انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى ليۋ شياڭ، لۋ فىڭباۋ، ۋاڭ يايۇن، ليۋ ي
اۋىل - قىستاق قۇرىلىسى اۋىل - قىستاقتىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىنىڭ ماڭىزدى تىرەگى، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدىڭ نەگىزى. بيىلدان بەرى رايونىمىزداعى جەر - جەر، تاراۋلار الەۋمەتتىك نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىسىن جەدەل ىلگەرىلەتىپ، اۋىل - قىستاقتىڭ قونىس ورتاسىن ۇزدىكسىز جاقسارتىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تابىس سەزىمىن، باقىت سەزىمىن، حاۋىپسىزدىك سەزىمىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتتى، تيانشان الابىنداعى اۋىل - قىستاقتاردا قونىستانۋعا قولايلى، شارۋاشىلىققا جايلى كوركەم كورىنىستەر جارىققا شىقتى.
جولدار ۇلاسىپ كىرىستى ارتتىرۋ ارناسىن كەڭەيتتى
12 - ايدىڭ 12 - كۇنى تاڭەرتەڭ قۇمىل قالاسى يجوۋ رايونى استانا قالاشىعى ورداكارىز قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ياقۇپ يۇنۇس 3 دوڭگەلەكتى ەلەكترسيكلىنە بىرنەشە كۇبى ازىقتىق ماي باسىپ، تاسپاداي تارتىلعان اسفالت جولمەن ءبىر كيلومەتر جەردەگى بازارعا ساتۋعا الىپ باردى.
2011 - جىلى قىستاقتا استىق - ماي دۇكەنىن اشقان ياقۇپ ماي تارتۋعا، ۇن ساتۋعا سۇيەنىپ اقشا تاۋىپ كەلەدى. نەشە جىلدىڭ الدىندا قىستاقتاعى جولدىڭ كوبى ويلى - شۇڭقىرلى، شاڭى اسپانعا كوتەرىلىپ جاتاتىن توپىراق جول بولاتىن. ماي تارتاتىن شيكىزاتتى تاسيتىن جۇك اۆتوموبيلى قىستاققا كەلگىسى كەلمەگەن كەزدەرى ياقۇت جالىنىپ - جالپايىپ ءجۇرىپ جۇك اۆتوموبيلى شوفەرلەرىن ارەڭ كوندىرەتىن.
جول ىركىلىسسىز بولماسا، ساتۋ جولى اشىلمايدى، ”جول جاقسى بولماعاندىقتان، كەلىپ ماي ساتىپ الاتىن ادام از، سىرتقا اپارىپ ساتۋ دا قولايسىز، ساۋدا جاقسى ەمەس ەدى“، - دەدى ياقۇپ.
بيىل رايونىمىزدىڭ ءار دارەجەلى قاتىناس - تاسىمال باسقارۋ تاراۋلارى اۋىل - قىستاق تاس جولى قۇرىلىسىن جوعارى دەڭگەيدە ىلگەرىلەتتى، 10 - ايدىڭ اياعىنا دەيىن رايونىمىزداعى سالىنىپ بولعان اۋىل - قىستاق تاس جولىنىڭ ۇزىندىعى 5.8317 كيلومەترگە جەتىپ، تۇتاس جىلدىق قۇرىلىس مىندەتى اسىرا ورىندالدى. ورداكارىز قىستاعىنىڭ جولى دا وسىعان ىلەسە وزگەرىپ، ياقۇپتىڭ ءۇيىنىڭ الدىنان وتەتىن توپىراق جولدىڭ ورنىنا الىسقا سوزىلعان كەڭ اسفالت جول ءتۇستى. ”تاس جول ەسىك الدىنا دەيىن سالىندى، زات كىرگىزۋ قولايلىلاستى، ساتۋ ىركىلىسسىزدەندى، قازىر مەنىڭ ءبىر جىلدا تارتاتىن مايىمنىڭ مولشەرى بۇرىنعىدان ءبىر ەسە مولايدى“، - دەدى ول.
اسفالت جولدار، توراپ جەلىلەرى اۋىل - قىستاقتىڭ دامۋىنا تىڭ ومىرشەڭدىك كۇش ۇستەدى. بيىل سانجى حۇيزۋ اۆتونوميالى وبلىسى ءىشىنارا اۋىل - قىستاقتاردىڭ شەت - شالعاي وڭىرلەرىنىڭ سىمسىز حابارلاسۋ جەلىسىمەن دەرلىكتەي قامتىلماۋداي جاعدايىنا قاراتا، سىمسىز حابارلاسۋ جەلىسى قۇرىلىسىن جەدەل ىلگەرىلەتىپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋگە دەم بەردى.
موري قازاق اۆتونوميالى اۋدانى ءشورىن اۋىلى جىڭعىلدى قىستاعىنىڭ تۇرعىنى سانيا قابدوللا قىستاقتا ەلەكتروندى ساۋدا جۇمىسىن ىستەپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ونىمدەرىن ساتۋىنا كومەكتەستى. ”قىستاقتا بۇرىن ينتەرنەت سيگنالى تۇراقسىز، كەيدە كۇشتى، كەيدە ءالسىز بولاتىن، ينتەرنەتتە كەيبىر زاكازدار قابىلدانباي، دەر كەزىندە جاۋاپ بەرىلمەي قالاتىندىقتان، ينتەرنەت دۇكەنىمىزگە زور ىقپال جاسايتىن“، - دەدى ول، - ”جاڭا بازالىق ستانسيا سالىنعاننان كەيىن، سيگنال كۇشەيىپ، قىستاقتاعى ەلەكتروندى ساۋدانىڭ دامۋىنا كوپ كومەگى ءتيدى“.
شارت - جاعداي جاقسارىپ، تۇرمىس ساپاسى جوعارىلادى
”كومىردى ەلەكترگە وزگەرتكەننەن“ كەيىن، قاراقاش اۋدانى كۇيا قالاشىعى كۇيا قىستاعىنىڭ تۇرعىنى روشانگۇل نۇرمامات ەندىگارى قىستان وتۋدەن قام جەمەيتىن بولدى.
”بۇرىن كومىر جاعىپ جىلىناتىنبىز، قىس كەلىسىمەن ءۇيدىڭ ءىشى قولقا قاپقان ىسقا تولاتىن“، - دەگەن روشانگۇل ال قازىر كومىردىڭ ەلەكترگە وزگەرگەنىن، جىلى دا تازا ەكەندىگىن ايتتى.
وڭتۇستىك شينجياڭداعى كومىردى ەلەكترگە وزگەرتۋدىڭ 1 - مەرزىمدىك ينجەنەرياسى 2019 - جىلدان 2021 - جىلعا دەيىن اتقارىلدى. 1 - مەرزىمدىك ينجەنەريا، باستىسى، قاشقار ايماعىنا، حوتان ايماعىنا، قىزىلسۋ قىرعىز اۆتونوميالى وبلىسىنا شوعىرلانىپ، 892 مىڭ اۋىل - قىستاق وتباسىن (بيڭتۋاندى قامتىمايدى) يگىلىككە كەنەلتتى. قازىرگە دەيىن 1 - مەرزىمدىك وزگەرتۋ مىندەتى جالپى بەتتىك ورىندالدى.
قالىڭ شارۋا بۇقاراسىنىڭ تۇرمىس ساپاسىنىڭ جوعارىلاۋىنا تۇساۋ بولىپ كەلگەن ولقىلىقتاردى تولىقتاۋ كىشكەنە ىستەردەن باستاپ ىستەپ، ناقتى ىستەردەن باستاپ كىرىسۋدى قاجەت ەتەدى.
”بۇرىن كەش كىرىسىمەن سىرتقا شىعىپ دارەتحاناعا بارۋ باس اۋىرتاتىن ءىس بولاتىن، كوزگە تۇرتسە كورگىسىز قاراڭعى ءارى قولقانى قاپقان ساسىق“. اقشي اۋدانى ساپارباي اۋىلى قارابۇلىڭ قىستاعىنىڭ تۇرعىنى دۇيسەن تۇردى ەسكە الىپ بىلاي دەدى: ول كەزدەگى ەڭ كوكەي تەستى ءۇمىتىمىز قالاداعىلار سياقتى ۇيدە سۋمەن شايىلاتىن دارەتحانا بولۋ ەدى.
بيىل رايونىمىز اۋىل - قىستاقتاعى دارەتحانالاردى وزگەرتىپ سالۋدى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتتى. جەر - جەر، قاتىستى تاراۋلار سۋمەن شايىلاتىن دارەتحانا سالۋعا قولايلى بولسا، سۋمەن شايىلاتىن دارەتحانا سالۋ، قۇرعاق دارەتحانا سالۋعا قولايلى بولسا، قۇرعاق دارەتحانا سالۋ پرينسيبىنە تاباندى بولىپ، قىستاق جوباسى مەن تازالىق تالابىنا ۇيلەستىرۋمەن بىرگە، دارەتحانانى اۋلاعا، ۇيگە سالىپ، دارەتحاناسى جوق ۇيلەرگە جاڭادان سالىپ، قۇرىلىمى ناشار دارەتحانالاردى شاعىپ قايتا سالىپ، ىلگەرىندى - كەيىندى ءبىر توپ ءبىرشاما جارامدى، شارۋالار مويىنداعان اۋىل - قىستاق دارەتحانالارىن سالدى.
”قازىر سۋمەن شايىلاتىن دارەتحانا سالىندى، ىشىنە شام ورناتىلدى. دارەتكە وتىرىپ بولعاننان كەيىن، شايۋ تەتىگىن اقىرىن باسىپ قالساڭ بولعانى، دارەت كولشىگىنە الىپ كەتەدى، شىبىن - شىركەي مەن بوگدە يىستەن قۇتىلدىق“، - دەدى دۇيسەن كۇلە سويلەپ.
ورتانى رەتتەپ - وڭاپ، اۋىل - قىستاق كەلبەتىن كورىكتەندىرە ءتۇستى
جاقىندا كۇشار قالاسى ءدوڭقوتان قالاشىعى ءدوڭقوتان قىستاعىنىڭ باس جاعىنداعى تاستاپ قويىلعان جەر وزگەردى − جاياۋلار جولى يرەلەڭدەي سوزىلىپ، جاسىلداندىرىلعان اۋماق، دەنە شىنىقتىرۋ اۋماعى، سەيىل - سەرۋەن اۋماعى وڭاشالانىپ ءبولىندى، انادايداعى سامالدىقتا تىنىعىپ وتىرۋعا بولادى، وسىلايشا، اۋىل - قىستاق شاعىن سەيىل باقشاسى تۇلعالاندى.
”مەكەنىمىز باقشا سياقتى بولدى، قىستاق تازاردى، جارىقتاندى، كورىكتەندى، قىستاقتىڭ تۇرمىسى دا باي مازمۇندى بولا ءتۇستى“، - دەدى قىستاق تۇرعىنى ازەز سايىم قۋانىشپەن.
قىستاق كەلبەتىن كوركەيتىپ، اۋىل تىنىسىن ساقتاپ قالدى. بيىل شينجياڭنان اۆتونوميالى رايوندىق اۋىل - قىستاق قونىس ورتاسىن رەتتەۋ - وڭاۋ بويىنشا باعالانىپ شىققان 107 ”كورىكتى اۋىل - قىستاقتىڭ“ بارىندە 5 ميلليون يۋانعا تاياۋ قارجى ورنالاستىرىلىپ، الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ، نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىسى سياقتىلارعا پايدالانىلدى. سونىمەن بىرگە، لاس سۋدى جونگە سالۋدى ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، لاس سۋدى بەتالدى شىعارماۋدى، قىستاق كەلبەتىنە، تازالىعىنا ىقپال جاساماۋدى نەگىزگى شىعار ءتۇيىن ەتىپ، وڭىرگە، تۇرگە، تۇيىنگە ءبولىپ اۋىل - قىستاق تۇرمىستىق لاس سۋىن جونگە سالۋدى بىرتىندەپ ىلگەرىلەتتى؛ قوقىر - قوقسىقتى جونگە سالۋدى بەلسەندىلىكپەن ىلگەرىلەتىپ، «اۆتونوميالى رايوننىڭ اۋىل - قىستاق تۇرمىستىق قوقىر - قوقسىعىن جيناۋ، تاسۋ جانە ءبىر جاقتى ەتۋ جۇيەسى قۇرىلىس ولشەمىن» تياناقتاندىرىپ، ءىس جۇزىندىككە ۇيلەسەتىن اۋدان، قالا، اۋماق، قالاشىق، قىستاقتارعا قوقىر - قوقسىقتى ءبىر جاقتى ەتۋ ۇلگىسىن جالپىلاستىردى.
ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرىلگەن اۋىل - قىستاق نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىسى قىستاق كەلبەتىن، قىستاق بەينەسىن شىت جاڭا تۇسكە ەنگىزىپ قانا قويماي، شارۋالاردىڭ كىرىستى ارتتىرىپ بايۋىنا دا جاڭا جول ۇستەدى.
بيىل حوتان قالاسى گۋجيانباق اۋىلى تومەنگى تىگىنلا قىستاعى قونىستانۋعا، ساياحاتقا جايلى بولۋدى شىعار ءتۇيىن ەتىپ، جونگە سالۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، اۋلالاردى رەتتەۋ - وڭاۋ قىزمەتىن ورىندادى، قاتتىلاندىرۋ، كورىكتەندىرۋ، جاسىلداندىرۋ، جارىقتاندىرۋ سياقتى قىزمەتتەر تارتىپپەن ورىستەتىلدى.
قىستاق تۇرعىنى زورگۇل سەيىت قىستاقتا جايما جايىپ، شاي - شالاڭ ساۋداسىن ىستەپ كەلگەن، كىرىسى تۇراقسىز بولاتىن. اۋلالار وزگەرتىلگەننەن كەيىن، ول ءوز ءۇيىن شاعىن اسحانا ەتىپ وزگەرتىپ، لاعىماندى دۇكەندەگى ەرەكشە تانىمال تاعام ەتىپ، ساۋداسى بارعان سايىن كۇسەتتەندى.
”قىستاق بارعان سايىن ادەمى بولىپ كەلەدى، ساياحاتشىلار دا تابيعي تۇردە كەلگىسى كەلەتىن بولدى“، - دەدى زورگۇل، - قازىر قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كوبى ۇيلەرىن اسحانا، دۇكەن، تۇسەلحانا سياقتىلارعا وزگەرتىپ، ”ساياحات ءناپاقاسىنا“ كەنەلدى.
كەلەشەكتە رايونىمىز الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋگە ۇسىنىلىمدى ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، اۋىل - قىستاقتاردىڭ جول، ەلەكتر، حابارلاسۋ سياقتى ءوندىرىس، تۇرمىس شارت - جاعدايىن ۇزدىكسىز جاقسارتىپ، كورىكتى اۋىل - قىستاقتا اۋىلعا دەگەن ساعىنىشتى ساقتاپ قالادى.
