۋلەتتى تۇرمىسىنىڭ ىقشام كورىنىسى.
”اسفالت جولمەن ءجۇرۋ، تازا سۋ ءىشۋ، جىلى سۋمەن جۋىنۋ...“، وسى جىلدارداعى قىستاقتاعى وزگەرىستەردى تىلگە تيەك ەتكەندە، وسمان قاتتى جەلىنىپ، ”بۇدان كەيىنگى تۇرمىسىمىز ءتىپتى دە تابىستى بولادى“، - دەدى.
”شيە اعاشىنىڭ جايقالعان گۇلدەرى ورتاعا كورىك قوسسا، شيە جەمىسى كىرىسىمىزدى ارتتىردى، تۇرمىسىمىز راسىندا بارعان سايىن جايلى بولىپ بارادى“، - دەدى قىستاق تۇرعىنى ابدۇرازاق وسماننىڭ ءسوزىن جالعاپ شاتتانا ”مەن بيىل شيە ساتىپ 150 مىڭ يۋان كىرىس كىرگىزدىم“.
”تولىق جەمىس بەرەتىن مەزگىلگە وتكەندە شيەنىڭ مۋ باسىندىق كىرىسى ادەتتە 30 مىڭ يۋاننان اسادى، ەڭ جوعارى بولعاندا 60 مىڭ يۋاننان اسادى“، - دەدى ميشياحۇڭ ۇلكەن شيە ەگىنشىلەر كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ القا باستىعى تۇرعۇن احىمەت − ”بيىل وتباسىمىز 2 مۋ جەردەگى شيەدەن 120 مىڭ يۋان كىرىس كىرگىزدى“.
”قىستاق ’ەكى كوميتەتى‘ كوپشىلىكتى باستاپ شيە ەگىپ، بالداي ءتاتتى جاڭا تۇرمىسقا قول جەتكىزدى، شيە اعاشى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ’ءدىلدالى اعاشىنا‘ اينالدى“، - دەدى شامالباق قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى ءيۇسۇپقادىر تۇرسۇن، - ”بۇكىل قىستاق بويىنشا 1200 مۋ جەرگە شيە اعاشى ەگىلدى، قىستاق تۇرعىندارى وتباسى سايىن شيە اعاشىن ەكتى“.
بۇگىنگى دوڭگەلەك داۋلەتتى تۇرمىس جايلى اڭگىمە بولسا، قىستاق تۇرعىندارى وزگەرىستەردى ءبىر - بىرلەپ ايتىپ شىعادى: ”قىستاعىمىزدىڭ شيەسى جەرگىلىكتى ورىندا تانىمال، ساتۋدان ەشقانداي الاڭدامايمىز“.
جۋىق جىلداردان بەرى شامالباق قىستاعى شيە كاسىپ سالاسىن زور كۇشپەن دامىتىپ، مىڭ مۋدان اساتىن ”كىشكەنتاي شيە“ اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋگە دەم بەرەتىن ”ۇلكەن كاسىپ سالاسىنا“ اينالدى. قازىر قىستاقتاعى ”ميشياحۇڭ“ شيەسى شينجياڭنان شىعىپ، بۇكىل مەملەكەتكە بەت الىپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ ايتۋلى تانىسقىسىنا اينالدى. قىشقىل دا ءتىل ۇيىرەتىن شيە اۋىلداستار تۇرمىسىنىڭ اجارىن اشا ءتۇستى.
شامالباق قىستاعىنىڭ شيە باقشاسىنىڭ جانىنداعى اۆتوكولىك توقتاتۋ الاڭى ساياحاتشىلاردىڭ اۆتوكولىگىنە تولعان. ساياحاتشىلاردىڭ نازارىنداعى شيە باقشاسىنىڭ كەلبەتى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ بايۋ ءۇمىتى، ول سونىمەن بىرگە اۋىل - قىستاق ساياحاتىن دا جانداندىردى.
”ساياحاتشىلار جىل سايىن كوبەيىپ، اپتا سوڭىندا ادام كوبەيگەندە كىرىس 15 مىڭ يۋانعا جەتەدى“، - دەدى شيە باقشاسى مۋزيكالى تاعامجايىنىڭ قوجايىنى نۇرمامەت تۇراپ: ”تۇرمىسىمىز كۇن سايىن جاقسارىپ كەلەدى، بۇنى پارتيانىڭ حالىقتى اۋقاتتاندىرۋ ساياساتىنان بولە قاراۋعا بولمايدى!“.
شامالباق قىستاعىنىڭ جان سانى كوپ، جەرى از، جان باسىندىق ەگىستىك جەرى نەبارى 0.8 مۋ، ەكونوميكالىق نەگىزى ءبىرشاما ءالسىز. قىستاق ”ەكى كوميتەتى“ ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ بويىنشا قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىنىڭ كومەگىندە قىستاق تۇرعىندارىن باستاپ ”شيە +“ ۇلگىسى ارقىلى ”كوركەم كورىنىستى تاماشالاۋدى، جاس جەمىس تەرۋدى، ءتاتتى دامنەن اۋىز ءتيۋدى“ كوزگە تۇسەر وزگەشەلىك ەتىپ، ”شيە گۇلى مەرەكەسى“، ”شيە تەرۋ مەرەكەسى“ سياقتى ماركالاردى تۇلعالاپ، ەرەكشە جەمىس ورمان شارۋاشىلىعى مەن اۋىل - قىستاق ساياحاتىن ۇشتاستىردى. قازىر شامالباق قىستاعىنىڭ بالالار سايران باقشاسى، جەمىس تەرۋ باقشاسى، شارۋالار شاتتىعى ساياجايى جەرگىلىكتى ورىننىڭ تانىمال كورىنىس تۇيىنىنە اينالدى.
”قازىر قىستاعىمىزدىڭ شارۋالار شاتتىعى ساياجايى 14كە جەتىپ، اس - سۋ ورنى 28گە ارتىپ، قىستاعىمىزدان جانە ماڭايداعى قىستاقتان 400دەن ارتىق ادامدى جۇمىستانۋعا باستاپ، جان باسىندىق ورتاشا ايلىق كىرىسى 2500 يۋاننان جوعارى بولدى“، - دەدى ءيۇسۇپقادىر، ”وتكەن جىلى بۇكىل قىستاقتىڭ جان باسىندىق ورتاشا تازا كىرىسى 9854 يۋان بولدى، بيىل 10 مىڭ يۋاننان اسىرۋدان ءۇمىت بار“.
كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىگىن بەكەمدەۋدى، كەڭەيتۋدى اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋمەن ءونىمدى ۇشتاستىرۋ بارىسىندا شامالباق قىستاعى تۇرعىندارىنىڭ كىرىس ارتتىرۋ ارناسى بارعان سايىن كەڭەيدى.
”باقىتتى تۇرمىستى كۇرەس جاساۋ بارىسىندا جۇزەگە اسىردىق!“. تۇرعۇننىڭ سىڭعىرلاعان كۇلكىسى شيە باقشاسىن جاڭعىرتتى.
