− توڭكەرىستىك بايىرعى رايوندار رۋحى جونىندەگى شولۋ
□ شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى شيۇڭ فىڭ، يۇي شيانحۇڭ
توڭكەرىستىك بايىرعى رايوندار − پارتيا مەن حالىق ارمياسىنىڭ تامىرى، جۇڭگو حالقىنىڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىن تاڭداعاندىعىنىڭ تاريحي ايعاعى.
100 جىلدان بەرى جالعاسىپ كەلە جاتقان رۋحاني قان تامىردى ۇزبەگەن توڭكەرىستىك بايىرعى رايوندار حالقى پارتياعا تاباندىلىقپەن ىلەسىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىنىڭ ەكپىندەي ىلگەرىلەۋ جورىعىندا ءداۋىردىڭ تالاي - تالاي اسقاق اۋەندەرىن جازىپ، تالاي - تالاي جىگەرلى كۇرەس جىرلارىن ورىنداپ، تاۋ توڭكەرىپ، تەڭىز قوتارارداي قاھارماندىق ەپوس جازدى.
اينىماس سەنىم
جياڭشي ولكەسى رۇيجين قالاسى يەپيڭ اۋىلى حۋا - ۋ قىستاعىنىڭ ارتىنداعى تاۋدا 17 ءتۇپ قاراعاي جاپ - جاسىل بولىپ بوي سوزىپ تۇر.
وتكەن عاسىردىڭ 30 - جىلدارىنىڭ باسىندا حۋا - ۋ قىستاعىنداعى 17 جاس قىزىل ارميا قاتارىنا ءوتىپ، سەرتتەسىپ 17 ءتۇپ قاراعاي ەكتى. توڭكەرىس جولىندا ولار ەرلىكپەن قۇربان بولدى، سودان بۇل قاراعايلار ”سەنىم بايتەرەگى“ دەپ اتالدى.
سول جىلداردا رۇيجيندەگى 240 مىڭ ادامنان 113 مىڭ ادام سوعىسقا قاتىناسىپ الدىڭعى شەپكە كومەك بەردى، مۇنىڭ ىشىندە 50 مىڭنان استام ادام توڭكەرىس جولىندا ءوزىن ارنادى، ۇزاق جورىق جولىندا قۇربان بولعانداردىڭ ءوزى 10 مىڭ 800 ادام بولدى.
رۇيجيننەن يان - انعا، حۋبەي - حىنان - انحۇيدان شانشي - گانسۋ - نيڭشياعا، زويوۋجياڭنان شيبايپوعا دەيىن... توڭكەرىستىك بايىرعى رايوندارداعى قاھارماندىق ىزگى ىستەر بۇل رۋحتىڭ ەڭ جاقسى بايانى سانالادى.
باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: توڭكەرىستىك بايىرعى رايوندار مەن توڭكەرىستىك بايىرعى رايوندار حالقى پارتيامىز باسشىلىق ەتكەن جۇڭگو توڭكەرىسىنە وراسان قۇرباندىق بەردى جانە ۇلەس قوستى. وسى قۇرباندىقتار مەن ۇلەستەر جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ، جۇڭگو حالىق ازاتتىق ارمياسىنىڭ، جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ تاريحي ەسكەرتكىشىنە ماڭگىلىككە ورنەكتەلدى.
توڭكەرىستىك سوعىس جىلدارىندا مەيلى گومينداڭ كەرتارتپاشىلارىنىڭ اق تەررورلىعى بولسىن، الدە جاپون يمپەرياليزمىنىڭ قانقۇيلى جاۋىزدىعى بولسىن، ەشقايسىسى دا توڭكەرىستىك بايىرعى رايوندار حالقىنىڭ پارتياعا تاباندىلىقپەن ىلەسكەن ”قىزىل تاسقىنىن“ بوگەي العان جوق.
تاريحقا قايىرىلا قاراساق، مىناداي ءبىر كورىنىستەر ادامدى شەكسىز اسەرلەندىرەدى: چىن شۋشياڭ قولعا الىنعاننان كەيىن قايىسپاس قايسارلىلىقپەن ءوز ىشەگىن ءوزى ءۇزىپ ولەدى، فاڭ جىمين تار قاپاستا جاتسا دا ”سۇيىكتى جۇڭگو“ تۋرالى قيال شارىقتاتۋدان تايمايدى، چۇي چيۋباي ينتەرناتسيونال ءانىن اسقاقتاتا شىرقاپ تۇرىپ ەرلىكپەن قۇربان بولادى...
تۇتانعان مۇرات - سەنىم وتى ماڭگى وشپەيدى.
2019 - جىلى 3 - ايدىڭ 26 - كۇنى توڭكەرىستىك بايىرعى رايون گۋاڭشي بايسى، لىيە اۋدانى بايني قىستاعىندا تۇراتىن ءبىرىنشى شۋجي حۋاڭ ۋىنشيۋدىڭ قىستاقتا تۇرعانىنا ءبىر جىل تولعاندا، اۆتوكولىگىمەن 25 مىڭ كيلومەتر جول باسىپتى. سول كۇنى حۋاڭ ۋىنشيۋ ۋيچات دوستار شەڭبەرىنە ”مەنىڭ جۇرەگىمدەگى ۇزاق جورىق“ دەپ جازدى.
ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاستىرا قۇلشىنۋ ارقىلى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ءوزىنىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويى قارساڭىندا جۇڭحۋانىڭ بايتاق دالاسىندا جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتىپ، مۇلدەم كەدەيلىك ماسەلەسىن تاريحي سيپاتتا شەشتى. 8 جىلدا 100 ميلليونعا جۋىق ادام كەدەيلىكتەن ارىلىپ، 832 كەدەي اۋداننىڭ كەدەيلىك قالپاعى تۇگەلدەي الىندى. توڭكەرىستىك بايىرعى رايوندار حالقى بۇكىل ەلمەن بىرگە دوڭگەلەك داۋلەتتىلىكتى جۇزەگە اسىردى.
سەنىمنەن باستاۋ الىپ، كۇرەسپەن ورىندالىپ، حالىق يگىلىگىنە تاپسىرىلدى − 100 جىلدىق پارتيا تاريحىنداعى العا باسۋدىڭ تاريحي لوگيكاسى كوممۋنيستەردىڭ وزگەرمەس اۋەلگى ماقساتى مەن بورىشىن ايگىلەدى، سونداي - اق پارتيانى ءسۇيۋ، پارتياعا سەنۋ، پارتياعا ماڭگى ىلەسۋ سىندى بەرىك سەنىمدى توڭكەرىستىك بايىرعى رايوندار حالقىنىڭ جۇرەگىنە ۇيالاتتى.
قان تامىرعا سىڭگەن تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىك
1934 - جىلى 10 - ايدىڭ 16 - كۇنى گۇيجوۋدىڭ كۇننيۋشان تاۋى. 100دەن استام قىزىل ارميا جاۋىنگەرى تاۋدا وكشەلەي قۋعان جاۋعا توسقاۋىلداپ سوققى بەردى، ءبىراق قانىپەزەر جاۋ بۇقارانى قالقان ەتىپ ۇستاپ، قادام سايىن قىسپاققا الدى. الدىدا ازۋلى جاۋ مەن قولىندا سىنىق تەمىرى جوق بۇقارا، ارتتا جالاما جارتاس، قۇلاما قۇز، قايتۋ كەرەك؟ قىزىل ارميا جاۋىنگەرلەرى ”ولسەك تە تۇتقىن بولمايمىز، باسىمىز كەتسە دە بۇقاراعا زاقىم كەلتىرمەيمىز“ دەگەن بەرىك بەكىمگە كەلىپ، مىلتىقتارىن قيراتىپ، 70 نەشە مەتر بيىك جاردان توبىمەن سەكىرىپ كەتتى...
تالاي - تالاي ءومىر مەن ءولىم ارپالىسىندا ءبىر - بىرىنە سۇيەنىپ، نە ءبىر بەينەت پەن زەينەتتى بىرگە وتكەرگەن، توڭكەرىستىك بايىرعى رايون سىندى ىستىق قان مەن ماڭداي تەر توگىلگەن، داڭق پەن ارمان ۇيىعان ىرىستى توپىراقتا ەتەنە سۇيىسپەنشىلىكتىڭ نە ەكەنىن، پارتيا مەن حالىقتىڭ نە ءۇشىن ءبىر نيەت، ءبىر تىلەكتە بولاتىندىعىن اناعۇرلىم تەرەڭ تۇسىنۋگە بولادى.
جيڭگاڭشاندا ۇشقىننان جالىن قاۋلاۋدان جاپونيا شاپقىنشىلارىنا قارسى شىعىس سولتۇستىك بىرلەسكەن ارمياسىنىڭ چاڭبايشان تاۋى مەن حيلۇڭجياڭ وزەنى اراسىندا جاپونيا ارمياسىمەن 14 جىلداي ەرلىكپەن كۇرەس جۇرگىزۋىنە دەيىن؛ حۋبەي - حىنان - انحۇي سوۆەتتىك رايونىندا ”28 جىل بويى قىزىل تۋدىڭ قۇلاماۋىنان“ ميلليون قولدىق قاھارمان قوسىننىڭ الىپ داريادان ەندەپ ءوتىپ جولبارىستاي ايبات كورسەتۋىنە دەيىن؛ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ جاپپاي جەڭىسىنە قول جەتكىزۋدەن ىندەتكە قارسى اتتانۋ ۇلى كۇرەسىنىڭ كەلەلى ستراتەگيالىق جەتىستىگىنە دەيىن... پارتيامىزدىڭ تاريحي زور سىناقتاردا جەڭىسكە جەتۋىنىڭ سەبەبى، سايىپ كەلگەندە، پارتيامىزدىڭ باستان - اياق حالىققا تەرەڭ تامىر تارتۋعا، حالىققا تىعىز ارقا سۇيەۋگە، حالىقتى ۇزدىكسىز باقىتقا كەنەلتۋگە تاباندى بولعاندىعىندا.
سوعىس ءورتى لاۋلاعان جىلداردا پارتيا مەن ارمياعا توڭكەرىستىك بايىرعى رايوندار بۇقاراسى ىستىق كۇرىش تاماعى مەن اسقاباق سورپاسىن بەرگەندىگىن، حۋايحاي شايقاسىنىڭ ارىنداي ىلگەرىلەۋىنە توڭكەرىستىك بايىرعى رايوندار بۇقاراسىنىڭ قول ارباسى جەتكىزگەندىگىن، چاڭجياڭنان ءوتۋ شايقاسىنىڭ اسقاق ايباتىن توڭكەرىستىك بايىرعى رايوندار بۇقاراسىنىڭ شاعىن قايىعى ارقىلى ايگىلەگەندىگىن ۇمىتۋعا بولمايدى...
”سوۆەتتىك بيلىك گۇلدەي جاينادى، تامىرىن جارلىعا تەرەڭدەي بويلاتىپ، پارتيا كەدەي شارۋانىڭ قامىن ويلادى، بارلىق جەردە قىزىل بيلىك ورناتىپ“. مينشي توڭكەرىستىك بايىرعى رايونىندا تاراعان قىزىل جىر پارتيا مەن حالىقتىڭ تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىگىنىڭ ايعاعى.
ءبىز باستان - اياق مىنانى اناعۇرلىم ەستە ساقتاۋعا ءتيىسپىز: جاڭا ساپاردا باستان - اياق حالىققا دەگەن ۋادەدەن اينىماي، حالىقتىڭ كۇتكەنىنەن شىعىپ، ماڭگى بۇقارانىڭ ”ءوزىنىڭ پارتياسى“ بولىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ءزارۋ ماسەلەلەرىن كۇش سالا شەشىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ تابىس سەزىمىن، باقىت سەزىمىن جانە حاۋىپسىزدىك سەزىمىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، ويدى ءبىر ارناعا شوعىرلاندىرىپ، كۇشتى ءبىر اراعا جۇمسايتىن تەلەگەي ۇلى كۇشتى توپتاۋ كەرەك.
پارتيا مەن حالىق ءبىر نيەتتە بولىپ، ارميا مەن حالىق ءبىر ادامداي ىنتىماقتاسسا، بارلىق جەردە جەڭىسكە جەتەتىن، قانداي قامالدى دا تالقان ەتەتىن بولادى.
ارمان كۇرەسپەن جۇزەگە اسادى
بيىل ”1 - قازان“ قارساڭىندا شيڭگو - چۋانجوۋ تەمىر جولىنىڭ شيڭگو - چيڭليۋ بولىگىندە پۋچىڭ - مەيجوۋ تەمىر جولىنىڭ جياننيڭ - گۋانجى بولىگىندە رەسمي پويەز قاتىناپ جۇمىس باستاپ، فۋجيان نيڭحۋا، چيڭليۋ، جياڭشي نيڭدۋ، شىچىڭ سىندى بۇرىنعى ورتالىق سوۆەتتىك رايونداعى 4 اۋداندا تەمىر جول بولماۋ تاريحى اياقتالدى.
تاۋ مەن سۋ باياعىداي، ال ءومىر شىت جاڭا. كەزىندە اعاشتان جاسالعان جالعىز دوڭعالاقتى اربامەن يرەلەڭدەگەن سازداۋىت جولدا جۇرۋدەن مەملەكەتتىك 1 - دارەجەلى دارا جەلىدەگى ەلەكترلەنگەن تەمىر جول سالۋعا دەيىن سوۆەت رايونى تەمىر جولىنىڭ ”ءتورت توڭىرەگى تۇگەلدەنۋى“ قىزىل ىستىق توپىراقتاعى تاريحي سيپاتتى سەكىرۋدى ايگىلەپ تۇر.
بۇل ارماندى جۇزەگە اسىرۋ جولى، سونداي - اق كۇرەس جولى. توڭكەرىستىك جىلداردا بولسىن، الدە كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جولىندا بولسىن، پارتيانىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، توڭكەرىستىك بايىرعى رايوندار حالقى ۇنەمى ءوزىن تىنباي الۋەتتەندىرۋ، قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جۇرگىزۋ سىندى قايىسپاس كۇرەسكەرلىك جىگەرمەن قاجىماي - تالماي، باتىلدىقپەن جەڭىسكە جەتەتىن قاھارماندىق ارىنمەن ارمانعا تالپىنۋ جولىندا ەكپىندەي العا تارتتى −
جيڭگاڭشانداعى توڭكەرىستىك كۇرەس مەزگىلىندە، جاۋدىڭ ەكونوميكالىق قۇرساۋىن تالقانداۋ ءۇشىن، قىزىل ارميا ”جۇنجاڭنان قازانشىعا دەيىن استىقتى قوسپاعاندا، بارلىعى 5 تيىندىق تاماق ءىشتى“؛ اس تۇزى تاپشىلىعى قيىنشىلىعىن شەشۋ ءۇشىن، قالىڭ ارميا مەن حالىق كونە ءۇي قابىرعالارىنىڭ تۇبىنەن توپىراق قازىپ قايناتىپ ازوتتى تۇز ايىردى...
”ۇكىمەت ءبىزدى تەك سۇيەمەلدەيدى، باعىپ وتىرمايدى، باقىت كۇرەسپەن كەلەدى“. بۇل جيڭگاڭشان شىنشان قىستاعىنىڭ تۇرعىنى پىڭ شيايىڭنىڭ ۇنەمى ايتاتىن ءسوزى. ەڭبەكشىل قوس قولىنا سۇيەنگەن پىڭ شيايىڭ قازىر كەدەيلىكتەن ارىلىپ قانا قويماي، مەملەكەتتىك ايەلدەر ۋاكىلدەر قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى بولىپ سايلاندى، داڭقپەن مەملەكەتتىك كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ ەكپىندەي ىلگەرىلەۋ سيلىعىنا يە بولدى.
شىنشان قىستاعى سىندى جيڭگاڭشانداعى كەزىندەگى ەڭ شەت - شالعاي كەدەي قىستاقتىڭ ءوزى ينتەرنەتتە تانىمال بارۋعا ءتيىستى جەر − اۋىل - قىستاق ساياحات تۇيىنىنە اينالىپ شىعا كەلدى. بۇكىل قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ％80ى اۋىل - قىستاق ساياحاتىنا قاتىناسىپ، 4 جىلدىڭ الدىندا 3000 يۋانعا جەتپەيتىن جىلدىق جان باسىندىق ورتاشا كىرىسى قازىر 20 مىڭ يۋاننان اسىپ كەتتى، جوقتىڭ قاسىنداعى قىستاقتىڭ كوللەكتيۆ شارۋاشىلىق كىرىسى 500 مىڭ يۋاننان استى.
ۋاقىت اۋىسقانىمەن، كۇرەس رۋحى وشپەيدى؛ جاڭا بەينەمەن جورىققا اتتانۋدا قاجىماۋ - تالماۋ كەرەك.
تىنىپ اققان ماۋپيڭ وزەنى جاعاسىندا سەگىز بۇرىشتى عيماراتتىڭ الدىندا ءزاۋلىم قارت ۇيەڭگى اعاشىنىڭ قاسىندا ساياحاتشىلار ۇنەمى ايالداپ ويعا شومادى. بۇل اعاش تاستىڭ جارىعىنان ءونىپ، تۇسكەن سالماققا توتەپ بەرىپ، وسكەن سوڭ تاستى جارىپ شىققان، 100 نەشە جىل سىرعىسا دا، ءباز - باياعىسىنداي ومىرشەڭدىك كۇشى قاۋلاپ، قۇددى كۇرەسۋدەن قايتپايتىن، قايىسپايتىن توڭكەرىستىك بايىرعى رايوننان اۋمايدى...
تاريح جازدى، تاريح جاراتۋدا، تاريح ءالى دە كۋا بولادى: پارتيانىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، ەكىنشى 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋ جاڭا جورىعىنا ارشىندى قادام تاستاعان توڭكەرىستىك بايىرعى رايوندار نىسانادان جازباي، ءورىس اشا العا ىلگەرىلەپ، ءسوز جوق، جاڭا شۇعىلا جاراتاتىن بولادى!
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 11 - ايدىڭ 8 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
