انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ دۇڭلاي 12 - ايدىڭ 13 - كۇنى ۇرىمجىدەن حابارلايدى. ”20 جىل بارىسىندا تارىم وزەنى الابىنىڭ ەكولوگياسىن جونگە سالۋ كەزەڭدىك تابىسقا قول جەتكىزدى“. 12 - ايدىڭ 13 - كۇنى تارىم وزەنى الابىن باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ باستىعى جاڭ چياڭ وبرازدى تەڭەۋمەن: ”تارىم وزەنىنىڭ السىرەگەن ’تامىرى‘ قازىر تۋلاي سوعۋدا“، - دەدى. جاڭ چياڭ تۇراتىن كورلا قالا رايونىنان شامامەن 400 كيلومەتر شالعايداعى تارىم وزەنىنىڭ قۇيار اۋزىنداعى بۇرىن تارتىلىپ قالعان تەتىما كولىندە قازىر تولقىن ويناپ، كول ايدىنى نەشە ءجۇز شارشى كيلومەترگە جەتتى.
وزەن الابىنىڭ اۋماعى ءبىر ميلليون 27 مىڭ شارشى كيلومەتر، تۇتاس وزەن الابىندا جالپى 12 ميلليون 950 مىڭ حالىق تىرشىلىك ەتەتىن تارىم وزەنى وڭتۇستىك شينجياڭ ەكونوميكاسىنىڭ، قوعامىنىڭ باياندى دامۋىنىڭ ەكولوگيالىق جان تامىرى. ادامزات قيمىلى مەن كليمات وزگەرىسىنىڭ ىقپالىنان، الدىڭعى عاسىردىڭ 70 - جىلدارىنان باستاپ تارىم وزەنىنىڭ تومەنگى اعارىنداعى شامامەن 400 كيلومەتر وزەن ارناسى تارتىلىپ، قۇيار اۋزىنداعى تەتىما كولى سۋالىپ، تاكلاماكان ءشولى مەن قۇمتاع ءشولىنىڭ تۇتاسىپ كەتۋىن بوگەپ تۇرعان توراڭعى ورمانى ەكولوگيالىق ءدالىزى قۇرىپ - جوعالۋعا بەت الادى. شينجياڭ ءوندىرىس - قۇرىلىس بيڭتۋانى 2 - شىسى 34 - تۋانىنىڭ، 35 - تۋانىنىڭ تىرشىلىك ورتاسى توتەنشە ناشارلاپ، بىرنەشە رەت جالپى بەتتىك كوشىرىلەدى. تارىم وزەنىن جونگە سالۋدى، ءسوز جوق، اتقارۋ كەرەك.
1997 - جىلى ەلىمىزدىڭ اعارلارداعى سۋ بايلىعىن باسقارۋدىڭ تۇڭعىش جەرگىلىكتى زاڭ ەرەجەسى «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ تارىم وزەنى الابىنىڭ سۋ بايلىعىن باسقارۋ ەرەجەسى» جاريالاندى؛ 2001 - جىلى مەملەكەتتىك كەڭەس «تارىم وزەنى الابىن تاياۋ مەزگىلدە جان - جاقتى جونگە سالۋ جوباسىن» اتقارۋدى بەكىتىپ، 10 ميلليارد 740 ميلليون يۋان قارجىنى تارىم وزەنىنىڭ ەكولوگياسىن قورعاۋ مەن قالپىنا كەلتىرۋگە جۇمسادى؛ 2011 - جىلى تارىم وزەنىندە سۋ بايلىعىن ءبىر تۇتاس ورنالاستىرۋ مەن باسقارۋدى جۇزەگە اسىردى؛ 2016 - جىلى اۆتونوميالى رايون تارىم وزەنى الابىنداعى سۋ مولشەرىن ۇلەستىرۋ جوباسىن ”ءۇش قىزىل سىزىق“ سۋدان پايدالانۋدىڭ جالپى مولشەرىن تىزگىندەۋ كورسەتكىشىمەن ۇشتاستىردى؛ 2017 - جىلى تارىم وزەنى الابىندا وزەن - كول باستىعى ءتۇزىمى جاپپاي اتقارىلدى.
2000 - جىلدان 2021 - جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن تارىم وزەنىنىڭ تومەنگى اعارىنا جيىنى 8 ميلليارد 793 ميلليون تەكشەمەتر ەكولوگيالىق سۋ جىبەرىلدى. 2016 - جىلدان باستاپ تومەنگى اعارداعى ەكولوگيالىق سۋعا كەپىلدىك ەتۋدى العى شارت ەتىپ، اۆتونوميالى رايون تارىم وزەنى الابىندا توراڭعى ورمانى قورىعىنا 7 ميلليارد 897 ميلليون تەكشەمەتر ەكولوگيالىق سۋ تولىقتاپ، 6 ميلليون 220 مىڭ مۋ جەرگە ىقپال جاسادى. سوڭعى 6 جىلدا كونچى وزەنىنىڭ ورتا، تومەنگى اعارىنا جيىنى 2 ميلليارد 403 ميلليون تەكشەمەتر ەكولوگيالىق سۋ جىبەرىلدى.
بيىل تارىم وزەنىن جونگە سالۋدىڭ 20 - جىلى. جۇڭگو عىلىم اكادەمياسى ەكولوگيا جانە جاعراپيا زەرتتەۋ ورنىنىڭ باقىلاۋ ساندى مالىمەتىندە كورسەتىلۋىنشە، ەكولوگيالىق سۋ جىبەرۋ الاپ ەكولوگياسىنىڭ اۋىر دارەجەدە ناشارلاۋ جاعدايىن ءونىمدى تۇردە باسەڭدەتكەن، تومەنگى اعارداعى وسىمدىك جامىلعىلارىنىڭ قالپىنا كەلۋ جانە جاقسارۋ اۋماعى 2285 شارشى كيلومەترگە جەتكەن، وسىمدىك تۇرلەرى 17 تۇردەن 46 تۇرگە ارتقان. 2 - شى 34 - تۋانىنىڭ ورمان قورعاۋشىسى شاڭ شينليڭ: تۋان - الاڭىنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسى دا ورنىعىپ قالدى، ەشكىم كوشىپ كەتكىسى كەلمەيتىن بولدى“، - دەدى.
تارىم وزەنىنىڭ تومەنگى اعارىنداعى ەكولوگيالىق ءدالىزدىڭ قايتا گۇلدەنگەنىن كورگەن، ءاسىلى چارقىلىق اۋدانىندا اسپاز بولىپ ىستەيتىن ۋاڭ دۇڭفاڭ مەملەكەت جولى 218 - لەنياسىنىڭ بويىنان بالىق ەتى اسحاناسىن اشتى، سونداي - اق ارلى - بەرلى جۇرگەن اۆتوكولىكتەرگە، ادامدارعا جالپىلىق قىزمەت كورسەتتى. ”قوناقتار تارىم وزەنى بالىعىن جەپ، اۋىلىمدى ماقتادى، اتاق - ابىرويىمىز دا ءوستى“، - دەدى ۋاڭ دۇڭفاڭ.
تارىم وزەنىن جونگە سالۋ جۇمىسى ءالى اياقتالماي جاتىپ، جاڭا كەزەڭ دە كەلىپ جەتتى. جاڭ چياڭ تىلشىگە: تارىم وزەنى الابىن جان - جاقتى جونگە سالۋدىڭ 2 - مەرزىمدىك ينجەنەرياسىن مەملەكەتتىك كەڭەس بەكىتتى. جول ءالى ۇزاق، ءبىز اناعۇرلىم قۇلشىنۋىمىز كەرەك“، - دەدى.
