□ حالىق گازەتىنىڭ تىلشىلەرى لي جىۋي، ياڭ شۇن
جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى بۇكىل دۇنيە جۇزىندە ءورشىپ تۇرعان قازىرگى تاڭدا ىندەتكە ىنتىماقتاسا قارسى اتتانۋ كەزەك كۇتتىرمەيتىن مىندەت سانالادى. ايتكەنىمەن امەريكانىڭ ساياسي الاياقتارى ۆيرۋستىڭ تەگىن انىقتاۋ ماسەلەسىن جەلەۋ ەتىپ، ۇزدىكسىز ساياسي ويىن قويۋمەن اينالىسىپ، امەريكانىڭ مالىمەت توپتاۋ تاراۋلارىنان جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋستىڭ تەگىن انىقتاۋ تۋرالى تەكسەرۋ جۇرگىزۋدى تالاپ ەتتىءارى ايتىلمىس بايانداما سىماقتارىن جاريالاماقشى. الايدا ءبىر مەزگىلدەن بەرى كوپتەگەن اقپارات قۇرالدارى امەريكانىڭ ىندەتتىڭ ءورشۋ ماسەلەسىندە ورىن تەپكەن قات - قابات كۇدىك - كۇماندارىن پاش ەتىپ، قالىڭ جۇرتتىڭ نازارىن اۋداردى.
«نيۋ - يورك ۋاقىت گازەتىندە» جاريالانعان امەريكا ۇكىمەت جاعىنىڭ ءبىر قۇپيا حۇجاتىندا كورسەتىلۋىنشە، 2019 - جىلى 1 - ايدان 8 - ايعا دەيىن امەريكانىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ مينيسترلىگى تىنىس الۋ جۇيەسى اۋرۋىنىڭ جۇڭگودا ەڭ ەرتە پايدا بولۋ جايتىن ەلىكتەمەلىك جاعدايات، ”قىزىل جۇعىمدالۋدى“ شارتتى بەلگى ەتكەن بولجال ۇيىمداستىرعان.
امەريكا جونس حوپكينس داشۋەسى سايتىنىڭ اقپاراتى بويىنشا، 2019 - جىلى 10 - ايدا امەريكانىڭ ءبىرسىپىرا قۇرىلىمدارى بىرلەسىپ شارتتى بەلگىسى ”وقيعا 201“ بولعان الەمدىك جۇقپالى اۋرۋ وقۋ - جاتتىعۋىن ورىستەتكەن، وندا SARSقا ۇقسايتىن ءبىر ءتۇرلى ايدارشا ۆيرۋس مودەلدىك بولجام ەتىلگەن، ول شاپشاڭ تارالادى ءارى بۇكىل الەمدە كەڭىنەن جايىلا الادى ەكەن. جونس حوپكينس داشۋەسى باس بولىپ وتكىزگەن بۇل وقۋ - جاتتىعۋىندا جاڭا تيپتى، ادام مەن مالدى بىردەي اۋرۋعا دۋشار ەتەتىن ايدارشا ۆيرۋستىڭ قاۋىرت تارالۋى جونىندە مودەلدەۋ جۇرگىزىلگەن. مۇنداي ۆيرۋس العاشىندا جارقاناتتان شوشقاعا، ونان ادامعا جۇعادى، اقىرىندا ءتۇرىن وزگەرتىپ، ادامنان ادامعا جۇعاتىن بولادى دا، اۋىر جۇعىمدالۋمەن سيپاتتالاتىن جۇقپالى اۋرۋعا اپارىپ سوعادى. جونس حوپكينس داشۋەسىنىڭ سايتى بۇل وقۋ - جاتتىعۋدى وتكىزۋدىڭ سەبەبىن تانىستىرعاندا، تۋىلۋى مۇمكىن بۇل ىندەت سالماقتى ناۋقاسقا جانە ادام شىعىنىنا اپارىپ سوعۋمەن قويماي، تاعى اۋىر ەكونوميكالىق، قوعامدىق زارداپ تۋدىرىپ، بۇكىل دۇنيە جۇزىنە تەرەڭ ىقپال جانە ۇزاق مەرزىمدىك تاۋقىمەت اكەلەدى، − دەگەن.
جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنىڭ جايىلۋىنا مەڭزەس، قوعامدىق قارىم − قاتىناس مەدياسىندا ”قىزىل جۇعىمدالۋ“ بولجالى مەن ”وقيعا 201“ وقۋ - جاتتىعۋىنا كۇمان تاققان ادامدار كوبەيە ءتۇستى، نە ءۇشىن وسىدان كەيىن جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى بۇكىل الەمدە قاۋىرت تارالادى؟ وقۋ - جاتتىعۋدىڭ مازمۇنى نە ءۇشىن جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنىڭ جايىلۋىمەن وسىنشالىق جوعارى دەڭگەيدە بىردەي شىعادى؟
بۇدان تىس، امەريكا راديو سەرىكتەستىگى سايتىنىڭ حابارلاۋىنشا، امەريكانىڭ مەملەكەتتىك مەديتسينالىق اقپاراتتار ورتالىعىنىڭ 2019 - جىلى 11 - ايداعى اقپارات بايانداماسىندا، قازىر بەلگىلى بولىپ وتىرعان جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋستىڭ كەڭ جايىلۋى تۋرالى الاڭداۋشىلىق ەگجەي - تەگجەيلى باياندالعان، سونداي - اق امەريكانىڭ ءبىرمۇنشا ۇكىمەت قۇرىلىمدارىنا قىسقاشا مالىمەت بەرىلگەن. امەريكا راديو سەرىكتەستىگىنىڭ بۇل حابارىندا، امەريكا ۇكىمەتىنىڭ تەجەۋ شارالارىن ءاسىلى اناعۇرلىم ەرتەرەك قولدانىپ، الدا بولاتىن داعدارىسقا دايىندالۋعا ءتيىس ەكەندىگى ايتىلعان. سىنشىلار امەريكا ۇكىمەتى كەڭ جايىلاتىن ىندەتكە توتەپ بەرۋدە قاپى قالىپ، امەريكادا قىرۋار ادام ولىمىنە سەبەپشى بولعاندىعىن جازعىرعان.
امەريكا سىمدى تەلەۆيزيا جاڭالىقتار سايتىنىڭ حابارىندا، امەريكا مالىمەت توپتاۋ تاراۋىنىڭ ءمانساپتىسى 2019 - جىلى 11 - ايدا امەريكانىڭ مەملەكەتتىك مەديتسينالىق اقپاراتتار ورتالىعىنىڭ ءبىر بايانداماسىندا جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى تۋرالى ەسكەرتكەن، ءبىراق امەريكا ءمانساپتىلارى بۇنى تەرىسكە شىعارىپ وتىر. 2020 - جىلى 4 - ايدا امەريكانىڭ سول كەزدەگى قورعانىس مينيسترى ەسپەر امەريكا راديو سەرىكتەستىگىنىڭ سۇحباتىن قابىلداعان كەزدە، ءتىپتى، ”بۇل ءىس ەسىمدە جوق“ دەپ سالعان.
فيليپپيننىڭ «مانيلا ولشەمدى گازەتىنىڭ» جۋىقتاعى ءبىر ارناۋلى ستون ماقالاسىندا امەريكا ساياسي الاياقتارىنىڭ ۆيرۋستىڭ تەگىن انىقتاۋدى قاسارىسا ساياسيلاندىرىپ، ۆيرۋستىڭ كەلۋ قاينارىن جۇڭگونىڭ ءبىر تاجىريبەحاناسىنا تاڭۋىنا، شىندىعىندا، امەريكانىڭ جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋستىڭ كەلۋ قاينارىنىڭ ناعىز كۇدىكتى مەملەكەتى بولۋى سەبەپشى بولعان بولۋى مۇمكىن ەكەندىگى اتاپ كورسەتىلگەن.
(8 - ايدىڭ 24 - كۇنگى <<حالىق گازەتىندە>> باسىلعان)
