□ حالىقارالىق وتكىر سىن شولۋشىسى
بلۋمبەرگ اگەنتتىگىنىڭ جۋىقتا امەريكانى ”الەم بويىنشا ىندەتكە قارسى اتتانۋداعى ءبىرىنشى“ دەپ باعالاعان قيسىنسىز قىلىعىنا قاراتا، جۇڭگونىڭ ءۇش ايگىلى اقىلماندار قويماسى 8 - ايدىڭ 9 - كۇنى بىرلەسىپ «”امەريكا ءبىرىنشى“؟! امەريكانىڭ ىندەتكە قارسى اتتانۋىنىڭ شىن سىرى» اتتى بايانداما جاريالاپ، قاتاڭ دا قۇنتتى زەرتتەۋ، انىق ساندى مالىمەت جانە وبيەكتيۆ تۇرعى ارقىلى امەريكانىڭ ىندەتكە قارسى اتتانۋىنىڭ شىنايى احۋالىن كورسەتتى. بۇل امەريكانىڭ ”الەم بويىنشا ىندەتكە قارسى اتتانۋداعى ءبىرىنشى“ سىندى وسەك - اياڭىن ايپاراداي اشىپ قانا قويماي، دۇنيە جۇزىنە بەيكۇنا امەريكا حالقىنىڭ قالايشا ”بيلىك ويىندارىنىڭ“ قۇربانىنا اينالعاندىعىن دا انىق كورسەتتى.
بۇگىنگى كۇنى بۇكىل امەريكادا جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋسىمەن جۇعىمدالۋ دياگنوزى تۇراقتاندىرىلعان ناۋقاس 35 ميلليوننان، ولگەندەر 610 مىڭنان اسىپ، تۇگەلدەي بۇكىل الەمدە ەڭ جوعارى بولدى. امەريكالىق ەپيدەميولوگ، اۋرۋدى تىزگىندەۋ جانە ونىڭ الدىن الۋ ورتالىعىنىڭ بۇرىنعى جاۋاپتىسى ۋيليام فوگ توتەسىنەن ”بۇل ءبىر رەتكى قىرعىنداۋ“! دەپ ايىپتادى. راسىندا، امەريكالىقتار جونىنەن العاندا، بۇل رەتكى ىندەت تابيعي اپات، اۋەلى، قولدان جاسالعان اپات − تامىرى تەرەڭدە جاتقان پارتيا - توپتار تارتىسى ىندەتتى ساياسيلاندىرىپ، ”ءاسىلى ولمەۋگە ءتيىس“ امەريكا حالقىن جانىنان جۇدا ەتتى.
ادامدار مىنانى ۇمىتپايدى: ىندەت توسىننان تۋىلعان العاشقى كەزدە امەريكانىڭ سول كەزدەگى ۇكىمەتى ىندەت جونىندەگى ەسكەرتۋلەردى قايتا - قايتا ەلەمەي، ىندەتتىڭ حاۋىپ - قاتەرىن جەڭىل كورسەتۋگە ۇرىنىپ، ”جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋستىڭ ادەتتەگى تۇماۋمەن ايىرماشىلىعى جوق“ دەگەن سياقتى سوزدەرمەن جۇرتتى بەيعامدىققا سالىپ، ەكونوميكا مەن جۇمىستاندىرۋعا كەپىلدىك ەتىپ، وسى ارقىلى رەسپۋبليكاشىلدار پارتياسىنىڭ جالعاستى سايلانۋ نەگىزگى جاعدايىن بەكەمدەۋگە ۇرىندى. دەموكراتياشىلدار پارتياسى بيلىك جۇرگىزەتىن نيۋ - يورك شتاتى مەن كاليفورنيا شتاتى سياقتى جەرلەردە ىندەت تاراعان كەزدە دەموكراتياشىلدار پارتياسىنداعىلار ىندەتكە قارسى اتتانۋعا ناقتاپ كىرىسكەننىڭ ورنىنا قىرۋار زەيىن - زەردەسىن ”ايتىسۋعا“ جۇمسادى. وسىدان كەيىن، حىسۋان تەكسەرۋ، ماسكى تاعۋ، الەۋمەتتىك قاتىناس ارالىعىن ساقتاۋدان ۆاكسينا سالۋ، شۇعىل قيىندىقتان قۇتقارۋ زاڭ جوباسىنا دەيىن، ىندەتكە قاتىستى ءاربىر شارا دەرلىكتەي امەريكاداعى ەكى پارتيانىڭ ۇقىق - مۇددە تارتىسىنا تولى بولدى.
”ساياسي ىشكى تارتىس“ امەريكانىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ ساياساتىنىڭ بىلىعۋىنا، ارەكەتىنىڭ باياۋلاۋىنا اپارىپ سوقتىردى، ءتىپتى، امەريكادا ىندەت تۋىلىپ 6 ايدان كەيىن دە، فەدەراتسيالىق ۇكىمەت الىگە دەيىن ءبىر تۇتاس مەملەكەتتىك ستراتەگيا جاساعان جوق. سان رەتكى ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ تەرەزەلىك مەزگىلى وسىلايشا بەكەر قاپى كەتىپ، تالايلاعان امەريكالىقتىڭ ءومىرى ساياسي الاياقتاردىڭ تالاس - تارتىسىمەن كەلمەسكە كەتىپ جاتتى.
كولۋمبيا داشۋەسى اۋرۋ زەرتتەۋ قىزمەتكەرلەرىنىڭ مودەلدىك تالداۋىنا قاراعاندا، ەگەر امەريكا ۇكىمەتى 2020 - جىلى 3 - ايدىڭ 13 - كۇنى جاريالاعان ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ شارالارىن 2 اپتا بۇرىن اتقارسا، 2020 - جىلى 5 - ايدىڭ 3 - كۇنىنە دەيىن امەريكادا 54 مىڭ ادام قۇتقارىلىپ قالار ەدى. الايدا رەالدىقتىڭ اتى رەالدىق، وندا ەگەر دەگەن بولمايدى. امەريكانىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋى ساياسي كۇرەسكە ماتالدى، ال مۇنىڭ بوداۋى بەيكۇنا جۇرتشىلىق بولدى.
سوقىر تۇماندى سىرىپ تاستاساق، امەريكانىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋىنىڭ تالايلاعان ساتسىزدىكتەرى امەريكا ۇلگىسىندەگى دەموكراتيالىق ءتۇزىمنىڭ قاراڭ قالعاندىعىن انىق ايگىلەيدى. ايتىلمىس بيلىكتىڭ تەپە - تەڭدىگىن جۇزەگە اسىرا الاتىن ءۇش ۇقىقتى ءبولۋ ءتۇزىمى الدەقاشان امەريكا ساياسي الاياقتارىنىڭ ”بيلىك ويىنىنا“ اينالىپ قالدى. اق ساراي مەن پارلامەنت تىرەستى، امەريكا پارلامەنتىندە كەڭەس پالاتاسى مەن قاۋىم پالاتاسى كۇرەسۋدە، ءادىليا جۇيەسى دە ايتىلمىس ”دەربەستىكتەن“ ايرىلىپ، ەكى پارتيانىڭ سۇراپىل سايىسىنا ارالاسىپ كەتتى. مۇنان تىس، جەرگىلىكتى ۇكىمەت شتاتتىق ۇكىمەتتى تىڭدامايدى، شتاتتىق ۇكىمەت فەدەراتسيالىق ۇكىمەتتى تىڭدامايدى. ”شاشاۋى شىققان“ امەريكا ۇكىمەتى قايتىپ ەمدەۋ بايلىعىن ءونىمدى سايكەستىرە الادى، ءبىر نيەتپەن ىندەتكە قارسى اتتانا الادى؟
«لوس - انجەلەس ۋاقىت گازەتىنىڭ» ءتىلشىسى دويل ماكمانۇس ارناۋلى ستونداعى ماقالاسىندا بىلاي دەپ اشىنىشپەن سىن ايتتى: كەڭ تارالعىش اۋرۋعا توتەپ بەرۋدىڭ جانە ەكونوميكانى قالپىنا كەلتىرۋدىڭ بۇكىل ەلدە ءبىر تۇتاس تاكتيكاسى جوق، 50 شتات بەت - بەتىمەن كەتتى، ءبىز بولشەكتەنگەن امەريكادا جاساپ جاتىرمىز، ”ءبىز وسى فەدەراتسيانىڭ جەمىرىلىپ بارا جاتقاندىعىن ءوز كوزىمىزبەن كورىپ وتىرمىز“.
بۇل كۇندەرى وراسان زور ادامگەرشىلىك اپاتى امەريكا دالاسىندا ءورشىپ بارادى. جەرگىلىكتى ۋاقىت ساعات 9دا بۇكىل امەريكادا جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ دياگنوزى تۇراقتاندىرىلعان ناۋقاستار سانى ءۇرتىس 3 كۇن بويى كۇنىنە ورتا ەسەپپەن 100 مىڭنىڭ ۇستىندە كوبەيىپ، وتكەن ءبىر اپتاداعىدان ％35 جوعارىلادى. الايدا ”كۇرەس ءۇشىن كۇرەسكەن“ پارتيالار تارتىسى تيتتەي دە تىزگىنىن تارتپاعان ءتارىزدى. ءادىليا ءۇنسىز وتىرعان، زاڭ شىعارۋدا تىرەسكەن جانە اكىمشىلىك دارمەنسىز قالعان ”ءۇش ۇقىقتىڭ بولشەكتەنۋى“ سىندى قيىن جاعداي امەريكانىڭ قازىرگى زۇڭتۇڭىنىڭ مىندەتكە وتىرۋ سوزىندەگى ”ىنتىماق“ دەگەن ساياسي ۇرانىنىڭ تەك ۇران قالپىندا قالىپ قالاتىندىعىن بەلگىلەدى.
قازىرگى امەريكادا امەريكا حالقىنىڭ نەگىزگى ادامدىق ۇقىعىنا ەلەۋسىز قاراعان ساياسي ويىن ءالى دە جالعاسۋدا. ول قايتكەن كۇندەدە ”الەم بويىنشا ىندەتكە قارسى اتتانۋداعى ءبىرىنشى“ اتاعىنا ساي كەلمەيدى، ”الەم بويىنشا ىندەتكە قارسى اتتانۋدا ساتسىزدىككە ۇشىراعان ءبىرىنشى ەل“، ”الەم بويىنشا ساياسي پارا - پاراسى شىققان ءبىرىنشى ەل“ سياقتى قالپاقتاردان باسقا لايىق كەلەر اتاق جوق.
(«ورتالىق تەلەۆيزيا ستانسياسى حابارلارى» كليەنتىنەن الىندى)
