امەريكا اتى زاتىنا ساي ”ىندەتكە قارسى اتتانۋدا ساتسىزدىككە ۇشىراعان الەمدەگى ءبىرىنشى ەل“

− امەريكانىڭ ىندەتكە قارسى اتتانۋىنىڭ شىن سىرى

　　”قازىر كۇيەۋىمدى ECMO (وكپەنى جاساندى جەلدەتۋ اپپاراتى) بار شيپاحاناعا اۋىستىرۋ مۇمكىن بولماي وتىر“. امەريكالىق ايەل سيۋزان ۋوكەر قاتتى ابىرجۋلى. نەشە كۇننەن بەرى ول فلوريدا شتاتىنداعى بارلىق شيپاحانانى ارالاپ شىقسا دا، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋىمەن قاتتى اۋىرعان كۇيەۋىنە قولداناتىن ECMO تابا المادى.

　　قازىرگى ۋاقىتتا امەريكا جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى ورلەۋ كەزەڭىنىڭ ءتورتىنشى تولقىنىنا ءوتتى. «نيۋ - يورك ۋاقىت گازەتىنىڭ» ەڭ جاڭا ساناق ساندى مالىمەتتەرى كورسەتكەندەي، وتكەن اپتادا امەريكادا دياگنوزى تۇراقتاندىرىلعان ناۋقاستاردىڭ جاڭادان ارتقان سانى كۇنىنە ورتاشا ەسەپپەن 118 مىڭنان اسىپ كەتتى، ال اۋرۋحاناعا جاتقانداردىڭ سانى كۇنىنە ورتاشا ەسەپپەن 66 مىڭنان استى، بۇكىل امەريكادا قىرۋار شيپاحانا تولىق كوتەرىمدىلىكپەن جۇمىس جۇرگىزۋدە. جەرگىلىكتى ۋاقىت 8 - ايدىڭ 11 - كۇنىنە دەيىن، بۇكىل امەريكادا جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ۋيرۋسىمەن جۇعىمدالىپ، دياگنوزى تۇراقتاندىرىلعان ناۋقاس 36 ميلليوننان، ولگەندەر 610 مىڭنان استى، بۇلار تۇگەلدەي الەمدەگى ەڭ جوعارى كورسەتكىش.

　　قاتال رەالدىق بلۋمبەرگ اگەنتتىگىنىڭ جاقىندا امەريكانى ”الەم بويىنشا ىندەتكە قارسى اتتانۋداعى ءبىرىنشى“ دەپ باعالاعان رەت ءتارتىبىنىڭ توتەنشە ماسقارالىق ەكەندىگىن كورسەتتى، سونىمەن ءبىر ۋاقىتتا جۇڭگونىڭ ءۇش اقىلماندار قويماسى جۋىقتا بىرلەسىپ جاريالاعان زەرتتەۋ بايانداماسى بەينەلەگەن شىندىقتى دالەلدەدى: امەريكا اتى زاتىنا ساي ”ىندەتكە قارسى اتتانۋدا ساتسىزدىككە ۇشىراعان الەمدەگى ءبىرىنشى ەل“.

　　«”امەريكا ءبىرىنشى“؟! امەريكانىڭ ىندەتكە قارسى اتتانۋىنىڭ شىن سىرى» اتتى وسى زەرتتەۋ بايانداماسىندا زەرتتەۋشىلەر جان - جاقتىلى ناقتى ساندى مالىمەتتەر مەن وبيەكتيۆ تۇرعى ارقىلى امەريكانىڭ ىندەتكە قارسى اتتانۋىنىڭ شىنايى احۋالىن كورسەتىپ، دۇنيە جۇزىنە ەمدەۋ بايلىعى جەتكىلىكتى جانە توتەنشە جاعدايعا توتەپ بەرۋدى باسقارۋ جۇيەسى كەمەلدى اسقان ءىرى ەلدىڭ ىندەت الدىندا قالايشا ءبىر جولعى سوققىمەن ويران - توپىرى شىققاندىعىن اشىپ كورسەتتى.

　　امەريكانىڭ وتكەن ءبىر جىلدان استام ۋاقىتتاعى ىندەتكە قارسى اتتانۋداعى ۋاقىت سىزىعىن ەسكە الساق، بيلىك باسىنداعىلاردىڭ ساياسي مۇددەنى حالىقتىڭ ومىرىنەن جوعارى قويۋىنىڭ امەريكانىڭ ىندەتكە قارسى اتتانۋدا ساتسىزدىككە ۇشىراۋىنىڭ ءتۇبىرلى سەبەبى ەكەندىگىن بايقاۋ قيىن ەمەس.

      ىندەت باستالعان باستاپقى ساتتەن باستاپ - اق ىندەت امەريكاداعى ەكى پارتيانىڭ ساياسي تىرەسىنىڭ قۇرالىنا جانە شارت قويىپ ساۋدالاسۋىنداعى كوزىرىنە اينالدى. قايتا سايلانۋعا قول جەتكىزۋ ءۇشىن، امەريكانىڭ سول كەزدەگى زۇڭتۇڭى ىندەت جونىندەگى ەسكەرتۋلەردى قايتا - قايتا ەلەمەي، ىندەتتىڭ حاۋىپ - قاتەرىن ادەيى جەڭىل - جەلپى ەتىپ كورسەتتى؛ سول كەزدە بيلىك باسىندا ەمەس پارتيا − دەموكراتياشىلدار پارتياسى دا قىرۋار زەيىن - زەردەسىن قۇر ”ايتىسىپ كەرىلدەسۋگە“ عانا جۇمساپ، ىندەتكە شىنايى قارسى اتتانعان جوق.

　　وسىدان كەيىن ىندەتتىڭ بۇكىل امەريكادا تارالۋىنا ىلەسە، حىسۋان تەكسەرۋ، ماسكى تاعۋ، الەۋمەتتىك قاتىناس ارالىعىن ساقتاۋدان ۆاكسينا سالۋ، شۇعىل قيىندىقتان قۇتقارۋ زاڭ جوباسىنا دەيىن، ىندەتكە قاتىستى ءاربىر شارا دەرلىكتەي پارتيا - توپتاردىڭ ساياسي بارىمتاسىنا ءتۇستى. سان رەتكى ىندەتكە قارسى اتتانۋدىڭ تەرەزەلىك مەزگىلى وسىلايشا بەكەر قاپى كەتىپ، تالايلاعان ”ولمەۋگە ءتيىستى“ امەريكالىقتار جاندارىنان ايرىلىپ جاتتى.

　　ساياسي مۇددەنى بارىنەن جوعارى قويۋ، حالىقتىڭ ءومىرىن قادىرسىز قالدىرۋ − وسى راقىمسىز امەريكا ۇلگىسىندەگى ىندەتكە قارسى اتتانۋ لوگيكاسى ادامنىڭ ويى جەتپەيتىن ءبىرسىپىرا ويىنداردى شىعاردى. سول كەزدەگى زۇڭتۇڭنىڭ ”جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى جالعان ينفورماتسيالارىنىڭ ەڭ ۇلكەن جەبەۋشىسى“ بولۋىنان شىن ءسوز ايتقان عالىمدار مەن مامان قايراتكەرلەرگە قىسىم جاساۋعا دەيىن؛ ۆيرۋستىڭ قاينارىنا قاتىستى قاسكۇنەم ءپاتۋالار تاراتىپ، پالەنى باسقاعا اۋدارىپ جاۋاپكەرشىلىكتەن جالتارۋدان ىندەتتىڭ تەگىن انىقتاۋ ماسەلەسىندە ”قىلمىستى دەپ جورامالداۋمەن“ اينالىسۋعا دەيىن، ءتىپتى، ۆيرۋستىڭ شىعۋىن ىرقىنا جىبەرىپ، بۇكىل الەمگە زالالىن تيگىزۋگە دەيىن، امەريكانىڭ ”ىندەتكە قارسى اتتانۋ سەنارياسى“ تاقىرىپتان الشاقتاپ، ءدويدالاعا كەتتى.

　　ىشكى جاقتا ىندەتتى تىزگىندەۋگە امالسىز قالدى، سىرتقى جاقتا الەمدىك سەلبەستىكتى ءبۇلدىردى − امەريكا سىندى ”دۇنيە جۇزىندەگى ءبىرىنشى مىقتى ەلدىڭ“ ىندەتكە قارسى اتتانۋداعى ساتسىزدىگى مىنالاردى بەينەلەدى: بۇل رەتكى ىندەت تابيعي اپات، اۋەلى، ادام قولىنان جاسالعان اپات. امەريكانىڭ ەپيدەميولوگى، اۋرۋدى تىزگىندەۋ جانە الدىن الۋ ورتالىعىنىڭ بۇرىنعى جاۋاپتىسى ۋيليام فوگتىڭ ”بۇل ءبىر رەتكى قىرعىنداۋ!“ دەپ بەتكە جازعىرۋى، امەريكا «اتلانت مۇحيت ايلىق جۋرنالىنىڭ » بىلتىر 6 - ايدا ”ءبىز ءبىر ءساتسىز ەلدە جاساپ جاتىرمىز“ دەپ ماقالا جاريالاپ اھ ۇرۋى تەگىن ەمەس.

　　ۆيرۋس ساياسيمەن ساناسپايدى. ەگەر اق سارايدىڭ شەشىم قابىلداۋشىلارى وزگەرىس جاساماسا، ءومىردى قۇتقارۋدى ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدىڭ شىعار ءتۇيىنى ەتپەسە، وندا بۇل ”امەريكا تراگەدياسى“ تولاس تاپپايدى. الايدا، وكىنەرلىگى، كۇنى بۇگىنگە دەيىن امەريكا حالقىنىڭ نەگىزگى ادامدىق ۇقىعىنا ەلەۋسىز قارايتىن ساياسي سايقالدىق ءالى دە جالعاسۋدا، ءبىر رەتكى وراسان زور ادامگەرشىلىك اپاتى امەريكا دالاسىندا ءالى دە ورشۋدە. بۇل امەريكانىڭ ماسقارالىعى، اۋەلى، امەريكا حالقىنىڭ باقىتسىزدىعى!

　　(«ورتالىق تەلەۆيزيا ستانسياسى حابارلارى» كليەنتىنەن الىندى)