□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ ي
كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەۋدى، كەڭەيتۋدى اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋمەن ءونىمدى ۇشتاستىرۋدا اۋىل - قىستاقتىڭ وزىندىك دامۋىنداعى ”قان جاساۋ“ يقۋاتىن جەتىلدىرۋ وتە ماڭىزدى. بيىل جىل باسىنان بەرى رايونىمىز اۋىل - قىستاق كوللەكتيۆ مال - مۇلىك ۇقىعى ءتۇزىمى رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، قىستاق كوللەكتيۆ ەكونوميكالىق ۇيىمىن دامىتىپ، نىعايتىپ، اۋىل - قىستاقتىڭ ءتۇرلى بايلىعىن، مال - مۇلكىن، قارجىسىن جانداندىرىپ، قىستاق دارەجەلى كوللەكتيۆ ەكونوميكاسىنىڭ دامۋ ناقتى كۇشىن ۇزدىكسىز نىعايتىپ، شارۋالاردىڭ كىرىس ارتتىرىپ بايۋىنا ۇزدىكسىز جەتەكشىلىك ەتتى.
رەفورما قىزمەتىنىڭ ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىلۋىنە ىلەسىپ، رايونىمىزداعى كوپتەگەن اۋىل - قىستاق كوللەكتيۆ ەكونوميكالىق ۇيىمى كىرىس پايدا ءبولىسىن جۇزەگە اسىرىپ، بايلىقتى مال - مۇلىككە اينالدىرۋدى، قارجىنى جارنا اقشاسىنا اينالدىرۋدى، شارۋالاردى ۇلەسكەرگە اينالدىرۋدى ورىنداپ، اۋىل - قىستاق ەكونوميكاسىنىڭ دامۋ ءتاسىلى ونان ارى ساپالىلانىپ، دارەجەسى جوعارىلاپ، اۋىل - قىستاقتىڭ دامۋ ومىرشەڭدىگى تاسقىنداپ، شارۋالاردىڭ ۇزدىكسىز ورنىقتى كىرىس ارتتىرۋ نەگىزى ونان ارى بەكەمدەلدى.
مال - مۇلىك قورىن انىقتاپ، دامۋ شارت - جاعدايىن ازىرلەدى
بۇگىنگى كۇندە تيانشان الابىنداعى كەڭ - بايتاق اۋىل - قىستاقتاردا كوپتەگەن شارۋا اۋىل - قىستاق كوللەكتيۆ مال - مۇلىك ۇقىعى ءتۇزىمى رەفورماسىنىڭ پايداسىنان يگىلىكتەنىپ، دامۋ مەن كىرىس ارتتىرۋدىڭ جاڭا جولىن كەڭەيتتى.
”قىستاقتا جارنا سەلبەستىك كووپەراتيۆى قۇرىلعاننان بەرى بۇرىن پايدالانىلماعان مال - مۇلىكتى كادەگە جاراتىپ شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ ارقىلى جاڭا قۇن جارىققا شىعاردى. بىلتىر وتباسىم 1500 يۋاننان استام پايدا ءبولىستى. كىرىس ارتىپ بايۋ ءادىسى كوبەيدى، بولاشاققا دەگەن سەنىمىمىز نىعايدى“، - دەدى اقسۋ قالاسى ايكول قالاشىعى ساي ءمالى قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ءمارۋانا گايت اۋىل - قىستاق كوللەكتيۆ مال - مۇلىك ۇقىعى ءتۇزىمى رەفورماسىن اۋىزعا العاندا، قۋانىشتى كوڭىل كۇيى سوزىنەن مەن مۇندالايدى.
”قىستاق كوللەكتيۆى بايىدى، قىستاق تۇرعىندارى دا بايىدى، قازىر ءبىز جىلىنا كوللەكتيۆ ەكونوميكاسىنان 1600 يۋاننان استام پايدا ءبولىسن الا الامىز“، − دەدى جەمسارى اۋدانى ىرگۇڭ قالاشىعى دۇڭجياۋان قىستاعىنىڭ تۇرعىنى شى چاۋلياڭ قۋانىشپەن.
قورىن انىقتاعاندا عانا عىلمي شارۋاشىلىق جۇرگىزۋگە بولادى. تاياۋ جىلداردان بەرى رايونىمىز اۋىل - قىستاق كوللەكتيۆ مال - مۇلىك ۇقىعى ءتۇزىمى رەفورماسىن ىلگەرىلەتۋ بارىسىندا مال - مۇلىكتى اداقتاۋدى ماڭىزدى قىزمەت ساناپ، جەر - جەر ”تاريحقا قۇرمەت ەتۋ، ماسەلەگە تۋرا قاراۋ، جاپپاي اداقتاۋ، قوردى انىقتاۋ“ پرينسيبىنە تاباندى بولىپ، اۋىل - قىستاق كوللەكتيۆىنىڭ بارلىق ءتۇرلى مال - مۇلىك قورىن جاپپاي اداقتاپ، انىقتاپ، قىستاق كوللەكتيۆ مال - مۇلىك ءتىزىمىن كەمەلدەندىرىپ، مال - مۇلىك ۇقىعى قارىم - قاتىناسىن ايقىندادى. 2020 - جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن بۇكىل رايوندا اۋىل - قىستاق كوللەكتيۆ مال - مۇلىك جالپى سوماسىنان 64 ميلليارد 420 ميلليون يۋاندى انىقتاپ، ەسەپ پەن مالىمەت كەستەسى، ەسەپ پەن ەسەپ، ەسەپ پەن ىسپات، ەسەپ پەن حۇجات، ەسەپ پەن اماليات سىندى ”بەستىڭ ءوزارا ۇيلەسۋىن“ ورىندادى.
وسى نەگىزدە بۇكىل رايوننىڭ جەر - جەرى ءىس جۇزىندىك جاعدايعا قاراي جەتەكشىلىك پىكىرىن جاساپ، زاڭ - بەلگىلەمە، ساياساتتى نەگىز ەتىپ، نوپوس قارىم - قاتىناسى، جەردى كوتەرمەگە الۋ قارىم - قاتىناسى سياقتى فاكتورلاردى جالپىلىق ويلاستىرىپ، قىستاق كوللەكتيۆ ەكونوميكالىق ۇيىمى مۇشەلەرىن تۇراقتاندىرۋ جانە جارناعا سىندىرىپ ناقتىلاندىرۋ قىزمەتىن عىلمي ورىستەتتى. بيىل 10 - ايعا دەيىن بۇكىل رايوندا 8953 اكىمشىلىك قىستاق تۇگەلدەي جارناعا سىندىرىپ ناقتىلاندىرۋ قىزمەتىن ورىنداپ، جالپ−ى 20 ميلليارد 490 ميلليون يۋان مال - مۇلىكتى ناقتىلاندىرىپ، قىستاق كوللەكتيۆ ەكونوميكالىق ۇيىمى مۇشەلەرىنەن 12 ميلليون 209 مىڭ ادامدى تۇراقتاندىرىپ، مۇشەلەرگە جارنا ۇقىعى كۋالىگىن تاراتۋ سالىستىرماسى ％99.7كە جەتىپ، قىستاق كوللەكتيۆ ەكونوميكاسىن دامىتۋعا جانە مۇشەلەردىڭ كىرىسىن ارتتىرۋعا ءتۇزىم نەگىزىن قالادى.
بەكەر تۇرعان مال - مۇلىكتى جانداندىرىپ، كىرىس دەڭگەيىن جوعارىلاتتى
مال - مۇلىكتى اداقتاپ، مۇشەلەرىن تۇراقتاندىردى، جەر - جەر اۋىل - قىستاق جارنا ەكونوميكالىق سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇرۋ ارقىلى قىستاق كوللەكتيۆ مال - مۇلكىن باسقارۋدى جانە شارۋاشىلىق جۇرگىزۋدى كۇشەيتىپ، ءتىپتى كوپ بۇقارانىڭ كىرىس ارتتىرىپ بايۋىنا جەتەكشىلىك ەتتى.
”قىستاقتا جارنا ەكونوميكالىق سەلبەستىك كووپەراتيۆى قۇرىلعاننان كەيىن، بۇرىن پايدالانىلماعان كوللەكتيۆ مال - مۇلىكتى قايتادان كادەگە جاراتىپ، پايدالانىپ، تاماشا ەكونوميكالىق ونىمدىلىك جاراتتى“، − دەدى دۇڭجياۋان قىستاعى پارتيا باس ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى، قىستاق كوللەكتيۆ ەكونوميكالىق سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ القا باستىعى ۋ چاڭۋي تانىستىرا، دۇڭجياۋان قىستاعى ساياساتتىق بەلگىلەمە جول قويعان كولەمدە وتباسىلارعا كوتەرمەگە بەرىلمەگەن قۋاڭ توبەشىك، يەن جايىلما، يەن جىلعا سياقتى بايلىقتان پايدالانىپ، قۇرىلعىلى اۋىل شارۋاشىلىعىنا پايدالانىلاتىن جەر ءتاسىلى ارقىلى شارۋاشىلىق يەلەرىنىڭ شارۋاشىلىق جۇرگىزۋىنە جالعا بەرىپ، جالعا بەرۋ كەلىسىمىنە قول قويىستى، قىستاق كوللەكتيۆى سايكەستى جالاقى نەمەسە كوتەرمەگە بەرۋ اقىسىن جيناپ، ىلگەرىندى - كەيىندى كەسپە زاۆودى، اراق اشىتۋ زاۆودى سياقتى 3 شاعىن، ۇساق كاسىپورىندى قىستاقتا قارجى قوسىپ زاۆود سالۋعا ەنگىزىپ، جالاقىدان جىلىنا ءبىر ميلليون 200 مىڭ يۋان كىرىس كىرگىزىپ، 40 نەشە قىستاق تۇرعىنىن ءۇي ماڭىندا جۇمىستانۋعا جەتەكشىلىك ەتتى.
جارنا ەكونوميكالىق سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ قولداۋىمەن دۇڭجياۋان قىستاعى كوللەكتيۆ ەكونوميكانى بەلسەنە دامىتىپ، ۇلعايتىپ، مال - مۇلىكتى، بايلىقتى جانداندىرىپ، قىستاق كوللەكتيۆ ەكونوميكاسىن دامىتۋدىڭ ۇزاق ءونىمدى مەحانيزمىن ورناتىپ، ءتۇرلى جولدارمەن قىستاق كوللەكتيۆ ەكونوميكاسىنىڭ كىرىسىن مولايتىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كىرىستى ۇزدىكسىز، ورنىقتى ارتتىرۋىنا اناعۇرلىم كوپ وراي ازىرلەپ بەردى. كەزەكتە دۇڭجياۋان قىستاعى قىستاقتىڭ 10 ميلليون 780 مىڭ يۋان كوللەكتيۆ شارۋاشىلىق قۇرۋ سيپاتىندىق مال - مۇلكىن جارناعا اينالدىرىپ، 1610 قىستاق تۇرعىنى سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ جارناگەرلەرىنە اينالدى. بيىل قىستاق كوللەكتيۆ ەكونوميكالىق سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ كىرىسى مەجەمەن 3 ميلليون يۋان بولىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جان باسىندىق پايدا ءبولىسى 1800 يۋان بولىپ، ”ۇدايى 3 جىل ارتۋدى“ جۇزەگە اسىردى.
تاياۋ جىلدان بەرى اۋىل - قىستاق كوللەكتيۆ مال - مۇلىك ۇقىعى ءتۇزىمى رەفورماسى ارقىلى رايونىمىزدىڭ جەر - جەرى قىستاق كوللەكتيۆ ەكونوميكالىق ۇيىمدارىن جۇيەگە ءتۇسىرىپ، قۇرىپ، جارنا ەكونوميكالىق سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ القالار كەڭەسى مەن باقىلاۋ القاسىن سايلاپ شىعىپ، اۋىل - قىستاق كوللەكتيۆ ەكونوميكالىق ۇيىمدارىنىڭ مال - مۇلىكتى باسقارۋدى كۇشەيتۋ جاڭا ۇلگىلەرىن بەلسەنە قاراستىردى. سونىمەن ءبىر ۋاقىتتا جەر - جەر رەفورمانى وراي ەتىپ، قىزمەت ءىس جۇزىندىگىنە ۇشتاستىرىپ، كوللەكتيۆ ەكونوميكانى دامىتۋدىڭ ءونىمدى جولدارىن زەرتتەپ، بايۋ ارناسىن كەڭەيتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرىسىنە، شارۋاشىلىق جۇرگىزۋىنە قىزمەت وتەۋ، پايدالانىلماعان مال - مۇلىكتى جانداندىرۋ سىندى كوپ ءتۇرلى شارۋاشىلىق قۇرۋ فورماسىن قالىپتاستىرىپ، شارۋالاردىڭ مال - مۇلىك سيپاتىندىق كىرىسىن ءونىمدى ارتتىردى.
دامۋ جولىن ارنالاندىرىپ، كاسىپ سالاسى ىستەرىن ويداعىداي ىستەدى
اۋىل - قىستاق كوللەكتيۆ مال - مۇلىك ۇقىعى ءتۇزىمى رەفورماسىنان بەرى، رايونىمىزدىڭ جەر - جەرى وي جەلىسىندە جاڭالىق اشىپ، دامۋدى قاراستىرىپ، قىستاقتىڭ كوللەكتيۆ ەكونوميكالىق مال - مۇلكىن دامىتۋ جولدارىن كەڭەيتىپ، رەفورمانىڭ جەتىستىكتەرىن دامۋدىڭ ونىمدىلىگىندە كورنەكتىلەندىرىپ، اۋىل - قىستاق كوللەكتيۆ ەكونوميكالىق مال - مۇلىك ءتۇزىمى رەفورماسىنىڭ قالعان جۇمىستارىن تىڭعىلىقتى ويداعىداي ىستەپ، قىستاق دارەجەلى كوللەكتيۆ ەكونوميكانى دامىتۋ جولى جونىنەن ءار جەردىڭ جاعدايىنا قاراي ىزدەنىس جاساپ، جاڭالىق اشتى.
قىستاق كوللەكتيۆ ەكونوميكاسىندا اقشا بار بولدى، قايتكەندە ەكونوميكالىق ونىمدىلىكتى ۇزدىكسىز ساۋلەلەندىرۋگە بولادى؟ اقسۋ قالاسى قاراتال قالاشىعىنىڭ چوناق قىستاعى قىستاق دارەجەلى شارۋاشىلىق سيپاتىندىق مال - مۇلىكتى جانداندىرۋ جانە ارتتىرۋ نەگىزىندە، ”سەرىكتەستىك +بازا + قىستاق كوللەكتيۆ سەلبەستىك كووپەراتيۆى“ دامۋ فورماسىن قولدانىپ، ەگىمشىلىكتى، باعىمشىلىقتى كاسىپ سالالاندىرۋ اياق الىسىن جەدەلدەتىپ، قىستاق دارەجەلى دامۋدىڭ قان جاساۋ يقۋاتىن اناعۇرلىم كۇشەيتىپ، قىستاقتىڭ كوللەكتيۆ شارۋاشىلىق سيپاتىندىق كىرىسىن ارتتىردى.
بىلتىر چوناق قىستاعى جارنا ەكونوميكالىق سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ مۇشەلەر ءماجىلىسى كوللەكتيۆ اقىلداسۋ ارقىلى كوللەكتيۆ قارجىسىنان ءبىر ميلليون يۋاندى جەرگىلىكتى ورىنداعى باعىمشىلىق كاسىپورنىنا جۇمىرتقالايتىن ۇيرەك باعىمشىلىعىن قولداۋ قارجىسى ەتىپ قارجى قوسىپ، كوللەكتيۆ باعۋ، ءوسىرۋ، بورلاۋ ءبىر تۇلعالانعان كاسىپتىك ۇيرەك باعىمشىلىق بازاسىن قالىپتاستىرىپ، بۇكىل قىستاقتىڭ باعىمشىلىق كاسىپ سالاسىن دامىتۋعا تۇرتكى بولىپ، شارۋالار كىرىسىنىڭ ارتۋىن جەبەدى. كەلىسىمگە ساي، باعىمشىلىق كاسىپورنى ءار جىلى پايداسىنىڭ ％50ىن قىستاق كوللەكتيۆىنە قايتارىپ، كاسىپورىن مەن قىستاق كوللەكتيۆى بىردەي يگىلىككە كەنەلمەك.
پايدالانىلماعان شارۋا ۇيلەرى، پايدالانىلماعان جەر سىندى بايلىق قاينارىنان تولىق پايدالانىپ، اۋىل شارۋاشىلىق سەرىكتەستىگى، شارۋالار كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆى قاتارلىلاردى جارنا قوسۋعا باۋراۋ، قىستاق كوللەكتيۆى قارجى شىعارۋ سىندى تاسىلدەرمەن پايدانى ءبولىسىپ، شارۋالاردىڭ تۇرمىس دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋعا، قىستاق كوللەكتيۆى ەكونوميكاسىن ۇزدىكسىز دامىتۋعا جەتەكتەدى، مۇنداي زەرتتەۋ جولى بۇكىل رايونىمىزدا كۇن سايىن جالپىلاستى.
تاياۋ جىلداردان بەرى رايونىمىزدىڭ جەر - جەرى كوللەكتيۆ ەكونوميكانى دامىتۋ فورماسىندا بەلسەنە جاڭالىق اشىپ، جۇمىستاندىرۋ ورىندارىن تاۋىپ، قىستاق كوللەكتيۆى مەن شارۋالاردى بىردەي كىرىسىن ارتتىرۋعا باستادى. سونىمەن ءبىر ۋاقىتتا كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەۋ، كەڭەيتۋمەن ۇشتاستىرىپ، ”نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمى + سەرىكتەستىك + سەلبەستىك كووپەراتيۆى + شارۋا وتباسى“ فورماسىنان پايدالانىپ، باعىمشىلىق سىندى كاسىپ سالاسى باقشاسىن قۇرىپ، قىستاق كوللەكتيۆ ەكونوميكاسىنىڭ دامۋ دەڭگەيىن پارمەندى جوعارىلاتىپ، اناعۇرلىم كوپ شارۋانى سول بارىستا يگىلىككە كەنەلۋگە باستادى.
كەزەكتە بۇكىل رايونىمىزدا 38 اۋدانداعى (قالا، رايون) 294 قىستاقتىڭ كوللەكتيۆ ەكونوميكالىق ۇيىمدارى كوللەكتيۆ پايدانى جارنا بويىنشا ءبولىسىپ، پايدا ءبولىسى جالپى سوماسى 100 ميلليون يۋاننان اسىپ، 356 مىڭ شارۋانى يگىلىككە كەنەلتتى.
