اقسۋ قالاسىندا:
پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى جاندى دا جالىندى بولدى
انار بۇلت/ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى سۇڭ ۋيگو
قىزىل قايىقتى ينتەرنەت جەلىسىنە شىعارىپ، پارتيالى كادرلاردىڭ قول تەلەفونمەن قىزىل قايىق رۋحىن سەزىنۋىنە مۇمكىندىك جاسادى؛ پارتيا تاريحىن قىستاقتارعا جەتكىزىپ، پارتيا مۇشەلەرىنىڭ، بۇقارانىڭ ماڭىندا تۋىلعان وزگەرىستەردى كورۋىنە مۇمكىندىك جاسادى؛ ناقتى ىستەردى باسى - قاسىندا بولىپ ءبىتىرىپ، الەۋمەتتىك اۋماقتاعى بۇقارانىڭ ءىس جۇزىندىك قيىنشىلىقتارىن شەشتى... پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى ورىستەتىلگەننەن بەرى اقسۋ قالاسى ۇيرەنۋ مازمۇنىن بايىتىپ، ۇيرەنۋ تاسىلىندە جاڭالىق اشىپ، پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن جاندى دا جالىندى ەتىپ، پارتيالى كادرلاردىڭ تۇرمىسىنا ەنگىزىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ كوكەيىنە ۇيالاتتى.
مۇراجايدى ”قاسىنا الىپ ءجۇردى“
9 - ايدىڭ 7 - كۇنى تۇستە ءۇيى اقسۋ قالا رايونىندا تۇراتىن ءاليا قاھار تۇسكى تاماقتان كەيىن قول تەلەفونىندا اقسۋ مادەني ەسكەرتكىش - مۇراجاي مەكەمەسى شاعىن باعدارلاماسىن اشىپ، ءبىر ميكروفوننىڭ سۋرەتىن جەڭىل عانا ءتۇرتىپ قالىپ ەدى، ينتەرنەت جەلىسىندە ءتۇسىندىرۋشى پارتيا تاريحى كورمە سارايى جونىندە جان - جاقتى تۇسىندىرە باستادى.
”ءار رەت ينتەرنەت جەلىسىندە پارتيا تاريحى كورمە سارايىن تاماشالاعانىمدا تىڭ تابىستارعا يە بولامىن. وسى شاعىن باعدارلاما بولعاندىقتان قۇددى مۇراجايدى قاسىمدا الىپ جۇرگەندەي كۇيدە بولامىن، قاي ۋاقىتتا، قاي جەردە بولسىن، پارتيا تاريحىن ۇيرەنە الاتىن بولدىم“، - دەدى ءاليا.
ءتىپتى دە كوپ پارتيالى كادرلاردىڭ، بۇقارانىڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ پارتيا تاريحىن، قىزىل قايىق رۋحىن تۇسىنۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ ءۇشىن، بيىل اقسۋ ايماقتىق مادەني ەسكەرتكىش مۇراجاي مەكەمەسى (مۇراجاي) ينتەرنەت جەلىسىمەن جانە جەلىدەن تىسقارىنى ۇشتاستىرۋ ءادىسى ارقىلى پارتيا تاريحى جەلىلەس كورمەسىن جاڭالىق اشا ورتاعا قويىپ، ءۇنحات شاعىن باعدارلاماسىنان پايدالانىپ، پارتيا تاريحى كورمەسىن قول تەلەفونعا كىرگىزدى، مۇنداي ”كورمە +“ سىندى ىقپالداستىق، سەزىنۋ جاڭا فورماسى پارتيالى كادرلاردىڭ، بۇقارانىڭ قارسى الۋىنا بولەندى. قازىرگە دەيىن جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى پارتيا تاريحى كورمەسىن 307 مىڭ ادام - رەت كوردى.
اقسۋ ايماقتىق مادەني ەسكەرتكىش مۇراجاي مەكەمەسىنىڭ (مۇراجاي) باستىعى (مۇراجاي باستىعى) يان سۇڭ بىلاي دەدى: ”ءبىز تاعى ’جىلجىمالى مۇراجايدى‘ نەگىزگى ساتىعا جەتكىزىپ ارالاپ كورمەلەۋ قيمىلىن ورتاعا قويدىق، سونداي - اق تۇرلىشە قاۋىمدى بەتكە باعىتتاي وتىرىپ، جىلجىمالى كورمەنى مەكتەپتەرگە، الەۋمەتتىك اۋماقتارعا، اۋىل - قىستاقتارعا جەتكىزىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنا كوممۋنيستەردىڭ شينجياڭداعى كۇرەس جاساۋ بارىسىن باياندادىق.
كۇرەس جاساۋ تاريحىن كۇندەلىكتى ومىردە بەينەلەدى
”باقشى قىستاعى تاماشا جەر، ءبىز باقشانىڭ قاسىندا تۇرامىز“. اقسۋ قالاسى يگەرشى اۋىلى باقشي قىستاعىنا بارعانىمىزدا قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كۇرەس جاساۋ تاريحىن بايانداعان ادەبيەت - كوركەمونەر كونسەرتى قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىندە قويىلىپ جاتىر ەكەن، وزدەرى قۇراستىرىپ، وزدەرى ورىنداعان كۋايبانعا دۋ قول شاپالاق سوعىلىپ جاتتى.
باقشي قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى ۋاڭ چۇڭ تىلشىگە: ”باقشي قىستاعىنداعى پارتيا مۇشەلەرىنىڭ قىستاق تۇرعىندارىن باستاپ كۇرەس جاساۋ بارىسى ادەبيەت - كوركەمونەر كونسەرتىنە ەنگىزىلىپ قالماستان، تاعى دا قىستاقتاعى ’اۋەلگى ماقسات سارايىنا دا‘ ’قويىلىپ‘، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كۇندەلىكتى تۇرمىسىندا ايگىلەندى“، - دەدى.
قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىنەن ءبىر كيلومەترگە جەتپەيتىن جەردە ”چيساي ۇلتتىق سالت - سانا كوشەسى“ بار، قىستاق تۇرعىندارى بۇل ارادا ءتۇرلى دۇكەندەر اشقان، مۇندا قولونەر بۇيىمدارى تيجاراتىمەن شۇعىلدانۋشىلار دا، ەرەكشە جەمىس - جيدەك تيجاراتشىلارى دا بار، ءبىرتالاي قىستاق تۇرعىنى اسحانا، باستان كەشىرىپ ءتۇيسىنۋ سارايىن اشقان.
”بۇرىن بۇل جەر توپىراق جول بولاتىن، قازىر كىرىسىمىزدى ارتتىرىپ، بايۋ جولىنا ءتۇسۋىمىزدىڭ ’داڭعىل جولىنا‘ اينالدى“. اعاش ويما تيجاراتىمەن شۇعىلداناتىن الىم وسمان بىلاي دەدى : ”بۇل دا قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەگەندىگىنىڭ كۋاسى. بۇل كوشە 300دەن استام ادامدى وتباسىنان الىستاماي - اق جاقىن ماڭنان تۇراقتى جۇمىستانۋعا باۋرادى، جىل سايىن 20 مىڭعا تاياۋ ادام - رەت ساياحاتشى قابىلداپ، ءونىم قۇنى 10 ميلليون يۋانعا تايادى.
”الدىڭعى ايدا مەن ءبىر ميلليون 200 مىڭ يۋانعا ساتىپ العان ساياجايىما كوشىپ كىردىم، جاقىندا تاعى ءبىر جاڭا اۆتوكولىك ساتىپ الۋدى دا ويلاستىرىپ وتىرمىن“، - دەدى الىم.
ۋاڭ چۇڭ بىلاي دەدى: باقشي قىستاعى ”اۋەلگى ماقسات سارايىنان“ پايدالانىپ، ءتۇيىن ارقىلى كولەمگە جەتەكشىلىك ەتىپ پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن ورىستەتىپ، ”مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ امالياتتىق قيمىلىن تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىپ، ەرەكشە قۇرىلعىلى اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتىپ، اۋىل - قىستاق ساياحاتىنا جەتەكشىلىك ەتىپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتتى. قازىرگە دەيىن بۇقارا ءۇشىن جالپى 126 ناقتى ءىس ىستەلىپ، 2300دەن استام بۇقارا يگىلىگىن كوردى“.
باقىت سەزىمىن تۇرمىستا ورنەكتەدى
”مەنىڭ ءۇيىم تۇرعان عيماراتقا تەز ارادا ليفت ورناتىلادى“، - دەدى 9 - ايدىڭ 7 - كۇنى اقسۋ قالاسى جاڭابازار ءمالىسى جاڭابازار الەۋمەتتىك اۋماعى شياڭحىلي شاعىن اۋماعىنىڭ تۇرعىنى ۋاڭ حىشىڭ.
1989 - جىلدان باستاپ، ۋاڭ حىشىڭ وسى شياڭحىلي شاعىن اۋماعىندا تۇرىپ كەلەدى. ”مەن العاش كوشىپ كەلگەنىمدە بۇل جەردە ۇلكەندى - كىشىلى 10 شاعىن اۋماق بار بولاتىن، شاعىن اۋماق جولدارى ويلى - شۇڭقىر بولىپ، جاڭبىرلى كۇندەرى بارلىق جەر لاي - باتپاق بولىپ كەتەتىن“، - دەدى ۋاڭ حىشىڭ.
بۇل كۇندەرى شياڭحىلي شاعىن اۋماعىندا زەردەلى جەدەل جەتكىزۋ ساندىعى، قوقىر - قوقسىقتى تۇرگە ايىرۋ ءۇيى سياقتى قۇرىلعىلار تولىق، عيماراتتىڭ سىرتى اكتالىپ جاڭارتىلعان، عيمارات ءىشى تازا دا جارىق، عيماراتقا شىعىپ - تۇسكەندە ليفت بار... شاعىن اۋماق تاعى 103 شارشى مەترلىك قىزىل كىتاپ ءۇيىن سالىپ، پارتيا تاريحى تۇرىندەگى، زاڭمەن جونگە سالۋ تۇرىندەگى سياقتى 8 تۇردەگى 110 مىڭ كىتاپتى قويدى. ۋاقىتى بولا قالسا بولدى، ۋاڭ حىشىڭ كورشىلەرىمەن بىرگە وسى جەرگە كەلىپ كىتاپ وقىپ، گازەت كورەدى، بۇل جەر شاعىن اۋماقتىڭ پارتيا تاريحى شاعىن ساباقحاناسىنا اينالدى.
اقسۋ قالاسى جاڭابازار ءمالىسى جاڭابازار الەۋمەتتىك اۋماعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى ليۋ جۇڭبين بىلاي دەدى: ”پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى ارقىلى الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ قىزمەت وتەۋى ءتىپتى ەگجەي - تەگجەيلى، ولشەمدى بولا ءتۇستى، ءبىز الەۋمەتتىك اۋماق جوباسى قارتتارعا ۇيلەسەتىن قىزمەت وتەۋ، ەلەكتروسيكلتتى زاريادتاۋ سياقتى تۇرلەردى ’مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن‘ امالياتتىق قيمىلىنا كىرگىزىپ، پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنىڭ تابىستارىن حالىققا قىزمەت وتەۋدىڭ ءىس جۇزىندىك ارەكەتىنە اينالدىرامىز“.
