قىزمەت ورنىن ءسۇيىپ، كاسىپتى قاستەرلەۋ، ۇزدىك بولۋعا ۇمتىلۋ

− ەڭبەك ەرى رۋحى جونىندەگى شولۋ

□ شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى فان شي

　　ەڭبەك ەرى دەگەنىمىز نە؟

　　 − ول ۇلتتىڭ ەگەيلەرى، حالىقتىڭ ونەگەسى، رەسپۋبليكانىڭ ۇلەسكەرى.

　　ەڭبەك ەرى رۋحى دەگەنىمىز نە؟

　　 − قىزمەت ورنىن ءسۇيىپ، كاسىپتى قاستەرلەۋ، ۇزدىك بولۋعا ۇمتىلۋ، قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جۇرگىزۋ، باتىلدىقپەن جاڭالىق اشۋ، اتاق - ابىرويعا بەرىلمەۋ، ۇلەس قوسۋعا پەيىل بولۋ.

　　2020 - جىلى 11 - ايدىڭ 24 - كۇنى وتكىزىلگەن مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرلەرىن جانە وزات قىزمەتكەرلەردى ماداقتاۋ - سيلاۋ جينالىسىندا باس شۋجي شي جينپيڭ ەڭبەك ەرلەرى رۋحىنىڭ، ەڭبەك رۋحىنىڭ، ۇستا رۋحىنىڭ تەرەڭ ءمانىن ەگجەي - تەگجەيلى تۇجىرىمداپ، ەڭبەك ەرى رۋحى، ەڭبەك رۋحى، ۇستا رۋحى − بۇكىل پارتيانى، بۇكىل ەلدەگى ءار ۇلت حالقىن بوران - شاشىنعا بوگەلمەي، ەرلىكپەن العا باسۋعا ىنتالاندىراتىن قۋاتتى رۋحاني قوزعاۋشى كۇش ەكەندىگىن اتاپ كورسەتىپ، ەڭبەك ەرى رۋحىن، ەڭبەك رۋحىن، ۇستا رۋحىن بارىنشا اسقاقتاتۋ كەرەكتىگىن باسا دارىپتەدى.

 قىزمەت ورنىن ءسۇيىپ، كاسىپتى قاستەرلەۋ، ۇزدىك بولۋعا ۇمتىلۋ

 − وزگەرمەيتىن كۇرەس جۇرگىزۋ قاسيەتى

　　ۇلىلىق قاراپايىمدىلىقتا، قاھارمان حالىقتان شىعادى.

　　پارتيامىز حالىقتى باستاپ توڭكەرىستىك كۇرەس جۇرگىزۋ بارىسىندا توپ - توپ ”ەڭبەك قاھارماندارى“ مولىنان شىقتى، ”شەكارا وڭىردەگى جۇمىسشى“ جاۋ جانكۇي سۋعا مالشىنعان ماقتالى مەشپەتىن كيىپ 2000 سەلتسي گرادۋستىق دومنا پەش الدىندا قىزمەت ىستەدى، كۇنى بويى تەرگە مالشىنسا دا شارشاپ - شالدىقتىم دەمەدى؛

　　جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان كەيىن، ءوز ىسىنە ءوزى قوجايىن بولعان جۇڭگو جۇمىسشى تابى پارتيانىڭ قامىن ويلاپ، مەملەكەتتىڭ قيىنشىلىقتى شەشۋىنە كومەكتەسىپ، سوتسياليستىك توڭكەرىس جانە قۇرىلىس تاسقىنىنا بار كۇشپەن ات سالىستى، داچيڭداعى ”قۇرىش ادام“ ۋاڭ جينشي ”20 جىل از ءومىر سۇرۋگە رازى ەكەم، ءىرى مۇناي الابىن اشۋعا جانىمدى سالامىن“ دەپ ايبىندى سەرت بەردى؛

　　رەفورما جاساپ، ەسىك اشۋ دابىلى قاعىلدى، ەڭبەك ەرلەرى ءداۋىر اۋقىمىندا قاسقايىپ تۇرىپ، ءورىس اشا العا ۇمتىلدى، كاسىپ سالاسى جۇمىسشىسى شۇي جىنچاۋ جۇك قورابىن تيەۋدە - تۇسىرۋدە ارت - ارتىنان 6 رەت دۇنيە ءجۇزى رەكوردىن جاڭالاپ، دۇنيە ءجۇزىن تاڭ قالدىرعان ”جىنچاۋ ونىمدىلىگىن“ جاراتتى؛

　　پارتيا 18 - قۇرىلتايى جۇڭگوشا سوتسياليزمنىڭ جاڭا ءداۋىرىن باستادى، بارعان سايىن كوبەيگەن ءبىلىمدى، شەبەر، جاڭالىق اشا بىلەتىن ەڭبەكشىلەر جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن كۇرەس جاسادى، ”عارىش جابدىقتارىن دانەكەرلەۋشى التىن قول مايتالمان“ گاۋ فىڭلين ىلگەرىندى - كەيىندى 90نان استام راكەتانىڭ ”وزەگىن“ دانەكەرلەپ، عارىشتا دانەكەرلەۋ بويىنشا 200دەن استام تۇردە قيىندىقتان قامال الىپ، عارىش، اۋە سالاسىنداعى ”ءىرى ەل ۇستاسىنا“ اينالدى؛

　　...

　　ەڭبەك ەرلەرىنىڭ بويىنان باستان - اياق ساباقتاسقان كۇشتى قوجايىندىق كاسىپكەرلىك ىسكەرلىك جانە جاۋاپكەرشىلىك سەزىم، اسقار شىڭعا باتىلدىقپەن شىعاتىن بەرىك جىگەر جانە مويىماس قاسيەت، ەڭبەكتى ارداقتايتىن، قىزمەتتىڭ تالابىنان شىعاتىن وسكەلەڭ قاسيەت ايگىلەندى.

　　1950 - جىلدان قازىرگە دەيىن ەلىمىز ىلگەرىندى - كەيىندى 16 رەت ماداقتاۋ - سيلاۋ جينالىسىن اشتى، ماداقتالىپ - سيلانعان مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرلەرى مەن وزات قىزمەتكەرلەر 30 مىڭ ادام - رەتتەن استى.

　　مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرى، جۇڭتيە 4 - بارلاۋ − جوبالاۋ ورنى توبى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ينجەنەرى شياۋ ميڭچيڭنىڭ قاراۋىنشا ”ءبىر ونەرگە دەن قويساڭ، سول ونەردىڭ مامانى بولاسىڭ؛ ءبىر كاسىپتى زەيىن سالا ىستەسەڭ سول كاسىپتەن ناتيجە شىعاراسىڭ“، بۇل ەڭبەك ەرلەرىن ۋاكىل ەتكەن ەڭبەكشىلەر باستان - اياق تاباندى بولاتىن اۋەلگى ماقسات.

　　قىزمەت ىستەگەنىنە 30 جىلعا تاياعان شياۋ ميڭچيڭ ءبىر قاراپايىم تەحنيك قىزمەتكەردەن مەملەكەتتىك ينجەنەريا بارلاۋ - جوبالاۋدىڭ ۇستاسىنا اينالىپ، ۇجىمدى باستاپ ”ون مىڭ شاقىرىمدىق چاڭجياڭداعى ءبىرىنشى تۋنەل“ ۋحان - چاڭجياڭ تۋنەلىنەن ”دۇنيە جۇزىندەگى تۇڭعىش جوعارى جىلدامدىقتى پويەز سۋ استى قالقان قۇرىلىمدى تۋنەلىنە“ دەيىن، گۋاڭجوۋ - شىنجىن - شياڭگاڭ جوعارى جىلدامدىقتى تەمىر جولى شىزىياڭ تۋنەلى سياقتى 60تان استام ءىرى تيپتى سۋ استى تۋنەلىن زەرتتەدى جانە جوبالادى، جوبالاعان كوپتەگەن تۋنەلدەرى بۇكىل ەلدەگى، اۋەلى، دۇنيە جۇزىندەگى ەڭدەر كەرەمەتىن جاراتتى.

　　ءداۋىر وزگەرسە دە كۇرەس جاساۋ قاسيەتى ماڭگى وزگەرمەيدى.

قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جۇرگىزۋ، باتىلدىقپەن جاڭالىق اشۋ

 − وزگەرمەيتىن كۇرەس جاساۋ ىنتاسى

　　سوتسياليزم ىستەۋمەن كەلگەن، جاڭا ءداۋىر كۇرەسپەن كەلگەن.

　　2013 - جىلدان بۇرىن ەلىمىز 2000 توننادان اساتىن ءىرى تيپتى شىنجىر تاباندى كراندى تۇگەلدەي يمپورت ەتەتىن، باعاسى، ساتىپ العاننان كەيىنگى قىزمەت وتەۋ سياقتىلاردا باسقالارعا باعىنىشتى بولاتىن. جۇڭگونىڭ ءوزىنىڭ ”ەرەن كرانىن“ جاساپ شىعۋ شۇيگۇڭ توبىنىڭ اعا ينجەنەرى سۇن ليدىڭ ارمانى ەدى.

　　2013 - جىلى سۇن لي مەن ۇجىمنىڭ بار كۇشپەن قامال الۋىنىڭ ارقاسىندا 4000 توننالىق شىنجىر تاباندى كران شاندۇڭنىڭ يانتايىندا ءساتتى جاسالىپ، تۇڭعىش رەت بوي كورسەتىپ، ەلىمىزدىڭ ەرەسەن اۋىر توننالىق شىنجىر تاباندى كراندى زەرتتەپ اشۋ، ءوندىرۋ سالاسىندا قامال الۋدى جۇزەگە اسىردى. وسى جابدىقتا قۇرامالاۋ، توپتاۋ جوباسى جاسامپازدىقپەن پايدالانىلىپ، ەل ىشىندەگى كوپ ءتۇرلى تەحنيكالىق اقتاڭداقتىڭ ورنى تولدىرىلدى.

　　”وسى ارمان ءۇشىن ءبىز تۇپ - تۋرا 23 جىل كۇرەس جاسادىق“، - دەدى سۇن لي.

　　جاڭالىق اشۋ − ءدال ەڭبەك ەرى رۋحىنىڭ ۇزدىكسىز دامۋىنىڭ، ۋاقىتپەن بىرگە ىلگەرىلەۋىنىڭ داۋىرلىك ءمانى سانالادى.

　　”جاڭالىق اشۋ تانىمىن كۇشەيتىپ، جاڭالىق اشۋ ويىن جەتىلدىرىپ، قاجىرلىلىقپەن جاڭالىق اشاتىن باتىلدىق، ەلدەن بۇرىن ۇمتىلاتىن ارىن، شارىقتاي ورگە ۇمتىلاتىن جىگەر كورسەتۋ كەرەك“. 2020 - جىلى 11 - ايدىڭ 24 - كۇنى مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرلەرىن جانە وزات قىزمەتكەرلەردى ماداقتاۋ - سيلاۋ جينالىسىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ ەڭبەكشىلەرگە وسىلاي دەپ ۇندەۋ تاستادى.

　　مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرى شۋە يىڭ جۇڭحاڭ ونەر كاسىبى شي - ان ۇشاق ونەركاسىبى شەكتى سەرىكتەستىگىنەن كەلگەن، 1992 - جىلدان باستاپ حالىقارالىق اۆياتسيا جاساۋ سەلبەستىك نىسانى − تىك قۇيرىق قاناتتى قۇراستىرىپ وندىرۋگە قاتىناسقان. ۇشاقتاعى ءاربىر زاكليەپكانىڭ ەڭ ساپالى، كورىنىسىنىڭ ەڭ ادەمى بولىپ شىعۋى ءۇشىن ول جانە ونىڭ قىزمەتتەستەرى جۇمىس ءادىسى مەن تەحنولوگيالىق بارىستى ۇزدىكسىز كۇش سالا جاقسارتتى، ىلگەرىندى - كەيىندى تابىستاعان 7000نان استام ساپالى تىك قۇيرىق قانات حالىقارالىق اۆياتسيا جاساۋ - سەلبەستىك كاسىپورنىنىڭ ايرىقشا مويىنداۋىنا يە بولعان.

　　مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرى جۋ شىجيە جىجياڭ ولكەسى حايگاڭ توبى نيڭبو بەيلۇن 3 - جۇك قوراپتاۋ پورتى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ اسپا كران شوفەرى، وسى جۇمىسپەن شۇعىلدانعان 20 نەشە جىلدان بەرى ول قىزمەت ورنىنان تاپجىلماي، باتىلدىقپەن جاڭالىق اشتى، ونىڭ اتىمەن اتالعان اسپا كران جۇرگىزۋ ءادىسى دە قازىر 0.3 نۇسقاسىنا دەيىن جاڭالاندى.

　　...

　　مەملەكەتتىك باس جۇمىسشى ۇيىمى زەرتتەۋ كافەدراسىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى لي رۇي - ي مىنالاردى ءبىلدىردى: ەڭبەك ەرى رۋحى ءداۋىردىڭ دامۋىنا ىلەسە ۇزدىكسىز وزگەرىپ، امالياتتىق تالابى بارعان سايىن جوعارىلاپ، جەتەكشىلىك ەتۋ قۇنى بارعان سايىن زورايادى، جاڭالىق اشۋ تانىمىن كۇشەيتۋدى، جاڭالىق اشۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋدى ونان ارى باسا دارىپتەيدى.

اتاق - ابىرويعا بەرىلمەۋ، ۇلەس قوسۋعا پەيىل بولۋ

− وزگەرمەيتىن كۇرەس جۇرگىزۋ ستيلى

　　ءبىر ميكرومەتر دەگەنىمىز قانشالىق جىڭىشكە؟ ءبىر تال شاشتىڭ الپىستان بىرىندەي!

　　قالىپتىڭ دالدىك دارەجەسىن ءبىر ميكرومەتر ىشىندە يگەرۋ مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرى، ۋشي ۋييان جارنا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ اعا تەحنيگى چىن لياڭنىڭ تاماشا ونەرى.

　　”جانە دە ءبىراز دەن قويساق، ءبىر ميكرومەترلىك دالدىك دارەجەسىنە ءتىپتى دە جاقىنداي تۇسەمىز!“، ءار رەتكى سىن - سايىسقا اناعۇرلىم جاقسى توتەپ بەرۋ ءۇشىن چىن لياڭ وزىنە وسىنداي قىزمەت ولشەمىن بەلگىلەدى.

　　ءوز قىزمەتىن تياناق ەتۋ، اتاق - ابىرويعا بەرىلمەۋ، قىزمەت ورنىن ءسۇيىپ، ۇلەس قوسۋ، مىنە بۇل سان ۇرپاق ەڭبەك ەرلەرىنىڭ كۇرەس جاساۋ ستيلى.

　　يە جىچىڭ جىجياڭ ولكەسىنىڭ ەڭبەك ەرى، گوۋاڭ ۋىنجوۋ قالاسى دۇڭتوۋ رايونى ەلەكتر جەتكىزۋ سەرىكتەستىگى جەلى ورناتۋ اترەتىنىڭ باستىعى، 1986 - جىلى قىزمەتكە قاتىناسقاننان بەرى ەلەكتر تورابى قۇرىلىسىنىڭ ءبىرىنشى شەبىندەگى قىزمەت ورنىندا تابانى كۇرەكتەي 35 جىل ىستەدى.

　　ەلەكتر تورابى قۇرىلىسى مىندەتى ەرەسەن اۋىر مەزگىلدە ول ءار كۇنى تاڭ اتقاننان كەش باتقانعا دەيىن تىنىم المادى، تاۋ اسىپ، سۋ كەشىپ، مەرەكە - مەيرام، دەمالىستان باز كەشىپ، قۇرىلىس اترەتى مۇشەلەرىمەن بىرگە ەلەكتر سىمىن تارتتى، ەلەكتر باعاناسىن ءتىزدى، ورناتتى... ءبىر ىستەگەندە تۇزدە 10 نەشە ساعات ءجۇردى. ”ازىراق جاپا شەكسەڭ، شارشاساڭ ەشتەمە ەتپەيدى، ماڭىزدىسى، ءاربىر جۇمىس مىندەتىن ۋاعىندا ساپاسىنا، سانىنا كەپىلدىك ەتە وتىرىپ ورىنداۋ“، − دەدى ول.

　　ۇلىلىق قاراپايىمدىلىقتان تۋادى، قاراپايىمدىلىق ۇلىلىقتى جاراتادى.

　　”تەك عانا قاجىماي - تالماي كۇرەس جاساعاندا عانا، باقىت جاراتىپ، ارماندى جۇزەگە اسىرۋعا بولادى“. مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرى، جۇڭتيە 1 - مەكەمەسى 5 - سەرىكتەستىگىنىڭ اعا ولشەۋشىسى باي جىيۇڭ تەبىرەنگەن سەزىممەن وسىلاي دەدى. قاراپايىم ءبىر تەحنيكتەن ”شەبەر ولشەۋشىگە“ دەيىن، 20 نەشە جىلدىق كاسىپتىك ومىرىندە ول باستان - اياق ”قايسى سالادا ىستەسە سول سالانى ءسۇيۋ، قايسى سالانى زەرتتەسە سونىڭ مامانى بولۋ“ رۋحىمەن ءۇن - ءتۇنسىز ءبىرىنشى شەپكە تامىر تارتىپ، ادام ومىرىندەگى وزىنەن اسۋدى ۇزدىكسىز جۇزەگە اسىردى. ول جانە ونىڭ ۇجىمىنداعىلار ءدال ولشەگەن لەنيا جۇڭگو جوعارى جىلدامدىقتى پويەزى قاتىناۋ ارالىعىنىڭ وننان ءبىر بولەگىن يەلەدى.

　　ەڭبەك بار باقىتتىڭ قاينارى. جاڭا داۋىرگە وتكەننەن بەرى ەلىمىزدىڭ جۇمىسشى تابى مەن قالىڭ ەڭبەكشى بۇقاراسى جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ ۇلى ۇردىسىندە قايسارلىقپەن كۇرەس جاساپ، ۇزدىك بولۋعا ۇمتىلىپ، ەرلىكپەن شىڭعا شىعىپ، جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋدىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە جەتۋدە، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ شەشۋشى شايقاسىن جۇرگىزۋدە نەگىزگى قوسىندىق رولدارىن ساۋلەلەندىرىپ، اقىل - پاراساتتارى مەن ماڭداي تەرلەرى ارقىلى ەڭبەك داڭقتى، ءبىلىم ارداقتى، دارىندىلار باعالى، جاسامپازدىق ۇلى دەيتىن قوعامدىق سالتتى قالىپتاستىرىپ، ”جۇڭگو ارمانى. ەڭبەك ارداقتى “جاڭا تاراۋىن جازدى.

　　تاريحتى حالىق جاراتقان، ەڭبەك بولاشاق اشادى. ەڭبەك ەرى رۋحىنىڭ شابىتتاندىرۋىمەن سان مىڭداعان ەڭبەكشىلەر ءوز قىزمەت ورىندارىندا باس الماي قاجىرلىلىقپەن ىستەپ، وزدەرىنىڭ قاجىماس ەڭبەكتەرىمەن ەرلىكپەن العا ىلگەرىلەپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋعا تاسقىنداعان كۇش - قۋات ۇيىستىرۋدا.

　　(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 9 - ايدىڭ 20 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)