تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   شينجياڭ حابارلارى

”بالشىق كوركەمونەرىن“ ونان ارى جاقسى جالعاستىرامىن

تۇرسۇن ۇرىستەم:

”بالشىق كوركەمونەرىن“ ونان ارى جاقسى جالعاستىرامىن

□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جيا چۇنشيا

  اينالۋ جىلدامدىعى تۋرالانىپ قويىلعان بىلىكتىڭ الدىندا، ساماي شاشى اعارعان قارت كوزىن جۇما، سول قولىمەن سازبالشىقتى ەپپەن ۇستاپ، وڭ قولىنىڭ ورتان ساۋساعىمەن جانە سۇق ساۋساعىمەن ساز بالشىقتىڭ ورتا تۇسى مەن شەتىن باسىپ وتىر. بىلىكتىڭ اينالىسىنا ىلەسە، بىرنەشە مينۋتتان سوڭ، ءبىر بالشىق شىنىنىڭ نوبايى تۇلعالانىپ شىقتى. قاشقار بايىرعى قالاسى اعاش بۇيىمدار بازارى كوشەسىندە 69 جاستاعى تۇرسۇن رۇستەمنىڭ كوزىن جۇمىپ وتىرىپ بالشىق قۇيىپ شىعۋ ەرەكشە ونەرىن قورشالاي كەلىپ قىزىقتايتىن ساياحاتشىلار ءاردايىم ۇزىلمەيدى.

  وسىنداي اسقان ونەرگە قالاي جاتىلىپ شىقتى دەسەڭىزشى؟ نەشە 10 جىلدى ءبىر كۇنگىدەي وتكىزگەن ۇستالىق رۋح - قوي. قاشقار قىش بۇيىمدارى ”بالشىق كوركەمونەرى“ دەپ اتالعان، ول وزەن بالشىعىن شيكىزات ەتىپ، قۇيما قۇيۋ، كەپتىرۋ، سىر بەرۋ، ورتەۋ ارقىلى جاسالادى. تۇتاس جاسالۋ بارىسىندا ءارقانداي ۇلگى نەمەسە قالىپ بولمايدى، بۇكىلدەي ۇستانىڭ قولىمەن سەزىنۋىنە جانە تاجىريبەسىنە سۇيەنەدى. تۇرسۇن 17 جاسىنان باستاپ قىش بۇيىمدار جاساعان، قاشقار قىش بۇيىمدارىنىڭ 7 - ۇرپاق مۇراگەرى، سونداي - اق وسى تۇردەگى مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرانىڭ مۇراگەرى.

  ”سوڭعى جىلدارى قاشقار بايىرعى قالاسىنا ساياحاتتاي كەلۋشىلەر كوپ، قىش بۇيىمدار دۇكەنىمىزدىڭ ساۋداسى جامان ەمەس“، - دەدى تۇرسۇن كۇلە سويلەپ. ونىڭ قىش بۇيىمدار دۇكەنىنىڭ كولەمى بار - جوعى 5 شارشى مەتر اينالاسىندا عانا، اينالاسىنداعى سورەگە تالەڭكە، شىنى، شاۋگىم، كۇبى سياقتى فورماسى ءار الۋان قىش بۇيىمدار قويىلعان، جەردە دورباعا سالىنعان قىش بۇيىمدار شيكىزاتى ءۇيىلىپ جاتىر. اعا - باۋىر، اپەكە - قارىنداستارىنىڭ ىشىندە بابا ونەرىن جالعاۋشى بىردەن - ءبىر مۇراگەر رەتىندە، تۇرسۇن نەشە 10 جىلدان بەرى تەك وسى ءبىر ىسكە عانا دەن قويىپ كەلدى. ءار كۇنى ول دۇكەندە وتىرىپ قىش بۇيىم جاساپ، وسىناۋ بايىرعى ونەردى قورعاپ كەلەدى.

  تۇرسۇننىڭ اتاسى مەن اكەسى دە قىش ونەرىنىڭ مۇراگەرلەرى. ”مەنىڭ بارلىق ونەرىم سولاردان جالعاسقان، ولار قالاي ىستەگەن بولسا، مەن دە قازىر سولاي ىستەۋدەمىن“، - دەدى تۇرسۇن.

  ”وسى ونەرگە مۇراگەرلىك مەنەن كەيىن اياقتالاتىن بولدى دەپ ۇنەمى قاتتى الاڭداۋشى ەدىم“، - دەدى تۇرسۇن، بۇرىن قاشقارداعى ءار وتباسىندا تۇگەلدەي قىش بۇيىمدار بولاتىن، تالەڭكە نەمەسە ستاكان، شىنى نەمەسە قۇمىرا، الايدا وسى زامانعى ونەر - تەحنيكانىڭ كۇشتى ەكپىنىنە ىلەسە، ءداستۇرلى قىش بۇيىمدار تۇرمىستاعى قاجەتتى بۇيىمدار بولۋدان قالدى، جاستار دا ۇيرەنۋگە جانە وعان مۇراگەر بولۋعا قۇلىقسىز.

  2006 - جىلى ۇيعۇر ۇلتىنىڭ قالىپقا قۇيۋ ادىسىمەن قىش بۇيىمداردى ورتەپ جاساۋ ونەرى تۇڭعىش توپتاعى مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مادەنيەت بۇيىمدار تىزىمدىگىنە ەنگىزىلىپ، مۇراگەر رەتىندە، تۇرسۇن ءار جىلى 20 مىڭ يۋاننان استام قوسىمشا قاراجات الىپ، تۇرمىسى جاقساردى، بۇل ونىڭ الاڭسىز قىش بۇيىمدار جاساۋىنا مۇمكىندىك اپەردى. 2010 - جىلى مەملەكەت قاشقار بايىرعى قالاسىن جاڭالاۋ نىسانىن رەسمي باستادى، بايىرعى قالا كەيىن كەلە مەملەكەتتىك 5A دارەجەلى ساياحات كورىنىس وڭىرىنە اينالىپ، قاشقارعا كەلەتىن ساياحاتشىلار بارعان سايىن كوبەيدى. وسىناۋ قاراماققا قاراپايىم قىش بۇيىمدار ساياحاتشىلاردىڭ نازارىندا اسىلعا اينالدى، تۇرسۇننىڭ قىش بۇيىمدار دۇكەنىنىڭ ساۋداسى دا بارعان سايىن جاقساردى.

  قىش بۇيىمدار قايتادان جاندانىپ، كوپتەگەن ادامنىڭ ەجەلدەن بار وسى شەبەرلىككە قۇمارتقانىن كورىپ، قاريانىڭ كوڭىلى جاي تاپتى. قازىر ونىڭ شينجياڭ، بەيجيڭ، فۋجيان سياقتى جەرلەردەن كەلگەن 9 شاكىرتى بار. تۇرسۇن قىش بۇيىمدار دۇكەنىنىڭ قارسىسىندا ونىڭ شاكىرتى زۇلىپقار اباباكىردىڭ دۇكەنى بار. ۇستازىنان 2 جىل ۇيرەنگەننەن كەيىن، زۇلىپقار قىش بۇيىمدار جاساۋ ونەرىن يگەرىپ قانا قالماستان، جالعاستىرۋ نەگىزىندە جاڭالىق اشىپ، 12 مۇقام مۋزيكا اسپاپتارى، تۇرعىن ءۇي ۇلگىسى سياقتى تىڭ قىش بۇيىمدار ۇلگىسىن جوبالاپ شىقتى.

  27 جاستاعى بەيجيڭدىك بويجەتكەن فان يۇيچيان بىلتىر شينجياڭعا ساياحاتتاي كەلگەنىندە قاشقاردىڭ قىش بۇيىمدارىن كورگەن جەردەن ۇناتىپ قالادى، سونىمەن قايتپاي، تۇرسۇننان 10 نەشە كۇندەي ۇيرەنەدى. بيىل جازدا ول قىزمەت ورنىنداعى جۇمىسىن تاستاپ، قاشقارعا ارناۋلى ۇستاز تۇتىپ ”بالشىق ونەرىن“ ۇيرەنگەلى كەلەدى، ءتىل ۇقپاعانىمەن، قىش بۇيىم ونىڭ ۇستازىمەن اڭگىمەلەسىپ، اۋىس - كۇيىس جاساۋداعى دانەكەرىنە اينالادى.

  ”ءار كۇنى ۇستازىما ىلەسىپ ءبىر ۇيمەك بالشىقتى يلەۋ، ونان قىش جاساۋ، ونى كەپتىرۋ، وعان ورنەك سالۋ، ودان كۇيدىرىپ وڭدەلگەن بۇيىم شىعارۋ سياقتى بارىستاردى باستان وتكەرەمىن، وسى بارىستا جانىم جاي تاۋىپ، تۇرمىسىمدا تاعى ءبىر ءتۇرلى مۇمكىندىك پايدا بولعانداي سەزىنەمىن“. قازىر فان يۇيچيان شىنى، گۇل قۇمىراسى سياقتى قىش بۇيىمداردى دەربەس جاساي الاتىن بولدى، ۇستازى ونى ”ەڭ تالانتتى شاكىرتىم“ دەپ ماقتايدى.

  ”قازىر ۇيرەنەمىن دەگەندەر كوپ، مەن قىش بۇيىمدار دۇكەنىمدى مۇنان دا كەڭەيتىپ اشىپ، وسى ءبىر ونەرگە جاقسى مۇراگەرلىك ەتىپ، جاقسى دامىتسام دەگەن ويىم بار“، - دەدى تۇرسۇن.

جاۋاپتى رەداكتور : نۇربولات قابىل

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.