شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 10 - ايدىڭ 14 - كۇنى گۋاڭجوۋدان بەرگەن حابارى (ءتىلشى دىڭ رۇيشۋان). ”كەيىنگى ناقتى جاعداي“ داۋىرىندە لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋدىڭ حالىقارالىق سەلبەستىگىن جانە ۇقىقتى قامتاماسىز ەتۋدى قايتكەندە جاقسى ىستەۋگە بولادى؟ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ مەن ۇشقارىلىقتى الاستاۋ بارىسىندا، اقپارات مەديالارى قانداي جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋعا ءتيىس؟ 10 - ايدىڭ 13 - كۇنى گۋاڭجوۋدا وتكىزىلگەن 4 - كەزەكتى ”لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ جانە ادامدىق ۇقىقتى قامتاماسىز ەتۋ“ حالىقارالىق زەرتتەۋ - تالقى ماجىلىسىندە جۇڭگو مەن شەتەلدىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ادامدىق ۇقىق سالاسىنداعى كوپتەگەن مامان - وقىمىستىلارى وسى تۋرالى تالقى ورىستەتتى.
ماجىلىسكە قاتىناسقان قايراتكەرلەر مىنالاردى ءبىلدىردى: لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ ەجەلدەن ءبىر مايداندىق شايقاس بولماعان. كەيبىر باتىس اقپارات مەديالارى لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ ماسەلەسىن ساياسيلاندىرىپ، ءسوز بيلىگى باسىمدىعىنان پايدالانىپ، رەال دۇنيەنى ”قايتا قۇراۋ“، قوس ولشەم قولداندى. لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋعا، ۇشقارىلىقتى الاستاۋعا جانە ادامدىق ۇقىقتى قامتاماسىز ەتۋگە كۇش سالىپ وتىرعان جۇڭگونى قامتىعان كوپتەگەن ەلدەر لاڭكەستىككە قارسى كۇرەسپەن دە، ويدان قۇراستىرىلعان جالعان اقپاراتقا قارسى كۇرەسپەن دە بەتپە - بەت كەلۋى كەرەك.
جۇڭگو حالىق داشۋەسى اقپارات شۋەيۋانىنىڭ پروفەسسورى جاۋ يۇڭحۋا مىنانى ءبىلدىردى: حالىقاراداعى جالعان اقپاراتتار مەديا تەحنيكاسىنىڭ دامۋى مەن حالىقارالىق جاعدايدىڭ وزگەرىسىنە ىلەسە ۇزدىكسىز دارەجەسىن جوعارىلاتتى، الەۋمەتتىك قارىم - قاتىناس مەديالارى داۋىرىندەگى حالىقارالىق جالعان اقپاراتتاردىڭ بەينەلەنۋ فورماسى بارعان سايىن جاسىرىن بولا ءتۇستى، ونىڭ استارىندا حالىقارالىق قارىم - قاتىناستاعى زورەكەرلىك قۇرىلىم مەن مەملەكەتتەر اراسىنداعى ۇقىق قارىم - قاتىناسى جاسىرىنىپ جاتىر.
ماجىلىسكە قاتىناسقان قايراتكەرلەر بىلاي دەپ قارادى: لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋدىڭ قازىرگى الەمدىك جاعدايىنان ايتقاندا، اقپارات مەديالارىنىڭ لاڭكەستىككە ءونىمدى قارسى تۇرۋدا اتقاراتىن رولىنا جەتكىلىكتى ءمان بەرىلۋگە ءتيىس. اقپارات مەديالارى لاڭكەستىككە قارسى ۇگىتتە شىنايىلىق، تومەنگى شەك، ادىلدىك، قۇندىق بەيتاراپتىق پرينسيبىنە تاباندى بولىپ، اقپارات مەديالارى جاۋاپكەرشىلىگىن جاقسى ارقالاۋعا ءتيىس.
”اقپارات مەديالار ادامدىق ۇقىق ىستەرىنىڭ العا باسۋىندا شەشۋشى رول اتقارۋدا. اسىرەسە، باتىس اقپارات مەديالارىنىڭ الەمدىك الەۋمەتتىك ساحنادا وتە زور ءسوز سويلەۋ ۇقىعى بار، وسى ماسەلەلەردى شەشۋگە ارنايى نازار سالىپ، مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا اناعۇرلىم كوپ، اناعۇرلىم كەمەلدى قۇلشىنىستار جاساپ، قوعامدىق ادىلدىكتى جەبەۋ ءتيىس، استە بۇل ماسەلەلەردى ءوزارا شابۋىل جاساۋدىڭ قۇرالى ەتپەۋى كەرەك. ايتپەسە، اقپارات مەديالارىنىڭ اتاق - ابىرويى، اسىرەسە، باتىس اقپارات مەديالارىنىڭ الەۋمەتتىك سەنىمدىلىگى ۇزدىكسىز كەمەيە بەرەتىن بولادى“، - دەدى كانادا پاتشالىق ءىلمي قوعامىنىڭ اكادەميگى، سيمون فرازەر داشۋەسى اقپارات تاراتۋ شۋەيۋانىنىڭ پروفەسسورى جاۋ يۋەجى.
ماجىلىسكە قاتىناسقان قايراتكەرلەر بىلاي دەپ ۇسىنىس جاسادى: كۇردەلى دە قاتاڭ حالىقارالىق قوعامدىق پىكىر ورتاسى الدىندا، ءار ەل حالىقارالىق تاراتۋ قابىلەتى قۇرىلىسىن بەلسەندىلىكپەن كۇشەيتۋگە ءتيىس. ماسەلەن، جۇڭگو لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ امالياتىن ءوز ەلىنىڭ ءسوزى ارقىلى ءتۇسىندىرىپ، جۇڭگو جوباسىنىڭ ”التىن كىلتىن“ ۇسىنىپ، جۇڭگونىڭ حالىق بۇقاراسىنىڭ نەگىزگى ادامدىق ۇقىقتارىن قامتاماسىز ەتۋدە جاساعان جاپالى قۇلشىنىستارىن كورسەتۋى ءتيىس. حالىقاراداعى جالعان اقپاراتتاردىڭ ينفورماتسيا سوعىسى الدىندا، الەمدىك جونگە سالۋ اياسىندا سايكەسىپ بىرگە جونگە سالۋدى قۋاتتاۋمەن بىرگە، ءوز ەلىنىڭ جاعدايىمەن بىرلەستىرە وتىرىپ، تەحنيكالىق تاسىلدەردەن پايدالانىپ قورعانۋ جانە ورنالاستىرۋ جاساۋ ءارى زەرتتەۋدى كۇشەيتىپ، باعىتتامالى تۇردە جاۋاپ قايتارۋ قاجەت.
