تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   شينجياڭ حابارلارى

شينجياڭعا ساياتىن «زاڭ جوبا» شينجياڭنىڭ دامۋ اياق الىسىنا تيتتەي دە ىقپال جاساي المايدى

اۆتونوميالى رايون بەيجيڭدە شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەلەر جونىندە اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسىن وتكىزدى

شينجياڭعا ساياتىن «زاڭ جوبا» شينجياڭنىڭ دامۋ اياق الىسىنا تيتتەي دە ىقپال جاساي المايدى

□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جىڭ جو

  جەرگىلىكتى ۋاقىت 12 - ايدىڭ 23 - كۇنى امەريكا جاق شىندىقپەن ساناسپاي، ايتىلمىس ”ۇيعۇرلاردى زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋدىڭ الدىن الۋ زاڭ جوباسىنا“ قول قويىپ، زاڭعا اينالدىردى. 12 - ايدىڭ 25 - كۇنى اۆتونوميالى رايون بەيجيڭدە شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەلەر جونىندە اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسىن وتكىزىپ، امەريكا جاقتىڭ جۇڭگونىڭ شينجياڭىنىڭ ادامدىق ۇقىق جاعدايىن جات نيەتپەن داتتاپ، جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە دورەكىلىكپەن كيلىككەن ارەكەتىنە قاتتى كەكتەنەتىندىگىن جانە وعان باتىل قارسى تۇراتىندىعىن ءبىلدىردى.

  اقپار جاريالاۋ ماجىلىسىندە كوپتەگەن ماماندار، وقىمىستىلار جانە قاتىستى فۋنكتسيالىق تاراۋلاردىڭ جاۋاپتىلارى شينجياڭنىڭ ەڭبەكپەن جۇمىستاندىرۋدى قامتاماسىز ەتۋ جاعدايىن ەگجەي - تەگجەيلى تانىستىردى. سونىمەن بىرگە شينجياڭداعى نەگىزگى ساتى بۇقاراسىنىڭ ۋاكىلدەرى بەينە ەكران بايلانىس ءتاسىلى ارقىلى ءتول كەشىرمەلەرىن تىلگە تيەك ەتىپ، شىندىقتى باياندادى.

  شينجياڭنىڭ ەڭبەكپەن جۇمىستاندىرۋ جاعدايىن جازعىرۋعا كەلمەيدى

  ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“ دەگەن نە؟ اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ اقپارات مالىمدەمەشىسى شۇي گۇيشياڭ بىلاي دەدى: حالىقارالىق ەڭبەكشى ۇيىمى ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“ جونىندە ”ءوز قالاۋىندا بولماۋ“، ”جازالاۋ ارقىلى قۇقاي كورسەتۋ“ سياقتى فاكتورلار قاتار ازىرلەنگەن بولۋ كەرەك دەپ بەلگىلەگەن. وسى ولشەمنەن الىپ قاراعاندا، شينجياڭدا ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“ ماسەلەسى مۇلدە ءومىر سۇرمەگەن.

  اۆتونوميالى رايوندىق ادام كۇشى بايلىعى جانە قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ مەڭگەرمەسىنىڭ باستىعى راحمانجان داۋۇت بىلاي دەپ تانىستىردى: تاياۋ جىلداردان بەرى شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسى، اسىرەسە، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ اۋىل - قىستاقتارىنداعى كەدەي بۇقارانىڭ قىستاقتان شىعۋ، كاسىپورىندارعا كىرۋ تىلەگى ۇزدىكسىز كۇشەيدى. بازارداعى كاسىپتەردىڭ قامداۋ - قاجەتسىنۋ ينفورماتسياسى ارقىلى ادام ىستەتۋشى ورىندار دەربەس ادام ىستەتىپ، ەڭبەكشىلەر كاسىپتى وزدەرى تاڭدادى. قازىرگە دەيىن بۇكىل شينجياڭداعى 8668 نەگىزگى ساتى ەڭبەكپەن قامتاماسىز ەتۋ پۋنكت - ورنى ءتۇرلى جۇمىستاندىرۋ بويىنشا جالپى 21 ميلليون 728 مىڭ 400 ادام - رەتتەن استام قىزمەت وتەدى.

  ەڭبەكشىلەردىڭ ۇقىق - مۇددەسىن قورعاۋ ءۇشىن، شينجياڭدا قازىردىڭ وزىندە 32 مىڭ 500 نەگىزگى ساتى جۇمىسشى ۇيىمى قۇرىلدى. اۆتونوميالى رايوندىق باس جۇمىسشى ۇيىمىنىڭ ورىنباسار ءتوراعاسى ەلدوس مۇرات بىلاي دەدى: جۇمىسشى ۇيىمى زاڭ شىعارۋعا ىرىقتىلىقپەن ات سالىسىپ، جۇمىسشى - قىزمەتكەرلەردىڭ ۇقىق - مۇددەسىن تۋ باستان زاڭ بويىنشا قورعاپ، كوپتەگەن قاتىستى جەرگىلىكتى زاڭ ەرەجەلەردىڭ جاسالۋىن ىلگەرىندى - كەيىندى ىلگەرىلەتتى.

  شۇي گۇيشياڭ مىنالاردى ءبىلدىردى: ەڭبەك ۇقىعى ادامزات قوعامىنىڭ نەگىزگى ادامدىق ۇقىعى، ءارقانداي ءبىر ەل حالىقتىڭ نەگىزگى ەڭبەك ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىز ەتۋى ءتيىس. شينجياڭ جۇڭگونىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىندا سالىستىرمالى مەشەۋ قالعان ءوڭىر، ەڭبەكپەن تۇرمىستى وزگەرتۋ مىندەتى ەرەكشە كوكەي تەستى، شينجياڭنىڭ ەڭبەكپەن جۇمىستاندىرۋ ۇستانىمى مەن امالياتى ادامزات قوعامىنىڭ ادىلدىگىنە، ءمورالىنا ۇيلەسەدى، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ جالپى تىلەگىنە ۇيلەسەدى، بۇل جونىندە ىستەلگەن ءارقانداي ءىستى جازعىرۋعا كەلمەيدى.

  كۇرەسپەن كەلگەن باقىتتى تۇرمىسقا داق سالۋعا جول بەرمەيمىز

  ”ءبىز كۇرەسپەن كەلگەن باقىتتى تۇرمىسىمىزعا باسقالاردىڭ جالا جابۋىنا، كۇيە جاعۋىنا استە جول بەرمەيمىز“. يوپۇرعا اۋدانى تەرىم قالاشىعىنداعى ماقتاشى ابدۇقيىمجان راحىمان: وتباسىمىزدىڭ ماقتاسى ەگۋدەن تەرۋگە دەيىن تۇگەلدەي اۆتوماتتاسۋدى جۇزەگە اسىرعان، ءبىر ادام 200 مۋ ماقتا اتىزىن باسقارا الادى، جىلدىق كىرىسىم 300 مىڭ يۋانعا جەتەدى، - دەدى.

  اۋات اۋدانىنداعى ءبىر توقىماشىلىق سەرىكتەستىگىنىڭ قىزمەتكەرى امانگۇل ابدىروسۇل بەينە ەكران بايلانىس ءتاسىلى ارقىلى ءوزىنىڭ جۇمىستانۋ كەشىرمەسىمەن ءبولىستى. مەكتەپ بىتىرگەننەن كەيىن امانگۇل كاسىپورىنمەن ەڭبەك توقتامىنا قول قويىسىپ سەرىكتەستىكتىڭ قىزمەتكەرىنە اينالدى. ساقا قىزمەتكەرلەردىڭ كومەكتەسىپ جەتەكتەۋىندە، ول تەز جەتىلدى، سونىمەن بىرگە ءار ۇلت قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءبىر ءۇيلى جانداي بەرەكەلى رايىن سەزىندى.

  ابىلات ۋايىت شينجياڭ شىفان داشۋەسىنىڭ پروفەسسورى، وقۋشىلاردىڭ وتباسىلارىن ارالاپ احۋال ۇعىسقان كەزدە وڭتۇستىك شينجياڭداعى ءار دارەجەلى ۇكىمەتتەردىڭ شارۋالاردىڭ كىرىستەرىن ارتتىرۋىنا كومەكتەسۋ جولىندا جاساعان قۇلشىنىستارىنا ءوز كوزىمەن كۋا بولدى.

  اقپار جاريالاۋ ماجىلىسىندە شينجياڭداعى ءار ۇلت ەڭبەكشىلەرىنىڭ كوپتەگەن قىزمەت، تۇرمىس بەينە كەسكىنى قويىلىپ، ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالدى“دەگەن سىندى وتىرىك وسەككە فاكتپەن تويتارىس جاسالدى. اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ اقپارات مالىمدەمەشىسى يليجان انايات مىنالاردى ءبىلدىردى: شينجياڭدا ءار ۇلت بۇقاراسى بۇكىلدەي ءوز ەركىمەن جۇمىستانادى، وزدەرى كاسىپ تاڭدايدى، زاڭ ۇيعۇر ۇلتىن قامتىعان ءار ۇلت ەڭبەكشىلەرىنىڭ جۇمىستانۋ ۇقىق - مۇددەسىنەن تەڭ يگىلىكتەنۋىنە، ۇلت، ءناسىل، جىنىس، ءدىني سەنىم سياقتىلار سەبەپتى شەكتەمەگە نەمەسە كەمسىتۋگە ۇشىراماۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتتى.

  ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“ قالپاعى امەريكاعا ەڭ ۇيلەسەدى

  ”ادامدىق ۇقىقتىڭ اقىلمانىمىز“ دەپ شىرەنەتىن امەريكا جامان اتىمەن اتى شۋلى. شۇي گۇيشياڭ امەريكانىڭ 100 جىلدىق قۇلدىق تۇزىمىندەگى، اۋىل شارۋاشىلىق سالاسىنداعى، تۇرمە جۇيەسىندەگى زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ، بالا جۇمىسشىلاردى الباتى ىستەتۋ سياقتى جاقتاردان امەريكانىڭ ەڭبەكشىلەردىڭ ۇقىق - مۇددەسىنە سۇعاناقتىق جاساۋ قىلمىس جاۋاپكەرشىلىگىن بۇگە - شىگەسىنە دەيىن اتاپ كورسەتتى. ول بىلاي دەدى: قۇل ساۋداسىمەن كوتەرىلگەن امەريكا كۇنى بۇگىنگە دەيىن ”وسى زامانعى قۇلدىق تۇزىمدەگى“ مەملەكەت سانالادى.

  ”امەريكا ءتۇرلى ەڭبەك شارتىن ەڭ از بەكىتكەن مەملەكەت“. شينجياڭ شىفان داشۋەسىنىڭ پروفەسسورى ماحپيرات كەنجە بىلاي دەدى: بۇل ولاردىڭ زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ جانە ەڭبەكشىلەردىڭ ۇقىق - مۇددەسىنە سۇعاناقتىق جاساۋ جاعىنداعى ۇزاق ۋاقىتتىق سوراقى بەينەسىمەن ۇندەسىپ جاتىر. 2021 - جىلى 6 - ايدا امەريكانىڭ ەڭبەكشىلەر ماسەلەسى حالىقارالىق ەڭبەكشىلەر جينالىسىندا كەڭ كولەمدى سىنعا ۇشىرادى، امەريكاداعى قاتىستى مامانداردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، امەريكاداعى كوپتەگەن جۇمىسشىلاردىڭ ەڭبەكاقىسى مەن يگىلىك مامىلەسى 40 جىلدىڭ الدىنداعى دەڭگەيدە قالعان.

  شۇي گۇيشياڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: امەريكا شينجياڭنىڭ ىسىنە اشىقتان - اشىق قول سۇعىپ، جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە كيلىگىپ، ”شينجياڭ ارقىلى جۇڭگونى شاۋجايلاۋ“ قاسكۇنەمدىگىن جۇزەگە اسىرۋعا ۇرىندى، بۇل زورەكەرلىكتىڭ بەينەسى، قاراقشىلىق لوگيكاسىنىڭ جالعاسۋى، قىرعي قاباقتىق سوعىس ويىنىڭ قايتا ءتىرىلۋى. امەريكا حالىقارالىق زاڭنان پايدالانىپ شينجياڭعا قىسىم كورسەتۋدەن ءۇمىت بولماعان جاعدايدا، اينالىپ كەلىپ، ەل ءىشى زاڭىنان پايدالانىپ شينجياڭعا باعا بەردى، بۇل ناعىز ” الىستان قۇرىق سالعاندىق“.

  ”شينجياڭنىڭ ەڭبەك جاعدايى جونىندە شينجياڭداعى ءار ۇلت ەڭبەكشىلەرىنىڭ ايتقانى ەسەپ“. شۇي گۇيشياڭ: ايتىلمىس شينجياڭعا ساياتىن زاڭ جوبا شينجياڭنىڭ دامۋ، العا باسۋ تاريحي اياق الىسىنا تيتتەي دە ىقپال كورسەتە المايدى، كەرىسىنشە، امەريكا جاقتىڭ جالعان ادامدىق ۇقىقتى، شىن مانىندە زورلىقشىل، وتىرىك كوڭىل بولەتىن، شىن مانىندە بۇلدىرەتىن سۇرقيا نيەتىن ايپاراداي اشىپ كورسەتتى، - دەپ قايتالاي باسا دارىپتەدى.

جاۋاپتى رەداكتور : نۇربولات قابىل

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.