تاش رازىق:
اماندىقتى جان - تانىمەن قورعادى
□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى گو ليڭ
”ۋاقيعا تۋىلعان كۇنى بولىمشە باستىعى تاش مەنى ساقشى بولىمشەسىندە كەزەكشىلىككە قالدىرعان بولاتىن، ونىڭ جازىم بولعان حابارىن ەستىگەندە، مەن تىكسىنىپ قالدىم“، - دەدى 2021 - جىلى 12 - ايدىڭ 1 - كۇنى ياركەن اۋداندىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسىنىڭ حالىق ساقشىسى ليۋ شينمين تىلشىلىكتى قابىلداعاندا ەسكە الىپ.
تاش رازىق 1966 - جىلى دۇنيەگە كەلگەن، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ مۇشەسى، توڭكەرىستىك قۇربان. 1985 - جىلى 9 - ايدا قىزمەتكە قاتىناسقان، كەزىندە ياركەن اۋداندىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى ىگەرشى ساقشى بولىمشەسىنىڭ باستىعى بولعان. 1998 - جىلى 11 - ايدىڭ 2 - كۇنى ول حالىق ساقشىلارىن باستاپ قىلمىس كۇماندىلارىن تۇتقىنداعان كەزدە باقىتقا قارسى قىلمىس كۇماندىسىنىڭ پىشاعىنان جىعىلىپ، ەرلىكپەن قۇربان بولدى، سول كەزدە 32 جاستا عانا بولاتىن. قوعام حاۋىپسىزدىگى مينيسترلىگى جاعىنان ”مەملەكەتتىك قوعام حاۋىپسىزدىگى جۇيەسىندەگى 2 - دارەجەلى قاھارمان ۇلگى“ اتاعى تولىقتاپ بەرىلدى.
بۇزاقىنى ۇستاعاندا اتويلاپ الدا ءجۇردى
1998 - جىلى 11 - ايدىڭ 1 - كۇنى تاڭعا جۋىق، ياركەن اۋداندىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى ىگەرشى ساقشى بولىمشەسىندە قوپارىلىس ۋاقيعاسى تۋىلدى، كۇشتى قوپارىلىس داۋىسىنان ۇيقىداعى تۇرعىندار شوشىپ وياندى. قالاشىق ۇكىمەتتە كەزەكشىلىك وتەپ جاتقان تاش رازىق ساقشى بولىمشەسىنە جىلدام جەتىپ باردى ءارى ياركەن قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسىنە دەرەۋ مالىمدەدى.
قاشقار ايماقتىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسىنىڭ، ياركەن اۋداندىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسىنىڭ قاتىستى جاۋاپتىلارى، قىلمىستىق بارلاۋشى تەحنيكا قىزمەتكەرلەرى ناق مايدانعا بارعاننان كەيىن دەرەۋ ارناۋلى دەلو گرۋپپاسىن ۇيىمداستىردى ءارى 11 - ايدىڭ 2 - كۇنى قىلمىس كۇماندىسى مايⅩⅩتى تۇراقتاندىردى.
تاش رازىق ىرىقتىلىقپەن شايقاسقا سۇرانىپ، تۇتقىنداۋ گرۋپپاسىن باستاپ مايⅩⅩتىڭ ۇيىنە اتتاندى. ارەكەت جوباسىنا ساي كوپشىلىك ءبولىنىپ ىزدەۋ سالدى، تاش رازىق مايⅩⅩتىڭ شەشەسىن سۇراققا تارتۋعا جاۋاپتى بولادى، قالتارىستا بۇعىپ جاتقان مايⅩⅩ كەنەت اتىلىپ شىعىپ، قولىنداعى ۇشكىر پىشاعىن تاش رازىقتىڭ جونىنان كۇشتەپ سۇعىپ الادى. ول اۋىرعانىنا شىداپ تۇرىپ مايⅩⅩتى ۇستاپ الادى، قۇتىرىنعان مايⅩⅩ ونىڭ كەۋدەسىنە تاعى ءبىر پىشاق سۇعادى.
حاباردى ەستىپ جەتىپ ۇلگەرگەن حالىق ساقشىلارى مايⅩⅩتى اۋىزدىقتايدى، قانعا بويالعان تاش رازىق جەردە جاتقان بولاتىن، ول باسەڭ ۇنمەن: ”مىلتىق، مەنىڭ مىلتىعىم....“ دەپ سۇرايدى. ول قولىن اقىرىن بەلىنە قاراي سوزدى، جاۋىنگەر سەرىگىنىڭ كومەگىندە قولى مىلتىققا تيگەننەن كەيىن بارىپ ول كوزىن جۇمدى.
بۇقارانى كوكەيىندە ساقتاپ، قىزمەتتەستەرىنە قامقورلىق جاسادى
”سول كۇنى تۇستە ول تاعى قىزمەتتەستەرىن ەرتىپ ۇيىنە قايتىپ تاماقتاندى، تاماق ىشە وتىرىپ دەلو جاعدايىن تالقىلاپ، وتباسىنداعىلارمەن سويلەسۋگە مۇرساسى دا بولمادى“. تاش رازىقتىڭ ايەلى گۇلباھار يولۋاس ەسكە الىپ بىلاي دەدى: كۇيەۋىم كاسىبىن ايرىقشا قادىرلەيتىن، بۇقاراعا قاتىستى ۇلكەندى - كىشىلى ءىستىڭ بارىنە مەيلى ءتۇن ورتاسى بولسا دا، سول جەردىڭ وزىنە بارىپ ءوزى كوز جەتكىزىپ، شەشىپ قايتاتىن. ول ۇنەمى ”ايتەۋ بۇقارادا قيىنشىلىق بولادى ەكەن، مەن امالدىڭ بارىنشا ولارعا كومەكتەسەمىن“ دەۋشى ەدى.
گۇلباھار بىلاي دەدى: ءار جولى ەڭبەكاقى تاراتقاندا، تاش رازىق كەدەي وتباسىلارعا بارىپ نە كەم ەكەندىگىن بايقاپ، تاعى كۇرىش، ۇن، ماي ساتىپ الىپ جەتكىزىپ بەرەتىن.
”مەنىڭ تۋعان اۋىلىم سانشيدە، بولىمشە باستىعى تاش ماعان ەرەكشە قارايلاسادى، ۇنەمى مەنى ۇيىنە تاماققا شاقىراتىن“. ليۋ شينمين بىلاي دەدى: ”بولىمشە باستىعى تاشتىڭ دەلو اشۋ تاجىريبەسى وتە مول، قالاي عانا جازاتايىم بولدى ەكەن دەشى؟ مەن ەمحانا توسەگىندە جاتقان ونى كورگەندە، اق جەيدەسى قىزىل قانعا بويالىپ كەتىپتى، سوندا دا ونىڭ قۇتقارىلاتىندىعىنا سەنگەن ەدىم“. ءبىراق، رەالدىق سونشاما راقىمسىز بولادى ەكەن، تاش رازىق كوزىن قايتا اشا المادى.
ليۋ شينمين ۋاقيعا تۋىلعان ورىننان ساقشى بولىمشەسىنە قايتقان جولدا قالاشىقتاعى بۇقارانىڭ تاش رازىقتىڭ ۇيىنە قاراي اعىلىپ بارا جاتقاندىعىن كوردى. ”سول كۇنى كەشتە كوپتەگەن بۇقارا بولىمشە باستىعى تاشتىڭ ۇيىنە باردى، كوپشىلىك اۋىر قايعىعا باتتى“، - دەدى ليۋ شينمين.
اكەسىنىڭ مۇراتىنا مۇراگەرلىك ەتىپ، ۇدەرە العا تارتتى
تاش رازىق ساقشى بولعان 13 جىلدا حالىق ساقشىلارىن باستاپ كوپتەگەن دەلونى اشىپ، نەشە ءجۇز قىلمىس كۇماندىسىن زاڭمەن تەجەپ، قىلمىستىق ەلەمەنتتەردىڭ ەسىرگەن اپتىعىن بارىنشا باسىپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ قوعام ورنىقتىلىعىن قورعاۋعا كورنەكتى ۇلەس قوستى.
1996 - جىلى ىگەرشى ساقشى بولىمشەسى اۆتونوميالى رايوندىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەڭگەرمەسى جاعىنان ”بۇكىل شينجياڭداعى تاڭداۋلى ساقشى بولىمشەسى“ بولىپ باعالاندى، بۇل ياركەن اۋدانىندا تۇڭعىش رەت وسى اتاققا يە بولعان اۋىل - قالاشىق ساقشى بولىمشەسى ەدى.
”اكەم قايتىس بولعاندا مەن 4 جاستا عانا ەكەنمىن، ونشا ەسىمدە قالماپتى، قىلمىستىق ەلەمەنتتەردىڭ ونىڭ اتىن ەستىسە قاتتى قورقاتىندىعىن، ءبىراق، بۇقارانىڭ ونىمەن وتە ەتەنە ەكەندىگىن ءبىلدىم. بۇگىندەرى اعام ەكەۋىمىز دە قوعام حاۋىپسىزدىگى قوسىنىنا قوسىلىپ، اكەمىز قىزۋ سۇيگەن كاسىپپەن شۇعىلدانۋدامىز“. تاش رازىقتىڭ قىزى گۇلنازار تاش بىلاي دەدى: ۇستىمە ساقشى كيىمىن كيگەن سول ساتتەن باستاپ، اكەمنىڭ جانە ونىڭ كاسىپتەستەرىنىڭ بۇكىل ىنتا - پەيىلىمەن حالىق بۇقاراسىنىڭ ءومىرىن، مال - مۇلكىنىڭ اماندىعىن قورعايتىن رۋحتىڭ ولارمەن بىرگە جاسايتىندىعىن سەزىندىم.
