− مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ مۇشەسى، قوسىمشا سىرتقى ىستەر مينيسترى ۋاڭ ي ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ 20 ەل توبى باسشىلارىنىڭ 16 - رەتكى باسشىلار ماجىلىسىنە قاتىناسقاندىعىنا ايالدادى
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 10 - ايدىڭ 31 - كۇنى ريمنەن بەرگەن حابارى. 2021 - جىلى 10 - ايدىڭ 30 - كۇنىنەن 31 - كۇنىنە دەيىن ءتوراعا شي جينپيڭ بەينە ەكران تاسىلىمەن 20 ەل توبى باسشىلارىنىڭ 16 - رەتكى باسشىلار ماجىلىسىنە قاتىناستى ءارى «ىنتىماقتاسا ارەكەت ەتىپ، بولاشاقتى بىرگە اشايىق» دەگەن تاقىرىپتا ماڭىزدى ءسوز سويلەدى. باسشىلار ءماجىلىسى اياقتالار ساتتە، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ مۇشەسى، قوسىمشا سىرتقى ىستەر مينيسترى ۋاڭ ي ورتالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ تىلشىلىگىن قابىلداپ، ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ماجىلىسكە قاتىناسۋ جاعدايىن تانىستىرىپ، ءتوراعا شي جينپيڭ ورتاعا قويعان كەلەلى باستامالار مەن قۋاتتامالاردى، سونداي - اق ولاردىڭ ماڭىزدى ءمانى مەن ىقپالىن بايىمدادى.
ۋاڭ ي مىنالاردى ءبىلدىردى: بۇل ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ جاقىننان بەرى 76 - كەزەكتى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى جينالىسىنىڭ جاي تالقىسىنا، «ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى شارتىنىڭ» 15 - رەتكى شارت جاساسۋشى جاقتار جينالىسىنىڭ باسشىلار باس قوسۋىنا، الەمدىك باياندى قاتىناس جينالىسىنا ءجيى قاتىناسقاننان كەيىن، ماڭىزدى كوپ جاقتى قيمىلعا تاعى دا قاتىناسۋى، بۇل ەلىمىزدىڭ حالىقارالىق ەكونوميكالىق سەلبەستىككە ىشكەرىلەي ات سالىسىپ، الەمدىك ەكونوميكانى جونگە سالۋدىڭ كەمەلدەنۋىن ىلگەرىلەتۋدەگى ەلەۋلى ديپلوماتيالىق ارەكەت.
قازىر جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى بىردە باسەڭدەپ، بىردە ءورشىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسى ءالسىز كۇيدە جاندانىپ، كليمات وزگەرىسىنىڭ سىن - سايىسى كورنەكتىلەنىپ، حالىقارالىق، وڭىرلىك قولامتالى ماسەلەلەر ارالاسىپ، الەم جاڭا كەزەك اۋمالى - توكپەلىلىكتەن رەتتەلۋ مەزگىلىنە ءوتتى. ادامزات تاريحىنىڭ شەشۋشى جول ايىرىعىندا ءتوراعا شي جينپيڭ 100 جىلدا بولماعان زور وزگەرىستى تياناق ەتىپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ تۋىن بيىك ۇستاپ، 20 ەل توبىنىڭ بورىشىمەن، جاۋاپكەرشىلىگىمەن ۇشتاستىرىپ، حالىقارالىق قوعامنىڭ ىندەتتى ىنتىماقتاسىپ جەڭۋىنىڭ دۇرىس بەتالىسىن، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قايتا جانداندىرۋدىڭ جارامدى شارالارىن، الەمدىك جونگە سالۋدى كەمەلدەندىرۋدىڭ باياندى شاراسىن جۇيەلى ورتاعا قويىپ، الەمنىڭ سيىسىمدى، باياندى دامۋدى جۇزەگە اسىرۋى ءۇشىن كەڭ كولەمدە ورتاق تانىم ۇيىستىرىپ، قۋاتتى قوزعاۋشى كۇش ۇستەپ، ءىرى ەل كوسەمىنىڭ الىستى شارلاعان مول ءبىلىمى مەن جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋىن تولىق ايگىلەدى.
ءبىرىنشى، حالىقارالىق ورتاق تانىم ۇيىستىرىپ، الەمدىك ىندەتكە قارسى اتتانۋ سەلبەستىگىن تەرەڭدەتۋدى ىلگەرىلەتتى. جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنىڭ جالعاسقانىنا 2 جىلعا تايادى، ۆيرۋس ءالى دە ۇزدىكسىز ءتۇر وزگەرتىپ، الەمدىك ىندەتكە توسقاۋىل شايقاسىنىڭ جەڭىسىنە جەتۋ قات - قابات قيىنشىلىقتارعا ءدوپ كەلدى. اسىرەسە، دامىعان ەلدەر مەن وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ اراسىنداعى يممۋنيتەت جىلعاسى ءالى دە زورايۋدا، بۇل الەمنىڭ ىندەتتى جەڭۋ اياق الىسىن باياۋلاتىپ قانا قالماستان، قالىڭ وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ حالىقتارى جونىنەن دە اۋىر ادىلەتسىزدىك بولدى. ءتوراعا شي جينپيڭ جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس ۆاكسيناسىن الەمدىك الەۋمەتتىك ونىمگە اينالدىرۋ كەرەكتىگىن ەڭ الدىمەن ورتاعا قويىپ، ۆاكسينانىڭ ادىلدىكپەن قولجەتىمدى بولۋىن جەبەۋدىڭ ”جۇڭگو ۋادەسىن“ بەرگەن بولاتىن. جۇڭگو ءبىر قىدىرۋ تىڭعىلىقتى ارەكەتتەردى جولعا قويىپ، وسى ايبىندى ۋادەنى تياناقتاندىرىپ، دۇنيە ءجۇزىن ءبىر ميلليارد 600 ميلليوننان استام ۆاكسينامەن قامداپ، تۇتاس جىلدا سىرتقا 2 ميللياردتان استام ۆاكسينا بەرىپ، دۇنيە جۇزىندەگى سىرتقا بەرگەن ۆاكسيناسى ەڭ كوپ ەلگە اينالىپ، الەمدىك يممۋنيتەت ساقتىق شەبىن قۇرۋعا ماڭىزدى ۇلەس قوستى.
وسى رەتكى باسشىلار ماجىلىسىندە ءتوراعا شي جينپيڭ تاعى ”الەمدىك ۆاكسينا سەلبەستىگى ارەكەت باستاماسىن“ سالتاناتپەن ورتاعا قويدى، بۇل وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرمەن بىرلەسىپ زەرتتەپ اشۋعا قولداۋ كورسەتۋ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردى ۆاكسينامەن قامداۋدى ارتتىرۋ، دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنىڭ ۆاكسينا ءبىلىم مەنشىك ۇقىعىن تەكتەمەۋ جونىندە ەرتەرەك شەشىم جاساۋىنا قولداۋ كورسەتۋ، ۆاكسينا، سونداي - اق شيكىزات، قوسىمشا ماتەريالدار شەكارا اتتاعان ساۋدا سەلبەستىگىن كۇشەيتۋ، دۇنيە جۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ ۆاكسينانى شۇعىل جاعدايدا پايدالانۋ تىزىمدىگىن دايەك ەتە وتىرىپ ۆاكسينانى ءوزارا مويىنداۋدى ىلگەرىلەتۋ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ۆاكسيناعا قول جەتكىزۋىنە فينانستىق قولداۋ كورسەتۋ سياقتى 6 جاقتاعى ماڭىزدى شارانى قامتيدى. بۇل باستاما جۇڭگونىڭ دۇنيە جۇزىندەگى ەلدەرمەن قيىندىقتى بىلەك بىرىكتىرە جەڭۋ، ۋاقىتتىق قيىنشىلىقتى تىزە قوسا جەڭۋ بەرىك ەرىك - جىگەرىن تولىق ايگىلەدى، ول حالىقارالىق ۆاكسينا سەلبەستىگىن پارمەندى ىلگەرىلەتىپ، ىندەتتى ەرتەرەك جەڭۋگە سەنىم جانە قوزعاۋشى كۇش ۇستەيدى. 20 ەل توبىنا الەمدەگى باستى ەكونوميكالىق تۇلعالار مەن ۆاكسينا وندىرەتىن ەلدەر جينالعان، ءبىر نيەتپەن سەلبەسىپ وسى باستامانى امالياتتا ايگىلەپ، ۆاكسينانى الەمدىك الەۋمەتتىك ءونىم رەتىندە قاراۋ ورتاق تانىمىن تياناقتاندىرىپ، ۆاكسينا جاعىنداعى حالىقارالىق سەلبەستىكتە الدىمەن الدىعا اتتاسا، الەمدە ۆاكسينانىڭ قولجەتىمدىلىگىن جانە ءادىل ءبولىسىن پارمەندى جەبەپ، ادامزاتتىڭ ۆيرۋستى ەرتەرەك جەڭۋىنە اناعۇرلىم زور ۇلەس قوساتىن بولادى.
ەكىنشى، ۇستىنەن وڭاۋ مەن تۇبىرىنەن وڭاۋدى بىردەي جۇرگىزۋگە تاباندى بولىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ورنىقتى جاندانۋىن ىلگەرىلەتتى. ىندەت دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنا جانە الەمدىك ەكونوميكانى جونگە سالۋ جاعدايىنا كۇردەلى دە تەرەڭ ىقپال الا كەلدى. اقشانىڭ قۇنسىزدانۋى كۇشەيۋ، مول تاۋارلاردىڭ باعاسى ءوسۋ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ ىركىلىسسىز بولماۋى سياقتى فاكتورلار ارالاسىپ، قاباتتاسىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ جاندانۋ بەتالىسى بەلگىلى دارەجەدە السىرەپ، باسەڭدەۋ حاۋىپ - قاتەرى مەن تۇراقسىزدىق كورنەكتى كۇشەيىپ، حالىقارالىق قوعامنىڭ ۋايىمداۋ كوڭىل كۇيى ۇزدىكسىز ارتتى. ىندەتتىڭ دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنا اكەلگەن كۇردەلى ىقپالىنا قاراتا ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: 20 ەل توبى حالىقاراداعى ەكونوميكالىق سەلبەستىكتىڭ نەگىزگى تالقى مىنبەرى رولىن ساۋلەلەندىرىپ، الەمدەگى نەگىزگى ەكونوميكالىق تۇلعالار اراسىنداعى ماكرولىق ساياساتتى سايكەستىرۋدى جەبەپ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرگە ۇنامسىز ۇلعايمالى ىقپال ەتۋىنەن ساقتانۋ كەرەك. نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىسىنىڭ ەكونوميكانىڭ ارتۋىنداعى ماڭىزدى جەتەكشىلىك رولىن ساۋلەلەندىرىپ، ”ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى“ جوعارى ساپادا بىرگە قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋدە ءتىپتى دە كوپ قوماقتى تابىستارعا قول جەتكىزۋ كەرەك. ءتوراعا شي جينپيڭ ماجىلىستە كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ سەرپىمدىلىگى جانە ورنىقتىلىعى جونىندەگى حالىقارالىق تالقى مىنبەرىن وتكىزۋ باستاماسىن جاريالاپ، 20 ەل توبىنا مۇشە ەلدەردىڭ جانە قاتىستى حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ بىرگە قاتىناسىپ، الەمدىك كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن، ورنىقتىلىعىن قورعاۋدىڭ قۇدىرەتتى بىرىككەن كۇشىن ۇيىستىرۋعا شاقىردى.
اناعۇرلىم ءادىل، تۋراشىل، ۇيلەسىمدى الەمدىك ەكونوميكالىق جونگە سالۋ جۇيەسى − دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ قايتادان ارتۋ جولىنا ءتۇسۋىنىڭ ءارى ورتا، ۇزاق مەرزىمدىك ورنىقتى دامۋدى جۇزەگە اسىرۋدىڭ پارمەندى قامتاماسىزدىعى. ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ءسوزى قازىرگىنى تياناق ەتىپ قانا قالماستان، ونان دا ماڭىزدىسى، ۇزاق بولاشاقتى كوزدەپ، مىنانى ايقىن اتاپ كورسەتتى: ىندەتتىڭ سوققىسىنا شارا قولدانىپ توتەپ بەرۋمەن بىرگە، الەمدىك ەكونوميكالىق جۇيە مەن ەرەجەنى ونان ارى كەمەلدەندىرىپ، كۇن سايىن كورنەكتىلەنگەن جونگە سالۋ قىزىل سيفرىن تولىقتاۋ كەرەك. دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىن ۇيتقى ەتكەن كوپ جاقتى ساۋدا ءتۇزىلىسىن قورعاپ، دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمى رەفورماسىنا ساياسي نۇسقاۋ كورسەتىپ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ورىندى مۇددەسى مەن دامۋ كەڭىستىگىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك. حالىقارالىق اقشا قور ۇيىمىنىڭ بولەك تەكسەرۋ، ەرەكشە اقشا الۋ ۇقىعى بويىنشا كوبەيتىپ تاراتۋ، حالىقارالىق اشۋ قوعامىنىڭ قارجىسىن كوبەيتۋ سياقتى ۇردىستەرىن ويداعىداي تياناقتاندىرىپ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ بايلىعى مەن ءسوز سويلەۋ ۇقىعىن ۇزدىكسىز كەڭەيتۋ كەرەك.
ءتوراعا شي جينپيڭ تاعى دا جۇڭگونىڭ ەرەكشە اقشا الۋ ۇقىعىن ىندەتتىڭ ىقپالىنا ۇشىراۋى اۋىر بولعان تومەن كىرىستى ەلدەرگە بەرۋدى قالايتىندىعىن جاريالاپ، جۇڭگو جاقتىڭ قالىڭ وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرمەن قيىندىقتى بىلەك بىرىكتىرە جەڭۋ، ۋاقىتتىق قيىندىقتى تىزە قوسا جەڭۋ سىندى دايەكتى تۇرعىسىن تاعى دا ايگىلەدى، بۇل وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ بايلىقتى شوعىرلاندىرىپ ىندەتكە قارسى اتتانۋى مەن ەكونوميكانى قالپىنا كەلتىرۋى ءۇشىن پارمەندى قولداۋ ازىرلەيدى.
ءۇشىنشى، بىرگە دامۋدى باستاماشىلدىقپەن دارىپتەپ، الەمدىك دامۋ ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتتى. ىندەت حالىقارالىق قوعامعا قات - قابات داعدارىستار اكەلىپ، وتكەن 10 جىلداعى الەمدىك كەدەيلىكتى ازايتۋ جەتىستىكتەرىن جالماپ، وڭتۇستىك پەن سولتۇستىكتىڭ ”دامۋ جىلعاسى“ ۇزدىكسىز كەڭەيىپ، 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەستىك ءتارتىبىن تياناقتاندىرۋ بۇرىن بولىپ كورىلمەگەن سىن - سايىستارعا ءدوپ كەلدى.
دامۋ − ماسەلە اتاۋلىنى شەشۋدىڭ باس كىلتى، سونداي - اق ءار ەلدىڭ جۇرت قالاۋى. بيىل 9 - ايدا ءتوراعا شي جينپيڭ بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىندا ”الەمدىك دامۋ باستاماسىن“ كوتەردى. ريم باسشىلار ماجىلىسىندە ءتوراعا شي جينپيڭ ”الەمدىك دامۋ باستاماسىنىڭ“ حالىقتى وزەك ەتۋ وزەكتى ۇستانىمىن ونان ارى ءتۇسىندىرىپ، حالىقتىڭ ىرىس - قۇتىن ارتتىرۋدى، ادامنىڭ جان - جاقتىلى دامۋىن كىرىسۋ ءتۇيىنى جانە تابان تىرەر تياناق ەتىپ، الەمدىك دامۋدىڭ ادىلدىگىن، ونىمدىلىگىن جانە سيىسىمدىلىعىن جوعارىلاتىپ، ەشقانداي مەملەكەتتى قاعىس قالدىرماۋ كەرەكتىگىن باسا دارىپتەدى. ءتوراعا شي جينپيڭ دامۋ سەلبەستىگىن الەمدىك ماكرولىق ەكونوميكا ساياساتىن سايكەستىرۋدىڭ جانە 20 ەل توبى كەڭەستىك ءتارتىبىنىڭ كورنەكتى ورنىنا قويىپ، ”الەمدىك دامۋ باستاماسىن“ بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەستىك تارتىبىمەن تەرەڭدەي ءتۇيىلىستىرۋدى بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، اناعۇرلىم قۋاتتى، جاسىل، اقاۋسىز الەمدىك دامۋدى جۇزەگە اسىرۋعا دەم بەرۋگە تۋى ايقىن تۇردە ۇندەدى.
ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى قۋاتتاماسى كوپتەگەن مەملەكەتتەر مەن بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى سياقتى حالىقارالىق قۇرىلىمداردىڭ قارسى الۋى مەن ءۇن قوسۋىنا قول جەتكىزدى، ”الەمدىك دامۋ باستاماسى“ حالىقارالىق قوعامنىڭ 2030 - جىلعا دەيىنگى كەڭەستىك ءتارتىپتى تياناقتاندىرۋى، ەكونوميكانىڭ قالپىنا كەلۋىن ىلگەرىلەتۋى ءۇشىن سەلبەستىك جوباسىن جاساپ، 20 ەل توبىنىڭ الەمدىك دامۋدى ىلگەرىلەتۋ باس ماقساتىمەن جانە ءتۇيىندى بەتالىسىمەن بارىنشا قابىستى، الەمدىك بىرىككەن كۇش ۇيىستىرىپ، الەمدىك دامۋدىڭ بىركەلكى، سايكەسىمدى، سيىسىمدى جاڭا كەزەڭگە قادام تاستاۋىن ىلگەرىلەتىپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ نىساناسىن جەدەل جۇزەگە اسىرۋعا پايدالى دەپ قارادى.
ءتورتىنشى، سيفرلى جونگە سالۋدى كەمەلدەندىرىپ، الەمدىك سيفرلى ەكونوميكانىڭ اقاۋسىز دامۋىن ىلگەرىلەتتى. جاڭا ءبىر كەزەك عىلىم - تەحنيكا توڭكەرىسى مەن كاسىپ سالاسى وزگەرىسى ادامزات قوعامىن تەرەڭدەي قايتا تۇلعالاپ، ينتەرنەت، ۇلكەن ساندى مالىمەت، بۇلتتىق ەسەپتەۋ، جاساندى زەردە، بلوكچەين قاتارلى تەحنيكالار جىلدام جاڭارىپ، ىندەت جاعدايىندا جاڭا تەحنيكالار، جاڭا كاسىپ كۇيلەرى قارىشتاپ دامىدى. سونىمەن بىرگە ءىشىنارا ەلدەر عىلىم - تەحنيكادا ”بيىك داۋال“ تۇرعىزۋمەن جانە تەحنيكالىق قۇرساۋلاۋمەن جاپپاي اينالىسىپ، حالىقارالىق جاسامپازدىق سەلبەستىگى رايىن ءبۇلدىرىپ، سيفرلى ەكونوميكانىڭ قالىپتى دامۋىنا كەسە - كولدەنەڭ بولدى. بۇل جونىندە ءتوراعا شي جينپيڭ قيسىنسىز شاعىن شەڭبەر قۇرۋ، ءتىپتى، يدەولوگيالىق سىزىق سىزۋ تەك قانا ارازدىق تۋدىراتىندىعىن، كەدەرگىنى كوبەيتەتىندىگىن، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋعا بارىنشا زياندى، ەشقانداي پايداسى جوق ەكەندىگىن باسا دارىپتەدى. 20 ەل توبى سيفر ءداۋىرىنىڭ الەمدىك جاۋاپكەرشىلىگىن بىرگە ارقالاپ، جاڭاشا سيفرلىق نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىسىن جەدەلدەتىپ، سيفر تەحنيكاسىنىڭ ناقتى ەكونوميكامەن تەرەڭدەي توعىسۋىن جەبەپ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ”سيفر جىلعاسىنان“ اسىپ وتۋىنە كومەكتەسۋ كەرەك.
ەرەجەنىڭ كەمىستىگى − قازىرگى ۋاقىتتاعى الەمدىك سيفرلى جونگە سالۋ سالاسى ءدوپ كەلىپ وتىرعان كورنەكتى سىن - سايىس. ءتوراعا شي جينپيڭ ماجىلىستە جۇڭگو جاقتىڭ «سيفرلى ەكونوميكا سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسى كەلىسىمىنە» كىرۋگە ءوتىنىش ەتۋ شەشىمىن جاساعاندىعىن جاريالادى. بۇل جۇڭگونىڭ سيفرلى ەكونوميكا حالىقارالىق سەلبەستىگىنە جانە قاتىستى ەرەجەلەردىڭ جاسالۋىنا بەلسەنە ات سالىسۋ ورەلى بەينەسىن ايگىلەدى، سونداي - اق جۇڭگو جاقتىڭ ەسىك اشۋدى كەڭەيتۋگە، حالىقارالىق جوعارى ورەلى ەرەجە - ولشەمدەرمەن تۇيىلىستىرۋگە كۇش سالۋداعى بەرىك بەكىمىن دە اڭعارتادى. جۇڭگونىڭ سيفرلى ەكونوميكا كولەمى دۇنيە ءجۇزىنىڭ الدىڭعى لەگىندە، جۇڭگونىڭ «سيفرلى ەكونوميكا سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسى كەلىسىمىنە» قوسىلۋى ءارقايسى مۇشە ەلدەرگە كەڭ بازار ازىرلەپ، سيفرلى ەكونوميكا حالىقارالىق سەلبەستىگى بايلانىسىن جيىلەتىپ قالماستان، «سيفرلى ەكونوميكا سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسى كەلىسىمىنىڭ» ازيا - تىنىق مۇحيت ءوڭىرى مەن دۇنيە ءجۇزى كولەمىندەگى ىقپال قۋاتىن كورنەكتى جوعارىلاتادى ءارى الەمدىك سيفرلى جونگە سالۋ مەحانيزمىن قورعاۋ مەن كەمەلدەندىرۋ، الەمدىك ەكونوميكانىڭ ارتۋىنىڭ جاڭا قوزعاۋشى قۋاتىن اشۋ ءۇشىن جۇڭگو ۇلەسىن قوسادى. جۇڭگو وسىنىڭ الدىندا «الەمدىك سيفر حاۋىپسىزدىگى باستاماسىن» ورتاعا قويدى، ءبىز وسى نەگىزدە ءار جاقتىڭ قالاۋىن بەينەلەيتىن، ءار جاقتىڭ مۇددەسىنە قۇرمەت ەتەتىن سيفرلىق جونگە سالۋدىڭ حالىقارالىق ەرەجەسىن بىرگە تالقىلاپ جاساپ، اشىق، ءادىل، تۋراشىل، كەمسىتپەيتىن سيفرلى دامۋ ورتاسىن بەلسەنە قالىپتاستىرۋدى قالايمىز.
بەسىنشى، جەر شارى مەكەندى قورعاپ، ادام مەن تابيعاتتىڭ تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتتى. وسى رەتكى باسشىلار ءماجىلىسى «بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ كليمات وزگەرىسى جۇلگەلىك شارتى» بويىنشا 26 - رەتكى شارت جاساسۋشى جاقتار جينالىسى اشىلۋ قارساڭىندا وتكىزىلىپ، ءتوراعا شي جينپيڭ حالىقارالىق كليمات سەلبەستىگىنىڭ جانە دۇنيە جۇزىلىك كليماتتى جونگە سالۋدىڭ پرينسيبى مەن بەتالىسىن تۋى ايقىن تۇردە اتاپ كورسەتىپ، بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: 20 ەل توبى ”ورتاق، ءبىراق پارىقتى جاۋاپكەرشىلىك“ پرينسيبىنەن جازباي، كليماتتىڭ وزگەرىسىنە توتەپ بەرۋ جونىندەگى «پاريج كەلىسىمىن» جالپى بەتتىك تياناقتاندىرۋدى ىلگەرىلەتۋى كەرەك. دامىعان ەلدەر لاستاۋشى زاتتاردى شىعارۋدى ازايتۋ ماسەلەسىندە ۇلگى كورسەتىپ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ەرەكشە قيىنشىلىعى مەن ءجىتى قاداعالاپ وتىرعان ىستەرىن تولىق ويلاستىرىپ، كليماتتىق قارجى قۇراۋ ۋادەسىن تياناقتاندىرۋ ءارى تەحنيكا، قابىلەت قۇرىلىسى سياقتى جاقتاردا وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرگە قولداۋ كورسەتۋى ءتيىس. وسى ماڭىزدى قۋاتتامالار «بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ كليمات وزگەرىسى جۇلگەلىك شارتى» بويىنشا 26 - رەتكى شارت جاساسۋشى جاقتار جينالىسىنىڭ تابىستى بولۋىنىڭ تەتىگىن ايقىن كورسەتىپ، حالىقارالىق قوعامنىڭ كليمات وزگەرىسىنە كۇش بىرىكتىرە توتەپ بەرۋدەگى قۇلشىنىستارىن پارمەندى ىلگەرىلەتتى.
ءار ەل، اسىرەسە، قالىڭ وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەر كليمات وزگەرىسىنىڭ سىن - سايىستارىنا توتەپ بەرىپ قالماستان، تاعى ونەركاسىپتەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ، حالىقتىڭ ىرىس - قۇتىن جاقسارتۋ، دامۋدى جۇزەگە اسىرۋ سىندى كەلەلى بورىشتى ارقالاپ وتىر. سوڭعى مەزگىلدە حالىقارالىق ەنەرگيا بازارىندا تولقۋ كۇشەيىپ، ءار ەل ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا جانە قوعامعا، حالىق تۇرمىسىنا تىكەلەي سوققى اكەلدى. بۇل كليمات وزگەرىسىنە توتەپ بەرۋدى ەكونوميكانىڭ دامۋىنان، ەنەرگيا حاۋىپسىزدىگىنەن جانە قوعامنان، حالىق تۇرمىسىنان بولە قاراۋعا كەلمەيتىندىگىن تولىق ءتۇسىندىردى. باسشىلار ماجىلىسىندە ءتوراعا شي جينپيڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋ مەن ەكونوميكانى دامىتۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋ، كليمات وزگەرىسىنە توتەپ بەرۋ مەن حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىزداندىرۋعا بىردەي ءمان بەرۋ سياقتى ماڭىزدى قۋاتتامالاردى ىشكەرىلەي بايىمداپ، ەكولوگيا، دامۋ سىندى ەكى تومەنگى شەكتى قايتكەندە ويداعىداي ساقتاۋعا بولاتىندىعى سىندى داۋىرلىك تاقىرىپقا تەرەڭدەي جاۋاپ بەرىپ، 20 ەل توبىن وسى جاقتاردا سەلبەستىكتى كۇشەيتۋگە ۇندەپ، ءار ەلدىڭ ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر ءسۇرۋىن جۇزەگە اسىراتىن وسىزاماندانۋعا ىزدەنىس جاساۋىنا جۇڭگو پاراساتىن ازىرلەپ، حالىقارالىق قوعامنىڭ كەڭ كولەمدى قولداۋى مەن القاۋىنا يە بولدى.
ەڭ ۇلكەن وركەندەپ كەلە جاتقان ەل رەتىندە، جۇڭگو ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنا بارىنشا ءمان بەرىپ، باستان - اياق الەمدىك كليمات وزگەرىسىنە توتەپ بەرۋ ارەكەتىنىڭ قاتىناسۋشىسى، ۇلەس قوسۋشىسى، باستاماشىسى بولىپ كەلەدى. بىلتىرعى 20 ەل توبى رياد باسشىلار ءماجىلىسىنىڭ ”جەر شارىن قورعاۋ“ تاقىرىبىنداعى تاراپتار ماجىلىسىنەن، ”كليمات جونىندەگى ۇلى مۇرات باسشىلار ماجىلىسىنەن“ بيىلعى «ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى شارتىنىڭ» 15 - رەتكى شارت جاساسۋشى جاقتار جينالىسىنا دەيىن ءتوراعا شي جينپيڭ ادامزاتتىڭ ماڭگى ۇزدىكسىز دامۋى بيىك تۇرعىسىنان، ادام مەن تابيعاتتىڭ تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى باستان - اياق تاباندىلىقپەن ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگونىڭ كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن 2030 - جىلدان بۇرىن ەڭ جوعارى ماننەن اسىرماۋدى جۇزەگە اسىرىپ، 2060 - جىلدان بۇرىن كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاندىرۋدى جۇزەگە اسىراتىندىعىن قايتالاي دارىپتەدى. بۇل جۇڭگونىڭ دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن وركەندەپ كەلە جاتقان ەل رەتىندە، ەڭ قىسقا ۋاقىت ىشىندە كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋ كۇشەمەلىلىگىن الەمدە ەڭ زور كولەمدە تومەندەتۋدى ورىندايتىندىعىن اڭعارتادى. ريم باسشىلار ماجىلىسىندە ءتوراعا شي جينپيڭ كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن ەڭ جوعارى ماننەن اسىرماۋ، كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاندىرۋ ”N+1“ ساياسات جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ سياقتى ماڭىزدى شارالاردى العا قويىپ، جۇڭگونىڭ ايتقانىن، ءسوز جوق، ورىندايتىن، ىستەگەنىنەن، ءسوز جوق، ناتيجە شىعاراتىن ءىرى ەلدىك جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋىن ايگىلەپ، الەمدىك كليمات وزگەرىسىنە توتەپ بەرۋ ءۇشىن قۋاتتى وڭ ەنەرگيا ۇستەدى.
شىعىستان جوڭكىلدى تولقىندار تۋلاپ، جەلكەندەر جايىلىپ جەلمەنەن بارادى زۋلاپ. ءبىز شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن جانە شي جينپيڭنىڭ ديپلوماتيا يدەياسىن جەتەكشى ەتىپ، اشىق، سيىسىمدى بولۋعا، سەلبەستىك جاساپ، بىرگە يگىلىككە كەنەلۋگە تاباندى بولىپ، ناعىز كوپ جاقتىلىقتى امالياتتا ايگىلەپ، 20 ەل توبىنىڭ سەلبەستىگىنە ىشكەرىلەي ات سالىسىپ، الەمدىك ىنتىماقتاسىپ ىندەتكە قارسى اتتانۋ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ قالپىنا كەلىپ دامۋىن جەبەۋ، الەمدىك ەكونوميكالىق جونگە سالۋدى كەمەلدەندىرۋ ءۇشىن تىڭ ۇلەستەر قوسىپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ ءۇشىن قاجىماي - تالماي قۇلشىنامىز.
