انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ شياڭ
كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدان اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋگە قادام تاستاعاندا، تۇراقتى ءتۇيىندى كومەكتەسىپ، سۇيەمەلدەۋشى ورىندار (كاسىپورىن) كەم بولسا بولمايتىن ماڭىزدى كۇش سانالادى. بيىل جىل باسىنان بەرى، شينجياڭ تۇيىندە تۇرىپ كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ قىزمەت مەحانيزمى باسىمدىعىن ۇزدىكسىز ساۋلەلەندىرىپ، ءارقايسى ورىنداردىڭ، كاسىپورىنداردىڭ اركىم قابىلەتىنە قاراي ىستەپ، اركىم ءوز ارتىقشىلىعىن ايگىلەۋىن ىلگەرىلەتىپ، نازاردى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ جەتىستىكتەرىنە شوعىرلاندىرىپ، كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ شارالارىندا جاڭالىق اشىپ، ۇسىنىلىم سەرپىنىن، كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ سەرپىنىن ازايتپاي، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتتى.
كاسىپ سالاسىن دامىتۋ − اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋگە جەتەكشىلىك ەتتى
كەريا اۋدانى گوحى كەپتەر شارۋاشىلىعى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ كوكيار اۋىلى سويىس كەپتەر باعىمشىلىعىنان ۇلگى كورسەتۋ بازاسىندا كەپتەر قاپاستارى قاز - قاتار ءتىزىلىپ، 10 مىڭنان استام سويىس كەپتەر تولىسىپ ءوسىپ كەلەدى.
كوكيار اۋىلى اگلا قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ءسىلىمحان قادىر كەپتەرلەرگە سۋ بەرىپ، جەم شاشۋمەن قاربالاس ءجۇر. ”بۇرىن مەنىڭ جىلدىق كىرىسىم 3000 − 4000 يۋان عانا بولاتىن. 2017 - جىلدان بەرى سويىس كەپتەر باعىمشىلىق بازاسىندا جۇمىس ىستەگەننەن كەيىن، تۇرمىسىم بارعان سايىن جاقساردى“. ءسىلىمحان بىلاي دەدى: ”قازىر ايىنا تۇراقتى ەڭبەكاقىم بار، بالاپان كەپتەر شىعارىپ، بەلگىلى مولشەردەن اسىرسام ۇستەمەلەپ ۇلەس اقى بەرىلەدى“.
كەريا اۋدانى گوحى كەپتەر شارۋاشىلىعى شەكتى سەرىكتەستىگى شينجياڭ حالىقارالىق ەكونوميكالىق سەلبەستىك (توبى) شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىنە قاراستى تولىق قارجىلاندىرىلعان بولىمشە سەرىكتەستىك. كەريا اۋدانىنداعى تۇيىندە تۇرىپ سۇيەمەلدەيتىن ورىن رەتىندە، شينجياڭ حالىقارالىق ەكونوميكالىق سەلبەستىك (توبى) شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگى سول جەردە بۇكىل شينجياڭ بويىنشا ەرەكشەلىگى مەن بازار باسەكەلىك باسىمدىعى ەڭ كۇشتى سويىس كەپتەر شارۋاشىلىعى جۇيەسىن قالىپتاستىرۋعا كۇش سالىپ، كوكيار اۋىلى، جاي اۋىلى سىندى 2 ولشەمدى، ارناعا تۇسكەن سويىس كەپتەر باعىمشىلىعىنان ۇلگى كورسەتۋ بازاسىن قۇردى.
ءبىر كاسىپ كوركەيسە، ءبىر اۋماقتىڭ بۇقاراسىنا پايدا اكەلەدى. قازىر كەريا اۋدانى گوحى كەپتەر شارۋاشىلىعى سەرىكتەستىگى كەدەيلىكتەن ارىلعان جانە تومەن كىرىستى 200دەن استام ادامدى جۇمىستانۋعا تارتىپ، ولاردىڭ جان باسىندىق جىلدىق كىرىسى 22 مىڭ يۋاننان استى. بۇدان سىرت، بۇل سەرىكتەستىك شارۋالار وتباسىمەن تۇراقتى مۇددە بايلانىسى مەحانيزمىن ورناتىپ، 2 جىل ىشىندە شارۋالارعا تۇراقتى پايدا بولىسىنەن 5 ميلليون يۋاننان استام تاراتىپ، اۋىل - قىستاقتاعى 1843 وتباسىن كىرىستى ارتتىرىپ، بايۋعا جەتەكتەدى.
اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدە كاسىپ سالاسىن گۇلدەندىرۋ نەگىز سانالادى، ونان دا ماڭىزدىسى، ول تۇيىندە تۇرىپ كومەكتەسىپ - سۇيەمەلدەۋشى ورىنداردىڭ (كاسىپورىن) ءتۇيىندى تۇردە كۇش سالۋ بەتالىسى بولىپ تابىلادى.
ءپايزاۋات اۋدانىندا شينمەي جەرگىلىكتى شارۋالاردىڭ ماڭىزدى كىرىس قاينارلارىنىڭ ءبىرى سانالادى. جۇڭگو زاپاس استىق باسقارۋ توبى سەرىكتەستىگى 2018 - جىلى 400 توننالىق جەمىس - جيدەكتى، كوكونىستى جاس كۇيىندە ساقتايتىن سۋىق قامبانى كومەكتەسىپ سالىپ بەرگەن سوڭ، بيىل تاعى دا 42 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، 3500 توننالىق سۋىق قامبا سالۋعا كومەك بەرىپ، ءپايزاۋات شينمەيىنىڭ كەڭ بازارمەن ونان ارى جالعاسۋىنا دەم بەرىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىن جەبەپ، جەمىسشىلەردىڭ كىرىسىن ارتتىردى.
”بيىل ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ شينمەيىنە تەرمەي جاتىپ - اق شينجياڭ سىرتىنداعى ساۋداگەرلەر الدىن الا كەلىسىپ قويدى“. ءپايزاۋات اۋدانى جاڭا ءمالى اۋىلى لايلىك قىستاعىنىڭ تۇرعىنى نۇرالىم نامەتتىڭ ايتۋىنشا، بۇكىل اۋداندا كوپتەگەن سۋىق قويمالار سالىنۋىنىڭ ارقاسىندا، شينمەيدىڭ جاس كۇيىندە ساقتالۋى ماسەلە بولۋدان قالىپ، ءپايزاۋات شينمەيى قازىر چاڭجياڭنىڭ تۇستىگى مەن تەرىستىگىنە اسا تانىمال شينجياڭنىڭ ەرەكشە جەمىسىنە اينالعان.
حالىق تۇرمىسىنداعى ناقتى ىستەر بۇقارانىڭ باقىت سەزىمىن كۇشەيتتى
ءار كۇنى ىمىرت ۇيىرىلگەندە، قاعىلىق اۋدانى جاڭگىلاسكى اۋىلى تاقتاكوپىر قىستاعىنىڭ مادەنيەت الاڭى دۋمانعا بولەندى − دوپ الاڭىندا ورەندەر قارا تەرگە مالشىنىپ دوپ قۋالاسا؛ دەنە شىنىقتىرۋ اۋماعىندا قىستاق تۇرعىندارى ءتۇرلى اسپاپتارمەن دەنە شىنىقتىرىپ جاتتى.
بيىل 8 - ايدىڭ سوڭىندا اۆتونوميالى رايوندىق اۋىل - قىستاق امانات - قارىز كووپەراتيۆى بىرلەسكەن كووپەراتيۆى قارجى شىعارىپ سالعان، كولەمى 700 شارشى مەتردەن اساتىن مادەنيەت الاڭىنىڭ قۇرىلىسى ءبىتىپ، قىستاق تۇرعىندارىنا سەيىل - سەرۋەن، كوڭىل اشۋ، دەنە شىنىقتىرۋ، ادەبيەت - كوركەمونەر ويىندارىن كورسەتۋ ورنىن سيلادى.
”بۇرىن قىستاقتا مادەنيەت قيمىل الاڭى جوق بولاتىن، ءتۇرلى قيمىل وتكىزەمىز دەسەك شاراسىز كورشى قىستاققا باراتىنبىز“، - دەيدى قىستاق تۇرعىنى ايگۇل امۇدوللا، - ”قازىر وسى سۋ جاڭا مادەنيەت الاڭىمىزدا باسكەتبول الاڭى، دەنە شىنىقتىرۋ اسپاپتارى، دەمالىس ورنى بار، بۇل قىستاعىمىزعا بىردەن كورىك سيلادى“.
2018 - جىلى تاقتاكوپىر قىستاعىنا تۇيىندە تۇرىپ كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ ورىستەتكەننەن بەرى، اۆتونوميالى رايوندىق اۋىل - قىستاق امانات - قارىز كووپەراتيۆى بىرلەسكەن كووپەراتيۆى حالىق تۇرمىسى ينجەنەرياسىن تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىپ، قىستاققا شاعىن اۋىل شارۋاشىلىق ماشينا - جابدىقتارىن ساتىپ اپەرىپ، قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىنىڭ كەڭسەلەرىن جاڭادان سالىپ، جوندەپ، قارتتار مەن بالالاردى قاراپ بەرەتىن باقىت اۋلاسىن سالدى. تاما - تاما كول بولعان مىنە وسىنداي ۇساق ىستەر قىستاقتىڭ بەت - بەينەسىندە وراسان زور وزگەرىستەر تۋدىرىپ قانا قويماي، قىستاق تۇرعىندارىنا قولمەن ۇستاپ، كوزبەن كورۋگە بولاتىن ناقتى يگىلىكتەر اكەلدى.
حالىق تۇرمىسىنداعى ناقتى ىستەردى ويداعىداي ىستەپ، دامۋ ارقىلى حالىققا تيىمدىلىك جاساۋدى جۇزەگە اسىردى. تيانشان الابىندا تۇيىندە تۇرىپ كومەكتەسەتىن - سۇيەمەلدەيتىن ورىندار (كاسىپورىن) كومەك - سۇيەمەل قابىلداۋشى ورىنمەن قول ۇستاسىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىن جەبەۋ، اۋىل - قىستاقتارداعى قونىس ورتاسىن جاقسارتۋ، وقۋ - اعارتۋ، ەمدەۋ جاعىنداعى ولقىلىقتاردى تولىقتاۋ سياقتى كوپ سالادا جەتكىلىكتى كۇش سالىپ، سۇبەلى تابىستارعا قول جەتكىزدى.
جۇڭگو جىلجىمالى حابارلاسۋى جاڭاءشار اۋدانىندا، لوپ اۋدانىندا، اقتاۋ اۋدانىندا تۇيىندە تۇرىپ كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ مىندەتىن ۇستىنە العاننان بەرى، 3 اۋدانعا جيىنى 500 ميلليون يۋاننان استام كومەك - سۇيەمەل قارجى اتاپ، 5 بالاباقشا، 8 باستاۋىش مەكتەپ، 30 جوعارى ولشەمدى جىلىجاي، 2 ەمحانا سياقتىلاردى سالدى؛ كونەءشار اۋدانىندا تۇيىندە تۇرىپ سۇيەمەلدەيتىن كاسىپورىن رەتىندە، بەيجيڭ تەلەگرافى ەمدەۋ جاعىنان كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋگە كۇش شىعارىپ، جەرگىلىكتى ورىنعا قاشىقتان ەمدەۋ بۇلت تۇعىرىن، جوعارى دەڭگەيلى ەمدەۋ ماماندارى بايلىعىن، قاشىقتان مەديتسينالىق ءبىلىم بەرۋ الا كەلىپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ ەمدەۋ دەڭگەيىن ونان ارى جوعارىلاتتى؛ جۇڭگو قاتىناس قۇرىلىس توبىنا قاراستى 2 - دارەجەلى 10 ورىن يىڭسار اۋدانىنداعى 14 اۋىل - قالاشىققا باعىتتامالى كومەكتەسىپ، قاتارىنان 2 جىل وقۋ - اعارتۋ جاعىندا 6 ميلليون يۋاننان استام قارجى قوسىپ، مەكتەپتەردىڭ وقۋ - وقىتۋ قۇرىلعىلارىن جاقسارتتى...
دامۋدان كۇش الىپ، باسپالداقپەن بيىككە ورلەدى. ءار جاقتىڭ كۇش - قۋاتىنىڭ شوعىرلانۋى وسىناۋ ۇلان - بايتاق توپىراقتا اناعۇرلىم كوركەم، اناعۇرلىم ساپالى، اناعۇرلىم جالىندى اۋىل - قىستاقتاردى دامىتىپ، گۇلدەنۋ جولىنىڭ ورنىقتى، باياندى بولۋىنا دەم بەردى.
تۇتىنۋ ارقىلى كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ تاماشا تۇرمىسقا ”تاپسىرىس بەردى“
”بۇرىن جەمىس - جيدەك پىسىپ، ساتىلماي قالسا ۋايىم مەڭدەتەتىن. ال قازىر پىسپاي جاتىپ الدىن الا تاپسىرىس بەرىپ كەتەدى“، - دەدى ياركەن اۋدانى ودانلىق قالاشىعى باق ءمالى قىستاعىنىڭ تۇرعىنى تۇرنيسا تۇرۇپ بيىلعى ءتۇسىم جايلى ءسوز قوزعاعاندا ءجۇزى گۇلدەي جايناپ، - ”تارىم مۇناي الابى سەرىكتەستىگى قىستاعىمىزدىڭ جەمىسشىلەرىنە زور كومەك كورسەتتى“.
بيىل جۇڭگو مۇنايى تارىم مۇناي الابى سەرىكتەستىگى تۇتىنۋ ارقىلى كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ ورىستەتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى قوسىمشا ونىمدەرىن باعىتتامالى ساتىپ الۋ، تىكە جەتكىزۋ سياقتى تاسىلدەردى قولداندى، ناتيجەسىندە بۇرىن وتپەي قالاتىن ساپالى اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ونىمدەرى تۇگى قالماي ساتىلىپ كەتەتىن بولىپ، شارۋالاردىڭ قالتاسىن قامپايتتى. مۇناي الابى سەرىكتەستىگى تۇيىندە تۇرىپ سۇيەمەلدەيتىن 12 قىستاققا مەرزىمدى تۇردە ارنايى ادام جىبەرىپ، باعىمشىلىق، ەگىمشىلىك جاعدايىن ۇعىسىپ تۇردى ءارى تۇتىنۋ بويىنشا كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋگە العان ونىمدەردى اسحاناعا، ساۋدا سارايلارىنا، ەرەن بازارلارعا كىرگىزۋ جۇمىسىن ۇيىمداستىرىپ، ساتۋ ارناسىن كەڭەيتتى.
7 - ايدىڭ ورتا شەنىنە دەيىن، تۇيىندە تۇرىپ كومەكتەسىپ - سۇيەمەلدەۋشى ورىندار (كاسىپورىن) تۇتىنۋ ارقىلى كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ بويىنشا 469 ميلليون يۋانعا قاشقار ايماعىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن تىكەلەي ساتىپ الىپ، 621 ميلليون يۋاندىق اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ ساتىلۋىنا كومەكتەستى.
بيىل جىل باسىنان بەرى، تۇيىندە تۇرىپ كومەكتەسىپ - سۇيەمەلدەۋشى ورىندار (كاسىپورىن) كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ جاۋاپكەرشىلىگىن بەلسەنە ارقالاپ، تۇراقتى تۇيىننەن ساتىپ الۋ، ينتەرنەتتە ساتۋ سياقتى شارالار ارقىلى تۇتىنۋ ارقىلى كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ قىزمەتىنىڭ تاعى دا تىڭ ساتىعا كوتەرىلۋىن ىلگەرىلەتتى.
بيىل 10 - ايدىڭ باسىنا دەيىن، رايونىمىز تۇتىنۋ ارقىلى كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ ونىمدەرىنەن جيىنى 7997سىن تۇراقتاندىرىپ، ونىڭ جالپى قۇنى 50 ميلليارد 343 ميلليون يۋان بولدى. بيىل 1 - ايدان 10 - ايدىڭ باسىنا دەيىن، تۇتىنۋ ارقىلى كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ ونىمدەرىنىڭ ساتىلىمى جيىنى 4 ميلليارد 837 ميلليون يۋانعا جەتىپ، قوعامداعى ءار جاقتىڭ كۇشىن كەدەيلىكتەن ارىلعان وڭىرلەردەن جالپى 6 ميلليارد 201 ميلليون يۋاندىق اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ونىمدەرىن تىكەلەي ساتىپ الۋعا نەمەسە ساتۋعا كومەكتەسۋگە جەتەكتەدى، جۇمىلدىردى.
