ۇلكەندەر ”جۇڭگوشا شيپاگەرلىكتى ۇيرەنگەندە بالالاردان باستاپ مىقتى ۇستاۋ كەرەك“ دەيدى، ٴبىراق ولار بالالاردا تۋادا جۇڭگوشا شيپاگەرلىك جونىندە ىزدەنەتىن قابىلەت بولاتىنىن بىلمەيدى.
كەشكى ساعات 9دان اسىپ كەتتى، شەشەسى: ”بالام، تەز كەلىپ ۇيىقتاي عوي!“ – دەدى. بالا: ”نەگە ۇيىقتايمىن؟ تاعى ٴبىراز ويناعىم كەلىپ تۇر“، ـ دەپ سۇرادى.
ۇيقى ٴاربىر ادام جونىنەن العاندا توتەنشە ماڭىزدى، ٴبىراق مەيلى ۇلكەندەر بولسىن، الدە بالالار بولسىن، ۇيقى جاعىندا ءاركىمنىڭ وزىندىك ۋايىمى بار.
ۇلكەندەر كۇندىز وتە قاربالاس، تۇندە قىزمەت پەن تۇرمىستاعى ٴتۇرلى ىستەردى ويلاپ، وڭاي ۇيىقتاي المايدى. بالالار ويىنعا قانشا ۋاقىت بەرىلسە دە قاناعاتتانباي، ٴار كۇنى تۇندە ٴتۇرلى سەبەپ تاۋىپ، ۋاعىندا ۇيىقتامايدى.
تۇندە نە ٴۇشىن ۇيىقتاۋ كەرەك؟ بالالاردى ٴوز ريزالىعىمەن كوڭىلدى ۇيىقتاتاتىن امال بار ما؟
ەسەيۋ مەزگىلىندەگى بالالار جونىنەن العاندا، تۇنگى ساعات 9دا ۇيىقتاۋى كەرەك، بۇل اراداعى ”ۇيىقتاۋ“ دەگەنىمىز ۇيىقتاي باستاۋ ەمەس، قايتا ۇيقى قۇشاعىنا ەنۋدى مەڭزەيدى. ويتكەنى تەك تۇنگى ۇيقىنىڭ جەتكىلىكتى بولۋىنا كەپىلدىك ەتكەندە عانا، ٴوسۋدىڭ جەتكىلىكتى قوزعاۋشى كۇشىن توپتاپ، ولاردىڭ اقاۋسىز ەسەيىپ - ەرجەتۋىنە مۇمكىندىك جاساۋعا بولادى، ۇنەمى جاي ۇيىقتايتىن بالالاردىڭ بويى ادەتتەگى بالالاردان الاسا بولىپ قالماستان، اۋىر بولعاندا اقىل – ويى مەن ٴوسىپ - جەتىلۋىنە ىقپال جاسايدى.
ەرەكشە كوڭىل بولۋگە ٴتيىستىسى، جاي ۇيىقتاۋدان تۋىلعان زياندى استە ەزىلىپ جاتىپ الۋ ارقىلى تولىقتاۋعا بولمايدى، ويتكەنى ونىڭ ەشقانداي پايداسى جوق، كەرىسىنشە، تاڭەرتەڭگى تابيعاتتىڭ ٴوسىپ – ٴونۋ تىنىسىنا ۇيلەسىپ ورىننان تۇرماعاندىقتان دەنساۋلىق ٴتىپتى دە ناشارلايدى!
ەگەر العىر بالالاردى ۋاعىندا ۇيىقتاتامىن دەيدى ەكەنبىز، وندا ”الدىڭعى تەاتردى“، ٴسوز جوق، تولىق ىستەۋىمىز كەرەك. ۇيىقتار الدىنداعى ٴبىر ساعاتتا كارتون فيلم كورۋ جانە ٴۇيدى باسىنا كوتەرەتىن ويىنداردى ويناۋدى توقتاتىپ، كەيبىر تىنىش ىستەردى، مىسالى، ٴتىس شوتكىلەۋ، دەنەسىن جۋۋ، كيىم – كەشەكتەرىن جيناستىرۋ، كىتاپ وقۋ، مەيىرىمدىلىك جايىنداعى اڭگىمەلەردى تىڭداۋ ت. ب ىستەپ، ۇيىقتار الدىنداعى ۋاقىتتى بولىمسىز ”سالت سەزىمىنە“ بولەۋ بالانىڭ ”ويىن“ جيناۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى.
بۇل بارىس اكە - شەشەنىڭ سايكەسۋىن ەرەكشە قاجەت ەتەدى، سايكەسۋ جاقسى بولسا، بالا وڭاي ۇيىقتاپ قانا قويماي، ۇلكەندەرىڭ ۇيقىسىنا دا كومەگى بولادى.
نە ٴۇشىن ساعات 9دان بۇرىن ۇيىقتاۋدى دارىپتەۋ كەرەك؟
بۇل دەنەمىزدەگى ”جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولمەن “ قاتىستى عوي! دەنەمىزدە 12 ”جوعارى جىلدامدىقتى تاس جول“ بار، ولاردىڭ باسى مەن اياعى ٴبىر - بىرىمەن جالعاسىپ، ٴبىر اينالما جول قالىپتاستىرعان، ٴار ادام كۇنىنە 2 ساعاتتىق ٴتارتىپتى كەزەكشىلىك بويىنشا، بۇكىل دەنەدەگى قاندى جەتكىزەدى، جۇڭگوشا شيپاگەرلىكتە ولاردى ”12 قان تامىر“ دەپ اتايدى. ولاردىڭ اتى وتە قىزىقتى، بارلىعى ”XX تامىر“، مۇنىڭ ىشىندە ” XX“ ولارعا سايكەس كەلەتىن ىشكى مۇشەلەر.
تۇنگى ساعات 9دا كەزەكشىلىك كىمگە كەلدى؟
ءۇش ٴتۇيىن قان تامىرى.
ءۇش ٴتۇيىن قايسى ىشكى مۇشەلەردى قامتيدى؟
ۇش ٴتۇيىن اتى بار، ٴبىراق ناقتىلى ٴپىشىنى جوق اسا ۇلكەن ”ىشكى مۇشە“، ونىڭ باستى رولى ”جەل“ مەن ”دەنە سۇيىقتىعىن“ جۇرگىزۋ. ”جەل“ دەنەنىڭ ٴوسىپ - جەتىلۋىن ىلگەرىلەتىپ، اۋرۋعا قارسىلىق كورسەتەدى، ”دەنە سۇيىقتىعى“ ىشكى قۇرىلىس پەن تەرىنى جۇمسارتادى. سوندىقتان، ساعات 9دا ۋاعىندا ۇيىقتاعاندا، ٴۇش ٴتۇيىن تامىرىنىڭ قانى جەتكىلىكتى بولىپ، رولىن جاقسى ساۋلەلەندىرە الادى. كەرىسىنشە، ەگەر ساعات 9دا ۇيىقتامايتىن بولساق، ٴاسىلى ٴۇش ٴتۇيىن قان تامىرىندا كەزەكشىلىكتى قامدايتىن قاندى تۇگەلدەي كىشكەنتاي دوستاردىڭ ويناۋىنا بەرىپ، ٴۇش ٴتۇيىن قان تامىرىنىڭ رولى زور دارەجەدە تومەندەپ، سالاماتتىققا تابيعي تۇردە ىقپال جاسايدى.
بۇلاي بولعاندا جاقسى ۇيىقتاۋ راسىندا سالاماتتىققا قاتىستى ٴىرى ٴىس ەكەن عوي!
ماقالاداعى ءىشىنارا شاعىن ساۋاتتار جۇڭگوشا شيپاگەرلىك اعارتۋى بالالار كىتابى «بالام، نە ءۇشىن جاقسى ۇيىقتاۋ كەرەك» اتتى كىتابىنان الىنعان، ءتۇپ نۇسقاسى: ەرتە ۇيىقتايتىن قاز شەشەي، جۇڭگو جۇڭگوشا شيپاگەرلىك باسپاسىندا باسىلعان.
(اۆتورى: شۋ شياۋيان، رەداكتورى: ياڭ حۋا)
اۋدارعان: قادىر ماقان
