(2021 - جىلى 12 - ايدىڭ 14 - كۇنى)
شي جينپيڭ
ۋاكىلدەر، جولداستار، دوستار:
بۇگىن ءبىز وسى ارادا جۇڭگو ادەبيەت - كوركەمونەرشىلەر بىرلەستىگىنىڭ مەملەكەتتىك 11 - قۇرىلتايىن، جۇڭگو جازۋشىلار قوعامىنىڭ مەملەكەتتىك 10 - قۇرىلتايىن اشىپ، ەلىمىزدىڭ ادەبيەت - كوركەمونەرىن گۇلدەندىرۋ، دامىتۋ ۇلى جوسپارىن بىرگە اقىلداسامىز.
الدىمەن، مەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى اتىنان قۇرىلتايدىڭ اشىلعاندىعىن قىزۋ قۇتتىقتايمىن! بارلىق ۋاكىلدەرگە، سونداي - اق سىزدەر ارقىلى بۇكىل ەلدەگى قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىنە ىقىلاستى سالەم جولدايمىن!
بيىل جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعى. 100 جىلدىق جورىق قۇلاشىن كەڭ جايىپ، 100 جىلدىق اۋەلگى ماقسات ۋاقىت وتكەن سايىن بەكەمدەلە ءتۇستى. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى وسكەلەڭ مادەنيەت سانالىلىعىنا يە پارتيا، پارتيانىڭ 100 جىلدىق كۇرەسىنە ەلىمىز مادەنيەتىنىڭ ەكپىندەي ىلگەرىلەگەن تاريحى توپتالعان. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىلعان كۇننەن باستاپ جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلتتىق، عىلمي، بۇقارالىق جاڭا مادەنيەتىن قۇرۋدى ءوزىنىڭ بورىشى ەتىپ، مادەنيەت قۇرىلىسى مەن ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ گۇلدەنىپ - كوركەيۋىن، دامۋىن بەلسەنە ىلگەرىلەتتى. ماۋ زىدۇڭ جولداس «جاڭا دەموكراتيزم جونىندە» اتتى شىعارماسىندا: ”جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ جاڭا مادەنيەتىن ورناتۋىمىز كەرەك، بۇل ءبىزدىڭ مادەنيەت سالاسىنداعى ماقساتىمىز“ دەگەن ەدى. 100 جىلدان بەرى پارتيانىڭ باسشىلىعىندا، قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى داۋىرمەن تەڭ قادام باسۋعا تاباندى بولىپ، حالىقپەن تىنىستاس، تاعدىرلاس، تىلەكتەس بولىپ، ۇلتتىق رۋح الاۋىن بيىك ۇستاپ، ءداۋىردىڭ العا باسۋ دابىلىن قاعىپ، مىزعىماس مۇراتىنان اينىماي توڭكەرىس، قۇرىلىس، رەفورما ىستەرىنە ات سالىسىپ، باي مازمۇندى ادەبيەت - كوركەمونەر فورماسى ارقىلى قاناۋعا، ەزگىگە ۇشىراعان ەڭبەكشى بۇقارانى قان كەشە ەرلىكپەن شايقاس جاساۋعا، قايىسپاس قايسارلىق كورسەتۋگە ىنتالاندىرىپ، ورنىنان تۇرعان جۇڭگو حالقىن ءوز كۇشىنە سۇيەنىپ ءومىر سۇرۋگە، كوركەيۋ جولىندا قۇلشىنۋعا ىنتالاندىرىپ، رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ ۇلى تولقىنىنداعى ميلليارد حالىقتى يدەيانى ازات ەتۋگە، قايراتتانا ۇمتىلۋعا ىنتالاندىرىپ، جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو حالقىن وزىنە سەنۋگە، ءوزىن الۋەتتەندىرۋگە، تۋراشىلدىقتان جازباي، جاڭالىق اشۋعا ىنتالاندىرىپ، حالىقتىڭ كۇش - قۋاتىن ارتتىرۋ، ۇلتتىق رۋحتى سەرپىلتۋ ءۇشىن ماڭىزدى رول اتقاردى.
پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى پارتيامەن ءبىر نيەت، ءبىر تىلەكتە بولىپ، حالىقپەن ءبىر بەتالىستا بىرگە ءجۇرىپ، وزەكتى ارقاۋ ەتىپ، كەلەلى جاعدايعا قىزمەت ەتىپ، ءداۋىر دامۋىنىڭ ەكپىندى ۇنىنە ىقىلاسپەن قۇلاق ءتۇرىپ، رەفورما جاساۋدىڭ، جاڭالىق اشۋدىڭ جالىندى امالياتىن جاندى جىرلاپ، ادەبيەت - كوركەمونەر جاسامپازدىعى، ادەبيەت - كوركەمونەر قيمىلى، ادەبيەت - كوركەمونەر ارقىلى حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ سياقتى جاقتاردا بەلسەندى ۇلەس قوسىپ، سۇبەلى تابىستارعا قول جەتكىزدى. اسىرەسە، جۇڭگو حالقىنىڭ جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىسى مەن فاشيزمگە قارسى دۇنيە جۇزىلىك سوعىس جەڭىسكە جەتكەندىگىنىڭ 70 جىلدىعىن ەسكە ءتۇسىرۋ، جۇڭگو حالىق ازاتتىق ارمياسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 90 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ، رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ 40 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ، جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ، جۇڭگو حالىق ەرىكتىلەر ارمياسىنىڭ امەريكا جيھانگەرلەرىنە قارسى تۇرىپ، چاۋشيانعا كومەك بەرۋ ءۇشىن مەملەكەتتەن شىعىپ سوعىس جۇرگىزگەندىگىنىڭ 70 جىلدىعىن ەسكە ءتۇسىرۋ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ سياقتى پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ ماڭىزدى قيمىلدارىن ارقاۋ ەتىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ، جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋدىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە جەتۋ سياقتى كەلەلى تاقىرىپتاردى ارقاۋ ەتىپ، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنە قارسى اتتانۋ سياقتى ەلەۋلى حاۋىپ - قاتەر، سىن - سايىستاردى ارقاۋ ەتىپ، حالىقتىڭ تاماشا تۇرمىسقا دەگەن تالپىنىسىن جۇزەگە اسىرۋدى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى سىندى جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋدى ارقاۋ ەتىپ، ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى بار ىقىلاس - ىنتاسىمەن ات سالىسىپ، دەن قويا جاسامپازدىقپەن شۇعىلدانىپ، قىرۋار تاڭداۋلى تۋىندىلاردى جارىققا شىعارىپ، جەلىلەس ادەبيەت - كوركەمونەر قيمىلدارىن ورىستەتىپ، جۇرت تىلەگىن ۇيىستىرۋ، جۇرت جۇرەگىنە شۋاق شاشۋ، سەنىمدى كۇشەيتۋ رولىن ساۋلەلەندىردى. ادەبيەت، شيجۇي، كينو، تەلەۆيزيا، مۋزيكا، ءبي، اسەمونەر، فوتوسۋرەت، حاتكەرلىك، چۇيي، سەرىك ويىنى، حالىقتىق ادەبيەت - كوركەمونەر، ادەبيەت - كوركەمونەر سىنى، بۇقارالىق ادەبيەت - كوركەمونەر، كوركەمونەرلىك تاربيە سياقتى سالالاردىڭ بارلىعى ارشىندى ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزىپ، ەلىمىزدىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر ىستەرىندە بارلىق گۇل شەشەك اتقان، جاندى دا جالىندى كوركەيۋ جاعدايى جارىققا شىقتى.
100 جىلدان بەرى پارتيا ادەبيەت - كوركەمونەر شەبىنە باسشىلىق ەتىپ، ۇزدىكسىز ىزدەنىس جاساپ، امالياتتان وتكىزىپ، ماركسيزمدى جەتەكشى ەتكەن، جۇڭگونىڭ مەملەكەت جاعدايى مەن مادەنيەت داستۇرىنە ۇيلەسەتىن، حالىقتىق سيپاتتى اسقاقتاتاتىن ادەبيەت - كوركەمونەردى دامىتۋ جولىمەن ءجۇرىپ، ەلىمىز ادەبيەت - كوركەمونەرىنىڭ گۇلدەنىپ - كوركەيۋىنە، دامۋىنا ايقىن العا باسۋ بەتالىسىن كورسەتتى.
اماليات ادەبيەت - كوركەمونەر ءىسى پارتيا مەن حالىقتىڭ ماڭىزدى ءىسى ەكەندىگىن، ادەبيەت - كوركەمونەر شەبى پارتيا مەن حالىقتىڭ ماڭىزدى شەبى ەكەندىگىن، قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى پارتيا مەن حالىقتىڭ كۇتكەن ءۇمىتى مەن تالابىنا لايىق ەكەندىگىن تولىق دالەلدەدى. پارتيا مەن حالىق سىزدەرگە مۇقتاج، سىزدەرگە سەنەدى، سىزدەرگە العىس ايتادى!
ۋاكىلدەر! جولداستار، دوستار!
مادەنيەت كوركەيسە مەملەكەت كوركەيەدى، مادەنيەت كۇشەيسە ۇلت كۇشەيەدى. زامانىمىزداعى جۇڭگونىڭ تاۋ - سۋى كوركەم، حالقىنىڭ ايبىنى اسقاق، بولاشاعى زور. ءداۋىر ەلىمىز ادەبيەت - كوركەمونەرىنىڭ گۇلدەنىپ - كوركەيۋىنە بۇرىن بولىپ كورمەگەن كەڭ ءورىس ازىرلەدى. سوتسياليستىك ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ گۇلدەنىپ - كوركەيۋىن، دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، سوتسياليستىك مادەنيەتتە قۋاتتى ەل قۇرۋدا قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى بۇلتارتپاس بورىش، كەلەلى مىندەت ارقالاپ وتىر، ۇلكەن ىستەر تىندىرا الادى.
قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى مادەنيەت سانالىلىعىن كۇشەيتىپ، مادەنيەت سەنىمىن بەكەمدەپ، كۇشتى تاريحي ىرىقتىلىق رۋحپەن سوتسياليستىك مادەنيەتتە قۋاتتى ەل بولۋ قۇرىلىسىنا بەلسەنە ات سالىسىپ، حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ، سوتسياليزم ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ بەتالىسىنا تاباندى بولىپ، بارلىق گۇل شەشەك اتۋ، جالپى جارىسا ءۇن قاتۋ باعىتىنا تاباندى بولىپ، جاسامپازدىقپەن كادەگە جاراتۋعا، جاسامپازدىقپەن دامىتۋعا تاباندى بولىپ، نازاردى تۋ ۇستاۋ، جۇرت تىلەگىن ۇيىستىرۋ، جاڭا ادام تاربيەلەۋ، مادەنيەتتى گۇلدەندىرۋ، وبراز ايگىلەۋ سىندى بورىش پەن مىندەتكە شوعىرلاندىرىپ نەگىز قالاۋ، رۋح سومداۋ جاعىندا جاڭا جاۋاپكەرلىك كورسەتىپ، تۋراشىلدىقتان جازباي، جاڭالىق اشۋ جاعىندا تىڭ ىسكەرلىك كورسەتىپ، تاماشا ءمورالدىق جەتىلىم جاعىندا شىت جاڭا بەينە كورسەتىپ، ءوزىن تىنباي الۋەتتەندىرەتىن، اسقاق مورالمەن ەلەۋلى مىندەت ارقالايتىن مادەنيەت جاسامپازدىعى ارقىلى جۇڭگو ادەبيەت - كوركەمونەرىنىڭ جاڭا بەينەسىن ايگىلەپ، جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ تىڭ شۇعىلاسىن تۇلعالاپ، ەكىنشى 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى سىندى جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قۋاتتى قۇن جەتەكشى كۇشىن، مادەنيەتتىك ۇيىستىرۋ كۇشىن، رۋحاني دەمەۋ كۇشىن ازىرلەۋ كەرەك.
بۇل ارادا مەن كوپشىلىككە مىناداي بىرنەشە ءۇمىت ارتامىن.
ءبىرىنشى، قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىنىڭ ۇلتتىڭ گۇلدەنۋى سىندى ۇلى ءىستى كوكەيدە ساقتاپ، جاڭا داۋىردەگى جاڭا جورىقتىڭ ايبىندى بەينەسىن قىزۋ ىنتامەن بەينەلەۋىن ءۇمىت ەتەمىن. جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋ − تاياۋ زاماننان بەرگى جۇڭگو حالقى مەن جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ەڭ ۇلى ارمانى. 100 جىلدان بەرى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ماركسيزمنىڭ نەگىزگى قاعيدالارىن جۇڭگونىڭ ناقتى امالياتىمەن ۇشتاستىرىپ، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىمەن ۇشتاستىرىپ، جۇڭگو حالقىن ىنتىماقتاستىرىپ جانە باستاپ، وسىناۋ كەڭ - بايتاق دالادا ادامزاتتىڭ دامۋ تاريحىنداعى قۇلاشىن كەڭ جايعان ايبىندى كارتينا كەسكىندەپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ نەشە مىڭ جىلدىق تاريحىنداعى ەڭ ايبىندى تاريحي داستان جازدى. قازىر جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋ بوگەۋ بەرمەس تاريحي بارىسقا قادام تاستادى، ءبىز جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋ نىساناسىنا تاريحتاعى ءارقانداي كەزدەگىدەن دە اناعۇرلىم جاقىنداي تۇستىك، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى سىندى نىسانانى جۇزەگە اسىرۋعا مىعىم سەنىمىمىز دە، قابىلەتىمىز دە بار، سونىمەن بىرگە، اناعۇرلىم ماشاقاتتى، اناعۇرلىم قاجىرلى قۇلشىنىس جاساۋعا، ءسوز جوق، دايىن تۇرۋىمىز كەرەك.
مادەنيەت − ۇلتتىڭ رۋحاني جان تامىرى، ادەبيەت - كوركەمونەر − ءداۋىردىڭ دابىلى. بۇرىنعىلار: ”شىعارما دەگەنىمىز قيسىندى ۇعىنۋدىڭ قۇرالى“ دەگەن ەكەن. جاڭا ءداۋىر، جاڭا جورىق − زامانىمىزداعى جۇڭگو ادەبيەت - كوركەمونەرىنىڭ تاريحي ورنى. قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى ۇلتتىڭ گۇلدەنۋى سىندى ءداۋىر تاقىرىبىن تەرەڭدەي يگەرىپ، ءومىر تالپىنىسىن، كوركەمونەرلىك ءومىرىن مەملەكەتتىڭ بولاشاعىمەن، ۇلتتىڭ تاعدىرىمەن، حالىقتىڭ تىلەگىمەن تىعىز بىرلەستىرىپ، ادەبيەت - كوركەمونەر ارقىلى كاسىپتى وركەندەتىپ، ادەبيەت - كوركەمونەر ارقىلى نەگىز جەتىلدىرىپ، ادەبيەت - كوركەمونەر ارقىلى سەنىم ورناتىپ، ادەبيەت - كوركەمونەر ارقىلى رۋح سومداپ، ادەبيەت - كوركەمونەر جاسامپازدىعىن ۇلتتىڭ گۇلدەنۋ تاريحىنا جازۋ، حالىقتىڭ كۇرەس جورىعىنا جازۋ كەرەك.
100 جىلدان بەرى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى جۇڭگو حالقىنا باسشىلىق ەتىپ، قايسارلىقپەن كۇرەس جۇرگىزۋ ارقىلى ورنىنان تۇرۋدان، بايۋدان قۇدىرەتتەنۋگە دەيىنگى ۇلى سەكىرۋدى قارسى الدى، ءداۋىر كوشىندە ارتتا قالۋدان داۋىرگە ىلەسۋگە، ونان داۋىرگە جەتەكشىلىك ەتۋگە دەيىنگى ۇلى سەكىرۋدى قارسى الدى، ادامزات تاريحىنداعى دۇنيەنى ءدۇر سىلكىندىرگەن جان تەبىرەنتەرلىك ۇلى تاريحي دراما جاراتتى. قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى ۇلى تاريح كوزقاراسىن، ۇلى ءداۋىر كوزقاراسىن ورناتىپ، كوز اياسىنا كۇللى دۇنيەنى سيدىرىپ، كوكىرەگىنە بەرىك مۇرات ورناتىپ، تاريحي ءۇردىس پەن ءداۋىردىڭ ۇلكەن اۋقىمىن يگەرىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ مىڭ جىلدىق وراسان زور وزگەرىسىن بەينەلەپ، 100 جىلدىق جۇڭگونىڭ دۇرىس ءومىر جولىن اشىپ كورسەتىپ، وتانشىلدىقتى وزەك ەتكەن ۇلتتىق رۋح پەن رەفورما جاساۋدى، جاڭالىق اشۋدى وزەك ەتكەن ءداۋىر رۋحىن اسقاقتاتىپ، پارتيا قۇرۋ ۇلى رۋحىن ساۋلەلەندىرىپ، ءداۋىر اۋەنىن اسقاقتاتا شىرقاۋى كەرەك.
جۇڭگوشا سوتسياليزم جاڭا ءداۋىرى جۇڭگو حالقىنىڭ جاڭا سىناق پەن سىن - سايىس بارىسىندا جارقىن بولاشاق جاراتاتىن ءداۋىرى ءارى جۇڭگو حالقىنىڭ جان قيارلىقپەن كۇرەس جۇرگىزىپ تاماشا تۇرمىس جاراتاتىن ءداۋىرى. ”بيىكتە تۇرعان ادامنىڭ كوز اياسى كەڭ بولادى، وزەن بويلاعان ادامنىڭ وي - تولعامى ۇشقىر بولادى“. قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى ءداۋىر قادامىنا ءجىتى ىلەسىپ، ءداۋىر تىنىسىنان كوركەمونەردىڭ ءلۇپىلىن سەزىنىپ، كوركەمونەر جاسامپازدىعىن سان ميلليونداعان حالىقتىڭ ۇلى كۇرەسىمەن قاۋىشتىرىپ، باي مازمۇندى، الۋان ءتۇرلى قوعامدىق ومىرمەن قاۋىشتىرىپ، ءداۋىر وزگەرىسىنەن، جۇڭگونىڭ العا باسۋىنان، حالىقتىڭ ۇنىنەن نەگىزگى تاقىرىپ سۇرىپتاپ، ماتەريال ەكشەپ، جۇڭحۋا تاريحىنىڭ كوركەمدىگىن، تاۋ - وزەنىنىڭ كوركەمدىگىن، مادەنيەتىنىڭ كوركەمدىگىن ايگىلەپ، جۇڭگو حالقىنىڭ كۇرەسكەرلىك جىگەرىن، جاسامپازدىق قۋاتىن، دامۋ تابىستارىن سۋرەتتەپ، جاڭا داۋىردەگى رۋحاني بەينەنى جان - جاقتى، تولىق كورىنىسپەن ايگىلەۋ كەرەك.
ەكىنشى، قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىنەن حالىق تۇرعىسىندا بەرىك تۇرىپ، ماڭگى وشپەيتىن حالىق ەپوسىن جازۋدى ءۇمىت ەتەمىن. حالىقتى قاينار ەتۋ، حالىق ءۇشىن بولۋ، حالىققا ءتان بولۋ − سوتسياليستىك ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ ءتۇبىرلى تۇرعىسى، سونداي - اق سوتسياليستىك ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ گۇلدەنىپ - كوركەيۋىنىڭ، دامۋىنىڭ قوزعاۋشى كۇش تياناعى. قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى حالىقتى وزەك ەتكەن جاسامپازدىق باعدارىنا تاباندى بولىپ، حالىقتى كوڭىل تورىنە قويىپ، حالىقتىڭ ريزا بولعان - بولماعاندىعىن كوركەمونەردى سىننان وتكىزەتىن ەڭ جوعارى ولشەم ەتىپ، حالىقتىڭ مادەنيەت قاجەتىن قاناعاتتاندىراتىن جانە حالىقتىڭ رۋحاني كۇشىن نىعايتاتىن اناعۇرلىم كوپ تاڭداۋلى تۋىندىلار جاراتىپ، ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ گۇل باقشاسىن حالىق ءۇشىن ماڭگى قۇلپىرتۋ كەرەك.
حالىق تاريحتى جاراتۋشى ءارى ءداۋىردى جاراتۋشى. حالىقتىڭ ايبىندى كۇرەسى بارىسىندا تاريحتى جاراتاتىن جالىندى تاراۋلار ءار جاقتان تۋىندايدى، توپتالا كەلە حالىقتىق ەپوسقا اينالادى. حالىق ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ اناسى، ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ تولىسۋى حالىقتىڭ نارلەندىرۋىنەن قول ۇزە المايدى، حالىق اراسىندا بارلىق ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ سارقىلمايتىن، تاۋسىلمايتىن مول قاينارى بار. ادەبيەت - كوركەمونەر حالىق تاريحتى جاراتقان ۇلى ءۇردىستى ەڭ ىستىق ىقىلاسپەن جىرلاۋى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى ءۇشىن كۇرەس جۇرگىزگەن بارشا كۇرەسكەرلەردى، حالىق ءۇشىن قۇربان بولىپ، ءوزىن ارناعان بارلىق قاھارمانداردى ەڭ تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن القاۋى كەرەك.
ماۋدۇن بىلاي دەگەن بولاتىن: ”ءبىر قالامگەردە مول تۇرمىس تاجىريبەسى بولۋمەن بىرگە، ءسوز جوق، كۇردەلى قوعامدىق قۇبىلىسقا تالداۋ جاساي الاتىن توسەلگەن وي - سانا بولۋ كەرەك“. رەسەي جازۋشىسى تولىستوي بىلاي دەگەن بولاتىن: ”كوركەمونەر شەبەرلىك ەمەس، ول كوركەمونەرشى سەزىنگەن سۇيىسپەنشىلىكتىڭ بەينەلەنۋى“، ءومىر دەگەنىمىز حالىق، حالىق دەگەنىمىز ءومىر. حالىق شىنايى، رەال، ناعىز بولادى، ويدان شىعارىلعان وبرازبەن حالىقتى تۇلعالاۋعا بولمايدى، كەلەمەجدەۋ پوزيتسياسىمەن حالىقتى تالكەك ەتۋگە بولمايدى، جيىركەنىشتى اۋانمەن حالىقتى جيىركەنىشتى كورسەتۋگە تىپتەن بولمايدى. قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى حالىق بۇقاراسىمەن ىشكەرىلەي ارالاسىپ، حالىقتىڭ قاجىرلى ەڭبەگىن ءتۇسىنىپ، حالىقتىڭ ءسۇيىنىشى مەن كۇيىنىشىن، قۋانىشى مەن جۇبانىشىن سەزىنسە عانا ءومىردىڭ ماندىك سيپاتىن قانىق بىلە الادى، ءداۋىر تىنىسىن يگەرە الادى، حالىقتىڭ ءۇنىن ۇعىنا الادى، سوندا عانا ادەبيەت - كوركەمونەر جاسامپازدىعى تەلەگەي كۇشكە جانە ماڭگىلىك تارتىمدى قۋاتقا يە بولادى. قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى حالىقتى تۋىندىنىڭ باس كەيىپكەرى ەتىپ قانا قويماي، ءوزىنىڭ يدەيالىق ىڭعىلى مەن سۇيىسپەنشىلىگىن حالىقپەن ءبىر تۇلعالاندىرىپ، پەيىل، سۇيىسپەنشىلىك، تولعام جاعىندا حالىق اراسىنا تەرەڭ بويلاپ، حالىقپەن بىرگە ءداۋىردىڭ تىنىسىن، ءومىردىڭ مەرەيىن سەزىنىپ، ءداۋىر ءۇشىن، حالىق ءۇشىن جىر سەلدەتۋ كەرەك.
ادەبيەت - كوركەمونەر وبراز ارقىلى سومدالادى، كلاسسيكالىق ادەبيەت - كوركەمونەر وبرازى ءبىر ءداۋىردىڭ ادەبيەت - كوركەمونەرىنىڭ ماڭىزدى بەلگىسىنە اينالادى. تالپىنعىش، ونەرلى بارشا ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى ءومىردى ءتۇسىنۋ قابىلەتىن جوعارىلاتىپ، ءداۋىر رۋحىنا ۋاكىلدىك ەتەتىن اناعۇرلىم كوپ جاڭا قۇبىلىستاردى، جاڭا كەيىپكەرلەردى ۇزدىكسىز بايقاپ، ومىردەن باستاۋ العان ءارى ومىردەن جوعارى تۇراتىن كوركەمونەر جاسامپازدىعىن، رەاليزم مەن رومانتيزمدى ۇشتاستىرعان ەستەتيكالىق ستيل ارقىلى ادامدى باۋرايتىن، ادامدى تەبىرەنتەتىن، ادامدى اسەرلەندىرەتىن كوركەمونەر وبرازىن سومداپ، داۋىرگە ەل ەسىنەن شىقپايتىن كوركەمونەر كلاسسيكالىق تۋىندىلارىن قالدىرۋ كەرەك.
”شىعارما جازۋدا مازمۇن بارىنەن ماڭىزدى ورىندا تۇرادى“. ادەبيەت - كوركەمونەر اسقاقتىققا، ىزگىلىككە ۇمتىلعاندا عانا ءداۋىردىڭ دابىلىنا اينالادى. كەمەلدىلىككە جەتكەندە عانا كوركەمدىككە جەتۋگە بولادى. قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى جۇڭگو ادەبيەت - كوركەمونەرىنىڭ اسقاقتىققا، ىزگىلىككە تالپىناتىن تاڭداۋلى ءداستۇرىن ساۋلەلەندىرىپ، سوتسياليستىك وزەكتى قۇن كوزقاراسىنىڭ جالىندى ومىرشەڭدىگىن ادەبيەت - كوركەمونەر جاسامپازدىعىندا ايگىلەپ، شىمىر، ءمورالدى، جاعىمدى نارسەلەردى بەينەلەپ، اقاۋسىز مادەنيەت سالتىن دارىپتەپ، قالىپسىز ەستەتيكا نىسايىن تاستاپ، يدەياسى تەرەڭ، كىرشىكسىز دە قاراپايىم، سارا دا قۋاتتى تاڭداۋلى تۋىندىلار ارقىلى حالىقتىڭ ەستەتيكالىق كوزقاراسىن، قۇن كوزقاراسىن نارلەندىرىپ، حالىقتىڭ رۋحاني ومىردە اناعۇرلىم تولىسۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك.
ءۇشىنشى، قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىنەن تۋراشىلدىقتان جازباي جاڭالىق اشۋعا تاباندى بولىپ، داۋىرگە ساي سارا تۋىندىلار جاراتۋ ارقىلى ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ تىڭ ءورىسىن اشۋدى ءۇمىت ەتەمىن. ءبىر ءداۋىردىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر تابىسىن تارازىلاۋدا ەڭ سوڭىندا تۋىندىعا قاراۋ كەرەك، ادەبيەتشىلەردىڭ، كوركەمونەرشىلەردىڭ ءومىر قۇنىن تارازىلاۋدا دا تۋىندىعا قاراۋ كەرەك. قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى توسەلۋ بارىسىندا كەمەلدىلىككە تالپىنىپ، باتىلدىقپەن جاڭالىق اشىپ، ءبىزدىڭ وسى ۇلى ۇلتقا، ۇلى داۋىرگە سايما - ساي كەلەتىن تاڭداۋلى تۋىندىلاردى قۇلشىنا جاراتۋ كەرەك.
بۇرىن دا، بۇگىن دە تاڭداۋلى ادەبيەت - كوركەمونەر تۋىندىلارى يدەيالىق مازمۇن مەن كوركەمونەرلىك بەينەلەۋدىڭ ورگانيكالى تۇتاستىعىنىڭ جەمىسى بولىپ كەلەدى. بۇل ءدال ”ءسوزىڭ جۇيەلى بولسا، سويلەمىڭ كوركەم بولادى، سويلەمىڭ كوركەم بولسا، شىعارماڭ تاتىمدى بولادى“ دەگەندىك. كوركەمدىك قۇنىن كوركەمدىك كوركەمونەرىنە توعىستىراتىن بولسا، تۋىندىدا رۋح بولادى، يدەيا مەن كوركەمونەر ءبىر - ءبىرىنىڭ ارتىقشىلىعىن ساۋلەلەندىرە الادى، سوندا عانا تۋىندى ماڭگى جالعاساتىن بولادى. ساپانى جوعارىلاتۋدى ادەبيەت - كوركەمونەر تۋىندىسىنىڭ ارقاۋى ەتىپ، مازمۇندىق ماتەريالداردى قاتاڭ تاڭداپ، يدەياسىن تەرەڭ اشىپ، كوركەمونەر سارا تۋىندىسىن جاراتىپ، تۋىندىنىڭ رۋحاني قۋاتىن، مادەنيەتتىك ءمانىن، كوركەمونەرلىك قۇنىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋ كەرەك.
جاڭالىق اشۋ ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ جانى. جازۋشى ليۋ چيڭ بىلاي دەگەن: ”ءبىر قالامگەر ەلىكتەۋدەن بۇكىلدەي قول ۇزگەن كەزدە عانا ناعىز جازۋشىعا اينالادى“، ”ءاربىر ءداۋىردىڭ ادەبيەتىنىڭ بارلىعىندا جاڭا جازۋ ءتاسىلى بولادى“. قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى الدىڭعىلاردان ۇيرەنەتىن قۇرمەت سەزىمدە بولۋى، تىپتەن الدىڭعىلاردى باسىپ وزاتىن باسەكەلىك ويدا بولۋى، ءوزىن تىڭنان تۇلەتەتىن باتىلدىقتى كۇشەيتىپ، كوشىرمەشىلىككە، دۇرمەككە ىلەسۋگە، كلونداپ، ۇقساتىپ جاساۋعا قارسى تۇرىپ، اناعۇرلىم كەڭ جاسامپازدىق ورىسىنە قادام تاستاۋ كەرەك.
تەلەگەي تەڭىز جۇڭحۋا وركەنيەتى − جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ەرەكشە رۋحاني بەلگىسى، زامانىمىزداعى جۇڭگو ادەبيەت - كوركەمونەرىنىڭ ءتۇبىرلى نەگىزى ءارى ادەبيەت - كوركەمونەر جاسامپازدىعىنىڭ اسىل قازىناسى. جۇڭگو مادەنيەتى ەجەلدەن بەرى ”زامانالار كوشىندەگى جازبالاردى ساقتاۋ، كونەدەن قالعان اۋەندەردى قابىلداۋعا“ قۇرمەت ەتىپ كەلەدى. جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى، ءداستۇرلى مادەنيەتىنىڭ يدەيالىق كوزقاراسىن، گۋمانيتارلىق رۋحىن، ءمورالدىق ولشەمىن كادەگە جاراتىپ، كوركەمونەردىڭ جاسامپازدىق قۋاتى مەن جۇڭحۋا مادەنيەتى قۇنىن توعىستىرىپ، جۇڭحۋانىڭ ەستەتيكالىق رۋحىمەن جانە زامانىمىزدىڭ كوركەمدىك تالپىنىسىمەن ۇشتاستىرىپ، جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىن قاۋلاتۋ كەرەك. باياعى قالپىن ساقتاپ، ءبىر سارىننان جازباسا جالعاستىرۋدان اۋىز اشۋعا كەلمەيدى، تامىرىن ءۇزۋ، قيسىنسىز ويدان قۇراستىرۋ جاڭالىق اشۋ ەسەپتەلمەيدى. جالعاستىرۋ مەن جاڭالىق اشۋدىڭ قاتىناسىن يگەرۋ، بۇرىنعىلاردان ۇيرەنگەندە، ەسكىلىككە جابىسىپ الماۋ، قاساڭ قاعيدانى بۇزعاندا زاڭدىلىققا قارسى كەلمەۋ، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن ادەبيەت - كوركەمونەردە جاڭالىق اشۋدىڭ ماڭىزدى قاينار بۇلاعىنا اينالدىرۋ كەرەك.
بۇگىن ءتۇرلى كوركەمونەر تۇرلەرى ءوزارا توعىسىپ، تۇتاسىپ، ءتۇرلى بەينەلەۋ فورماسى قاباتتاسىپ، توعىسىپ، ينتەرنەت، ۇلكەن ساندى مالىمەت، جاساندى زەردە سياقتىلار ادەبيەت - كوركەمونەر فورماسىندا جاڭالىق اشۋدى جەدەلدەتتى، ادەبيەت - كوركەمونەر كەڭىستىگىن كەڭەيتتى. ءبىز، ءسوز جوق، جاسامپازدىق شەبەرلىك پەن ءتاسىل اتاۋلى تۇگەلدەي مازمۇنعا قىزمەت ەتەدى دەگەن قاعيدانى ۇعىنۋىمىز كەرەك. عىلىم - تەحنيكانىڭ دامۋى، تەحنيكانىڭ جاڭالانۋى جاڭا كوركەمونەرلىك بەينەلەۋ مەن كوركەمدەۋ ءتاسىلىن الا كەلدى، الايدا كوركەمونەردىڭ تولىسۋى باستان - اياق تۇرمىستان كەلەدى. جاڭا تەحنيكالاردى، جاڭا تاسىلدەردى دۇرىس قولدانىپ، جاسامپازدىق شابىتتى قاۋلاتىپ، مادەنيەت مازمۇنىن بايىتىپ، يدەيالىق سۇيىسپەنشىلىكتى بەينەلەپ، ادەبيەت - كوركەمونەر جاسامپازدىعىندا مازمۇنى قوردالى، كومەسكى كۇشى مىعىم سونى ءورىستى ايگىلەۋ كەرەك.
ءتورتىنشى، قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىنىڭ جۇڭگو حيكاياسىن سۇيىسپەنشىلىكپەن، كۇش سالا ويداعىداي بايانداپ، دۇنيە جۇزىنە سەنىمدى، سۇيىكتى، قاستەرلى جۇڭگو وبرازىن ايگىلەۋىن ءۇمىت ەتەمىن. جۇڭگو حالقىنىڭ كۇللى الەمگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى ەجەلدەن تەرەڭ، زامانىمىزداعى جۇڭگونىڭ ادەبيەت - كوركەمونەرى دۇنيە جۇزىنە، ادامزاتقا كوز تاستاۋى كەرەك. قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىندە بۇرىنعىلاردىڭ جولىن جالعاستىرىپ، قازىرگى تاڭنىڭ وزگەرىسىنە سايكەسىپ، جۇڭگونىڭ ەستەتيكالىق وي - ماقساتىن ايگىلەيتىن، زامانىمىزداعى جۇڭگونىڭ قۇن كوزقاراسىن تاراتاتىن، بۇكىل ادامزاتتىڭ ورتاق قۇن تالپىنىسىن بەينەلەيتىن اناعۇرلىم كوپ تاڭداۋلى تۋىندىلار جاراتاتىن سەنىم مەن مۇرات بولۋ كەرەك.
ءار ەل حالقىنىڭ جاعدايى مەن تاعدىرى قيلى - قيلى بولعانىمەن، تاماشا تۇرمىسقا دەگەن قاجىماس تالپىنىسى، تاعدىرىن وزگەرتۋ جولىنداعى تالىقپاي ىزدەنىسى بىردەي، سونداي - اق ۇندەسە كەتەدى. ماركس: ”ۇلتتىڭ ۇلت رەتىندە ىستەگەن ىستەرىنىڭ بارلىعى ولاردىڭ ادامزات قوعامى ءۇشىن ىستەگەن ىستەرى بولىپ تابىلادى“. اسا ماشاقاتتى كۇرەس بارىسىندا، جۇڭگو حالقى العان بەتىنەن قايتپايتىن بەكىممەن جانە ەرىك - جىگەرمەن، بۇرىن بولماعان اقىل - پاراساتپەن جانە كۇش - قۋاتپەن جۇڭگوشا سوتسياليزم جولىن اشىپ، ەكونوميكانىڭ جەدەل دامۋى جانە قوعامنىڭ ۇزاق ۋاقىت ورنىقتى بولۋى سىندى ەكى ۇلكەن كەرەمەتتى جاراتىپ، ادامزات وركەنيەتىنىڭ جاڭا فورماتسياسىن جاراتىپ، جۇڭگو مادەنيەتىنىڭ جۇمساق كۇشىن بارىنشا جوعارىلاتتى. حالىقارالىق قوعام جۇڭگونىڭ دامۋ جولى مەن تابىسقا جەتۋ سىرىن شەشىپ، جۇڭگو حالقىنىڭ تۇرمىس وزگەرىسى مەن جان دۇنيەسىن ءتۇسىنۋدى ءۇمىت ەتەدى.
مادەنيەت ارقىلى ادام تاربيەلەۋ جان دۇنيەنى اناعۇرلىم ۇيىستىرادى؛ كوركەمونەر ارقىلى كوڭىل توعىستىرۋ دۇنيە جۇزىمەن اناعۇرلىم وڭاي ءتىل تابىستىرادى. قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى جۇڭگونىڭ بايتاق دالاسىن تياناق ەتىپ، جۇڭگو حيكاياسىن ويداعىداي بايانداپ، اناعۇرلىم تەرەڭ كوز ايامەن، اناعۇرلىم كەڭ پەيىلمەن، اناعۇرلىم سەنىمدى پوزيتسيامەن جۇڭگو وزگەرىستەرىنە جانە جۇڭگو رۋحىنا ەڭ ۋاكىلدىك ەتە الاتىن تاقىرىپتاردى تاڭداپ، كوركەمونەرلىك بەينەلەۋ جاساپ، دۇنيە ءجۇزى تانيتىن اناعۇرلىم كوپ جۇڭحۋا مادەنيەتى وبرازىن سومداپ، جاندى دا ستەرەولدى جۇڭگونى قۇلشىنا ايگىلەپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ جولىندا تىڭ تاراۋ جازۋ كەرەك.
ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىگى ءبىر ۇلتتىڭ مادەنيەت پارىقتاۋ دەڭگەيىن بەينەلەيدى. قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى جۇڭحۋا مادەنيەتى تۇرعىسىنان جازباي، دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەل ادەبيەتشىلەرىمەن، كوركەمونەرشىلەرىمەن اۋىس - كۇيىس جاساۋى كەرەك. ۇلتقا بەيىمدەلگەن كوركەمونەردىڭ مازمۇنى مەن فورماسىن دامىتۋعا باسا ءمان بەرىپ، ۇلتتىق، حالىقتىق ادەبيەت - كوركەمونەر داستۇرىنە مۇراگەرلىك ەتىپ جانە ونى ساۋلەلەندىرىپ، ستيلدىك اعىمدى، فورمالىق ۇلگىنى كەڭەيتىپ، دۇنيە ءجۇزى ادەبيەت - كوركەمونەر سالاسىندا جۇڭگو ايبىنىن، جۇڭگو ستيلىن ايقىن ورناتۋ كەرەك.
بەسىنشى، قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىنىڭ دۇرىس جولدى ساۋلەلەندىرۋگە تاباندى بولىپ، ءمورال مەن ونەردە بىردەي ۇزدىك بولۋعا تالپىنۋ بارىسىندا ءومىر قۇنىن جاراتۋىن ءۇمىت ەتەمىن. ”مۇرات - ماقساتىڭ بيىك بولسا، قالامىڭ تۇجىرىمدى، ويىڭ ورەلى، تۋىندىڭ تىنىستى بولادى“. ادەبيەت - كوركەمونەر ادام تاربيەلەۋ مىندەتىن ارقالاپ وتىر. قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى ءوزىنىڭ ءمورالدىق جەتىلىمىن، قوعامدىق وبرازىن تۋىندىنىڭ قوعامدىق ونىمدىلىگىمەن بىرلىككە كەلتىرىپ، كوركەمونەر مۇراتىنا تاباندى بولىپ، ءمورال مەن ونەردە بىردەي ۇزدىك بولۋعا تالپىنىپ، وسكەلەڭ مىنەز - قۇلىق جانە ءتىلى مەن مازمۇنى بىردەي كوركەم تۋىندىلار ارقىلى تاريح ءۇشىن دۇرىس سالت قالدىرۋعا، ادامدار ءۇشىن تاماشا ءمورالدى اسقاقتاتۋعا، ءوزى ءۇشىن ات - اتاعىنا داق سالماۋعا قۇلشىنۋ كەرەك.
ونەگە كورسەتىپ ادام تاربيەلەيتىن ادام، ءسوز جوق، اۋەلى ءوز بويىنان ونەگە كورسەتۋ؛ رۋحتى سومداپ، نەگىزدى جەتىلدىرەتىن ادام، ءسوز جوق، اۋەلى ءوزىن سومداۋى كەرەك. تاريح كەرۋەنىندە ۇزاق ۋاقىت بويى سىنى كەتپەيتىن كلاسسيكالىق شىعارمالار ادەبيەتشىلەردىڭ، كوركەمونەرشىلەردىڭ پەيىلى مەن ءبىلىمىنىڭ توعىسۋىن، ءمورالى مەن قابىلەتىنىڭ توعىسۋىن، ادامگەرشىلىك پەن كوركەمونەر تۋىندىلارىنىڭ بىرلىگىن ايگىلەدى. ”پايدالى شىعارما سان مىڭداپ جازىلسا دا زيانسىز؛ پايداسىز شىعارما بىرەۋ دە بولسا كادەسىز“.
ادەبيەت - كوركەمونەر جاسامپازدىعى ماشاقاتتى جاسامپازدىق قىزمەت. ەرەن كوركەمونەر ورەسىن جەتىلدىرۋ بىرەر كۇندە ىسكە اسپايدى، ول بار زەيىندى سالىپ، كۇن - ءتۇن دەمەي ەڭبەكتەنىپ، ۇزاق ۋاقىت ۇلەس قوسۋدى قاجەت ەتەدى. ەگەر توتە جولعا ءتۇسىپ، تەز تابىسقا جەتۋدى عانا ويلاپ، قۇر اتاققا بوي ۇرىپ، ءبىر - اق تۇندە اتاق - ابىرويعا يە بولۋدى، ءبىر - اق تۇندە كۇرت بايۋدى قيالدايتىن بولساق، ونىڭ سوڭى تەك سىرعىعان ساعىمداي بايانسىزدىققا اپارادى. ادەبيەت - كوركەمونەر ۇعىنىقتى بولۋ كەرەك، الايدا تۇرپايى، پاسىق بولماۋ، جاعىمپازدىققا سالىنباۋ كەرەك. ادەبيەت - كوركەمونەر تۇرمىسقا جاناسىمدى بولۋ كەرەك، الايدا ناشار سالتتى تۋدىرۋشى، ىلەسۋشى، ۋاعىزداۋشى بولۋعا استە بولمايدى. ادەبيەت - كوركەمونەردە جاڭالىق اشۋ كەرەك، الايدا قىم - قۋىت بولۋىنا، لاعىپ كەتۋىنە استە بولمايدى. ادەبيەت - كوركەمونەر ونىمدىلىكتى قاجەت ەتەدى، الايدا پايداقۇمارلىققا سالىنۋىنا، بازاردىڭ قۇلى بولۋعا استە بولمايدى. شىعارماشىلىققا قاجىر - قايرات كەرەك، ونەرگە قۋات كەرەك، وبراز سومدالۋدان كەلەدى، ونىمدىلىك ساپادان كەلەدى، اتاق - ابىروي ءمورال مەن ونەردەن كەلەدى. ارزان كۇلكى، تومەنگى شەك جوق بەيباستاقتىق، كوز قىزىقتىراتىن كوڭىل اشۋ، تيداۋسىز ءناپسىنىڭ ادەبيەت - كوركەمونەرگە زيانىنان باسقا ەشقانداي پايداسى جوق! قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى كوركەمونەردى قۇرمەتتەيتىن جانە كاسىپكە ادال بولاتىن پيعىلمەن شىنايى كۇش سالىپ، ناعىز ونەرگە جاتتىعىپ، شىنايى اتاق - ابىرويعا تالپىنۋى كەرەك.
ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىنىڭ وزىندىك جەتىلىمى ونىڭ جەكە باسىنىڭ ءىسى ەمەس، ادەبيەت - كوركەمونەر سالاسى سالتىنىڭ جاقسى - جامان بولۋى تۇتاس مادەنيەت سالاسىنىڭ، ءتىپتى، قوعامدىق ءومىردىڭ ەكولوگياسىنا ىقپال جاسايدى. ادەبيەتشىنىڭ، كوركەمونەرشىنىڭ قوعامدىق ىقپالى بولادى، ونىڭ ءاربىر ءىس - ارەكەتى تۇگەلدەي قوعامعا ىقپال جاسايدى. كوپشىلىك وزدەرىنىڭ قوعامدىق ىقپالىن قاستەرلەپ، تۋىندىنىڭ قوعامدىق ونىمدىلىگىن مۇقيات، قاتاڭ ويلاستىرۋلارى كەرەك. ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرىنىڭ مىنەز - قۇلقى ناشار بولسا، حالىق ونى قابىلدامايدى، ءداۋىر دە ونى قابىلدامايدى! ءوز قادىرىن ساقتاماسا، قۇرمەتكە دە يە بولا المايدى! قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى دەڭگەيدى، اۋەن - ستيلدى، جاۋاپكەرشىلىكتى دارىپتەپ، زاڭعا سانالى بويسۇنىپ، الەۋمەتتىك ءتارتىپ پەن تاماشا سالتقا بويسۇنىپ، اقشاعا تابىنۋشىلىقتى، راقاتقۇمارلىقتى، اسىرە وزىمشىلدىكتى سانالى تۇردە تەجەپ، تۋراشىل ادام بولىپ، كىرشىكسىز جۇمىس ىستەۋ كەرەك“. قوقاڭداعان زالىمعا، قاتۋلى مەنىڭ قاباعىم، دايىن تۇرام وگىزدەي، قاجەتىنە بالانىڭ“ دەيتىن رۋحپەن شىنشىلدىقتى، ىزگىلىكتى، سۇلۋلىقتى جىرلاپ، جالعاندىقتى، سۇرقيالىقتى، پاسىقتىقتى سىن تەزىنە الۋ كەرەك. وڭ ەنەرگيا جونىندە باتىلدىقپەن جازىپ، جىرلاپ، اسقاق جىگەرمەن اشىق، بۇكپەسىز ايتۋ كەرەك. جيىركەنىشتى ىستەردى قانداۋىرلاپ، سىن تەزىنە الۋعا باتىل بولۋ، ادىلەت جولىندا باسىن ءباي تىگۋ، قىسىمعا قايىسپاۋ كەرەك. كاسىپتىك سالتتى، كوركەمونەر ءمورالىن ساۋلەلەندىرىپ، ادەبيەت - كوركەمونەر سالاسىنىڭ تاماشا قوعامدىق وبرازىن ورناتىپ، ار - نامىسىن ساقتاپ، ءوزىن ايالايتىن، ءوزارا ۇيرەنىپ، ءوزارا ۇلگى الاتىن، تازا، كىرشىكسىز كاسىپتىك سالت قالىپتاستىرۋ كەرەك.
ۋاكىلدەر! جولداستار، دوستار!
سوتسياليستىك ادەبيەت - كوركەمونەردى گۇلدەندىرۋ - كوركەيتۋ، دامىتۋ، سوتسياليستىك مادەنيەتتە قۋاتتى ەل قۇرۋ، پارتيانىڭ باسشىلىعىندا وتاندى سۇيەتىن، ۇلەس قوساتىن ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىن كەڭىنەن ىنتىماقتاستىرىپ، ۇيىستىرىپ، ءمورالدى دا قابىلەتتى ءبىر توپ ادەبيەتشىلەردى، كوركەمونەرشىلەردى جەتىلدىرۋ، سومداۋ قاجەت. جۇڭگو ادەبيەت - كوركەمونەرشىلەر بىرلەستىگى، جۇڭگو جازۋشىلار قوعامى − پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىمەن بايلانىس جاسايتىن كوپىرى جانە دانەكەرى. 5 جىلدان بەرى جۇڭگو ادەبيەت - كوركەمونەرشىلەر بىرلەستىگى، جۇڭگو جازۋشىلار قوعامى ”ادامعا قىزمەت ىستەۋ“ سىندى مىندەتتى تىعىز ارقاۋ ەتىپ، نازاردى تاڭداۋلى تۋىندىلاردى جاراتۋ، ءوندىرۋ سىندى وزەكتى بۋىنعا شوعىرلاندىرىپ، رەفورمانى تەرەڭدەتىپ، فۋنكتسيانى ساپالىلاندىرىپ، قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىن پارتيانىڭ سوزىنە قۇلاق اسۋعا، پارتياعا ىلەسۋگە، شىعارماشىلىقتى گۇلدەندىرۋگە، حالىققا قىزمەت وتەۋگە ىنتىماقتاستىرىپ، جەتەكتەپ، ماڭىزدى رول اتقاردى.
جۇڭگو ادەبيەت - كوركەمونەرشىلەر بىرلەستىگى، جۇڭگو جازۋشىلار قوعامى ادەبيەت - كوركەمونەرشىلەر بىرلەستىگىنىڭ، جازۋشىلار قوعامى جۇيەسىنىڭ ۇيىمدىق ابزالدىلىعىن ساۋلەلەندىرىپ، قىزمەت جۇيەسىندە جاڭالىق اشىپ، جاڭا ادەبيەت - كوركەمونەر ۇيىمدارى مەن جاڭا ادەبيەت - كوركەمونەر توپتارىن تاربيەلەۋ، جەتەكتەۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەپ، نەگىزگى ساتىداعى ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىنە بەيىمدەلىپ، ءىس ارقىلى دارىندىلاردى شابىتتاندىرىپ، دارىندىلاردىڭ كاسىپتە تابىسقا جەتۋىنە مۇمكىندىك جاساپ، ءار سالاداعى، ءار جىكتەگى، ءار جاقتاعى ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىن پارتيانىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر ىستەرىنە ات سالىسۋعا كەڭىنەن ۇيىمداستىرۋ، جۇمىلدىرۋ كەرەك. ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىمەن شىن نيەتپەن دوستاسىپ، ناقتى ءىس ىستەپ، قيىن ىستەردى شەشىپ، شىنايى ءىس ىستەپ، ولارعا ”ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرى وتاۋىنىڭ“ مەيىرىن سەزىندىرۋ كەرەك. ادەبيەت - كوركەمونەر سالاسىنداعى حالىقتىق ۇيىمداردىڭ كاسىپتىك باسىمدىعىن ساۋلەلەندىرىپ، ادەبيەتشىلەردىڭ، كوركەمونەرشىلەردىڭ كاسىپتىك ورەسىن جوعارىلاتۋىنا جەتەكشىلىك ەتىپ، اناعۇرلىم بەدەلگە، الەۋمەتتىك سەنىمدىلىككە، ىقپالعا يە ادەبيەت - كوركەمونەرلىك باعالاۋ جۇيەسىن قۇرىپ، كاسىپتىك قىزمەت وتەۋدى، كاسىپتىك باسقارۋدى، كاسىپتىك تەجەمدى كۇشەيتىپ، كاسىپ سالاسى ستيلى قۇرىلىسىن ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتۋ كەرەك.
ءار دارەجەلى پارتكومدار پارتيانىڭ نازارياسى مەن لۋشيان، باعىت - ساياساتتارىن دايەكتىلەندىرىپ، ادەبيەت - كوركەمونەر زاڭدىلىعىنا قۇرمەت ەتىپ جانە وعان بويسۇنىپ، رەفورمانى تەرەڭدەتۋ، ساياساتتى كەمەلدەندىرۋ، ءتۇزىلىستى اقاۋسىزداندىرۋ ارقىلى ۇزدىكسىز سارا تۋىندى شىعاتىن، دارىندىلار شىعاتىن جالىندى جاعداي قالىپتاستىرۋ كەرەك. ادەبيەت - كوركەمونەر ورىندارىنىڭ باسشىلىق القاسىن ويداعىداي تاڭداپ، كۇشەيتىپ سەپتەپ، ساياسيدا ىسىلعان، ءمورالدى دا قابىلەتتى، ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتىنە قانىق، ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىمەن بىتە قايناسا الاتىن كادرلاردى باسشىلىق ورىنعا قويۋ كەرەك. ادەبيەت - كوركەمونەر جاسامپازدىعىن سۇيەمەلدەۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، جوعارى ساپالى ادەبيەت - كوركەمونەر تۋىندىلارىمەن قامداۋدى ۇزدىكسىز كەڭەيتۋ كەرەك. ماركسيزمدىك ادەبيەت - كوركەمونەر نازارياسى مەن شولۋى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، جالىندى جىگەردى ارتتىرىپ، تۋىندى جاراتۋعا جەتەكتەۋ، سارا تۋىندىلار شىعارۋ، ەستەتيكانى جوعارىلاتۋ، سالتقا جەتەكشىلىك ەتۋ رولىن ساۋلەلەندىرۋ كەرەك. تاربيەلەۋدى، جەتەكتەۋدى جانە جان - جاقتى باسقارۋدى قاتار يگەرۋگە تاباندى بولىپ، ورناتۋ مەن قيراتۋدى قاتار جۇرگىزىپ، كەشەندى شارا قولدانىپ، تازا دا كىرشىكسىز ادەبيەت - كوركەمونەر ەكولوگياسىن قۇرۋ كەرەك.
جاستار − ىستەرىمىزدىڭ بولاشاعى. جاس ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىمىز قۋاتتانعاندا عانا، ادەبيەت - كوركەمونەر ىستەرىمىزدە الدىڭعىلاردىڭ ءىزىن سوڭعىلار باساتىن جالىندى جاعداي قالىپتاسادى. دارىندىلاردى تانىپ، دارىندىلاردى ايالاپ، دارىندىلاردى قۇرمەتتەپ، دارىندىلاردى ىستەتىپ، جاس ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىن دۇرىس جولدان تايماۋعا، داڭعىل جولمەن جۇرۋگە جەتەكتەپ، ولاردى كوبىرەك جاڭالىق اشۋعا، سارا تۋىندىلار جاراتۋعا ىنتالاندىرىپ، ولاردىڭ اۋىر جۇكتى كوتەرۋىنە، باس رول اتقارۋىنا قولداۋ كورسەتىپ، زامانىمىزداعى جۇڭگو ادەبيەتشىلەرىنىڭ، كوركەمونەرشىلەرىنىڭ بۇلاق سۋىنداي جوڭكىلۋىنە، جۇڭگو ادەبيەت - كوركەمونەر اسپانىنىڭ جارىق جۇلدىزدارمەن اناعۇرلىم نۇرلانا تۇسۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك.
ۋاكىلدەر! جولداستار، دوستار!
”ءبىر كۇندەرى جەلپىنتىپ سامال ەسسە، سامۇرىق سامعار ءزاۋلىم - زەڭگىر كوككە“. بۇل ۇلى اقىن لي بايدىڭ جاس شاعىندا قولىنا قىلىش الىپ الىسقا ساپار شەككەن كەزىندە جازعان جىر جولدارى، سول تۇستاعى ول گۇلدەنگەن تاڭ ءداۋىرىنىڭ شالقىعان زامانا قۇشاعىندا تەربەلىپ، كوكىرەگىندە اسقاق ارمان الاۋلاپ تۇرعان ەدى. بۇگىنگى تاڭدا جۇڭگونىڭ، جۇڭگو حالقىنىڭ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ بولاشاعى شەكسىز كەڭ. جاڭا ءداۋىر ادەبيەت - كوركەمونەر الىپتارىنا مۇقتاج، سونداي - اق ادەبيەت - كوركەمونەر الىپتارىن دا ابدەن جەتىلدىرە الادى! جاڭا ءداۋىر ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ بيىك شىڭىن قاجەت ەتەدى، سونداي - اق ادەبيەت - كوركەمونەردىڭ بيىك شىڭىن دا ابدەن تۇلعالاي الادى! ءبىز وسى سەنىمدى بەكەمدەۋىمىز كەرەك! قالىڭ ادەبيەت - كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىنىڭ اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاي، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاپ، ءداۋىردىڭ، حالىقتىڭ ءۇمىتىن اقتاپ، جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋعا، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى سىندى جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋعا تىڭ دا اناعۇرلىم زور ۇلەس قوسۋىن ءۇمىت ەتەمىن!
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 12 - ايدىڭ 14 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
