دارالىقتان وزگەشەلىككە دەيىن
− شينجياڭ نانىنىڭ وزگەرىسى جونىندەگى جەلىلەس حابار (4)
انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جاڭ رۇيلين، گى يوۋجۇن
مەيلى قاي كەزدە بولسا دا، تۇرپان قالاسى گاۋچاڭ رايونى يار قالاشىعى شينچىڭ شيمىن قىستاعىنا ورنالاسقان تۇرپان نان كاسىپ سالاسى باقشاسىنا بارا قالساڭىز، اڭقىعان ناننىڭ جاعىمدى ءيىسى مۇرنىڭىزعا كەلىپ، تابەتىڭىزدى اشادى.
كاسىپ سالاسى باقشاسى ىشىندە ءاربىر توناردىڭ باسى قاربالاستىققا تولعان كورىنىس. مايتالمان ناۋبايلار نان يلەپ، ورنەك باسىپ، كۇنجىت سەۋىپ، تونارعا جاۋىپ جاتىر، بارلىعى ءوزارا سايكەسىم تاپقان. ءاپ - ساتتە - اق ءتۇرلى نان ونىمدەرى زات سورەسىنە تولتىرا قويىلدى.
”بۇرىن اكەممەن بىرگە نان جاباتىنمىن، نەگىزىنەن، كۇنجىت نانىن، گىردە نانىن، جۇگەرى نان جاباتىنبىز، كاسىپ سالاسى باقشاسىنا كەلگەننەن كەيىن ءبىز جاباتىن ناننىڭ ءتۇرى دە كوبەيدى“، - دەدى 10 - ايدىڭ 27 - كۇنى جۋىق جىلداردان بەرگى وزگەرىستەردى تىلگە تيەك ەتكەن كاسىپ سالاسى باقشاسىنىڭ ناۋبايى مۇھيبۇللا ءراسۇل اۋىز جاپپاي، - ”ءبىزدىڭ جەرگىلىكتى ورىنداعى مەيىزدەن جاسالعان مەيىز نانى، ۇگىتىلىپ تۇراتىن، ءدامى ءتىل ۇيىرەتىن قالتا نان سياقتىلاردىڭ بارلىعى قىزۋ قارسى الۋعا بولەندى“.
شينجياڭنىڭ ءداستۇرلى ءدامدى تاعامى رەتىندە بۇرىندارى ناندى نەگىزىنەن داستارقاننان عانا كەزدەستىرەتىنبىز. بۇگىنگى تاڭدا ءداستۇرلى ناندى جاڭا ۇلگىدە جابۋ جەر - جەردىڭ نان كاسىپ سالاسى دامۋىنىڭ تىڭ بەتالىسىنا اينالدى.
سانجى پۋتاۋشۋ ازىق - تۇلىك شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ كورمە زالىندا شاعىن دا ادەمى ناندار ءساندى تارتۋ قورابىنا سالىنعان، بىردەن كوز تارتادى. وسى كىشكەنە توقاشتاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ سالماعى 30 − 50 گرامداي بولىپ، الۋان ءتۇرلى دامدە جاسالعان ءارى الىپ جۇرۋگە قولايلى ءداستۇرلى نەگىزگى تاعام الارماندار ەڭ ۇناتاتىن سەرۋەندىك تاعامعا اينالدى.
كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتۋدىڭ ماڭىزى ەرەكشەلىكتى كورنەكتىلەندىرۋدە. بىرتەكتى باسەكەنىڭ الدىن الۋ تەك سىرتقى ءپىشىنىنىڭ ۇقساماستىعىندا عانا ەمەس، قايتا ىشكى مانىندە دە ايىرماشىلىقتاردىڭ بولۋىندا. جۋىق جىلداردان بەرى رايونىمىزدىڭ جەر - جەرى جەرگىلىكتى ەرەكشەلىككە يە مادەنيەتتى نان جابۋمەن بەلسەنە توعىستىرىپ، نان كاسىپ سالاسىن كوپ نەگىزدە دامىتتى.
كەريا اۋدانى مەييۇيشياڭ نان مادەنيەتىن جاسامپازدىقپەن دامىتۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ورىنباسار باس ديرەكتورى سۇن لياڭ تانىستىرىپ بىلاي دەدى: سەرىكتەستىك روزا گۇلى توسابى نانى، قىزىل بۇرىش توسابى نانى، جاڭعاق ءدانى نانى، ءپيننا توسابى نانى سياقتى ەرەكشەلىككە يە نانداردى زەرتتەپ اشۋمەن بىرگە، جەرگىلىكتى ەرەكشەلىككە يە مادەنيەتتى ساۋلەلەندىرىپ، 6 ۇلكەن جەلى بويىنشا 53 ءتۇرلى نان ونىمدەرىن ىركەس - تىركەس زەرتتەپ اشتى.
ءپايزاۋات اۋدانى نان مادەنيەت كاسىپ سالاسى باقشاسىندا ورنەك سالۋ تەحنيكاسىن يگەرگەن ناۋباي جۇماي تۇرسۇن نان جابۋ مەن ورنەك سالۋدى بىرلەستىرىپ، ءوزىنىڭ نان جاساۋ ستيلىن قالىپتاستىردى. ”كاسىپ سالاسى باقشاسى ءبىزدى جاڭالىق اشۋعا ىنتالاندىردى، سونىمەن مەن قوس ايداعار بەدەرى، گۇل، قۇس، بالىق، جاندىك بەدەرى سالىنعان ناندى جانە وعان العىس ايتۋ مەن ىنتىماققا قاتىستى سوزدەردى جازىپ سىناق رەتىندە جاۋىپ، تۇتىنۋشىلاردىڭ قىزۋ قارسى الۋىنا بولەندىم“، - دەدى جۇماي تۇرسۇن.
جۋىق جىلداردان بەرى تۇتاس شينجياڭنىڭ جەر - جەرى ”كىشكەنە توقاش ارقىلى ءىرى كاسىپ سالاسىن دەمەۋدى، كىشكەنە توقاش ارقىلى ۇلكەن حالىق تۇرمىسىن جەبەۋدى“ نىسانا ەتىپ، ساپالى شيكىزات، كاسىپ سالاسى نەگىزى، ەرەكشە مادەنيەت، ساياحات بايلىعى سياقتى ابزالدىلىقتاردى سۇيەنىش ەتىپ، ”جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي ىستەۋ، ەرەكشەلىكتى كورنەكتىلەندىرۋ، ءتۇيىن ارقىلى كولەمگە جەتەكشىلىك ەتۋ، ءتۇيىن مەن كولەمدى بىرلەستىرۋ“ سىندى دامۋ ورنالاسىمى بويىنشا 60تان استام نان كاسىپ سالاسى باقشاسىن قۇرىپ، ىسكە قوسىپ، جالپى 300دەن استام سەرۋەندىك نان، بالكۇلشە نان زەرتتەپ اشىپ، ءداستۇرلى نەگىزگى تاعام، سەرۋەندىك ازىق - تۇلىك، ساياحات ازىق - تۇلىگى، جاڭاشا ازىق - تۇلىك سياقتى ءونىم جۇيەسىن قالىپتاستىردى.
قازىر شينجياڭ نانى ماركالانىپ دامۋدىڭ جاڭا كەزەڭىنە ءوتتى. ابلا نانى، جياڭشياۋ توقاشى، ياشين نانى، نان پاتشاسى، مەييۇيشياڭ نانى سياقتى ماركالار شينجياڭ ءىشى - سىرتىنداعى كوپتەگەن تۇتىنۋشىلارعا تانىمالى بولدى؛ قاشقار ءدامى، حوتان نانى، تارباعاتاي ءدامدى نانى، تۇرپان نانى... ءارقايسى ايماق، وبلىس، قالا جەرگىلىكتى ءوز جەرىنىڭ ەرەكشەلىگىن تياناق ەتىپ تۇلعالاعان وڭىرلىك ماركالار دا بىرتە - بىرتە بازارعا ويىستى.
بۇگىنگى تاڭدا كوپ نەگىزدەنىپ دامىعان نان كاسىپ سالاسى شينجياڭ ەرەكشەلىگىنە يە ءدامدى تاعامداردى تۇتىنۋشىلار قارسى الاتىن تاۋارعا اينالدىردى. شينجياڭ نانى سىندى وسى تانىسقى تارتىمدى شينجياڭ حيكاياسىن شەرتىپ، دۇنيە جۇزىنە بەتتەۋدە.
