□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى
11 - ايدىڭ 28 - كۇنى مامەت يلي ءوز ءۇيى اشقان كاۋاپحانادا قاريدارلارىن كۇتىپ ابىگەر بولدى. 2018 - جىلى مامەت قاعىلىق اۋدانى چيپان اۋىلىنان كوشىپ اقتاش قالاشىعىنا كەلگەننەن كەيىن، وسى كاۋاپحانانى اشىپ، ايىنا 8000 يۋاننان استام اقشا تاباتىن بولدى.
”قازىر وتباسىمداعى 4 ادامنىڭ ۇشەۋىندە قىزمەت بار، تۇرمىسىمىز بارعان سايىن جاقسارىپ كەلەدى. كەلەر جىلى مەن تاعى ءبىر دۇكەندى جالعا الىپ، كاۋاپحانامدى كولەمدەندىرىپ اشۋ ويىندامىن“، - دەدى مامەت.
2019 - جىلدىڭ اياعىندا شينجياڭ ”13 - بەسجىلدىقتاعى“ قونىس جاڭالاپ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ مىندەتىن جالپى بەتتىك ورىنداپ، 169 مىڭ 400 ادام قۋانىشپەن جاڭا قونىسقا كوشتى. كوشىپ ورنالاسقان بۇقارانىڭ ”تۇراقتاپ تۇرۋىن، جۇمىسى بار بولۋىن، بىرتىندەپ بايۋىن“ جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن، شينجياڭ ورنالاسۋ ءوڭىرىنىڭ بايلىق ارتىقشىلىعىن تياناق ەتىپ، تۇتاس تۇلعالىق جوسپار جاساپ، تۇرگە ءبولىپ شارا اتقارىپ، كوپ ءتۇرلى شارانى قاتار قولدانىپ، قونىستانعاننان كەيىنگى سۇيەمەلدەۋ قىزمەتىن كۇشەيتۋ جانە كەمەلدەندىرۋ ارقىلى قونىس جاڭالاپ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدەن كەيىنگى قىزمەتتى بار كۇشپەن ويداعىداي ىستەپ، قونىس جاڭالاپ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدىڭ جەتىستىكتەرىن ۇزدىكسىز بەكەمدەدى.
جۇمساق، قاتتى بولشەك ارقىلى جەدەل جولعا ءتۇسىپ، بۇقارانىڭ تابىس سەزىمى ءتىپتى دە كۇشەيدى
”ون مىڭ مۋ جەردەن التىن ءدان ونگەن، تاۋ سۋى ارىلتتى دالانى شولدەن. كەشەگى ءشول دالا ەگىستىك بايتاق، حالىققا ءيىپ پايداسىن بەرگەن“. مىنە بۇل التاي ايماعى شىڭگىل اۋدانىنىڭ قونىس جاڭالاپ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ بويىنشا كوشىرىپ ورنالاستىرۋ ءوڭىرى − اقدالا قالاشىعىنىڭ شىنايى كارتيناسى.
”13 - بەسجىلدىق“ مەزگىلىندە اقدالا قالاشىعى بۇكىل اۋداننىڭ 6 اۋىلىنان (قالاشىق) كوشىپ كەلگەن 3000نان استام كەدەي حالىقتى ورنالاستىردى. ورنالاسۋ وڭىرىندەگى ۇيلەرگە سۋ، ەلەكتر، جىلۋ جەتكىزىلدى، قالاشىقتا تاعى شيپاحانا، بالاباقشا، قيمىل ورتالىعى سياقتىلار سالىندى.
12 - ايدىڭ 3 - كۇنى قىستاق تۇرعىنى باقىت تاقاننىڭ وتباسىنا بارعانىمىزدا، ءۇيدىڭ ءىشى مۇنتازداي تازا ەكەندىگىن، سۋ، ەلەكتر، جىلۋمەن تولىق جابدىقتالعاندىعىن كوردىك.
”جاڭا كەلگەن كەزدە، كومىر گازدى وشاقتى ىستەتە بىلمەيتىنبىز؛ بالالاردى شومىلدىرايىق دەسەك، سۋ ىسىتقىشتى جوندەپ ىستەتە المايتىنبىز... قانشالىق ۇساق ىستەرگە بولا شاقىرساق تا، قالاشىقتاعى كادرلار شاقىرعان ساتتە جەتىپ كەلىپ، ءبىزدىڭ ماسەلەلەرىمىزدى شەشىپ، بىزگە شىنايى جىلىلىقتى سەزىندىردى“، - دەيدى باقىت كاريا.
اقدالا قالاشىعى پارتكومىنىڭ شۋجيى ليۋ شيانجۇي بىلاي دەدى: كوشىپ كەلگەن بۇقارا جاڭا ۇيگە كىرگەن العاشقى كۇننەن باستاپ، اۋىل - قالاشىق كادرلارى وتباسىلاردى ارالاي باستادىق، ءبىر جاعىنان، بەتپە - بەت سويلەسۋ، كوڭىلدەردى توعىستىرۋ، وتباسى اڭگىمەسىن ايتۋ، ساياسات سويلەۋ تاسىلدەرى ارقىلى، كوشىپ كەلگەن بۇقارانىڭ يدەيالىق اۋىرتپالىقتان ارىلىپ، جاڭا تۇرمىس ورتاسىنا تەزىرەك ۇيلەسۋىنە كومەكتەسسەك، ءبىر جاعىنان، كوشىپ كەلگەن بۇقارانىڭ قيىنشىلىق، ءوتىنىش - تىلەك ەسەباتىن ورناتىپ، ءبىر كۇن ىشىندە اقىلداسىپ، 3 كۇن ىشىندە اڭىس قايتارۋ، 5 كۇن ىشىندە قايتالاي جاعداي ۇعىسۋ سىندى ”5 + 3 + 1“ قىزمەت مەحانيزمىن قاتاڭ تياناقتاندىردىق.
بۇگىنگى كۇندە ”كولەمى لايىقتى، فۋنكتسياسى ۇيلەسىمدى، ەكونوميكاسى حاۋىپسىز، ورتاسى رەتتى، تازا، قونىستانۋعا جايلى، كاسىپتەنۋگە قولايلى بولۋ“ پرينسيبى بويىنشا، تيانشان الابىندا قونىس جاڭالاپ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ بويىنشا كوشىرىپ ورنالاستىرۋدىڭ نەگىزدىك قۇرىلعىلارىنىڭ جانە الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ قۇرىلىعىلارىنىڭ ولقىلىقتارىن ۇزدىكسىز تولىقتاپ، كوشىپ كەلگەن بۇقارانىڭ جۇمىستانۋىنا مۇمكىندىك تۋىلىپ، تۇرمىسىنا ءۇمىت پايدا بولدى، ورنالاستىرۋ ءتۇيىنى ولاردىڭ شىت جاڭا، جانعا جايلى مەكەنىنە اينالدى.
ۇيلەرىنىڭ ماڭىنان جۇمىستانىپ، كىرىستى ارتتىرۋ جولدارى كوبەيدى
”باعىپ وتىرعان 75 قويىم بار، 25 مۋ جەرگە ەتتى سۇڭعىلا ەكتىك، ايەلىم اۋىلداعى مەكتەپتە قىزمەت ىستەيدى، وتباسىمىزدىڭ ءبىر جىلدىق كىرىسىن قوسساق 60 مىڭ يۋاننان اسادى“، - دەدى كوشىپ كەلگەننەن كەيىنگى تۇرمىسىن اڭگىمەلەگەندە، كەريا اۋدانى ءداريابويى اۋىلىنىڭ قونىس جاڭالاپ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ بويىنشا كوشىرىپ ورنالاستىرۋ ءتۇيىنىنىڭ تۇرعىنى ءماتيۇسۇپ ءماتسىدىق قۋانىشى قوينىنا سيماي.
2019 - جىلى 9 - ايدىڭ 27 - كۇنى، ءماتيۇسۇپتىڭ وتباسىن قامتىعان 114 اۋىلداس اتا - بابالارىنان بەرى قونىستانىپ كەلگەن قۇمدى ءشول قويناۋىنان كوشىپ شىعىپ، قۇرىلعىلارى تولىق قونىس جاڭالاپ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ بويىنشا كوشىرىپ ورنالاستىرۋ تۇيىنىنە ورنالاستى. 2020 - جىلى 11 - ايدا ءداريابويى اۋىلىنىڭ ءداريابويى قىستاعى كەدەيلىكتەن ارىلۋدى جۇزەگە اسىردى.
قونىس جاڭالاعان بۇقارانىڭ تۇراقتاپ تۇرۋى، بايۋى ءۇشىن، ءداريابويى اۋىلى مال باعىمشىلىعى، ەتتى سۇڭعىلا ەگىمشىلىگى جانە ساياحات سىندى 3 شارۋالار كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇرىپ، ەگىنشى - مالشىلاردىڭ قونىس جاڭالاۋى مەن كەدەيلىكتەن ارىلۋىنىڭ قاتار بولۋ، تىنىش ءومىر مەن شات - شادىمان تىرشىلىك قاتار بولۋ ارمانىن جۇزەگە اسىردى.
2020 - جىلى اۆتونوميالى رايوننىڭ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ سەنىمدى قارىز قارجىسىنىڭ قولداۋىندا، ءداريابويى اۋىلىنىڭ قونىس جاڭالاپ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ بويىنشا كوشىرىپ ورنالاستىرۋ ءتۇيىنى ىشىندە 420 مۋلىق ەتتى سۇڭعىلا سىناق اتىزىن اشىپ، ”سەلبەستىك كووپەراتيۆى + ءىرى ەگىمشىلىك وتباسى + كەدەيلىكتەن ارىلعان وتباسى“ سىندى كاسىپ سالاسى بىرىككەن تۇلعاسى فورماسى ارقىلى 100دەن استام قىستاق تۇرعىنىنىڭ كاسىپ سالاسىن دامىتۋىنا تۇرتكى بولدى.
قازىر قىستاقتا ەگىلگەن ەتتى سۇڭعىلا قازىپ الىندى، مال باعىمشىلىق سەلبەستىك كووپەراتيۆىندە باعىلىپ جاتقان قوي 20 مىڭعا جەتىپ، بيىل مەملەكەت مەرەكەسى دەمالىسى كەزىنىڭ وزىندە ساياحاتتاپ كەلگەندەردىڭ سانى 300دەن استى...
رايونىمىزدىڭ جەر - جەرىندە كوشىپ كەلگەن بۇقارانى باعىتتامالى تۇردە تۇرگە، دارەجەگە ءبولىپ، تۇگەلدەي باۋلۋدى كۇشەيتىپ، ەرەكشە ەگىن، مال شارۋاشىلىعىن، ەڭبەك شوعىرلانعان كاسىپ سالالارىن دامىتۋ، ەڭبەككۇشتەردى باسقا كاسىپكە ويىستىرىپ جۇمىستاندىرۋ، كوشىپ كەلگەننەن كەيىنگى كاسىپ سالالارىن سۇيەمەلدەۋ جانە وعان كومەكتەسۋ، اۋىل - قىستاق ساياحاتىن دامىتۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى، كوشىپ كەلگەن 90 مىڭنان استام بۇقارانىڭ جاڭا ورنالاستىرۋ تۇيىنىندە كاسىپ سالاسى ارقىلى كىرىسىن ارتتىرۋىنا، جۇمىستانۋ ارقىلى كىرىسىن ارتتىرۋىنا، ءوز كۇشىنە سۇيەنىپ كىرىسىن ارتتىرۋىنا قولداۋ كورسەتتى.
بۇقارانىڭ سەنىمى اناعۇرلىم نىعايىپ، ىشكى قوزعاۋشى كۇشى اناعۇرلىم كۇشەيدى
قونىس جاڭالاۋ كەشەگى كەدەي بۇقاراعا كوپتەگەن وزگەرىستەردى اكەلدى، كوشىپ كەلگەن بۇقارا وراسان زور وزگەرىستەردى باستان كەشىرىپ، ومىرىندە جالت قاراتارلىق جاڭالىقتاردى جۇزەگە اسىردى.
11 - ايدىڭ 28 - كۇنى، اقتاش قالاشىعىندا تۇراتىن تۇرسۇنمامۇت يمىن تاڭەرتەڭ ەرتە ءوزىنىڭ كوكونىس جىلىجايىنا كىردى، قىپ - قىزىل بولىپ وسكەن پاميدوردى كورگەندە جۇزىنەن قۋانىشتىڭ لەبى ەستى.
2019 - جىلى، تۇرسۇنمامۇتتىڭ وتباسى اقتاس قالاشىعىنا كوشىپ كەلگەننەن كەيىن، ول باستان - اياق كوكونىس جىلىجايىندا كۇندىك ىستەپ كەلەدى. بيىل 7 - ايدا تەحنيكا ۇيرەنگەن ول جىلىنا 5000 يۋان باعامەن 7 كوكونىس جىلىجايىن كوتەرمەگە الدى، مۇنىڭ تورتەۋىنە پاميدور، ۇشەۋىنە قاربىز، قاۋىن جانە ماۋسىم تالعامايتىن كوكونىس ەكتى.
”جىلىجايدا ەگىمشىلىكپەن شۇعىلدانعاننان كەيىن، كىرىسىم 50 مىڭ يۋاننان استى. قازىر پاميدور ەكىنشى رەت جەمىس بەردى، بىرنەشە كۇننەن كەيىن ءۇزىپ الىپ ساتۋعا كەلەدى. بيىلعى ءونىم جاقسى، ماعان وتە زور سەنىم سيلادى، كەلەر جىلى تاعى 3 جىلىجايدى كوتەرمەگە الۋدى جوسپارلاپ وتىرمىن“. تۇرسۇنمامۇت بىلاي دەدى: كوشىپ كەلگەننەن بەرى، قىستاق مەرزىمدى ۋاقىتتا ءتۇرلى كۋرستاردى ۇيىمداستىرىپ كەلەدى، جىلىجاي ەگىمشىلىگى تەحنيكاسىن ۇيرەنگەننەن كەيىن، دامۋ سەنىمىم اناعۇرلىم نىعايا ءتۇستى.
2018 - جىلدان باستاپ، قاعىلىق اۋدانى كوكيار اۋىلى، ۇششارباس قالاشىعى، چيپان اۋىلى سياقتى تاۋلى وڭىردەگى اۋىل - قالاشىقتاعى 14 مىڭ ەگىنشى - مالشى ىركەس - تىركەس اقتاش قالاشىعىنا كوشىپ كەلدى. بۇقارانىڭ تىنىش ءومىر، شات - شادىمان تىرشىلىك كەشىرۋىنە مۇمكىندىك جاراتۋ ءۇشىن، اقتاس قالاشىعى اۋىل - قىستاق سەحىن، كوشە بويىنداعى دۇكەن، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى بازارىن قۇرىپ، نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرىپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋگە اناعۇرلىم دەم بەردى.
”كاسىپ سالاسى باقشا رايونىنىڭ، مال باعىمشىلىق باقشا رايونىنىڭ، قۇرىلعى اۋىل شارۋاشىلىعى بازاسىنىڭ، كوشە بويلارىنداعى ساۋدا دۇكەندەرىنىڭ جەتەكتەۋىندە، كوشىپ كەلگەن 5800دەن استام ادامدى ءۇيىنىڭ ماڭىندا جۇمىستاندىردى“. اقتاش قالاشىعى پارتكومىنىڭ ورىنباسار شۋجيى چي فۋباۋ بىلاي دەدى: تاماشا تۇرمىس جاراتۋ ءۇشىن، تاعى دا بۇقارانىڭ قوس قولىنا سۇيەنۋ كەرەك، قالاشىق پارتكومى ىشكەرىلەي تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋ نەگىزىندە دامۋ بەتالىسىن دالمە - ءدال تاۋىپ، امالدىڭ بارىنشا سىرتقى شارت - جاعداي جاراتىپ، ىشكى قوزعاۋشى كۇشتى قاۋلاتتىق.
ادامعا قاراي شارا اتقارىپ، تۇرگە ءبولىپ كومەكتەسىپ - سۇيەمەلدەپ، ءتۇرلى جۇمىستانۋ تۇعىرىن قالىپتاستىرعاندا عانا، كوشىپ كەلگەن بۇقارانى تۇراقتاپ تۇرعىزۋعا، بايىتۋعا بولادى. بۇل كۇندەرى ءار جاقتىڭ ورتاق قۇلشىنۋىندا، رايونىمىزدا قونىس جاڭالاعاننان كەيىنگى بۇقارا تاياۋ ماڭدا، سول جەردىڭ وزىندە جۇمىستانۋ، ءوز كۇشىنە سۇيەنىپ شارۋاشىلىق قۇرۋ، كاسىپ سالاسىن دامىتۋ سياقتى جولدار ارقىلى كىرىستەرىن ارتتىرىپ، بايۋدىڭ تاماشا جولىن تاپتى.
(تىلشىلەرىمىز جاڭ تيڭ، ءپاريزات ابدۇل، ءرايدا)
