تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   شينجياڭ حابارلارى

كاسىپ تىزبەگىن ىشكەرىلەي جەتىلدىرىپ، ساپا مەن ونىمدىلىكتى تەڭ ءوسىردى

انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ ي

  اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ونىمدەرىن مانەرلەۋ كاسىبى − وسى زامانعى اۋىل - قىستاق كاسىپ سالاسى جۇيەسىن قۇرۋداعى، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ساپاسىن، ونىمدىلىگىن جانە باسەكەلىك قۋاتىن ۇزدىكسىز وسىرۋدەگى تىرەكتىك كاسىپ، اۋىل - قىستاق كاسىپ سالاسىن گۇلدەندىرۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىن، اۋىل - قىستاقتى وسىزامانداندىرۋدى جەدەلدەتۋدەگى پارمەندى تىرەك.

  سوڭعى جىلدارى رايونىمىز اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن مانەرلەۋ كاسىپتەرىنىڭ دارەجەسىن ءوسىرۋ قيمىلىن ۇزدىكسىز جۇرگىزىپ، كاسىپ تىزبەگىن ۇزدىكسىز ۇزارتىپ، قۇن تىزبەگىنىڭ دارەجەسىن ءوسىرىپ، قامداۋ تىزبەگىن قالىپتاستىرىپ، قارجى تىزبەگىن ىركىلىسسىزدەندىرىپ، ءوندىرىستى يگەرۋدەن تىزبەكتى يگەرۋگە، ءونىمدى يگەرۋدەن كاسىپ سالاسىن يگەرۋگە، بۋىندى يگەرۋدەن جۇيەنى يگەرۋگە بۇرىلىس جاساۋدى جۇزەگە اسىرىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ قۇنىن ارتتىرۋ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ كەڭىستىگىن كەڭەيتتى.

  بۇگىنگى كۇندە، ءبىر توپ نەگىزى جاقسى، ىقپالداسا باستاماشىلدىق ەتۋ رولى كۇشتى، بازار باسەكەلىك قۋاتى مىعىم اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن جىنتىكتەي مانەرلەۋ كاسىپورىندارى رايونىمىزدىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىن كاسىپ سالالاندىرۋ بارىسىندا تەبىندەي كورىنىپ، جاسىل، اقاۋسىز، ساپالى شينجياڭ ەرەكشە اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن كاسىپ سالالاندىرىپ مانەرلەۋ ارقىلى ساپاسىن ءوسىرىپ، ونىمدىلىگىن كۇشەيتۋدى جۇزەگە اسىرىپ، ءتىپتى دە كەڭ بازاردا تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇرمەتىنە بولەندى.

  كاسىپ تىزبەگى ۇزارىپ، ونىمدىلىگى جاقسى بولدى

  اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن مانەرلەۋ كاسىپ تىزبەگىنىڭ ۇزدىكسىز ۇزارۋى جانە كاسىپ سالاسى دامۋىنىڭ جالپى ونىمدىلىگىنىڭ ورنىقتى قاداممەن ءوسۋى − رايونىمىز اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ونىمدەرىن مانەرلەۋ كاسىبى دامۋىنىڭ باستى ەرەكشەلىگى.

  سوڭعى كۇندەردەن بەرى يىڭسار اۋدانى شينجياڭ يوۋلىگو اۋىل شارۋاشىلىق عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگى ءوندىرىس سەحى قاباعات قاربالاستىققا ءتۇستى، ورىك توسابى، ورىك قاعى سياقتى جىنتىكتەي مانەرلەنگەن ورىك ونىمدەرى سەحتان شىعىپ بۇكىل ەلدىڭ جەر - جەرىندەگى بازارلارعا تولاسسىز جونەلتىلدى.

  سوڭعى جىلدارى يوۋلىگو اۋىل شارۋاشىلىق عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگى مانەرلەۋ كاسىپ تىزبەگىن ۇزدىكسىز ۇزارتۋ ارقىلى ورىك جانە مانەرلەنگەن ونىمدەردى 4 ماۋسىمدا بىردەي ساتۋدى جۇزەگە اسىرىپ، ورىكتىڭ ۇستەمە قۇنىن جىنتىكتەي مانەرلەۋدىڭ الدىنداعىدان ءبىر ەسەگە تاياۋ جوعارىلاتتى.

  ”بيىل ءبىز جەمىس شىرىنىن مانەرلەۋ، ءوندىرۋ جەلىسىن ەنگىزىپ، جىنتىكتەي مانەرلەۋ قۋاتىنىڭ دارەجەسىن تاعى ءبىر رەت وسىردىك“. شينجياڭ يوۋلىگو اۋىل شارۋاشىلىق عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس جوراسى ۋاڭ يۇيشي بىلاي دەدى: جەمىس شىرىنىن ءوندىرۋ جەلىسىندە ساپاسى ءبىرشاما ناشار، جاس كۇيىندە نەمەسە ازىقتىق رەتىندە مانەرلەۋگە مۇلدە كەلمەيتىن ورىك، الما سياقتى شيكى ماتەريالداردى قايتالاي مانەرلەۋگە بولادى، وندىرىلگەن جەمىس شىرىنىن كاسىپورىننىڭ بالجيدەك سياقتى ونىمدەر وندىرۋىنە پايدالانۋعا دا، سونداي - اق تىكەلەي ساتۋعا دا بولادى، وسىلايشا شيكى زاتتاردى تولىق پايدالانۋ جانە مانەرلەۋ تىزبەگىنىڭ نارقىن ۇنەمدەپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ جۇزەگە استى.

  مانەرلەۋ تىزبەگىنىڭ ۇزارۋى ءتىپتى دە كوپ ەگىنشىلەردىڭ كاسىپ سالاسىنىڭ پايداسىنان يگىلىكتەندىردى. بۇرىن ساپاسى ءبىرشاما ناشار بولىپ ساتۋعا كەلمەيتىن ”جاراقسىز جەمىستەر“ وزىق ءوندىرىس تەحنولوگياسى ارقىلى جاڭا قۇن جاراتتى.

  بۇگىنگى كۇندە يوۋلىگو سەرىكتەستىگى وندىرگەن جىنتىكتەي مانەرلەنگەن اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى 50 نەشە تۇرلىگە جەتىپ، جىلىنا ساتىپ الاتىن ورىك 5000 توننادان استى، قاشقار ايماعىندا 6 شوعىرلى ساتىپ الۋ، باستاپقى مانەرلەۋ سياقتى كوپ ءتۇرلى فۋنكتسيانى ءبىر تۇلعالاندىرعان ەگىنشىلەر كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىن باستاپ قۇرىپ، 30 مىڭنان استام ەگىنشى وتباسىن قاتىناسۋعا جەتەكتەدى.

  كاسىپ تىزبەگىن جەتىلدىرۋشىلەردەن تاعى شينجياڭ گويە توبى بار. سوڭعى جىلدارى اقسۋ، حوتان ايماقتارىنىڭ جاڭعاق وندىرىلەتىن نەگىزگى ءوڭىر ابزالدىلىعىنا سۇيەنىپ، ءوندىرىس بازاسى، وندىرگەننەن كەيىنگى باستاپقى مانەرلەۋ سياقتى تۇتاس كاسىپ تىزبەگى بۋىندارىن ارقاۋ ەتىپ، شينجياڭ گويە توبى جاڭعاقتى كوك قابىعىنان ارشىپ مانەرلەۋ ءوندىرىس جەلىسىن ەنگىزىپ، جاڭعاقتى مانەرلەۋ، كادەگە جاراتۋ قۋاتىن جالپى بەتتىك جوعارىلاتىپ، جاڭعاقتىڭ اق ءدان مولشەرىن بۇرىنعى %50كە جەتپەيتىن جاعدايدان جوعارىلاتىپ %80تەن اسىرىپ، تاۋارلىق مولشەرىمەن ۇستەمە قۇنىن زور مولشەردە جوعارىلاتتى.

  كەزەكتە اۆتونوميالى رايونىمىزدا اۋىل شارۋاشىلىعىن كاسىپ سالالاندىرۋداعى ءتۇيىندى باستاماشى كاسىپورىنىنان 516سى بار، مۇنىڭ ىشىندە مەملەكەت دارەجەلى ءتۇيىندى باستاماشى كاسىپورىننان 41ى بار. باستاماشى كاسىپورىندار تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ، تەحنولوگيادا جاڭالىق اشۋ ارقىلى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن جىنتىكتەي مانەرلەۋ ورەسىن جانە مانەرلەۋ، كادەگە جاراتۋ مولشەرىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتتى. مولشەر ەسەپكە قاراعاندا، بيىل الدىڭعى جارتى جىلدا رايونىمىزدىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن مانەرلەۋ جالپى ءونىم قۇنى 80 ميلليارد يۋاننان اسقان.

  ەرەكشەلىك كورنەكتىلەنىپ، ساپاسى ءوستى

  كاسىپ تىزبەگىن ۇزارتۋ، مانەرلەۋ، كادەگە جاراتۋ ورەسىن جوعارىلاتۋمەن ءبىر ۋاقىتتا، رايونىمىزدىڭ اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ونىمدەرىن مانەرلەۋ كاسىبىندە كورنەكتىلەنگەن وڭىرلىك ەرەكشەلىك پەن ساپالىق ەرەكشەلىك تە بارعان سايىن ايگىلەندى.

  سوڭعى جىلدارى رايونىمىزدىڭ جىلقى شارۋاشىلىعى كوپ سالالى دامۋدى جۇزەگە اسىرىپ، تۇقىم تاڭداۋ جانە ءوسىرۋ، مادەنيەتتى اشۋ سياقتى جاقتاردا قۋانارلىق ناتيجەگە قول جەتكىزدى. مۇنىڭ ىشىندە وزىق بيولوگيالىق ءدارى - دارمەك جاساۋ تەحنيكاسىنا سۇيەنىپ قالىپتاستىرعان ”ءىشتى بيە بىرىككەن انالىق گورمونى“ كاسىپ سالاسى جىلقى شارۋاشىلىعىنىڭ تيبىن وزگەرتىپ، ساپاسىن وسىرۋدەگى تيپتىك ۇلگىگە اينالدى.

  ”سەرىكتەستىگىمىز وندىرگەن ’ءىشتى بيە بىرىككەن انالىق گورمونى‘ قاتىستى ونىمدەرى 26 مەملەكەت پەن رايونعا ساتىلۋدا. بيىل 1 - ايدان 7 - ايعا دەيىن سەرىكتەستىگىمىزدىڭ ساتىلىم سوماسى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %50تەن استام ارتتى“. شينجياڭ شينزىيۋان بيولوگيالىق ءدارى - دارمەك جاساۋ شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىنىڭ باس ينجەنەرى لو جۇن بىلاي دەدى: شينجياڭ شينزىيۋان بيولوگياسى الدەقاشان بۇكىل جەر شارىندا ”ءىشتى بيە بىرىككەن انالىق گورمونىن“ ونەركاسىپتەندىرىپ وندىرەتىن 2 - كاسىپورىنعا اينالدى، ونىمدەرىنىڭ بازارداعى كومەسكى كۇشى وتە زور. كەزەكتە كاسىپورىن جۇڭگو ءدارى - دارمەك عىلىم داشۋەسى، سۋجوۋ داشۋەسى سياقتى عىلمي زەرتتەۋ ورىندارىمەن سەلبەسىپ جىلقى مايى، جىلقى قان سارسۋى سياقتى بيولوگيالىق ونىمدەردى وندىرۋدە. سونىمەن بىرگە، كاسىپورىن ءوندىرىس تەحنولوگياسىن كەمەلدەندىرۋ سياقتى شارالاردى قولدانىپ، ونىمدەردىڭ ساپاسىن حالىقارالىق ولشەمگە نەعۇرلىم جاقىنداتىپ، كاسىپ سالاسىن دامىتۋ ورەسىن جوعارىلاتتى.

  بايلىق ابزالدىلىعىن كاسىپ سالاسى ابزالدىلىعىنا اينالدىرۋدان سىرت، ساپا ابزالدىلىعى دا مانەرلەۋ كاسىپورىندارى ۇناتقان باسەكەلىك قۋاتتىڭ بىرىنە اينالدى.

  شەريا اۋدانىنا ورنالاسقان شينجياڭ دامو سىلۋ حۇڭلين جەمىس - جيدەك كاسىبى شەكتى سەرىكتەستىگى وندىرگەن شىلان ونىمدەرى ەل ىشىندەگى كوپتەگەن اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن كورمەلەۋ جانە ساتۋ جينالىسىندا تاپسىرىستارعا قول جەتكىزدى. بۇل كاسىپورىنداردىڭ وزىق ازىق - تۇلىكتەردى توڭازىتىپ كەپتىرۋ تەحنيكاسىن پايدالانعاندىعىنان عانا ەمەس، ونان دا ماڭىزدىسى، ولاردىڭ ونىمدەرىنىڭ جاسىل ازىق - تۇلىك كۋالىگىن الىپ، ساپاسى قامتاماسىز ەتىلگەندىگىنەن بولىپ وتىر.

  ”تۇتىنۋشىلاردىڭ ۇستانىمى ’قارىن تويعىزۋدان‘ ’جاقسىسىن جەۋگە‘ وزگەرىپ، ۇقساس ونىمدەردىڭ اراسىندا تەك تاڭداۋلى ساپاعا يە بولعاندارى عانا الارمانداردىڭ ’جاقسى‘ قاجەتىن قاناعاتتاندىرا الاتىن بولدى“. شينجياڭ دامو سىلۋ حۇڭلين جەمىس - جيدەك كاسىبى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ورىنباسار باس ديرەكتورى ساي لين بىلاي دەدى: كەزەكتە كاسىپورنىمىزدىڭ جىلىنا وندىرەتىن، جاسىل ازىقتىق ولشەمىنە ۇيلەسەتىن شىلانى 1000 توننا بولىپ، كاسىپورنىمىزدىڭ باياندى دامۋىنا ساپا جانە ونىمدىلىك جاقتان نەگىز قالادى.

  سوڭعى جىلدارى بۇكىل رايونىمىزداعى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن مانەرلەۋ كاسىبى دامۋ بارىسىندا اۋىل - قىستاقتارداعى ەرەكشە، ابزال كاسىپ سالالارىن تىرەك ەتىپ، ابزال، ەرەكشە كاسىپ سالاسىن شوعىرلاندىرۋ قۇرىلىسىن زور كۇشپەن ىلگەرىلەتتى. شينجياڭ ىلە جىلقىسى شارۋاشىلىعى، ءجۇزىم شارۋاشىلىعى سياقتى 4 ابزال، ەرەكشە كاسىپ سالاسى شوعىرى، 28 اۋىل شارۋاشىلىق كاسىپ سالاسىنداعى قۋاتتى قالاشىق، 134 اۋىل شارۋاشىلىعىن كاسىپ سالالاندىرۋ بىرىككەن تۇلعاسى قۇرىلىسىن جەدەل ىلگەرىلەتىپ، وزەكتى باسەكەلىك قۋاتقا يە ابزال، ەرەكشە كاسىپ سالاسى بەلدەۋىن قالىپتاستىرىپ، كاسىپ سالاسىن دامىتۋ ورەسىن جاڭا ساتىعا كوتەردى.

  كەڭ كولەمدە اسەر ەتىپ، پارمەندى جەتەكىشىلىك ەتتى

  اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ونىمدەرىن مانەرلەۋ كاسىبىنىڭ باياندى، اقاۋسىز دامۋى بۇكىل رايونىمىز اۋىل شارۋاشىلىق ءوندىرىسىنىڭ جالپى ونىمدىلىگىن جوعارىلاتىپ عانا قالماستان، ءتىپتى دە كوپ ەگىنشىلەردى كاسىپ سالاسىن دامىتۋدىڭ پايداسىنان يگىلىكتەندىردى.

  ”ءبىز بۇرىنعى الا كەپتەر ءوندىرىسىن نەگىز ەتە وتىرىپ پىسقان تاعام ءوندىرىس جەلىسىن ەنگىزىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ جالپى ونىمدىلىگىن جوعارىلاتتىق“. قاشقار شينتوۋ كەپتەر شارۋاشىلىعى شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى جاڭ ۋىن تانىستىرىپ: سوڭعى جىلداردا كەپتەر باعۋ جەرگىلىكتى ورىنداعى شارۋالاردىڭ كىرىستى ارتتىرۋداعى ماڭىزدى جولىنا اينالدى، كاسىپورىننىڭ مانەرلەۋ ورەسى ەگىنشىلەردىڭ كىرىس ورەسىنە ىقپال جاسايدى، - دەدى.

  ”كاسىپ سالاسى تىزبەگى ءتىپتى دە كوپ ارتقان قۇن جاراتا الاتىن بولسا، ەگىنشىلەر ءتىپتى دە مول پايداعا كەنەلەدى“. جاڭ ۋىن بىلاي دەدى: ۇزدىكسىز ساپالىلانعان مانەرلەۋ قۋاتىنا سۇيەنىپ، كەزەكتە كاسىپورنىمىز 3000نان استام وتباسىنداعى ەگىنشىنى كەپتەر باعىمشىلىعىمەن شۇعىلدانۋعا باستاپ، كاسىپ سالاسىنىڭ اناعۇرلىم جاقسى دامۋىنا ءتيىمدى ورتا ازىرلەدى.

  كاسىپورىن كاسىپ سالاسىن دامىتۋعا جەتەكشىلىك ەتىپ، كاسىپ سالاسى ەگىنشىلەردى كىرىستى ارتتىرۋعا جەتەكتەدى، مۇنداي مىسالدار رايونىمىزدان كوپتەپ تابىلادى.

  ”كەريا اۋدانىنىڭ ابزال بايلىق قاينارىن تياناق ەتىپ، ءبىز راۋشان گۇلىن جىنتىكتەي مانەرلەۋ كاسىپ سالاسىن زور كۇشپەن دامىتىپ، تۇتاس كاسىپ تىزبەگىن دامىتۋدى ىلگەرىلەتىپ، توڭىرەگىمىزدەگى قالىڭ ەگىنشىلەردى جۇمىستانىپ كىرىستەرىن ارتتىرۋعا جەتەكتەدىك“. شينجياڭ كەريا گۇيمي بيولوگيالىق عىلىم - تەحنيكا جارنا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس جوراسى يان يۇڭجۇن بىلاي دەدى: سەرىكتەستىگىمىز قۇرىلعاننان بەرى جەرگىلىكتى ورىننان جانە ماڭايىمىزدان ماۋسىمدىق ۋاقىتتىق جۇمىسشىلاردان جيىنى 200 مىڭ ادام - رەت ىستەتىپ، ەگىنشىلەرگە 30 ميلليون يۋاننان استام كىرىس كىرگىزدىك؛ جەرگىلىكتى ەگىنشىلەردىڭ راۋشان گۇلى، راۋشان گۇلى قالامشاسى سياقتى ونىمدەرىن ساتىپ الىپ، ەگىنشىلەرگە 20 ميلليون يۋاننان استام كىرىس كىرگىزدىك.

  كوپ جىلداردان بەرى شينجياڭ گويە توبى باستاماشى كاسىپورىننىڭ جەتەكشىلىك رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن شينجياڭنىڭ ىشىندە ساتىپ الۋ جانە شينجياڭنىڭ سىرتىنا ساتۋ سىندى ”ەكى توراپ“ قۇرىلىسىن زور كۇشپەن ىلگەرىلەتىپ، شوعىرلى ساتىپ الۋ، ەگىنشىلەرگە الەۋمەتتىك يگىلىك ارقىلى كومەكتەسۋ، تىكە تاراتۋ ارقىلى زات ساتۋ جانە تۇتىنۋ ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ سياقتى قيمىلداردى بەلسەنە ورىستەتىپ، كاسىپورىن مەن ەگىنشىلەردىڭ مۇددەسىن ۇشتاستىرۋ مەحانيزمىنە سۇيەنىپ، حوتان، قاشقار، اقسۋ سياقتى جەرلەردەگى ءبىر ميلليوننان استام اۋىل - قىستاق جان سانىنىڭ كىرىسىن ارتتىرۋىنا جەتەكشىلىك ەتتى.

  كەزەكتە رايونىمىزدىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىن كاسىپ سالالاندىرۋداعى ءتۇيىندى باستاماشى كاسىپورىندارى ”كاسىپورىن + بازا + ەگىنشى وتباسى“، ”كاسىپورىن + سەلبەستىك كووپەراتيۆى + ەگىنشى وتباسى“ سياقتى ۇلگىلەردەن بەلسەنە پايدالانىپ، ەگىنشى وتباسىلارىمەن مۇددەنى بايلانىستىرۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، ەگىنشىلەردى كاسىپ سالاسىنىڭ مۇددە تىزبەگىنە تولىق كىرىستىرىپ جانە كاسىپ سالاسىنىڭ قۇن تىزبەگىنە ەنگىزىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ونىمدىلىگىن ارتتىرۋدى، ەگىنشىلەردىڭ كىرىسىن ارتتىرۋدى ءونىمدى ىلگەرىلەتتى.

جاۋاپتى رەداكتور : نۇربولات قابىل

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.