□ حالىق گازەتىنىڭ ءتىلشىسى لي جىۋي
”امەريكا ساياسي الاياقتارى شىندىق نەگىزى جوق ۆيرۋس قاينارى داقپىرتىن تاراتۋ ارقىلى ۇرەيلى جانە مازاسىز كوڭىل كۇي تۋدىرۋعا ۇرىندى. مۇنىڭ عىلىممەن ەشقانداي قاتىسى جوق“. امەريكا جاڭا مەكسيكا شتاتى شتاتتىق داشۋەسى تاريح ءىلىمىنىڭ پروفەسسورى كەننيس حامموند جۋىردا گازەتىمىزدىڭ ءتىلشىسىن قابىلداعاندا، امەريكا ساياسي الاياقتارىنىڭ جۇڭگونىڭ ىندەتكە قارسى اتتانۋداعى قۇلشىنىسى مەن ناتيجەسىنە قاساقانا نەمقۇرايدى قاراپ، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋستىڭ تەگىن انىقتاۋ ماسەلەسىن دابىرالاتقاندىعىن، ماقساتتارى وزدەرىنىڭ ىندەتكە قارسى اتتانۋ ماسەلەسىندەگى ”اپاتتىق جەڭىلىستەرىن“ بۇركەمەلەۋ ەكەندىگىن ءبىلدىردى.
ساندى مالىمەتتەردە كورسەتىلۋىنشە، قازىر امەريكادا جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ دياگنوزى تۇراقتاندىرىلعان جالپى ناۋقاس 37 ميلليوننان، ولگەن ناۋقاس 620 مىڭنان اسىپ، ەكونوميكاسى وراسان زور شىعىنعا باتقان. حامموندتىڭ قاراۋىنشا، امەريكا حالىقارالىق ىستەردەگى وكتەمدىكتەن ايىرىلىپ قالۋدان الاڭداپ، ەشتەڭەمەن ساناسپاي جۇڭگوعا كۇيە جاعىپ، ىندەتتەن پايدالانىپ جۇڭگونىڭ ونان ارى دامۋىن كەشەۋىلدەتۋگە نەمەسە بوگەۋگە ۇرىنعان.
حامموند مىنانى ءبىلدىردى: امەريكاداعى جانە الەمنىڭ جەر - جەرىندەگى ادامدار جونىنەن ايتقاندا، ەڭ جاقسى ءادىس جۇڭگونىڭ تاجىريبەسىنەن ۇلگى الىپ، بىرگە قۇلشىنىپ، ىندەتكە بىرگە توتەپ بەرۋ. ”جۇڭگونىڭ ىندەتكە قارسى اتتانۋداعى تاسىلدەرى وزگە ەلدەردىڭ ۇلگىسى بولا الادى. وزگە ەلدەر جۇڭگونىڭ ىندەتكە قارسى اتتانۋ امالياتىنان پايدالى تاجىريبە قابىلداۋى كەرەك“.
حامموند بىلاي دەپ قارادى: جۇڭگو دۇنيە جۇزىندەگى تۇڭعىش جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس تاياقشاسىن تەز ارادا ءساتتى ايىرىپ الىپ، ۆيرۋستىڭ گەندەر جيىنتىعىنىڭ تىزبەگىن ولشەۋدى اياقتادى ءارى ينفورماتسيانى حالىقارالىق قوعاممەن ءبولىستى. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ باسشىلىعىنداعى جۇڭگو ۇكىمەتى پايدالانۋعا بولاتىن بايلىق اتاۋلىنى ىسكە قوسىپ ىندەتكە قارسى اتتانىپ، سان مىڭداعان ادامنىڭ ءومىرىن قۇتقارىپ قالدى.
حامموند بىلاي دەدى: قازىرگى ۋاقىتتاعى وزگەرگەن ۆيرۋس تاياقشاسى جيى بايقالعان، ىندەت ۇزدىكسىز ورشىگەن جاعدايدا، ادامداردىڭ سالاماتتىعىن قورعاۋ از ساندى ءىرى سەرىكتەستىكتەردىڭ قوماقتى پايدا تابۋداعى سىلتاۋى بولماستان، قايتا تىرشىلىك ۇقىعى، سالاماتتىق ۇقىعى سىندى نەگىزگى ادامدىق ۇقىقتى قورعاۋ بولۋى كەرەك. ۆاكسينانى ەكسپورت ەتۋ بوگەتىن بۇزۋعا قۇلشىنۋ، باي ەلدەر وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرگە مەديتسينالىق قولداۋ جانە ۆاكسينالىق كومەك ازىرلەۋ كەرەك.
”ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ عىلمي وبيەكتيۆ پرينسيپكە بويسۇنۋدى قاجەت ەتەدى. امەريكا ساياسي الاياقتارى دۇنيە جۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنا بۇلىنشىلىك سالۋىن دوعارۋ ءتيىس. الەمدىك الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ساياساتى مەن امالياتى مالىمەت توپتاۋ قۇرىلىمىنىڭ قولجاۋلىعىنا اينالماۋى ءتيىس“. حامموند مىنانى ءبىلدىردى: قاسكۇنەمدىك ءپاتۋاسىن تاراتۋ، جۇڭگونى قۇبىجىق ەتىپ كورسەتۋ امەريكا حالقى مەن بۇكىل الەم حالقىنىڭ ورتاق ۇقىق - مۇددەسىنە ۇيلەسپەيدى. ”ءبىز سەلبەسۋ جانە سايكەسۋ جولىمەن ءجۇرىپ، ەڭ تاماشا امالياتپەن جانە عىلمي بىلىمدەرمەن ءبولىسىپ، بارلىق ادامنىڭ الەۋمەتتىك سالاماتتىعىنا قىزمەت وتەۋىمىز كەرەك“.
(8 - ايدىڭ 19 - كۇنگى «حالىق گازەتىندە» باسىلعان)
