التاي ايماعى:
حالىققا ناقتى، ەگجەي - تەگجەيلى قىزمەت ەتتى
□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جاڭ تيڭ
پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى ورىستەتىلگەننەن بەرى التاي ايماعى نازاردى بۇقارانىڭ جانىنداعى شۇعىل ىسكە، قيىن ىسكە، الاڭداعان ىسكە، ءزارۋ ىسكە شوعىرلاندىرىپ، ”مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ امالياتتىق قيمىلىن تىڭعىلىقتى ورىستەتىپ، شىن ىقىلاسپەن، ادال نيەتپەن ناقتى ىستەر ىستەپ، قيىن ماسەلەلەردى شەشىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىن اناعۇرلىم كوپ تابىس سەزىمىنە، باقىت سەزىمىنە، حاۋىپسىزدىك سەزىمىنە كەنەلتتى.
حالىق قالاۋىنان شىعۋدىڭ ”العاشقى قادامىن“ جاقسى باستى
”قىستاق تۇرعىنى تاسقىن اقاننىڭ ءۇيىنىڭ الدىڭعى جىلى سالعان دارەتحاناسىنىڭ توبەسىنەن سۋ ءوتىپ كەتىپتى، قايتادان بەكەمدەۋ كەرەك؛ ونىڭ كىشى قىزى اۋدان قالاشىعىنا بارىپ ورتا مەكتەپكە ءتۇسىپ وقىماقشى ەكەن، ونىڭ وقۋعا كىرىپ، مەكتەپكە ءتۇسىپ جاتاقتا جاتىپ وقۋعا دايىندىق جۇمىستارىن جاقسى ىستەۋىنە الدىن الا كومەكتەستىك“، ”كەنجەبەك ۇسەن مەن ءىنىسى ەكەۋىنىڭ اۋىلعا بارىپ وڭتۇستىك بەل توعان نىسانىن جوندەۋگە قاتىناسۋ ويى بار ەكەن، تەزىرەك اۋىل - قالاشىقپەن بەلسەنە بايلانىس جاساۋ كەرەك“...شىڭگىل اۋداندىق وقۋ - اعارتۋ مەكەمەسىنىڭ سارتوعاي اۋىلى قىزىلۇيەڭكى قىستاعىندا تۇراتىن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتىنىڭ باستىعى لي رۇيدىڭ تەكسەرۋ - زەرتتەۋ قىزمەتى كۇندەلىگىنە قىستاقتى ارالاپ، وتباسىلارىنا بارعاندا جيناعان حالىقتىڭ حال - جايى تۋرالى اڭىستار جىپىرلاتا جازىلىپتى.
پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى ورىستەتىلگەننەن بەرى التاي ايماعىنداعى ءار دارەجەلى پارتيا ۇيىمدارى ”زور تەكسەرۋ - زەرتتەۋ، زور ارالاۋ“ قيمىلىن جاپپاي ورىستەتىپ، بۇقارانىڭ ۇنىنە ىرىقتىلىقپەن قۇلاق ءتۇرۋ ارقىلى بۇقارانىڭ ويلاعانىن، اڭساعانىن، تىلەگەنىن جاپپاي ۇعىسىپ، ناقتى ءىس تىندىرۋدىڭ كىرىسۋ ءتۇيىنى مەن نەگىزگى قامال الۋ ءتۇيىنىن ءدال تاپتى.
ايماقتىڭ ءتورت باسشىلىق القاسىنداعى باسشىلار باستاماشىلدىقپەن نەگىزگى ساتىنى ارالاپ، حالىقتىڭ ۇنىنە قۇلاق ءتۇرىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىمەن بىرگە ”ءبىر ارادا وتىرىپ، ناقتى ىستەردى بىرگە تالقىلادى“، كەڭ كولەمدى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ نەگىزىندە التاي ايماعىنىڭ ءىس جۇزىندىگىمەن ۇشتاستىرىپ، 310 ءتۇرلى ”مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ نىسانى ءتىزىمىن جاسادى. ءارقايسى اۋدان - قالاداعى، ايماققا توتە قاراستى ءارقايسى تاراۋلارداعى، ورىندارداعى پارتيالى كادرلار ىرىقتىلىقپەن ىشكەرىلەي تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، حالىقتىڭ ۇنىنە قۇلاق ءتۇرىپ، حالىقتىڭ جاعدايىن بارلاپ، نازاردى بۇقارانىڭ ”اسىققان، قيىن، الاڭداعان، ءزارۋ“ ىستەرىنە شوعىرلاندىرىپ، 7350 ناقتى ءىس ءتۇرىن تۇراقتاندىرىپ، تاريحتى ۇيرەنۋ ارقىلى ۇمتىلا ىستەۋ، حالىق ءۇشىن ناقتى ءىس تىندىرۋ ورلەۋىن كوتەردى.
قونىستانۋ ورتاسىن رەتتەۋ - جونگە سالۋ، كاسىپ سالاسىن دامىتۋ سياقتى مازمۇنداردى توڭىرەكتەپ، پارتيالى كادرلار، قىستاق (الەۋمەتتىك اۋماق) كادرلارى، ەگىنشى - مالشى پارتيا مۇشەلەرى ۋاكىلدەرى سياقتىلاردى حالىق رايىن تەكسەرۋ - زەرتتەۋ شاعىن اترەتىن قۇرۋعا جۇمىلدىرىپ، اتىز باسى - ەگىنجايلارعا، كوشە - جولدارعا ىشكەرىلەي بارىپ، بۇقارا قۋانا قارسى الاتىن، وڭاي قابىلدايتىن ادىستەردى قولدانىپ، نەگىزگى ساتى تەكسەرۋ - زەرتتەۋىن ورىستەتىپ، بۇقارانىڭ ”اسىققان، قيىن، الاڭداعان، ءزارۋ“ تىلەكتەرىنە قۇلاق ءتۇرىپ، ”ىرىقسىز قىزمەت وتەۋدى“ ”ىرىقتىلىقپەن ۇيلەرگە بارىپ قىزمەت وتەۋگە“ اينالدىردى.
حالىقتى ۋايىمنان ارىلتۋ ”ىرىقتى شايقاسىن“ ويداعىداي جۇرگىزدى
”بۇرىن التاي قالا رايونىنا زات جەتكىزۋ ءۇشىن كولىكتى كوتەرمەگە الۋ، كولىكتى بىرلەسىپ جالداۋ قاجەت ەدى، كەيدە، ءتىپتى، كولىك تابىلماي قالاتىن. قازىر ’ءبىر يۋانمەن باراتىن‘ اۆتوبۋز ءار كۇنى قاتىنايدى، بارىپ - كەلۋ ءۇشىن ەكى - اق يۋان تولەيمىز، ءتيىمدى دە قولايلى بولدى!“. 9 - ايدىڭ 18 - كۇنى تاڭ اتىسىمەن التاي قالاسى مەملەكەت مەنشىگىندەگى 1 - مال فەرماسى كىشىقوبى بولىمشە فەرماسىنىڭ تۇرعىنى چىن سۇڭحۋا ءوز ءۇيىنىڭ جەرلىك تاۋىعىنىڭ جۇمىرتقالارىن قوراپتاپ، ”ءبىر يۋانمەن باراتىن“ اۆتوبۋزبەن التاي قالا رايونىنا بارۋعا دايىندالدى.
شەكارا، شالعاي اۋىل - قالاشىقتارداعى بۇقارانىڭ ”ءجۇرىس - تۇرىسى قيىن بولۋ“ جانە ”ءجۇرىس - تۇرىسى قىمبات بولۋ“ ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن، التاي ايماعى قالا مەن اۋىلعا ”ءبىر يۋانمەن باراتىن“ اۆتوبۋزدى شىعاردى. قازىرگە دەيىن بۇكىل ايماقتاعى جولاۋشى تاسيتىن ”ءبىر يۋانمەن باراتىن“ قاتىناس جەلىسى 51گە جەتىپ، 55 اۋىل - قالاشىقتىڭ 369 قىستاعىن قامتىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ”ءجۇرىس - تۇرىسى قيىن بولۋ“، ”ءجۇرىس - تۇرىسى قىمبات بولۋ“ ماسەلەسىن بارىنشا جاقسارتتى. بۇل كۇندەرى قىستاقتاعىلاردان قالاعا بارىپ كوكونىس، زات ساتىپ الاتىندار، شارۋاشىلىق قۇرىپ، جۇمىس ىستەيتىندەر، ۇيرەنەتىندەر، وقيتىندار كوبەيدى.
”قارتايعاندا كۇتىمدەلەتىن ورىن بولۋعا“، ”كومەككە ءزارۋ جانداردىڭ كومەكتەن يگىلىكتەنە الۋىنا“ شىنايى كەپىلدىك ەتۋ ءۇشىن، التاي ايماعى ارناۋلى قارجى بوساتىپ اۋىل - قىستاق باقىت ۇلكەن (كىشى) اۋلاسىن قۇرۋ نىسانىن اتقارۋ، ەرەكشە قيىنشىلىعى بارلاردى اسىراپ باعۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرۋ، زەينەتكەرلىك مامىلەسى مەن زەينەتاقى تولىمدىلىعى كۋالىگىن تاراتۋدى جۇيەگە ءتۇسىرۋ جانە ەرەكشە قيىنشىلىعى بار قارتتار، جەتىمدەر سياقتى ەرەكشە شوعىردىڭ كومەك قاراجاتى قارجىسىن جوعارىلاتۋ سياقتى ادىستەر ارقىلى جان - جاقتىلى، كوڭىلدەگىدەي، مەيىرلى قىزمەت وتەپ، قامتاماسىز ەتىپ، قارتتار مەن بالالارعا قامقورلىق جاسادى.
التاي ايماعى قىزمەت جوباسىن زەرتتەپ جاساپ، ۋاقىت كەستەسىن، جول كارتاسىن ايقىنداپ، ”مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ امالياتتىق قيمىلىنىڭ ىشكەرىلەي ورىستەتىلۋىن پارمەندى، ءتارتىپتى ىلگەرىلەتىپ، بۇقاراعا پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى اكەلگەن وزگەرىستەر مەن ناقتى ونىمدىلىكتەردى سەزىندىردى.
ناقتى ءىس ىستەۋدىڭ ”باستاۋشىسى“ بولۋعا ۇمتىلدى
”بۇرىن كوپشىلىك قيىنشىلىعى بولسا كىمگە ايتارلارىن، ايتسادا پايداسى بولاتىن - بولمايتىنىن، بىرەۋدىڭ ءبىتىرىپ بەرەتىن - بەرمەيتىندىگىن بىلمەۋشى ەدى. بۇل كۇندەرى قىزمەت اترەتىنىڭ مۇشەلەرى، الەۋمەتتىك اۋماق كادرلارى ەسىكتى ايقارا اشىپ سوزىمىزگە قۇلاق تۇرەدى، تاعى بىزگە كومەكتەسىپ ءبىتىرىپ بەرەدى، شىنىندا، كەرەمەت بولدى“، - دەدى بۋرىلتوعاي اۋدانى بۋرىلتوعاي قالاشىعى جيحايلۋ الەۋمەتتىك اۋماعىنىڭ تۇرعىنى لي جۇنحۋا.
”مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن“ امالياتتىق قيمىلى ورىستەتىلگەننەن بەرى بۋرىلتوعاي اۋدانى ”جۇرت جۇمىسىن ايتۋ“ ءتۇزىمىن جالپىلاستىرىپ، بۇقارا اڭىس ەتكەن ماسەلە، بىتىرەتىن جاۋاپتى ادام، ءبىتىرۋ شاراسى، ءبىتىرۋ ناتيجەسى سياقتىلارعا مەڭزەس، جەكە - جەكە قىستاق كادرلارى ماجىلىسىندە نەمەسە قىستاق تۇرعىندارى ۋاكىلدەرى ماجىلىسىندە، قىستاق ىستەرىن اشىق ۇستاۋ باعاناسىندا حابارلاندىرىپ، اشىق جاريالاپ، ءبىتىرۋ جاعدايىن بۇقاراعا باعالاتتى.
”نىسانانى باعدار ەتۋگە تاباندى بولىپ، جاۋاپكەرشىلىك تىزبەگىن ىركىلىسسىزدەندىرۋ، حالىق ءۇشىن ىستەۋدى باعدار ەتۋگە تاباندى بولىپ، نىسانداردى جوعارى ونىممەن ىلگەرىلەتۋ، پارتيا قۇرىلىسى ارقىلى جەتەكشىلىك ەتۋگە تاباندى بولىپ، حالىق ءۇشىن ىستەۋدى ۇزاق ءونىمدى ەتۋ − التاي ايماعى ورىستەتكەن ’مەن بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەيمىن‘ امالياتتىق قيمىلىنىڭ 3 ۇلكەن ەرەكشەلىگى“، - دەدى التاي ايماقتىق پارتكومنىڭ مۇشەسى، ۇگىت ءبولىمىنىڭ باستىعى، پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى باسشىلىق گرۋپپاسى كەڭسەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى لان شىڭشين.
لان شىڭشين بىلاي دەدى: امالياتتىق قيمىلدىڭ ناقتاپ تياناقتانۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ ءۇشىن، التاي ايماعى ”ءبىر نىسان، ءبىر جوبا، ءبىر باسشى، ءبىر ءبولىم، تۇبەگەيلى يگەرۋ“ سىندى قىزمەت وي جەلىسى ارقىلى ايماقتىڭ ءتورت باسشىلىق القاسىنان ءبىر باسشى حالىققا تيىمدىلىك جەتكىزۋ ينجەنەرياسىن ىستەۋگە جەتەكشىلىك ەتىپ، قۋزاپ، قاداعالادى، ايماققا توتە قاراستى 16 تاراۋ، ورىن كوپتەگەن ناقتى ءىس نىساندارىن باعىتتامالى تۇردە ۇستىنە الىپ، حالىق تۇرمىسى نىساندارىن ەسەپ داپتەرىنە جازىپ، ءتىزىم قاعازىنا ءتۇسىرىپ باسقارىپ، جوبا بەلگىلەپ شايقاس جۇرگىزىپ، ”مازمۇن، جاۋاپكەرشىلىك، ۋاقىت شەگى، ونىمدىلىك“ سىندى 4 جاقتان ايقىن تالاپ قويىپ، قىزمەتتەردى ىلگەرىلەتۋ ءماجىلىسىن مەرزىم بويىنشا اشىپ، قىزمەت جاۋاپكەرشىلىگىن قاتايتىپ، ناقتىلاندىرىپ، شىن مانىندە حالىق تۇرمىسى ىستەرىنىڭ اناعۇرلىم پارمەندى، مەيىرگە تولى بولۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.
