□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ مىڭمىڭ
”باس تيەكتى جاۋىپ، يمپۋلس شامنىڭ جانعان - جانباعانىنا قاراڭىز، ەگەر ءالى دە جارقىلداپ تۇرسا، توك قاشىپ تۇرعاندىعىن نەمەسە باسقاعا پايدالانىلىپ جاتقانىن كورسەتەدى“، ”توك قاشۋدان قورعاۋ ايىرىپ - قوسقىشىندا توك بولمايدى، مۇنىڭ قاعيداسى وسى، الباتى الاڭداماڭىزدار“... 12 - ايدىڭ 12 - كۇنى ءدوربىلجىن اۋداندىق كاسىپتىك تەحنيكالىق شەبەرلىككە باۋلۋ ورتالىعىندا جاڭ چۋان قاراپايىم دا تۇسىنىكتى ادىسپەن ءوزىنىڭ 20 نەشە جىل توپتاعان توكشىلىك تاجىريبەسىن وقۋشىلارمەن ءبولىستى.
42 جاستاعى جاڭ چۋان ءدوربىلجىن اۋدانىندا ەلەكتروندى ونىمدەر رەمونتحاناسىن اشادى، ول سول جەردەگى ەداۋىر اتاعى بار ەلەكتروندى ونىمدەر ”شيپاگەرى“.
”ورتالاۋ مەكتەپ وقىپ جۇرگەندە ماتەماتيكا، فيزيكا سياقتى پاندەرگە قىزىعۋشى ەدىم، ورتالاۋ مەكتەپتى بىتىرگەن سوڭ تاعى ماشينا - ەلەكتر ينجەنەرياسىنا قاتىستى قىرۋار كىتاپ وقىدىم“، - دەدى جاڭ چۋان.
1995 - جىلى جاڭ چۋاننىڭ ەلەكتروندى ونىمدەر رەمونتحاناسى اشىلىپ، نەگىزىنەن ءۇي ەلەكتر جابدىقتارى، سيفرلى فوتو اپپارات، قول تەلەفون سياقتىلاردى جوندەدى. ”سول كەزدە يمپورت ەتىلگەن ەلەكتروندى ونىمدەر ءبىرشاما كوپ ەدى، ءۇي ەلەكتر جابدىقتارىن جوندەي الاتىندار وتە از بولاتىن، جوندەۋ جولىن ءوزىڭ ىزدەنىپ تابۋىڭا تۋرا كەلەدى“، - دەدى جاڭ چۋان. كەيىن بىرتە - بىرتە اتاعى شىعىپ، سول جەردەگى كاسىپورىندار جابدىقتارىن ۇنەمى جوندەتۋگە اكەلەدى.
”ەگەر شاۋەشەك قالاسىنا نەمەسە ءۇرىمجى قالاسىنا اپارىپ جوندەتسە، ءبىرتالاي ۋاقىت كەتىپ، وندىرىسكە ىقپال جاسايدى، سونىمەن ولار مەنەن جوندەي الاتىن - المايتىنىمدى سۇرايدى“. جاڭ چۋان قىرۋار ماتەريالدار وقي باستايدى، PLC زاۆودتى اۆتوماتتاندىرۋ جابدىقتارىن جوندەۋ تەحنيكاسىن وزدىگىنەن ۇيرەنەدى. جيىلىك وزگەرتكىش، سيفرلى مەڭگەرۋ جابدىقتارى، ولشەۋ اسپاپتارى سياقتى ءار ءتۇرلى سيفرلى ونەركاسىپتىك مەڭگەرۋ جابدىقتارىنىڭ ىشكى قۇرىلىمىنا قانىعۋ ءۇشىن جاڭ چۋان قۇنى 10 مىڭ يۋاننان اساتىن مەتال بارلاۋ اسپابىن قامتىعان مىڭداعان جابدىقتى بۇزىپ قايتا قۇراستىرادى.
بىردە، ءبىر كەپتىرۋ زاۆودى سەلبەستىك كووپەراتيۆى جاردەم سۇراپ تەلەفون بەرىپ، كەپتىرۋ مۇناراسىنىڭ تەمپەراتۋراسىن مەڭگەرۋ قۇرىلعىسىنىڭ بۇزىلىپ قالعانىن، دەرەۋ جوندەۋ كەرەكتىگىن ايتادى. ”سول كەزدە تۇنگى ساعات 2 بولاتىن، كەپتىرۋ مۇناراسىندا 1000 توننادان استام جۇگەرى تۇرعاندىعىن ەستىپ، جىلدام كيىنىپ جولعا شىقتىم. 2 ساعاتتا جوندەپ بولىپ، سەلبەستىك كووپەراتيۆىن زياننان قۇتقارىپ قالدىم“. جاڭ چۋان بىلاي دەدى: تەمپەراتۋرا مەڭگەرۋ قۇرىلعىسى بۇزىلسا اۋىر بولعاندا استىق ورتەنەدى، سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ ءبىر جىلدىق جاپالى ەڭبەگى ەش بولادى.
20 جىلدان بەرى قاراپايىم ءۇي ەلەكتر جابدىقتارىنان X ساۋلەلى حاۋىپسىزدىكتى تەكسەرۋ اپپاراتى، كەپتىرۋ زاۆودىنىڭ سالقىنداتۋ اپپاراتىنىڭ مەڭگەرۋ جۇيەسى، تامشىلاتىپ سۋارۋ زاۆودىنىڭ ەلەكتروماگنيتتىك قىزدىرۋ شكابى سياقتى جابدىقتارعا دەيىن جاڭ چۋاننىڭ جوندەي المايتىنى جوق. بىرتە − بىرتە ەلەكتروندىق ونىمدەر ”شيپاگەرى“ دەگەن اتاعى الىسقا كەتتى. مۇنان تىس، ول تاعى ءبىر چيپتىك باعدارلامالاۋدى ۇيرەنىپ، قول تەلەفونمەن قاشىقتان مەڭگەرۋ، سۋ دەڭگەيىن اۆتوماتتى مەڭگەرۋ جۇيەسى سياقتىلاردى اشتى.
”300 مۋ جەرگە ەگىن سالدىق، بۇرىن كەرنەۋ تۇراقسىز بولعاندىقتان، ەلەكترلى قۇدىقتان ىلعي سۋ شىقپاي قالاتىن، مەن موتوتسيكلمەن بارىپ كورىپ كەلەمىن، بارىپ كەلۋ ءۇشىن نەشە 10 كيلومەتر جول باسامىن. جاڭ ۇستاز جاساعان قول تەلەفونمەن ەلەكترلى قۇدىقتى قاشىقتان مەڭگەرۋ جۇيەسىن ورناتىپ، قول تەلەفون ارقىلى تىكەلەي مەڭگەرەتىن بولدىق، قولايلى بولدى“، - دەدى ەمىل مال فەرماسى جىڭىشكە اقسۋ قىستاعىنىڭ تۇرعىنى جيا يۇيحۇڭ.
جاڭ چۋان ءدوربىلجىن اۋداندىق كاسىپتىك شەبەرلىككە باۋلۋ ورتالىعىنىڭ وقىتۋشىسى بولىپ تا قىزمەت اتقارادى، ءار دۇيسەنبىدەن جۇماعا دەيىن ول جەرگىلىكتى قىستاق تۇرعىندارىنا توكشىلىك بىلىمدەرىن ۇيرەتەدى.
جەلاعاش قالاشىعى نارىنشاعانعۇل قىستاعىنىڭ تۇرعىنى جيا گاۋميڭ باۋلۋ ورتالىعىندا ءبىر ايدان استام ۋاقىت وقىدى، بۇل كۇندەرى ول توك سىمدارىن جالعاۋ، ەكى ەلەكترودتى شام ورناتۋ سياقتى توكشىلىك جۇمىستارىن شەبەرلىكپەن ىستەي الاتىن بولدى. ”كەلەشەكتە جاڭ ۇستاز سياقتى قىستاقتان رەمونتحانا اشسام دەيمىن“، - دەدى جيا گاۋميڭ.
”سيفرلى ونەركاسىپتىك مەڭگەرۋ جابدىقتارىن جوندەۋگە سۇيەنىپ جىلدىق كىرىسىمدى 200 مىڭ يۋاننان اسىردىم. مەن ءتىپتى دە كوپ ادامعا وسى ونەرىمدى ۇيرەتىپ، كوپپەن شەبەرلىك جونىندە كەڭەسىپ، كىرىسىىمىزدى بىرگە ارتتىرعىم كەلەدى“، - جاڭ چۋان، - قازىر ماشينا جابدىقتاردىڭ جاڭالانۋى وتە تەز، تەك ورايلاردان پايدالانىپ ۇزدىكسىز ۇيرەنگەندە عانا قاتاردان قالماۋعا بولادى.
