− شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتىنە كوڭىل بولگەندىگى تۋرالى ەستەلىك
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى / ۋاڭ سىبەي، جوۋ ۋي، شى يۇيسىن، شى جيڭنان
ادەبيەت - كوركەمونەر − ءداۋىردىڭ العا باسۋ دابىلى، ءبىر ءداۋىردىڭ كەلبەت - كەسكىنىنە تىپتەن ۋاكىلدىك ەتەدى، ءبىر ءداۋىردىڭ سالت - ساناسىنا تىپتەن جەتەكشىلىك ەتەدى.
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى مادەنيەت قۇرىلىسىن، ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتىن پارتيا مەن مەملەكەت ىستەرىندە ماڭىزدى ورىنعا قويىپ، جاڭا داۋىردەگى ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتى ءدوپ كەلگەن جاڭا امالياتتى، جاڭا تالاپتى ىشكەرىلەي قورىتىندىلاپ، سوتسياليستىك ادەبيەت - كوركەمونەر ىستەرىنىڭ دامۋىنا ساياتىن بەتالىستىق سيپات، ءتۇبىرلى سيپات، ستراتەگيالىق سيپات الاتىن كەلەلى ماسەلەلەرگە تەرەڭدەي جاۋاپ بەرىپ، جۇڭگوشا سوتسياليستىك ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتۋدە شىت جاڭا جاعداي اشتى.
پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ تاپسىرماسىن ەستە بەرىك ساقتاعان قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى جاڭا داۋىردەگى جۇڭگوشا سوتسياليزم ۇلى امالياتىنا بەلسەنە ات سالىسىپ، حالىققا ىنتا - ىقىلاسىمەن قىزمەت ەتىپ، بار ىقىلاستارىمەن سارا تۋىندىلار جاراتىپ، جان سۇيىنتەرلىك ءداۋىر ءۇنىن، وتانشىلدىق ءۇنىن، حالىق ءۇنىن اسقاقتاتىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى ءۇشىن تەڭدەسسىز رۋحاني ۇلى كۇش توپتادى.
بيىكتە تۇرىپ الىستى بولجاپ، جوبا - جوسپار جاسادى −
باس شۋجي شي جينپيڭ جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى سىندى ستراتەگيالىق بيىك دەڭگەيدە تۇرىپ، ەلىمىز ادەبيەت - كوركەمونەرىنىڭ دامۋى ءۇشىن رول ۇستاپ، باعدار بەلگىلەدى
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتىنە ەجەلدەن باسا ءمان بەرىپ، وزىق مادەنيەت ارقىلى بەتالىسقا جەتەكشىلىك ەتۋگە، جاۋىنگەرلىك جىگەردى تاسقىنداتۋعا، كۇش - قۋات توپتاۋعا تاباندى بولىپ كەلەدى. جاڭا داۋىرگە قادام تاستاعاندا، ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتىنىڭ ورنى مەن رولى اناعۇرلىم كورنەكتىلەندى. پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى باس شۋجي شي جينپيڭ بيىك تۇرعىدان اڭعارلى وي جۇگىرتىپ، اۋقىمدى باعامداپ، زاڭدىلىقتى يگەرىپ، وسكەلەڭ تاريحي سانالىلىق جانە بەرىك مادەنيەت سەنىمى ارقىلى ادەبيەت - كوركەمونەر جانە ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتى جونىندە ءبىر قىدىرۋ ماڭىزدى بايىمداۋلار جاساپ، ماركسيزمدىك ادەبيەت - كوركەمونەر نازارياسىنىڭ جۇڭگوشالانۋىن، زامانالانۋىن، بۇقارالانۋىن داۋىرمەن قاتار ىلگەرىلەتىپ، پارتيامىزدىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتى جونىندەگى تانىمى مەن امالياتىن تىڭ دەڭگەيگە كوتەردى −
2014 - جىلى باس شۋجي شي جينپيڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتى اڭگىمە ءماجىلىسىن باسقارىپ اشىپ، بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”’قوس 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىن‘ جۇزەگە اسىرۋ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى سىندى جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ ۇزاق ۋاقىتتىق ءارى اسا جاپالى ۇلى ءىس. ۇلى ءىس ۇلى رۋحقا مۇقتاج. وسى ۇلى ءىستى جۇزەگە اسىرۋدا ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ ورنىن ەش نارسە باسا المايدى، ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى بۇل جاعىندا زور ىستەر تىندىرا الادى“؛
2016 - جىلى جۇڭگو ادەبيەت - كوركەمونەرشىلەر بىرلەستىگىنىڭ 10 - قۇرىلتايىنىڭ، جۇڭگو جازۋشىلار قوعامىنىڭ 9 - قۇرىلتايىنىڭ اشىلۋ سالتىنا قاتىناسىپ، ”ءارقانداي ءبىر داۋىردەگى ادەبيەت - كوركەمونەر مەملەكەتپەن جانە ۇلتپەن تىعىز بايلانىستى ساقتاپ، بەينەت پەن زەينەتتى بىرگە وتكەرگەندە عانا، ايبىنى اسقاق ءۇن قاتا الادى“ دەپ اتاپ كورسەتتى؛
2019 - جىلى ساياسي كەڭەس ماجىلىسىنە قاتىناسقان ادەبيەت - كوركەمونەر سالاسىنداعى، قوعامدىق عىلىمدار سالاسىنداعى مۇشەلەرگە امانداسا بارىپ، ”داۋىرمەن بىرگە العا باسۋعا، حالىقتى وزەك ەتۋگە، حالىققا سارا تۋىندىلار ۇسىنۋعا، تاماشا مورالمەن سالتقا جەتەكشىلىك ەتۋگە تاباندى بولۋ كەرەك“ دەپ اتاپ كورسەتتى؛
2020 - جىلى وقۋ - اعارتۋ، مادەنيەت، دەنساۋلىق ساقتاۋ، دەنە تاربيە سالالارىنىڭ ماماندارى، ۋاكىلدەرى اڭگىمە ءماجىلىسىن باسقارىپ اشىپ، ”جۇڭگوشا سوتسياليزم − جالپى بەتتىك داميتىن، جالپى بەتتىك العا باساتىن ۇلى ءىس، سوتسياليستىك مادەنيەتتىڭ گۇلدەنۋى، دامۋى بولمايىنشا، سوتسياليستىك وسىزامانداندىرۋ دا بولماق ەمەس“ دەپ باسا دارىپتەدى؛
…
مادەنيەت كوركەيسە، مەملەكەت كوركەيەدى، مادەنيەت كۇشەيسە، ۇلت كۇشەيەدى. باس شۋجي شي جينپيڭ پارتيانىڭ 19 - قۇرىلتايىندا جاساعان بايانداماسىندا بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”وسكەلەڭ مادەنيەت سەنىمى بولمايىنشا، مادەنيەتتىڭ گۇلدەنىپ - كوركەيۋى بولمايدى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى دە بولمايدى“. مادەنيەت سەنىمىن بەكەمدەپ، ادەبيەت - كوركەمونەر ارقىلى ۇلتتىق رۋحتى سەرپىلتۋ − ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى، ءسوزسىز، ارقالاۋعا ءتيىستى تاريحي جاۋاپكەرشىلىك.
باس شۋجيدىڭ نۇسقاۋىن كوكەيىندە بەرىك ساقتاعان قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى كوكىرەك كەرنەگەن اسقاق سەزىممەن، تولىق سەنىممەن جاڭا جورىقتى قارسى الدى.
جوعارى دەڭگەيدە جوسپارلاپ، عىلمي شەشىم جاسادى −
باس شۋجي شي جينپيڭ جاڭا داۋىردەگى ادەبيەت - كوركەمونەر دامۋىنىڭ جاڭا جاعدايىن تياناق ەتىپ، پارمەندى جەتەكشىلىك ەتىپ جانە ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگو ادەبيەت - كوركەمونەرىنىڭ ساقاداي سايلانىپ قايتا اتتانىپ جاڭا شىڭعا شەرۋ تارتۋىنا جەتەكشىلىك ەتتى
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، باس شۋجي شي جينپيڭ ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ دامۋىنداعى شەشۋشى ماسەلەلەرگە باعىتتاي وتىرىپ ءبىرسىپىرا ماڭىزدى بايىمداۋلار جاسادى ءارى اماليات تۇرعىسىنان ءبىرقانشا كەلەلى ءىستى، ماڭىزدى قيمىلدى ءوزى ورنالاستىرىپ، ءوزى ىلگەرىلەتىپ، ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ گۇلدەنىپ - كوركەيۋىنە، دامۋىنا تاماشا شارت - جاعداي جاراتىپ، پارمەندى تىرەك ازىرلەپ، جاڭا ارنا قالىپتاستىردى −
ادەبيەت - كوركەمونەر جاسامپازدىعى جاعىندا، تاڭداۋلى تۋىندىلار جاراتۋدى، ءوندىرۋدى ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتىنىڭ وزەكتى بۋىنى ەتۋ، ساپانى جوعارىلاتۋدى ادەبيەت - كوركەمونەر تۋىندىلارىنىڭ جان تامىرى ەتۋ كەرەك دەپ اتاپ كورسەتتى. ادەبيەت - كوركەمونەر جاسامپازدىعىندا ءجۇز ءتۇرلى، مىڭ ءتۇرلى ءادىس بولۋى مۇمكىن، ءبىراق حالىققا تامىر تارتۋ، ومىرگە تامىر تارتۋ ەڭ ءتۇبىرلى، ەڭ شەشۋشى، ەڭ سەنىمدى ءادىس سانالادى، حالىقتى وزەك ەتكەن جاسامپازدىق باعدارىنا تاباندى بولۋ كەرەك.
جۇڭگو رۋحىن ساۋلەلەندىرۋ جاعىندا، زامانىمىزداعى ادەبيەت - كوركەمونەر وتانشىلدىقتى ادەبيەت - كوركەمونەر جاسامپازدىعىنىڭ نەگىزگى اۋەنى ەتىپ، حالىقتى دۇرىس تاريح كوزقاراسىن، ۇلت كوزقاراسىن، مەملەكەت كوزقاراسىن، مادەنيەت كوزقاراسىن ورناتۋعا جانە وعان تاباندى بولۋعا جەتەكتەپ، جۇڭگولىق بولۋدىڭ جىگەرى مەن سەنىمىن كۇشەيتۋ كەرەك دەپ اتاپ كورسەتتى.
ەكى ونىمدىلىكتىڭ بىرلىگى جاعىندا، ادەبيەت - كوركەمونەر بازار شارۋاشىلىعىنىڭ الىپ تولقىنىندا باعدارىنان اداسپاۋى، ادەبيەت - كوركەمونەر بازاردىڭ قۇلى بولماۋى، پايداقۇمارلىققا سالىنباۋى كەرەك دەپ اتاپ كورسەتتى.
جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن ساۋلەلەندىرۋ جاعىندا، جۇڭحۋا مادەنيەتى تۇرعىسىنان جازباي، جاسامپازدىقپەن كادەگە جاراتۋعا، جاسامپازدىقپەن دامىتۋعا تاباندى بولىپ، مۇراجايدا ساقتالعان مادەني ەسكەرتكىشتەردى، كەڭ - بايتاق دالادا ساقتالعان مۇرالاردى، ەسكى جازبالاردا جازىلعان جازۋلاردى جانداندىرۋ كەرەك دەپ اتاپ كورسەتتى.
مادەنيەتتى سىرتقا شىعارۋ جاعىندا، جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ جاۋھارىن ايگىلەيتىن، جۇڭگولىقتاردىڭ ەستەتيكالىق تالپىنىسىن بەينەلەيتىن، زامانىمىزداعى جۇڭگونىڭ قۇن كوزقاراسىن تاراتاتىن، سونىمەن بىرگە، دۇنيە ءجۇزىنىڭ العا باسۋ اعىمىنا ۇيلەسەتىن اناعۇرلىم كوپ تاڭداۋلى تۋىندىلاردى جاراتىپ، ەلىمىز ادەبيەت - كوركەمونەرىنىڭ ايقىن جۇڭگوشا ەرەكشەلىكپەن، جۇڭگوشا ستيلمەن، جۇڭگوشا ايبىنمەن دۇنيە جۇزىندە اسقاق تۇرۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك دەپ اتاپ كورسەتتى.
…
يدەيانىڭ شۇعىلاسى جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو ادەبيەت - كوركەمونەر ىستەرىنىڭ شىت جاڭا ساپارىن نۇرلاندىردى.
قۇلاشىن كەڭ جايعان ايبىندى رەفورما امالياتى بارىسىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ جوبا - ورنالاستىرۋ جاساپ، ماسەلەنىڭ تالماۋ جەرىن ءداپ باسىپ تاۋىپ، قيىن ماسەلەلەردى شەشىپ، جاڭا داۋىردەگى ادەبيەت - كوركەمونەردى دامىتۋدىڭ ساياسات جۇيەسىن ورناتۋدى ىلگەرىلەتتى، شەشۋشى ساياساتتار بىرىنەن سوڭ ءبىرى شوعىرلى العا قويىلدى −
«جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ سوتسياليستىك ادەبيەت - كوركەمونەردى گۇلدەندىرۋ، دامىتۋ جونىندەگى پىكىرى» جاريالانىپ، سوتسياليستىك ادەبيەت - كوركەمونەر ىستەرىن گۇلدەندىرۋدىڭ، دامىتۋدىڭ ايقىن دا ۇتىمدى جول كارتاسى جاسالدى.
«جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن جالعاستىرۋ، دامىتۋ ينجەنەرياسىن اتقارۋ جونىندەگى پىكىر»، «شيچۇي تەاترىن جالعاستىرۋ، دامىتۋ جونىندەگى ءبىرقانشا ساياسات»، «مەملەكەت مەنشىگىندەگى ادەبيەت - كوركەمونەر ۇيىرمە - توپتارى رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ جونىندەگى پىكىر» سياقتىلار جاريالانىپ، سوتسياليستىك مادەنيەتتە قۋاتتى ەل قۇرۋ، مەملەكەتتىڭ مادەنيەت جۇمساق كۇشىن نىعايتۋ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى سىندى جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ بيىك تۇرعىسىنان جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن جالعاستىرۋ، دامىتۋ قىزمەتى جونىندە ماڭىزدى ورنالاستىرۋ جاسالدى، ءبىر قىدىرۋ ناقتى قارجىلىق سۇيەمەلدەۋ ساياساتتارى ادەبيەت - كوركەمونەر سالاسىن ايرىقشا جەلپىندىردى.
«مەملەكەتتىك ادەبيەت - كوركەمونەردى سيلاۋ - باعالاۋ ءتۇزىمى رەفورماسى جونىندەگى پىكىر»، «مەملەكەت مەنشىگىندەگى مادەنيەت كاسىپورىندارىنىڭ قوعامدىق ونىمدىلىكتى ماڭداي الدى ورىنعا قويىپ، قوعامدىق ونىمدىلىك پەن ەكونوميكالىق ونىمدىلىكتىڭ بىرلىگىن جۇزەگە اسىرۋىن ىلگەرىلەتۋ جونىندەگى جەتەكشى پىكىر»، «جاڭا داۋىردەگى ادەبيەت - كوركەمونەر سىنى قىزمەتىن كۇشەيتۋ جونىندەگى جەتەكشى پىكىر» ... ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ جاڭا ساياساتتارى جاماندىقتى تيىپ، جاقسىلىقتى جارقىراتتى، باعدارى اناعۇرلىم ايقىن، ستيلى پاك، سالتى دۇرىس ادەبيەت - كوركەمونەر ورتاسى مەن سالا ەكولوگياسى بىرتىندەپ قالىپتاستى.
باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى بايىمداۋلارىنىڭ جەتەكشىلىگىندە، قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى ۇلى كۇرەستىڭ، ۇلى ينجەنەريانىڭ، ۇلى ءىستىڭ، ۇلى ارماننىڭ جاندى امالياتىنا قۇلشىنا ات سالىسىپ، حالىقتىڭ قاجەتىنە ءۇن قاتىپ، ءداۋىر تاقىرىبىنا جاۋاپ قايتارىپ، ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ جوعارى ساپالى دامۋى ارقىلى ۇلتتىڭ گۇلدەنۋى سىندى ماڭگىلىك ۇلى ىسكە مىعىم دا ۇلتاندى، شىنايى دا وزىق رۋحاني مادەنيەت كۇشىن ارنادى.
رۋح تۋىن ۇستاپ، رۋحاني تىرەك ورناتىپ، رۋحاني مەكەن قۇردى. جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىس جەڭىسىنىڭ 70 جىلدىعىن ەسكە ءتۇسىرۋ ادەبيەت - كوركەمونەر ساۋىق كەشى «جەڭىس پەن بەيبىتشىلىكتەن»، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 95 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ مۋزيكا كەشى «ماڭگىلىك سەنىمنەن»، رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ 40 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ ادەبيەت - كوركەمونەر ساۋىق كەشى «ءبىزدىڭ 40 جىلعا»، جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ ادەبيەت - كوركەمونەر ساۋىق كەشى «كۇرەس جۇرگىزەيىك، جۇڭحۋا ۇلاندارىنا»، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ ادەبيەت - كوركەمونەر كونسەرتى «ۇلى ساپارعا» دەيىن... سوڭعى جىلدارى پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ ماڭىزدى ساتتەرىن ارقاۋ ەتە وتىرىپ وتكىزىلگەن ءبىر قىدىرۋ كەلەلى ادەبيەت - كوركەمونەر قيمىلدارى وتانشىلدىق سۇيىسپەنشىلىككە، ۇلتتىق ارىنعا، قاھارماندىق جىگەرگە تولى قۋاتتى وڭ ەنەرگيامەن ۇلتتىڭ گۇلدەنۋى جولىنداعى قۋاتتى ۇندەردى ىركەس - تىركەس شىعانداتتى.
2021 - جىلى 6 - ايدىڭ 28 - كۇنى كەش، ”قۇس ۇياسى“ اسپانىندا كوزدىڭ جاۋىن الاتىن وت جۇلدىزدار كوك جۇزىندە جامىراپ، ەستەلىك ءارىپ نۇسقاسى ”100“ بولىپ كەستەلەنىپ، شاپالاق ءۇنى، الاقايلاعان داۋىستار تۇنگى اسپاندى جاڭعىرتتى... جۇڭگو ادەبيەت - كوركەمونەرى كوركەم تاراۋمەن پارتيانىڭ 100 جىلدىق مەرەي تويىنا تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن سي تارتۋ ەتتى. ادەبيەت - كوركەمونەر كونسەرتى «ۇلى ساپار» ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىنىڭ پارتيامەن جۇرەكتەس، حالىقپەن تىلەكتەس بولاتىن بەرىك سەنىمىن ىستىق ىقىلاسپەن ايگىلەدى. باس شۋجي شي جينپيڭ قاتارلى باسشى جولداستار بۇكىل الاڭداعى كورەرمەندەرمەن بىرگە ”كوممۋنيستىك پارتيا بولماسا، جاڭا جۇڭگو بولماق ەمەس...“ دەپ اسقاقتاتا شىرقادى.
قىسقى كۇن شۇعىلاسى ايباتى اسقاق جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى تاريحى كورمە سارايىنا توگىلدى. سارايدىڭ الدىنداعى الاڭدا الىپ پارتيا تۋى ءمۇسىنى «تۋ» اسقاق ايبىن كورسەتتى، «سەنىم»، «ۇلى ءىس»، «قامال الۋ»، «ارمانعا قۇلاش سەرمەۋ» سىندى 4 الىپ ءمۇسىن سالتاناتتى، اسقاق بەينەمەن كوز تارتتى.
”كورمە سارايدىڭ قۇرىلىسى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ رۋحىمەن ۇندەسىپ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 100 جىلدىق كۇرەس تاريحىن جانە وندا قامتىلعان ۇلى كۇرەسكەرلىك رۋحتى تولىق ايگىلەۋى، جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ قاجىرلىلىقپەن جول اشقان، قايسارلىلىقپەن كۇرەس جۇرگىزگەن ۇلى تاريحىن بەينەلەۋى كەرەك“ − باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى نۇسقاۋىن ەستە بەرىك ساقتاعان بۇكىل ەلدەگى اسەمونەر قىزمەتكەرلەرى ءبىر نيەتپەن سەلبەسىپ، وسى كەلەلى تاقىرىپتىق ءمۇسىن ينجەنەرياسىن دەن قويا جاسامپازدىقپەن ورىندادى.
باس شۋجي شي جينپيڭ جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن قورعاۋ، جالعاستىرۋ، دامىتۋ قىزمەتىنە ايرىقشا ءمان بەرىپ، كوپ رەت قىزمەت تەكسەردى ءارى ماڭىزدى نۇسقاۋ بەردى. شاندۇڭنىڭ چۇيفۋىندا قىزمەت تەكسەرگەندە، تاريحي مادەنيەت، اسىرەسە، الدىڭعىلاردان جالعاسقان ءمورال ولشەمى جونىندە ەرتەدەگىنى بۇگىن ءۇشىن پايدالانۋعا، ەسكىدەن جاڭانى شىعارۋعا تاباندى بولىپ، تالعامپازدىقپەن مامىلە جاساۋ، سارالاي وتىرىپ مۇراگەرلىك ەتۋ كەرەك دەپ اتاپ كورسەتتى؛ گانسۋدا قىزمەت تەكسەرگەندە دۇنحۋاڭ موگاۋ ۇڭگىرىنە بارىپ مادەنيەتكە مۇراگەرلىك ەتۋ مەن مادەني ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ جاعدايىن ۇعىستى؛ شي - ان مۇراجايىنا كەلگەندە، ەڭ الدىمەن كوڭىل بولگەن ماسەلەسى شياۋيان مۇناراسىن قورعاۋ بولدى؛ گۋاڭجوۋ قالاسى لي - ۋان رايونى شيگۋان تاريحي مادەنيەت كوشەسىندەگى يۇڭچيڭفاڭدا بولىپ، گۋاڭدۇڭ تەاترى كوركەمونەر مۇراجايىنا كىرىپ، تەاتر اۋەسكەرلەرىن گۋاڭدۇڭ تەاترىن ويداعىداي جالعاستىرۋعا، ساۋلەلەندىرۋگە شابىتتاندىردى؛ فۋجيانداعى جۋشي باقشاسىندا بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ەگەر جۇڭحۋانىڭ 5000 جىلدىق وركەنيەتى بولماسا، جۇڭگوشا ەرەكشەلىك قايدان بولسىن؟ ... ءداستۇردى قاراستىرۋعا، سەنىمگە بويلاعان تالاي - تالاي ءىس - قيمىلدار باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ جۇڭحۋا ۇلتى مادەنيەتىنىڭ تەك - تامىرىن قورعايتىن تاريحي سانالىلىعى مەن مادەنيەت سەنىمىن ايگىلەدى.
باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ تىكەلەي قامقورلىعى مەن زور كۇشپەن دارىپتەۋىندە، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن جالعاستىرۋ، دامىتۋ ينجەنەرياسى ىشكەرىلەي اتقارىلدى. «كوكەيگە قونىمدى ”سوزدەر“ − باس شۋجي شي جينپيڭ قولدانعان قاناتتى سوزدەر» كىتابىنىڭ باسپا ۇقىعى 30 نەشە تىلگە بەرىلدى، جەلىلەس كىتاپ «جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىندەگى 100 كلاسسيكالىق كىتاپ» وقىرمانداردىڭ قىزۋ قارسى الۋىنا يە بولدى، «جۇڭگو ولەڭ - سوزدەر جينالىسى»، «كلاسسيكالىق كىتاپتارداعى جۇڭگو»، «جۇڭگو ارحەولوگيا جينالىسى»، «اۋىل ساعىنىشىن ۇمىتپا» تەلە باعدارلامالارى ەل ءىشى - سىرتىندا قىزۋ تاراتىلىپ، قاعاز ويما، شۋ كەستەسى سياقتى بەيزاتتىق مادەني مۇرا ونەرلەرى كەدەيلىكتەن ارىلتۋعا دەم بەردى، مەرەكەلىك سۋرەت، اۋىل ويىنى سياقتى ءداستۇرلى حالىقتىق سالت - سانا ومىرشەڭدىك كۇش ايگىلەدى، وتاندىق اعىمداعى ادەبيەت جاسامپازدىعى، ەجەلگى ستيلدەگى حانفۋ سياقتىلار زامان ۇلگىسىنە اينالدى... جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتى كۇن سايىن قوعامدىق ومىرگە ءسىڭىپ، بۇقارانىڭ كۇندەلىكتى تۇرمىسىمەن قاۋىشتى.
تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن قامقورلىق جاساپ، ىقىلاستى تاپسىرما بەردى −
باس شۋجي شي جينپيڭ ادەبيەت - كوركەمونەر شەبىنىڭ ومىرشەڭ كۇشكە تولى ۇزاق بولاشاقتىق دامۋىن تياناق ەتىپ، قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىن كوركەمونەر مۇراتىن پارتيانىڭ جانە حالىقتىڭ ىستەرىمەن توعىستىرۋعا جەتەكتەپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى جولىندا زەيىن - زەردەنى، كۇش - قۋاتتى شوعىرلاندىردى
تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن دوستاسۋلار، سىرلاسۋلار باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر ىستەرىنە دەگەن شىنايى ىقىلاسىن جەتكىزدى، بار ىنتا - پەيىلىمەن جاسالعان جەتەكشىلىكتەر، قامقورلىقتار باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىنە دەگەن تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىگىن، ىقىلاستى قامقورلىعىن ايگىلەدى −
لۋ ياۋمەن دوس بولىپ، ەكەۋ ارا ۇزاق اڭگىمە بارىسىندا ادەبيەت جونىندەگى كوزقاراسىن تەرەڭدەتتى؛ «داشاندى ەسكە الۋ» اتتى شالقىما جازىپ، جيا داشانمەن ۇستازدىق - دوستىق تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىگىن تەبىرەنە ەسىنە الدى...
جازۋشى ليۋ چيڭنىڭ ”شانشيدىڭ گۋانجۇڭىنداعى شارۋالاردىڭ تۇرمىسىن تەرەڭ تۇسىنگەندىكتەن، قالامىنان تۋىنداعان كەيىپكەرلەردىڭ سونشالىق جاندى بولعاندىعى“ سىندى اسەرلى مىسالدار ارقىلى ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىن حالىقتىڭ ۇلى امالياتى مەن باي مازمۇندى تۇرمىسىنان ءنار الۋعا جەبەدى.
قارتايعان شاعىندا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولعان كينو ونەرپازى نيۋ بىنحا حات جازىپ، ونى ”كوركەمونەرمەن شۇعىلدانىپ جاقسى ادام بولۋدا ۇزدىكسىز ۇلگى بولىپ، اناعۇرلىم كوپ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىن سەنىمى، سۇيىسپەنشىلىگى، جاۋاپكەرشىلىگى بار ادام بولۋعا جەتەكتەۋگە“ شابىتتاندىردى.
ورتالىق اسەمونەر شۋەيۋانىنداعى 8 ساقا پروفەسسورعا جاۋاپ حات جازىپ، ولاردى ”ەستەتيكالىق تاربيە قىزمەتىن ويداعىداي ىستەپ، ونەگە كورسەتىپ ادام تاربيەلەۋگە تاباندى بولىپ، ءداۋىر مەن تۇرمىسقا تامىر تارتىپ، ەستەتيكالىق تاربيەنىڭ ەرەكشەلىگىنە بويسۇنىپ، جۇڭحۋانىڭ ەستەتيكالىق تاربيە رۋحىن اسقاقتاتىپ، وتاننىڭ جاس ۇرپاقتارىنىڭ دەنە، كوڭىل كۇي جاقتارىنان اقاۋسىز جەتىلۋىنە مۇمكىندىك جاساۋعا“ شابىتتاندىردى.
جۇڭگو شيچۇي تەاتر شۋەيۋانىنىڭ وقىتۋشى - وقۋشىلارىنا جاۋاپ حات جازىپ، ولاردى ”وقىتۋ بارىسىندا كوركەمونەردىڭ شىن ءمانىن قاراستىرىپ، حالىققا قىزمەت وتەۋ بارىسىندا كوركەمونەردىڭ اۋەلگى ماقساتىن شىڭداۋعا شابىتتاندىردى“.
94 جاستاعى ونەرپاز لان تيانيەگە ”1 - شىلدە وردەنىن“ بەرىپ، ىقىلاسپەن: ”لان اقساقال، ءسىزدىڭ كوپتەگەن تەاترىڭىزدىڭ ءبارىن كورگەم. جاسىڭىز وسىنشاما ۇلعايسا دا ءالى دە قىزمەت ىستەپ جاتقانىڭىز كەرەمەت - اق“، - دەدى.
كوگىلدىر اسپان استىندا، كۇرەڭ قىزىل ءتۇستى موڭعۇلشا ءبي شاپانى جەلمەن بىرگە جەلبىرەپ، ءمورىنقۇردىڭ ءۇنى قۇيقىلجي شىعىپ، ىشكى موڭعۇلدىڭ كەڭ - بايتاق ساحاراسىندا ءبىر - بىرلەگەن ۇلانمۇچۇر اترەتتەرى بۇقارا ءۇشىن شوپان ءانىن جان تەبىرەنتە شىرقادى. 60 نەشە جىلدان بەرى ۇلانمۇچۇر اترەتىنىڭ مۇشەلەرى باستان - اياق ءومىردىڭ قۇنارلى توپىراعىنا تامىر تارتىپ، مالشى بۇقاراسىنا قىزمەت وتەدى.
2017 - جىلى 11 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ ىشكى موڭعۇل اۆتونوميالى رايونىنىڭ سونيد وڭ حوشۇنىنداعى ۇلانمۇچۇر اترەتىنىڭ مۇشەلەرىنە جاۋاپ حاتىندا تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن بىلاي دەپ جازدى: ”ۇلانمۇچۇر اترەتىنىڭ ۇزاق ۋاقىت گۇلدەنىپ - كوركەيۋى حالىقتىڭ كوركەمونەردى قاجەت ەتەتىندىگىن، كوركەمونەردىڭ دە حالىقتى قاجەت ەتەتىندىگىن ايگىلەدى“. وسى جاۋاپ حات سونيد وڭ حوشۇنىنداعى ۇلانمۇچۇر اترەتىنىڭ مۇشەلەرىن ەڭ جاقسى ويىن نومىرلەرىن مالشىلارعا ۇسىنىپ، ماڭگى ساحاراداعى قىزىل ”ادەبيەت - كوركەمونەر جەڭىل اتتى اسكەرلەرى“ بولۋعا شابىتتاندىرىپ عانا قويماستان، قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىن باستان - اياق نازاردى وتانىمىزدىڭ تاۋ - وزەندەرىنە، بايتاق دالاسىنا اۋدارىپ، حالىققا تامىر تارتىپ، ومىرگە تامىر تارتىپ، حالىقتى اناعۇرلىم جاقسى، اناعۇرلىم كوپ رۋحاني ازىقپەن قامداۋعا بارىنشا جىگەرلەندىردى.
باس شۋجيدىڭ تاپسىرماسى مەن ءۇمىتىن ەستە بەرىك ساقتاعان قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى ”مەملەكەتتىڭ زور ءىسىن“ كوكەيىندە ساقتاپ، تاسقىنداعان اسقاق سەزىممەن، قارىمدى قالاممەن، اسەم ىرعاقپەن، اسەرلى وبرازبەن ءداۋىر وزگەرىسىن ايگىلەپ، الۋان ءتۇرلى تۇرمىستى بەينەلەدى، جاڭا داۋىردەگى ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتى حالىقتىڭ داۋىرلىك قاجەتىنە اناعۇرلىم جاناسىپ، مادەنيەت سەنىمىن ۇزدىكسىز قاۋلاتىپ، ۇلتتىق رۋحتى سەرپىلتتى.
ءداۋىردى ەستەلىككە الۋ − سۇراپىل ىندەتتە جۇڭگو فوتو سۋرەتشىلەر قوعامى دەرەۋ شاعىن اترەت ۇيىمداستىرىپ ۋحانعا بارىپ، ”پەرىشتەلەردىڭ بەينەسىن ءتۇسىرۋ“ كەلەلى فوتو سۋرەت ينجەنەرياسى ارقىلى مەملەكەت پەن ۇلتتىڭ ەرەكشە ەستەمەسىن ساقتاپ الدى؛ سوعىستىق ەپوستىق كينو «چاڭجينحۋ» امەريكا جيھانگەرلەرىنە قارسى تۇرىپ، چاۋشيانعا كومەك بەرۋ ۇلى رۋحىن اسقاقتاتىپ، جۇڭگونىڭ كينو تاريحىندا بەلەت ساتىلىمى اعا جۇلدەگەرى، دۇنيە جۇزىلىك جىلدىق بەلەت ساتىلىمى اعا جۇلدەگەرى بولدى؛ «جاڭا الەم»، «شۇعىلاعا شومعان جۇڭحۋا»، «نۇرعا بولەنگەن جۇڭگو» قاتارلى ”جۇڭگو ارمانى“ نەگىزگى تاقىرىبىنداعى جاڭا تۋىندى اندەر كەڭ تارالدى... ادەبيەت - كوركەمونەر كلاسسيكتەرى ءداۋىردىڭ رۋحاني كوورديناتاسىن تۇلعالادى.
نازاردى رەالدىققا شوعىرلاندىرۋ − «اۋىل - قىستاقتاعى مەملەكەت زور ىستەرى»، «شىبادۇڭ قىستاعىنداعى 18 حيكايا» سياقتى دەرەكتى ادەبيەت كەسەك تۋىندىلارى جۇڭگونىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ حيكاياسىن شىنايى ءارى جاندى باياندادى؛ «مەن جانە مەنىڭ وتانىم» جەلىلەس فيلمدەرى، سونداي - اق «شىڭشىلدار»، «جۇڭگو شيپاگەرى»، «تاۋ - وزەن سۇيىسپەنشىلىگى»، «ۇلى داريا، ۇلى وزەن»، «كوككە قالىقتاعان قاۋىرسىن» سياقتى رەال تاقىرىپتاعى تاڭداۋلى كينو - تەلەفيلمدەردىڭ ”جانكۇيەر كورەرمەنى“ وتە كوپ بولدى؛ «ءومىر»، «يۇنجۇڭ ەستەلىگى»، «تاۋ - وزەن كەشىرمەلەرى» قاتارلى ءبىر توپ ”جۇڭگونىڭ جاقسى كىتاپتارى“ جۇڭگو قوعامىنداعى وراسان زور وزگەرىستەردى تۇرلىشە تۇرعىدان بەينەلەدى... ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى ءومىردىڭ تەرەڭ قويناۋىنا قادام تاستاپ، ىنتا - ىقىلاستارىمەن، سۇيىسپەنشىلىكتەرىمەن، قارىمدى قايراتتارىمەن تارتىمدى جۇڭگو حيكاياسىن جازدى.
قاھارماندارعا ماداق − ءبي تەاترى «ماڭگى ۇزىلمەس ەلەكتر تولقىنى» پارتيامىزدىڭ ۇلت ازاتتىق ىستەرى جولىندا ەرلىكپەن قۇربان بولعان قاھارماندار وبرازىن جاڭاشا فورمامەن بەينەلەپ، كورەرمەندەر جاعىنان ”ءارى كوركەم، ءارى جالىندى، ءارى جان تەبىرەنتەرلىك“ دەپ باعالاندى؛ حىبەي تاقپاعى «لي باۋگودا» 35 جىلدى ءبىر كۇندەي وتكىزىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ مەن عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدىڭ ءبىرىنشى شەبىندە شايقاس جاساعان اسەرلى ىزگى ىستەر باياندالدى؛ قايتا قۇراستىرىلعان ۇلتتىق وپەرا «پارتيا قىزى» توڭكەرىستىك رۋحتى جەتكىزە بەينەلەدى.
حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ − ءبىر توپ تاڭداۋلى ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى ”حالىق اراسىنا بارۋ“، ”نەگىزگى ساتىعا شاتتىق جەتكىزۋ“ سياقتى ەرىكتى قىزمەت وتەۋ قيمىلدارىنا بەلسەندىلىكپەن قاتىناسىپ، 400دەن استام ايماق، قالا، رايون، اۋدانعا بارىپ، نەگىزگى ساتى ادەبيەت - كوركەمونەر تىرەكتىلەرىنەن جالپى 200 مىڭنان استام ادامدى باۋلىدى؛ مەملەكەت بويىنشا كينو ەكران سانى 5 جىلدان بەرى 40 مىڭنان استام ارتىپ، اۋىل - قىستاق نەگىزگى ساتىلارىنا ءتۇسۋدى ۇزدىكسىز جالعاستىرىپ، كورەرمەندەرگە اناعۇرلىم ويداعىداي قىزمەت وتەدى؛ الەۋمەتتىك مادەنيەت قىزمەت وتەۋى ۇزدىكسىز جاڭالانىپ، 2020 - جىلى جەر - جەردەگى مۇراجاي 2000نان استام جەلىدە كورمە اشىپ، 5 ميلليارد ادام - رەتتەن استام كورەرمەندى تاماشالاۋعا باۋرادى.
دۇنيە جۇزىنە بەت الۋ − قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى نۇسقاۋىنا بويسۇنىپ، دۇنيە جۇزىنە كوز جىبەرىپ، دۇنيە جۇزىمەن سەنىمدى تۇردە تىلدەستى. ءىرى ءبي تەاترى «دۇنحۋاڭ ارمانى» گەرمانيا، يتاليا، سينگاپۋر قاتارلى ەلدەردە قويىلىپ، تاماشا كورۋ - تىڭداۋ سالتاناتى ارقىلى شەتەلدىك كورەرمەندەرگە جۇڭحۋا وركەنيەتىنىڭ مول قازىناسىن سەزىندىردى؛ «لينچۋانداعى ءتورت ءتۇس» اتتى كۇنجۇي تەاترى ەۆروپانى ارالاپ قويىلسا، «سۇيىسپەنشىلىككە تولى جىبەك جولى» اتتى جۇڭگو سەرىك ويىنى، سايىسكەرلىك ارناۋلى كونسەرتى مەملەكەت قاقپاسىن اتتاپ شەتەلگە شىعىپ، شەتەلدەگى دوستارعا جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ الۋان ءتۇرلى اجارىن ءتۇسىندىردى؛ «سەرگەلدەڭ جەر شارى»، «اتويشى» سياقتى كينو فيلمدەر جەر شارىنداعى 5 ۇلكەن قۇرلىقتاعى 150دەن استام مەملەكەت پەن رايوندا قويىلىپ، بەلەت ساتىلىمى جاقسى بولدى؛ جۇڭگونىڭ 10 مىڭنان استام توراپتىق ادەبيەت تۋىندىلارى ءساتتى تۇردە سىرتقا شىعارىلدى... مىڭ بوياۋلى جۇڭگونى، العا باسقان جۇڭگونى قۇلشىنا بەينەلەگەن جۇڭگو ادەبيەت - كوركەمونەرى بارعان سايىن شەتەلدەگى كوپتەگەن قابىلداۋشىلاردىڭ نازارىن اۋداردى جانە كوڭىلىنەن شىقتى.
ۇلتتىق رۋح الاۋىن بيىك ۇستاپ، ءداۋىردىڭ العا باسۋ دابىلىن قاقتى.
شي جينپيڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىنىڭ جەتەكشىلىگىندە، جاڭا داۋىردەگى ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى، ءسوز جوق، اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاي، باتىلدىقپەن بورىش ارقالاپ، ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ گۇلدەنگەن ايبىندى سالتاناتى جانە ادامدى جەلپىندىرەتىن تاڭداۋلى تۋىندىلارى ارقىلى پارتيانىڭ ماڭىزدى تاپسىرماسىن ورىنداپ، ۇلى ءداۋىردىڭ ۇددەسىنەن شىعا بەرەدى!
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 12 - ايدىڭ 13 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
