− رايونىمىزدىڭ جازعى استىقتان مول ءونىم الۋىنا تەكسەرۋ (3)
□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ ي
بيىل بۇكىل رايوندا جازعى استىقتان تاعى دا مول ءونىم الىندى، ءونىم مولشەرى تاريحتاعى تىڭ ورەگە جەتۋمەن بىرگە، شينجياڭ ءبيدايىنىڭ قار سۋىمەن سۋارىلۋ، تابيعي دا جاسىل بولۋ، ساپاسى جاقسى بولۋ سىندى ماركا وبرازى دا ونان ارى بازاردىڭ مويىنداۋىنا يە بولدى.
سوڭعى جىلدارى بۇكىل رايون استىق ءوندىرىسىنىڭ كومەسكى كۇشىن ۇزدىكسىز اشىپ، استىق جالپىلىق ءوندىرىس قۋاتىن ورنىقتى جوعارىلاتتى، استىق حاۋىپسىزدىگىنىڭ نەگىزىن ۇزدىكسىز نىعايتۋ، ىشەر استىقتىڭ مۇلدە حاۋىپسىزدىگىنە شىنايى كەپىلدىك ەتۋ نەگىزىندە، بۇكىل رايوننىڭ استىق كاسىپ سالاسى جۇيەسى كۇن سايىن كەمەلدەنىپ، دامۋ كومەسكى كۇشى ۇزدىكسىز كورنەكتىلەندى.
ساپانى كوتەرىپ، زياندى ازايتۋدىڭ ونىمدىلىگى كورنەكتى بولدى
ساپالى شيكىزات ساپالى ءونىم ازىرلەيدى، ساپالى ءونىم ساپالى كاسىپ سالاسىن جارىققا شىعارادى. شينجياڭنىڭ استىق كاسىپ سالاسىنىڭ، اسىرەسە، ءبيداي مانەرلەۋ كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋى باستان - اياق ساپانىڭ پارمەندى تىرەك بولۋىنان ايرىلا المايدى.
”ءارى اقشا ۇنەمدەيدى، ءارى كۇش ۇنەمدەيدى، تاعى جوعارى ساپالى بولۋىنا كەپىلدىك ەتەدى“. ساۋان قالاسى شيگوبي قالاشىعى جينحىپان قىستاعىنىڭ ەگىنشىسى چىن چيڭلي سوڭعى جىلدارداعى ءبيداي ورۋ بۋىنىنداعى وزگەرىستەردى تولىق تۇراقتاندىردى. ول بىلاي دەدى: بۇرىن ءبيداي پىسقاننان كەيىن كومبايىنعا ءوزىم حابارلاسىپ ورعىزاتىنمىن، سودان كەيىن قىرمانعا اپارىپ كەپتىرىپ، ۇشىرىپ تازارتقاننان كەيىن، تاعى اۆتوكولىك تاۋىپ استىق پۋنكتىنە اپارىپ ساتاتىنمىن، جۇمىسى كوپ، شىعىن دا مول بولاتىن، باسقارىپ - باپتاۋ جەتكىلىكسىز بولسا، ءبيدايدىڭ ساپاسىنا دا ىقپال جاساپ، كىرىستى كەمەيتەدى.
بۇل كۇندەرى جەرگىلىكتى ورىنداعى ساتىپ الۋشى كاسىپورىندار ازىرلەگەن ”تازالاپ بەرۋ، كەپتىرىپ بەرۋ، ساقتاپ بەرۋ، مانەرلەپ بەرۋ، ساتىپ بەرۋ“ قىزمەت وتەۋىنىڭ ارقاسىندا، چىڭ چيڭلي تەك ورىلعان ءبيدايدى ساتىپ الۋشى كاسىپورىنعا اپارىپ بەرسە بولعانى، كاسىپورىن تازالاپ سۇرىپتايدى ءارى مامانداندىرىلعان ساقتاۋ جۇمىسىن ىستەيدى، ساتۋ وزىندىك قۇنىن ۇنەمدەپ، ورۋ جانە تاسىمالداۋ بۋىنىنداعى استىق شىعىنىن ازايتادى.
”ءار مۋ جەردەگى استىقتان 7 كيلوگرام اينالاسىندا شىعىندى ازايتادى، تاسىمالداۋ اقىسىنىڭ، ۇشىرۋ اقىسىنىڭ ءار كيلوگرامىنان تاعى 4 − 5 فىن ۇنەمدەپ قالۋعا بولادى“. چىن چيڭليدىڭ ايتۋىنشا، وندىرىستەن كەيىنگى قولايلى قىزمەت وتەۋ ەگىنشىلەردىڭ ءوندىرىس بۋىنىندا وزىندىك قۇندى ۇنەمدەپ، كىرىستى ارتتىرۋدا ماڭىزدى رول اتقارادى ەكەن.
سوڭعى جىلدارى رايونىمىز ”ساپالى استىق ينجەنەرياسى“ استىقتى وندىرۋدەن كەيىنگى قىزمەت وتەۋ جۇيەسى قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز اتقارىپ، قازىر بار قامبا قۇرىلعىلارى سياقتى ساقتاۋ بايلىعىن بىرىكتىرۋ مەن جانداندىرۋدى ءتۇيىن ەتىپ، استىقتى وندىرۋدەن كەيىنگى مامانداندىرىلعان تيجاراتتىق قىزمەت وتەۋ ورتالىعىن قۇرىپ، استىقتى وندىرۋدەن كەيىنگى قىزمەت وتەۋ قابىلەتىن جوعارىلاتىپ، ەگىنشىلەرگە تازالاپ بەرۋ، كەپتىرىپ بەرۋ، ساقتاپ بەرۋ، وڭدەپ بەرۋ، ساتىپ بەرۋ سياقتى وندىرۋدەن كەيىنگى ”جەلىلەس“ قىزمەت وتەۋدى ازىرلەپ، شارۋالاردىڭ ”استىق كەپتىرۋى قيىن بولۋ، استىق ساقتاۋى قيىن بولۋ، ساتۋ قيىن بولۋ“ سياقتى ماسەلەلەرىن شەشىپ، ەگىنشىلەردىڭ وزىندىك قۇندى ۇنەمدەپ، كىرىستى ارتتىرۋىنا كومەكتەسىپ، استىقتى وندىرۋدەن كەيىنگى زياندى ازايتتى.
قازىر بۇكىل رايوندا استىقتى وندىرۋدەن كەيىنگى قىزمەت وتەۋ ورتالىعىنان 84ى قۇرىلىپ، بۇكىل رايونداعى استىق وندىرەتىن ۇلكەن اۋدانداردى جاپپاي قامتۋدى جۇزەگە اسىرىپ، قامتىعان ءوڭىردىڭ ەگىستىك جەر اۋدانى 23 ميلليون 100 مىڭ مۋ بولىپ، قىزمەت وتەۋ قامتۋ سالىستىرماسى ％34.5كە جەتىپ، قامتىعان ءوڭىر ىشىندەگى استىقتىڭ شىعىندالىپ سىراپ بولۋى مەن كوگەرىپ شىعىندالۋ سالىستىرماسى ورتا ەسەپپەن 4 پايىز تومەندەپ، استىقتىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، شىعىنىن ازايتۋ مەن ەگىنشىلەردىڭ ورنىقتى تۇردە كىرىستى ارتتىرۋلارىن ءونىمدى جەبەدى.
وڭىرلىك ماركانىڭ اتىن شىعاردى
بۇگىنگى تاڭدا ”شينجياڭ ۇنى“ تەك وندىرىلگەن جەردى بەينەلەۋ بولىپ قانا قويماي، ونان دا ماڭىزدىسى، شينجياڭنىڭ ساپالى ۇنىنىڭ ”وڭىرلىك ماركاسى“ بولىپ، مىقتى ماركا وبرازىن ايگىلەپ، شينجياڭ ۇنىنىڭ قيان - كەسكى بازار باسەكەسىندە ءوزىنىڭ انىق ورنىن تۇراقتاندىرۋىنا مۇمكىندىك بەردى.
2019 - جىلدان بەرى رايونىمىزدىڭ استىق سالاسىن باسقارۋ تاراۋلارى شينجياڭ ۇنىنىڭ باسىمدىعىمەن ۇشتاستىرىپ، شينجياڭ ىشىندەگى ۇن ماركاسى بايلىعىن بىرىكتىرىپ، ۇكىمەت، سالالىق قوعام، كاسىپورىن بىرلەسىپ ”شينجياڭ ۇنى“ وڭىرلىك ماركاسىن تۇلعالاپ، شينجياڭ استىق سالاسى قوعامىنىڭ باستاماشىلدىعىمەن ”شينجياڭ ۇنى“ كاسىپ سالاسى وداعىن قۇرىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ سايكەستى دامۋىن جەتەكتەدى.
”ءونىم − ادامدىق قاسيەت، ساپا − تىرشىلىك“. شينجياڭ ساڭماييۋان شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىنىڭ القا باستىعى ما حۇڭيوۋ مىنانى ايتتى: سوڭعى جىلدارى كاسىپورىن ءوندىرۋ قۋاتىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋمەن بىرگە، تەحنولوگيا مەن تەحنيكانى جاقسارتىپ، دەڭگەيىن كوتەرۋدى بەلسەندى ورىستەتىپ، تومەن تەمپەراتۋرادا اقىرىن ۇنتاقتاپ، جىنتىكتەي تارتىپ ءبىر جايلى ەتكەننەن كەيىنگى ۇن اناعۇرلىم جوعارى بەلوك قۇرامىن ساقتاي الادى، تارتىلعان ۇننىڭ ءبيداي ءيىسى كۇشتى، ءدامى تاماشا بولادى، ءونىمنىڭ ساپاسى مەن قوسىمشا قۇنىن جوعارىلاتۋدىڭ تەتىگى بولىپ تابىلادى. ”شينجياڭ ۇنى“ وڭىرلىك ماركاسى وسىزاماندانعان ساپا باسقارۋ جۇيەسىن اكەلىپ، كاسىپورىننىڭ كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ دامۋىندا ىجداعاتتىلىقپەن ىستەۋىنە تاماشا ورتا ازىرلەدى، بۇل ۇن كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتۋدە كەلەلى ماڭىزعا يە.
”وڭىرلىك ماركانىڭ قولدانىلۋى شينجياڭ ۇنىنىڭ ساپا باسىمدىعىن ونان ارى كورنەكتىلەندىردى، بۇل كاسىپورىننىڭ شينجياڭ سىرتىنداعى بازاردى كەڭەيتۋىنە كومەكتەسۋگە پايدالى“، - دەدى شينجياڭ تيانشان ۇن (توبى) شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى فان جيان.
قازىر ”شينجياڭ ۇنى“ كاسىپ سالاسى وداعى قۇرىلىپ بولدى، شينجياڭ بولكا ۇنى، تۇشپارا ۇنى، ءبيداي وزەگى ۇنى سياقتى ونىمدەر كاسىپ سالالاندىرا دامىتىپ جۇمىس جۇرگىزۋ ارقىلى بۇكىل ەلدەگى 20 نەشە قالاعا ساتىلىپ، ”شينجياڭ ۇنى“ شينجياڭ سىرتىنداعى بازاردا ورنىعا ءتۇستى.
شينجياڭ استىق سالاسى قوعامى ءونىم ولشەمىن جاساۋ ارقىلى كاسىپورىنداردىڭ ”شينجياڭ ۇنى“ وڭىرلىك ماركاسىن قولدانۋىنا وكىلەتتىك بەردى، سونىمەن بىرگە ماركانى باقىلاۋ - باسقارۋدى كۇشەيتۋ، ولشەمدى قاتاڭ اتقارۋ سياقتى شارالار ارقىلى ”شينجياڭ ۇنى“ وڭىرلىك ماركاسىن شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ التىن ءارىپتى ماركاسىنا اينالدىرۋعا قۇلشىنىپ، كاسىپورىنداردىڭ ماركا قۇنىن جوعارىلاتۋىنا دەم بەرىپ، ساتۋ ارناسىن كەڭەيتتى.
ەرەكشە ناتيجە شىعاردى
شينجياڭ استىق جانە زاتتىق ماتەريالدار زاپاس قورى مەكەمەسىنىڭ العاشقى ساناعىنا قاراعاندا، قازىر شينجياڭدا 100دەن استام كولەمنەن جوعارى ۇن وڭدەۋ كاسىپورنى، 100دەگەن ۇن ماركاسى بار، ءار جىلى شينجياڭنىڭ سىرتىنا 300 مىڭ توننا اينالاسىندا ۇن ساتادى. ۇن وڭدەۋ، ساتۋ ورەسىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋ نەگىزىندە، رايون ىشىندەگى كوپتەگەن كاسىپورىندار ۇن وڭدەۋ كاسىپ سالاسى تىزبەگىن ۇزارتۋعا بەلسەنە ىزدەنىس جاساپ، ەرەكشە ءونىم ارقىلى استىق كاسىپ سالاسىن اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدە دامۋعا جەتەكتەي باستادى.
شينجياڭ ءالنۇر اۋىل شارۋاشىلىق عىلىم - تەحنيكاسىن اشۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ القا باستىعى ادىلجان نياز بىلاي دەدى: سوڭعى جىلدارى كاسىپورىن جيىنى 10 ميلليون يۋاننان استام قارجى قوسىپ، ناندى اۆتوماتتاندىرىپ ءوندىرۋ جەلىسى جابدىقتارىن ەنگىزىپ، كەلپىن اۋدانىنداعى جەرگىلىكتى شارۋالار كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆتەرىمەن ىشكەرىلەي سەلبەستىك جاساپ، كەلپىننىڭ نان كاسىپ سالاسى بايلىعىن بىرىكتىرىپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ نان كاسىپ سالاسىن دامۋعا جەتەكتەپ، شارۋالار كىرىسىنىڭ ۇزدىكسىز ارتۋىن جەبەدى.
”قازىر كاسىپورىن كۇنىنە 50 مىڭنان استام نان، 10 مىڭنان استام كەلپىن حلەبن شىعارادى، جىلدىق ءونىم قۇنى 50 ميلليون يۋانعا تايايدى“. ادىلجاننىڭ ايتۋىنشا، كاسىپورىن ”كاسىپورىن + سەلبەستىك كووپەراتيۆى + شارۋا“ سىندى دامۋ ۇلگىسىن قۇرۋ ارقىلى جاسىل، ورگانيكالى استىق بازاسى قۇرىلىسىن اتقارىپ، ءار جىلى تاپسىرىس بويىنشا 6000 توننادان استام جاسىل، ورگانيكالى ءبيداي ساتىپ الۋ ارقىلى 2600دەن استام شارۋا وتباسىن تىكەلەي پايداعا كەنەلتىپ، وتباسى كىرىسىن ورتا ەسەپپەن 500 يۋاننان استام ارتتىرعان.
سوڭعى جىلدارى بۇكىل رايون ەرەكشە نەگىزگى تاماقتى تياناق ەتىپ، نان كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىن زور كۇشپەن ىلگەرىلەتتى. رايونىمىزدىڭ استىق سالاسىن باسقارۋ تاراۋلارى ماماندانعان قۇرىلىمدارعا نان جابۋعا ارنايى پايدالانىلاتىن ۇن ولشەمىن جاساۋدى تاپسىرىپ، ۇن وڭدەۋ كاسىپورىندارىنىڭ بازار قاجەتىن ارقاۋ ەتىپ نان جابۋعا ارنايى پايدالانىلاتىن ۇن وندىرۋىنە جەتەكشىلىك ەتتى، نان جابۋ پراكتيكا بازاسىن قۇرىپ، ”ساياحات + نان“، ”ينتەرنەت + نان“ سياقتى ساتۋ ۇلگىلەرىن قولدانىپ، ناندى ەرەكشە جەڭىل تاعام جانە ساياحات تاۋارى رەتىندە بۇكىل ەل بازارىنا شىعاردى.
استىق كاسىپ سالاسىنىڭ اقاۋسىز دامۋىنىڭ ناتيجەسىندە، بيىل الدىڭعى جارتى جىلدا بۇكىل رايوننىڭ ناندى ءتۇيىن ەتكەن نەگىزگى تاماق وڭدەۋ ونەركاسىبى جەدەل دامىپ، ناننىڭ كۇندىك ءونىم مولشەرى 16 ميلليون 580 مىڭعا جەتىپ، كۇندىك ساتىلۋ سوماسى شامامەن 43 ميلليون 80 مىڭ يۋان بولدى، بۇكىل رايونداعى تولىمدىلىعى بار دايىن تاعام وندىرەتىن كاسىپورىن 300دەن اسىپ، مىڭ تۇردەن استام دايىن تاعام وندىرە الاتىن بولدى.
اۆتونوميالى رايوندىق استىق جانە زاتتىق ماتەريالدار زاپاس قورى مەكەمەسى كاسىپ سالاسىن دامىتۋ باسقارماسىنىڭ ورىنباسار باستىعى ديڭ باۋدىڭ مىنانى ايتتى: ”14 - بەسجىلدىق“ مەزگىلى رايونىمىزدىڭ استىق كاسىپ سالاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنداعى قامال الۋ مەزگىلى، استىق سالاسىن باسقارۋ تاراۋلارى وڭىرلىك ماركا قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتىپ، ۇزدىكسىز تۇردە ”جاسىل، ساپالى، ءنارلى، اقاۋسىز بولۋ“ سىندى جاقسى استىق - ماي ۇستانىمىنان جازباي، شينجياڭنىڭ جاقسى استىق - ماي ماركاسى قۇنىن جوعارىلاتىپ، استىقپەن قامداۋ ساپاسىن ارتتىرىپ، ساتۋ ارناسىن كەڭەيتىپ، ەگىنشىلەردى كىرىستى جوعارىلاتۋعا، كاسىپورىنداردى ونىمدىلىكتى ارتتىرۋعا جەتەكتەيدى.
