□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى چىن چياڭۋي، جاڭ جىلي
12 - ايدىڭ 22 - كۇنى تۇستەن بۇرىن قاشقار قالاسى ءسامان اۋىلى اتاعۋ قىستاعىنداعى كوشەگە قاراعان ءبىر نان دۇكەنىندە ادىلجان تۇراپ پەن اپەكەسى نان يلەپ، نان جابۋعا دايىندالىپ جاتىر. ولاردىڭ اكەسى تۇراپ سالەي ارتقى اۋلاداعى نان جابۋ اۋماعىندا توناردان جاڭا شىققان نانداردى ىڭعايلاپ جاتىر.
كورشى قىستاقتان اسىعىپ جەتكەن نان الۋشى قاسىم يمىن دۇكەننىڭ ەسىك الدىنداعى ساتۋ اۋماعىندا جاڭا عانا توناردان شىققان، قالتاعا سالىنعان 80 ناندى الىپ، كوكونىس، ەت سياقتىلاردى تيەگەن ەلەكتروسيكلگە مىقتاپ بايلاپ الىپ، قىستاققا قايتۋعا قامداندى. بۇل ءجۇرىس قاسىمنىڭ كۇندەلىكتى داعدىسىنا اينالعان. ”مەن قىستاقتا تاعامجاي اشامىن، ءار كۇنى اتاعۋ قىستاعىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى بازارىنا كەلىپ كوكونىس ساتىپ الامىن، ادىلجاننىڭ نان دۇكەنى كوكونىس بازارىنىڭ قاقپاسىنىڭ الدىندا بولعاندىقتان، ءبىر جولدا ءبارىن ساتىپ الا الامىن، توتەنشە قولايلى“، - دەدى قاسىم.
بۇل بيىل 12 - ايدىڭ باسىندا عانا اشىلعان اۋىل - قىستاق نانحاناسى. ءتىلشى نانحاناعا كىرگەندە ءبىرىنشى سەزىنگەنى تازالىعى بولدى − تاپ - تازا ەدەن، تات باسپايتىن بولاتتان جاسالعان نان تاقتاي، قول جۋاتىن تەكشە، بىركەلكى ارناۋلى كيىم كيىنگەن جۇمىسكەرلەر.
ادىلجاننىڭ نانحاناسى تاپ - تازا بولۋمەن بىرگە، تاعى قىزمەت فۋنكتسياسى بويىنشا كيىم اۋىستىرۋ ءۇيى، شيكىزات ءۇيى، نان يلەۋ اۋماعى، نان جابۋ اۋماعى جانە ساتۋ اۋماعى جاسالىپتى. فۋنكتسيا اۋماعىنداعى تۇرلىشە ورىندار بولەك - بولەك ورنالاستىرىلىپ، تاعام جاساۋ بارىسىنداعى حاۋىپسىزدىككە، تازالىققا شىنايى كەپىلدىك ەتىلىپتى.
مۇنداي اۋىل - قىستاق نانحاناسى ءتىلشىنىڭ بۇرىن ويىندا قالعان نان دۇكەندەرىنەن مۇلدە باسقاشا ەدى.
”مەنىڭ بۇرىنعى نان دۇكەنىمدە بولىمشە اۋماق بولماعان، شيكىزات، نان يلەۋ، نان جابۋ تۇگەلدەي ءبىر ۇيدە بولاتىن، جىلىنۋدا، نان جابۋدا تۇگەلدەي كومىر جاعاتىنبىز، ۋاقىت وتە كەلە نان دۇكەنىنىڭ قابىرعاسى قاپ - قارا بولىپ قالاتىن“، - دەدى ادىلجان.
بۇگىنگى كۇندەگى نانحانادا بولمەلەردى جىلىتۋدا قابىرعا پەشتى پايدالانادى، نان جابۋ اۋماعى اشىق اۋلاعا سالىنعان. توناردىڭ جۇمىس جۇرگىزۋ تەكشەسىنە تاپ - تازا شىنى كەرپىش جاپسىرىلىپ، توناردىڭ توبەسىنە تاعى جەل تارتقىش ورناتىلعان، تۇتاس جۇمىس جۇرگىزۋ اۋماعى تاپ - تازا تۇر.
ادىلجان مىنالاردى ءبىلدىردى: بۇرىن دۇكەننىڭ جىلدىق ماياقىسى 10 مىڭ يۋان ەدى، قازىرگى دۇكەنىمىز بۇرىنعى 2 دۇكەننەن قۇرالعان، جىلدىق ماياقىسى 7000 يۋان. ”دۇكەن اۋىل - قىستاق نانحاناسى قۇرىلىس ولشەمىنىڭ تالابى بويىنشا جوندەلگەن، كۇنىنە 3 ۋاقىت تازالىق ىستەيمىز، تاپ - تازا ۇستايمىز. ساتىپ الۋشىلار الاڭسىز بولادى، ءبىز دە قۋانا ىستەيمىز“، - دەدى ادىلجان ءماز - مايرام بولىپ. بۇگىنگى كۇندە ول كۇنىنە 800گە تاياۋ نان جابادى، بولشەك ساتۋدان سىرت، تاعى قىستاقتاعى ەرەن بازارلارعا اپارىپ ساتادى.
قاشقار ايماعى ايماقتا نان ءوندىرىس بازاسى + اۋداندا (قالا) نان كاسىپ سالاسى باقشاسى + اۋىلدا (قالاشىق) نان جابۋ سەلبەستىك كووپەراتيۆى + قىستاقتا (الەۋمەتتىك اۋماق) نانحانا سىندى ءتورت دارەجەلى تۇعىر بويىنشا دامىتۋ ۇلگىسىن ورتاعا قويدى. نانحانا ەڭ اياققى تۇعىر، قىستاقتاردا، الەۋمەتتىك اۋماقتاردا قۇرىلعان، نەگىزىنەن جەكە ناۋبايلار تيجارات جۇرگىزەدى. قازىر قاشقار ايماعى 201 سەلبەستىك كووپەراتيۆىن، 2315 نانحانا قۇردى.
كەزەكتە، سەمەن اۋىلىندا جيىنى 9 نانحانا بار بولىپ، بارلىعىنا فۋنكتسيالىق وزگەرىس ەنگىزىپ، دارەجەسىن ءوسىرىپ، فۋنكتسيالىق اۋماقتى ءبولۋ، ءبىر تۇتاس ساپا ولشەمى، ءبىر تۇتاس ءوندىرىس ورتاسى، تازالىق تالابى سياقتىلاردى تۇگەلدەي جۇزەگە اسىردى.
سەمەن اۋىلىنىڭ ورىنباسار باستىعى يۇي شيۋچاڭ مىنالاردى ءبىلدىردى: نانحانانىڭ دارەجەسىنىڭ ءوسىرىلۋى اۋىل - قىستاقتىڭ قونىس ورتاسىن رەتتەۋ، وڭاۋ قىزمەتىنىڭ ءبىر بولىگى. جونگە سالۋدىڭ ارقاسىندا، نانحانالاردىڭ تازالىق شارت - جاعدايى بارىنشا جاقسارىپ، ازىق - تۇلىك حاۋىپسىزدىگى ءتىپتى دە قامتاماسىز ەتىلدى. ولار تاعى ءارقايسى قىستاقتىڭ ءىس جۇزىندىگىنە ۇشتاستىرىپ، نانحانالار ەرەكشەلىگىن كورنەكتىلەندىردى. اۋىل جوسپارىنا نەگىزدەلگەندە، اتاعۋ قىستاعىن مادەنيەت - ساياحات شاعىن قالاشىعى ەتىپ قۇرماقشى ەكەن، بۇل قىستاقتاعى 2 نانحانانىڭ دا دارەجەسىن ءوسىرىپ، نان جابۋدى سىناپ كورۋ اۋماعىن جاڭادان سالىپتى. دارەجەسىن ءوسىرىپ، جاڭالاعاننان كەيىن، نانحانالار سول اۋىل - قىستاقتارداعى تۇرعىنداردى نانمەن قامداۋمەن بىرگە، تاعى ساياحاتشىلارعا قىزمەت وتەپ، ساتۋ جولىن بارىنشا كەڭەيتتى.
قاشقار ايماقتىق بازاردى باقىلاۋ - باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ باستىعى، قاشقار ايماقتىق نان كاسىپ سالاسىن دامىتۋ باسشىلىق گرۋپپاسى كەڭسەسىنىڭ ارناۋلى مىندەتتەگى ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى ابدۇعىني سىدىق مىنالاردى ءبىلدىردى: نانحانا نان كاسىپ سالاسى تۇعىرىنىڭ ەڭ اياققى تۇعىرى، قاشقار ايماعى جەلىلەس جۇيەلىلەندىرىلگەن باسقارۋ ءتۇزىمىن ورناتۋ ارقىلى اۋىل - قىستاقتارداعى سەلبەستىك كووپەراتيۆتەرىنىڭ، نانحانالاردىڭ ءوندىرىس شارت - جاعدايىن جاقسارتىپ، ءوندىرىس ءتارتىبىن جۇيەلىلەندىرىپ، نان ونىمدەرىنىڭ ساپاسىن اناعۇرلىم ورنىقتى، حاۋىپسىز ەتتى.
